장음표시 사용
191쪽
Caput IV . De Pleuritisse. 1 8 1
33 publicae calamitosos atque funestos i Ipsam pleurit idem, di quae Sua Sponte nullius operis indigens cum tali sputo quiesceIet, ex e Ventu reddunt mortiferam a .
Si dolor lateris ad claoiculam de se signisicationem praebet , aut gravitas ad brachium , aut circa mammam, aut supra sepitam transUersum , venam secare prodest in cubiti se xura internam, non canditari copiosum sanguinem detrahere , donec multo rubicundior fluxerit, aut pro puro rubicundolie idus: titrumque enim contingit. Si Uero sub septo trans verso fuerit dolor , ad clataiculam autem de se signis ratiotrem non praebeat, alvum mollire oportet, aut veratro nigro , aut
peplio 1 P. Mirum i quot turbas inter Medicos locus hic Hippocra
tiS CXcita Vit, contendenti aus aliis, nunquam in pleuriti depraescribendum catharticum: aliis id admittentibus in eo doloris situ , quo ad ventris partes Vergere Videtur. Apud Mer curialem , Sennertum, Martianum longae prostant hac de re disputationes c . Sed Heredia noster ad Versus Galenum jure in Veliri , qui nanc Hippocratis sententiam de pleuritide commentatus est, cum de dolore lateris non pleuritico pintius intelligenda sit d). Ergo in vera pleuritide de qua hic agimus Venae Sectio certum remedium est , purgatio noXia. In dolore lateris ad claviculam pertingente poteSt SanguiSmitti cum fructu , dum a materia morbillosa, VarioloSa, arthritica , aut alias per febres corrupta , nascitur. PoteSt etiam prodesse sanguinis missio in dolore ad partes septo tranSVer so inferiores sese extendente , si ab hepatis aut diaphragmatis inflammatione oriatur , ut interdum fieri solet. At dolore lateris, Ventris partes etiam Occupante, Seu cum se bredi
lib. 2. pari. 2. cap. 16. pag. 3Ι Martian. Comment . in lib. Hippocr. de Ration vidi. in acut . sedl. 2. Vers.
b) Hi pocrat. de Vecit. rat . in
o Mercuriat. Praelest Bononiens. in lib. Hippocrat. de Viit. rat. lu
192쪽
i s i LA V De Morbis pessioris.
bre, seu sine illa, Videndum, num a latente dictarum partium inflammatione, tum pectus tum hypocondria in consensum trahente , dolor fiat , an a putridis in ventre hospi tantibus humoribus , vermibus , & id genus malis : nam sicut in primo casu Vena est aperienda , ita in secundo, loco venae sectionis quae noxia esSe Solet, catharticum exhibendum. Soleo in his doloribus purgans medicamentum cum oleo seminis lini recenter extracto immiScere bono cum fruc tu. Baglivius post multa de pleuritide dogmata cumulate transcripta materiam hanc sic absolVit. 'Considerent primo ,, an ab affecta Vere inflammatorio producatur , an Vero ab apparatu praVOrum humorum in primis V iis , an demum aDfluxione acris humoris a capite , ut putabant antiqui, sive potius in nostra Sententia a Sale acri tenui , urente , Scor , , butico , hypocondriaco, haemorroidali, herpetico , vel al- , terius generis , aut characteris morborum principalium . . . . In pleuritide Vere inflammatoria & inflammationis causas, sanguis statim mittendus eSt.... in ea quam primarum vi
,,rum apparatus producit, & doloris signa circa praecordia de se prebet, purgatio juxta praefatorum magnorum Viro
rum praecepta inStituenda .... Demum Si Sal acris, scoria
buticus , fundens , pleurit idem dolorem lateris) faciat, caua
te procedendum in sanguine mittendo Circa purgatio nem tenenda sunt praecepta a Magistris artis supradictis annotata a). V Circa mutationem coloris in sanguine in hoe aphorismo tamquam normam extractionis propositam , Bagli-vii fuit sententia, crustam albam in Secunda Venae sectione apparentem bonam eSSe ; quod Si non appareat, abstinen
dum a sanguinis missione, cum eam repetere aegrum inter ificere sit b . In hanc Sententiam pedibus ivit Boerha avius, qui finem extrahendi sanguinem crustae absentia definiri pronuntiat c). Sed sapienter Van*ietentus certiora, inquit, signa habentur de venae sectionis auxilio adhibendo ulte-Drius vel non, ex acerbitate vel remissione doloris, & re
193쪽
M liquorum Symplomatum , aegrotantisque Viribus a .V
Haemorroidas habentes neque pleuritide, neque peripneumo nia , neque phagaedena , neque furunculis , neque terebinthi formam habentibus , fortasse neque lepris , fortasse autem neque aliis corripiuntur . Multi ergo intempesticie curati, talibus non cri nectanter capti sunt 2 perniciose sic b). ParteS Septo transVerSo proximae tum Supra, tum infra, Sanguinis repletioni, obstructionibus, variisque diathesis , &corruptionis humorum formis subjacent. Natura ab his per sanguinis fluxum ex naribus, haemorroidibus, per Uterum in foeminis , exonerari cum fructu solet, indeque a pleuriti de , aliisque in hoc aphorismo relatis morbis liberatur. Haec eVacuatio, etsi consueta , deficit modo ob errata in Victu , temperiei mutationem , Coeli statum : quod dum fit Venae sectionibus, & medicamentis obstructionem & dia thesim corrigentibus , impedienda mala ex ejus defectu super- Ventura. interdum deficit, quia naturae Vis ad expellendum extinguitur , quod in debilibus, senibus , & quovis modo languentibus contingit , quo in caSu nec sanguinis missio, nec purgationes praeser Vant a pleