장음표시 사용
211쪽
'1 Is parti a interiorum Via dignoscere, pus nim album, purum, inodorum, partes quibus conficitur bene moratas demonStrat, naturae enim Vi & robore pus efficitur, ipsum vero coenoSum subcruentum , graVe olen S corruptionem inter iam insuperabilem, atqueadeb mortem significat. Haec sententia eisdem fere verbis posita est in Prognosticis, ibique eam
Qui futuri sunt purulenti primum quidem expuunt salsa, mox dulciora ib, i i
Duo hic advertit Duretus notatu digna. Primum, dogma huius aphorismi non esse universale. Alterum , intelligi debere ex destillationibus salsis, quae tum demum in emptem a tranSeunt, dum scilicet pituita salsa vi naturae in dulcem mutatur c .Ergo salsae destillationes si mutantur in dulces faustis avibus, res est an tuto ; at si sub ea mutatione febris , spirandi difficultas,thoracis gravitas, aliaque id genus Symplomata appareant, aut in crescant , purulentos fieri aegros , timendum. Videant 112nes quanti sit momenti gustum aegrotantium explorare. Peste inquit Boerhaavius, hoc salutis signum certissimum habent, quando saporem salsum percipiunt. Ita ex Asia ad Boerhaavium s deles scripserunt amici. d . Addit Halterus: De febribus intermittenti bus notissimum est, saporem salsum viritum morbumportendere e . Haec, etsi extra nostri inStituti ordinem adduci videantur,omnium Medicorum attentionem merentur, & quae ex doctissimo rum hominum fide accipimus, ulterioribus observationibus confirmanda cenSemUS.
ΡΜ sis aqud Graecos generaliter omnem corporis extenuationem, dc consumptionem quoVis modo factam signi
212쪽
1 o 2 Libr. II. De Morbis peritonis.
ficat, sicut tabes apud Latinos. Hippocrates sub eo sensu Varias, & multiplices phthyseos species describit a , cjusque
imitator Celsus aliquas etiam corporiS con Sumptiones sub tabis nomine explanat b). At in praesenti, Phthysis , tum etiam rabis nomen tantum accipimus pro ea anctione morbosa, quae corporis emaciationem ex pulmonum Vitio inducit. Ergo philaysis est: Corrtiptio ulcerosa pulmonum cum febre , ct corporas exte- ouatione conjuncta. Morbus est in Omni genere intemperiei vitiatae, tum in qualitatibus, tum in SubStantia: temporis autem progressu morbuS unitatis Solutae accedit per ulcera, quae cum sub initiis non adhuc Omnino formata sed incipientia sint, proinde per ulcerosam corruptionem id indicare accommodat turn duximus. Sunt qui in hac affectione morbum organicum includant , putantes tubercula adesse in pulmonibus , Vera phthyseos incitamenta c . Sed etsi non inficiemur, in cadaveribus
hoc morbo defunctorum ea interdum Uisa esSe, tamen Vel morbi effectus , ut saepe fit, aut cum eo coniuncta , consideranda censemus, cum reipsa tabiS pulmonalis Vis & natura in certa pulmonum corruptione conSistat, qua eorum Substantia tum demum ulcusculis contaminatur. ParS affecta sunt pulmones,
eorumque peculiaris substantia d) cum vasis & bronchiis. Ρhthysis alia est brevis & acuta , quadraginta diebus metam suam absolvens : alia longa & diuturna aegrum lente consumens, quod Velim bene notent Tirones , ne Vi hujus morbi celeriter interdum currentis fallantur Solet etiam phthysis modo esse primaria , affectis per se pulmonibus: modo secundaria , ex aliarum partium vitiis in pulmonem Draductis nata ut phthysis scor butica, hysterica, &c. Sed distinctio notabilis etsi phthysim in varias species non diVidat, ea est, qua in incipientem , & consumma tam , seu , Ut communi usu dici solet,co nfirmatam dividitur. Tria in hoc morbo stadia considerantur,
213쪽
, artis phoenomenis inter se distincta ; at incipiens phthysis primo tantum Stadio circum Scribitur: caetera confirmata comprehendit. Inter causas occasionales plethora magnum hic locum habet, nam repletis Vasis pulmonum nullo negotio calor dc corruptio sequuntur. Sic vidimus homines robustos ex nimia sanguinis copia insperato in phthysim incidisse. Sed plenitudo Vasa rumpendo,& sanguinis sputum efficiendo, etiam PhthySim creare consuevit. Nec novam est, ex abundantia Sanguinis alias per hae morroides, nares, aut uterum exeuntiS, postea suppressi & pulmones gravantis, fieri phthysim. Obstructio potentissima est hujus morbi occasio, etenim humores in pulmonibus detenti, ibique putrefacti, eos corrumpunt. Sane obstructio pulmonum his modis fieri solet. Primum, cum haec pars debilis alimentum sibi proprium commutare ex naturae instituto non potest, fit enim ut in ea crudum existens corrumpatur. Deinde, si humor a capite destillans pulmones replet, infarciendo, & calefaciendo distem perat. Denique dum per metaStasim ex aliis partibus in pulmones afferuntur humores biliosi, eos corrumpendo Vitiant. Ita ex sca hie retropulsa,Variolis,aliisque quampluribus morbis phthys imgenerari vidimus. Sed neque pleihora aut obstructio ex se satis ad hunc morbum disponunt, nisi accedat diathesis, qua per propriam dc specialem corruptionem determinatus laedendi inducitur modus. Ex hujus diathesis vi acrimonia specialis nascitur, quae ipsam pulmonum substantiam vitiat, eamque ad ulcerosam corruptionem disponit, quam postmodum consequitur phthysis. Hinc fit ut morbus hic a parentibus ad liberos transeat, & in te gras interdum familias veluti quodam haereditario iure oppugnet. Eadem diathesis ad phthysim maxime eos disponit homines, quorum corpora gracilia Sunt, preSSi pectoris, colli longioris, scapulas alarum more prominentes habentia. Nec minori vi eos afficit, qui infirmos natura pulmones, mollesque,& tenellos, &ianguidos, & vitiatos habent, hi enim vel post sputum cruentum , vel sine eo tandem phthysi consumuntur. Inter exter nas causas omnium principalissima est aer tum manifestis, cum praecipue ocultis Viribus pulmoni infensus. Observatione novimus, nihil magis phthysicos , aut ad hunc morbum proclives laedere , quam magnas & inordinatas temporum muta
tiones , ut ex vero dixerit Hippocrates , Autumnum tabidis
214쪽
164 Lib. II. De Morbis petitoris.
malum esse γ), ob continuas scilicet frigoris, & calor Is vicissitudines. Ex ejusdem Senis auctoritate Scimus, in epide mica constitutione ab ipso deScripta hunc morbum prae caeteris aliis regnasse, ut facile ex aliis malis in phthySim tunc fieret transitus, omneSque fere ex aliis aegritudinibu S confecti, ex ea de muni perirent b . Diaetam improVide USitatam, Violentis exercitationibus, Vini potu, Veneris exercitio, aliisque jucundis sed lethiferis cupediis phthysim generare, plurimorum juVenum tristi exemplo novimus. Propterea non immerito Hippocrates asserit, morbum hunc maxime fieri a decimo octavo ad trigesimum quintum annum c), non quod senes omnino liberentur, sed quod juvenes ob intemperatam diaetam , & plet horam aetatis ratione cumulatam, in phthysim facillime incidunt. Ann- mi pathemata Saepe phthysim induxisse in debilibus, experientia compertum eSt, etenim POSi moeroreS, iram, timorem, alias
que hujusmodi animi affectiones vehementes in foeminis , &delicatis, phthysim superVenire, non Semel adnotaVimus. Ρhthysim antecedere solent, tu SSicula diuturna, nunc inanis seu titillatoria, nunc sputis Salsis, crudis, inaequalis substantiae comitata , quae certiuS eam anteUertit, si ultra annum durans aegrum cibos Vomere cogit: aetaS juVenilis: constitutio temporis humida destillationibus creandis accommodata: rempuS autumnale: capitis destillatio in tracheam arteriam: raucedo pertinax: pulmonum caliditas cum languore: corporis gracilitas: vox natura exilis & clangosa: vitiosa thoracis conformatio, ea praesertim qua Scapulae macrae prominent itemque malae rubescunt& collum longura nimis est. Jam vero praesens phthysis tria stadia saepe includit. Ex his prius incipientem, duo posteriora confirmatum morbum complectuntur, fereque sic incidit, ut aegri ultra secundum stadium non perdurent, affectionis Vehementia occisi, interdum non nisi post tertium mors succedat. Igbtur in homine disposito praeeuntibus signis propositis, ut Saepe fit, aut sine his subito ingruente morbo, quod raro contigisse animadvertimus, incipiens phthysis haec secum affert: tussis ad est molesta ardorem in gutture'cum deglutiendi labore inducens:
215쪽
sputa nec tussi reSPondent, nec aegrum alle Vant: pectoris gravitas: vox Vitiata: febri S lenta, noctu, interdum etSi non perpetuo etiam post aSSumptum cibum, ingra VescenS, quae tamen matutinis horis ita remittit, ut inexpertos fallat, cum reipsa nunquam aegrum deserat. Interea homo sensim extenuatur, Vigilat, languet: pulsus parvi, celeres : inappetentia, cibi fastidium admotum aptus, etsi pallens, imbecillus, tussiens angore conflictetur. At ubi ad secundum stadium pervenit cum morbus jam confirmatur, praeter haec omnia difficilis accedit anhelitus col liquatio sudoribus, sputationibus sese prodens horis praesertim matutinis: Virium jactura: corporis marcor febris ad acutam fere accedens, inordinata tamen ut modo tertianas, modo erroneas
aemulari videatur, imo aliquando aeger febre libet post noctem apparet, unde plures falluntur, reipsa enim aeger febricitat, hil-ju Sque morbi proprium est in secundo stadio hoc febrium genus
continuarum sed inconstantium secum ferre, atque ob has febris
remissiones accidere solet, quod hujusmodi phthysici etiam ab adstantibus pro deploratis habiti, sibi ipsis de futura sanitate egrigie adulentur, adeo ut qui vespertinis horis non aliud quam
fatale prognosticum de sese habere consueVerant, sequentibus tamen matutinis Semper animum erigant, Spem longae vitae sibi vane concipiant. Interim symptomata peripneumonica vi gent , & ferme inflammationis indicia sese produnt, atque non raro contingit, ut crescente febre, spirationis difficultate, col liquatione, collapsis viribus , accedente delirio, mors demum in hoc stadio post paucos dies peripneumonicorum instar Superve niat. Quod si aeger secundo superato fradio, quod intra quadragesimum plerumque diem absolvitur, ad tertium accedat, bris lenta, minu Sque incrementis notata deprehenditur pulsus celeres, parVi: cibortim a VerSio , Sitis augmentum: sudores nocturni: angor, intolerantia: per tussim ejiciuntur Sputa livida, atra, pallida, ex albo viridi mixta, lata, rotunda, glutinosa nunc imodora , saepe graVeolentia : VOX rauca: cervix gracilis, rigens, intenta: digiti tenues, eorum Ventres rugosi & lati, at articuli Prominentes: na SUS acutus, gracilis: malae extantes, rubidae: Oculi cavi lucidi, micantes: tempora collapsa Ut facies excarnis, pallida, seu livida, aliquantum tumida fiat, brachiorum musculi non apparent: costas non solum dinumerare per Spicue licet,
yerumetiam ubi desinant intueri facile est cutis Vix ossibus hae-
216쪽
1o6 Lib. II. De I sorbis pectoris.
ret, ut in omnibus demum cadaveris imago repraesentetur. HIs laboribus alvi fluxus metam imponit, quippe sub hoc statu su-' perveniens aegrotantibu S, actum est. Atque cum mors certissima sit, satis anceps fallaXque noVissimus Vitae articulus est, mirari enim subit quod in hoc morbo tenor quam pro corpulentia major est, animi Vero alacritas & constantia tenori potentior; nec rarum est, collapis is prorsus Viribus aegro iSpso loquente , at que res omnes intelligente, adstantibus ne quidem cogitanti bus, in eorum manibus interire. Porro phthysis omnis morbus est lethalis , neque ullam sanationis spem relinquit nisi in primo stadio , eamque incertam & ambiguam. Senes rard adoritur, sed minime eVadunt. Pueri assidae tussi usque ad phthysim
nonnumquam divexati, ad Sanitatem tam 2n redire consuevere.
Ex aliis minus convalescunt & Virgines & hae foeminae quibus principium morbus ex retentis menstruiS Sumpsit. Phthys eos curatio in praecautione fere omnis consistit, etenim danda opera, ut ejuS accessus arceatur, sin minus dum in cipiens est nec adhuc confirmata debelletur. Purgationes, vomitiones, aliaque id genus evacuandi formae prorsus ablegandae; Medicamenta quae apud pharmacopolas nominantur, speciosis titulis exornata, parum aut nihil opis attulisse no-Vimus. Tria tantum sunt remedia ad VerSus hunc morbum, nempe cortex per uvianus, peregrinatio, & lactea diaeta haec enim si debite praescribantur, optatum effectum aliquando produxisse , experientia compertum est. Quoties igitur ex febribus ter tianis, erraticis, mesentericis, aliisque hujusmodi nimium molestantibus, metus phthysis imminet, cortice per uviano theriaca mixto oppugnanda e St, interimque aprico caelo aeger committendus & mutatione loci, bona diaeta, animi quiete & alacritatere cillandus. Consulendus hac de re Mortonus accuratissimus
Phinyseos observator, in eo solum deficiens quod plurima med Leamentorum farragine gaudeat a . Quod si ex aliis morbis ut scor buto, lue venerea, alvi affectionibus diuturnis, arthritide, transitus fiat in phthysim , ut saepe contingere solet, Oportet primum morbum oppugnare, simulque pectoris partes ita curare , ut decubitus in pulmones impediatur, eorumque corruptio
217쪽
omni ope prorsu S Vitetur. JUScula nutrientia , roborantia , ex herbis tu medicamentis his affectionibus excludendis accommodatis longo usu continuata omnem hic adimplent paginam.Jam vero incipiente phthysi, nihil caeteris proficientibus auxiliis, aeger peregrinatione Sanandus. VopuS ergo si vires patiunturdi, longa navigatione, caeli mutatione, sic ut densius quam id est 13 ex quo discedit aeger, petatur, ideoque aptissime Alexandriana, , ex Italia itur sa). Praeterea , inquit Plinius, est alius usus multiplex, principalis Vero navigandi phthysi affectis, aut sans guinem egerentibus, sicut proxime Annaeum Gallionem fecis-r,se post Consulatum meminimus. Neque enim AEgyptus prop- 1 ter se petitur, sed propter longinquitatem navigandi b . Galenus hos aegrotantes mittebat ad Tabias prope Vesuvium in Neapolitano Regno, quod is locus, & inclinatione ad meridiem,& vicinia maris ac Vesuvii montis ignem Vomentis, aerem haberet sicciorem c) ,1 Sed omnibus aliis , inquit Syden hamius, , quotquot adhuc inVenta Sunt, equitatio ad satis longa & diu ,, tina itinera facile palmam praeripit , hoc observando, ut si, aeger juvenilem aetatem praetergressus fuerit, plus temporis, inuic exercitationi impendere debet, quam si puer aut juvenis1, esset; & sane haud multo certius cortex peruvianus febri inter
di, mittenti, quam in hac aetate phthysi medetur d . Lac quoque quod in capitis doloribus, de in acutis febribus, & per eas
facta nimia siti, ac sive praecordia tument, sive biliosa urina est, sive sanguis fluxit, pro Veneno est, in phthysi tamen sicut
in omnibus longis difficilibusque febriculis recte dari potest e .
Postquam Aretaeus eleganter lactis facultates ad hunc morbum praedicat si quis, inquit, multum lactis potat, nullo alio eget, alimento, in morbo enim bonum medicamen est lac, ejusdem &Halimentum efficitur Q. , Sed solo lacte phthysicos nutriendos
rism. sent. 64. Et Ccis. de M. dic. l. 3. cap. 22. pag. ITO.
io Arct. de Curat . morbor .diuturv. lib. I. cap. 8. 8 S. I 22.
218쪽
io 8 Lib. I De Morbis pectoris.
ex veterum mente diaetam lacteam nunc Vocant erudite, ut solet, monstravit Petitus in Commςntariis ad Aretaeum a , Quod si lactis usus propter delicatam Viscerum,Stomachi praesertim, constitutionem, locum habere non possit, ejus sal dulce ex descriptione Pharmacopo eae Matriten SiS praescribendum, aut aqua restauran S Vulgo de la aliaque id genus medicamina, quibus pharmacopolae , 1mo & barbitonSores,& mulierculae abundare solent, sed ea magna ex Parte inania, nullusque fere frugis esse dolenter dicimus.
A sanguinis spato puris sputum , malum b). A puris sputophi sis, fluxus postquam vero sputum retinetur, mortiantur c). Bene vortonus distinguit duplex sanguinis sputum, tale nimirum, & habituale. Vocat Salagninis per os profla Vium a vociferatione nimia, eXercitio, vehementi tussi aut ab haemorragiae solitae SuppreSsione natum , idque rarissime in phthysim terminari ait. Hoc a Vitiosa , acri, & fermentes cente San uinis diathesi dependere affirmat, ita ut penu & fomes morbi sen per intus delitescat,atque phthysim fatalem,&in curabilem saepisime inducat d). Sed si ex sanguinis spuitionibus puris sputum, indeque tabes Sequatur, Sciendum 3 quod pus expuisse inrrhoc morbo, deinde ex toto spuere desiisse, mortiferum est e)II.
Autumnus tabescentibus malus: malum autem Uer , cum
sunt sici folia pedibus cornicis similia Q.
Phthysici, qui caetera anni parte traxerunt, autumni tempore fere moriuntur; si vero ulterius trahanr, incipiente Vere, seu sub Aprilis initia interire consuevere, quod Hippocrates ad a) Petit. Comm. in Ioc. cit. Aret. p. g. 289. b Hippocrat. lib. 7. 'boris .
c Hippocrat. lib. I. Aphorism.
d Morton. de Phthys. lib. . cap. . Pag. 96. e) Cels. de Medicin. lib. 2. cap. S. s) Hippocrat. lib. 6. Epidem.
Sech. 7. text. 12. Vide etiam lib. s. Aphor. sent. IO.
219쪽
ea tempora, quibus fici folia cornicis pedibus similia sunt, oi servatione edoctus ex Vero rejecit. Hanc sententiam Verissimam esse propria experientia confirma Vit Casalius, atque cola Sueto candore fatetur , ignorare se quid causae esse possit, ut phthy-sIci non quavis Veris parte, sed ea tantum blatereant, qua fici folia cornicis pedibus similia sunt, etsi rem ita Se habere pluribus a se adductis exper Imentis noverit a). III. A tabe detento alsi prostavium superUeniens , lathale b). Alvi fluxus tabidis modo ob imbecillitatem naturae su PerVenit , eosque cito consumit: modo ex colliquatione, quae etsi eos diutius trahere sinat, tum demum extra spem omnem interficit. Sed ita comparatum est, ut datis adstringentibus medicamentis celeriter suffocetur aeger: his non praescriptis, vita longius protrahatur. IV. Quibus tabe laborantibus capilli de capite defluunt , bi, aloi fluxu superveniente, moriuntur c). Capilli in quibusdam morbis sponte defluunt post crisim, evacuata scilicet corrupta materia , quae eorum bulbos per morbum occupa Vito At in phthysicis non solum per summam humoris acrimoniam , sed & naturae impotentiam defluunt pili , indeque fit, ut superveniente per languorem alVi fluxa cito intereant. Omnia haec eleganter comprehendit Celsus his Verbis In tabe sputum mixtum purulentum, febris asSidua, , , quae & cibi tempora eripit , & siti affligit in corpore tenui, 33 periculum subesse testatur. Si quis etiam in eo morbo diutius 11 traxit , ubi capilli fluunt: ubi urina quaedam araneis similiam Supersidentia Ostendit, atque in sputis odor foedus est: maxi me ubi post haec orta dejectio est, protinus moritur d .
a) Casai. Histor. Natur. de Astur. Traiad. de ias Doctrinas de Hippocr.
220쪽
11 o Lib. V De Morbis pectoris.
CAPUT VIII. DE PALPITATIONE CORDIS.Ρ Almos Graece, Latinis palpitatio , generatim comprehendit
motum partium mollium corporis ut membranarum & mus culorum , quo alternis quidem Vicibus elevantur & considunt praeternaturam. In palpebris , foemore , hunc palpatationis motum interdum observare licet. Sed cum cor Sculosa compaginetur substantia , ut in Physiologia mostraVimuS, atque partium mollium interstitia spiritu repleantur aut ichore a), haud dissicile est interdum a causis praeternaturam eleVari, &deprimi. Ergo palpitatio de qua hic loquimur est: Alterna,
prarternaturalis substantiae cordis elevatio, ct depressio ab spiritu intus coercito exitum quaerente, fadia. Etsi motus dilatationis& compressionis ventriculorum cordis variis modis immutetur , non tamen inde cor palpitare dicimus sed pulsare; at si ipsa cordis musculosa substantia eleVetur &deprimatur, eum motum palpitationem appellamus b). Verum quidem est, palpitare non posse cor , quin ejuS motu S pulsantes immutentur ob necessarium actionum ejusdem Parti S connexum , sed quemadmodum in ventriculo Singultus, in cerebro Sternutamentum, in thorace tussis, in Oesophago OScitatio, Sunt actiones speciales ab usu earum partium diVerSae , Sic in corde palpitatio motus
est ab actione pulsandi distincta. Pertinet igitur 'lpitatio ad
symptomata actionis depraVatae facultatis naturalis expellentis, quae in corde haud secus, ac in reliquis corporiS partibus, residet. Morbus hujus symptomati S generator est modo genus Omne intemperiei, modo organi Vitium, ita tamen ut spirituosa portio cordis substantiam ejusque calidum humidumque natiVum constituens, sit praecipue Vitiata. Non raro cor palpitat per affectionem ipsi propriam, interdum aliunde derivatam, ut cum ex ore Ventriculi, hypocondriis, utero malum communi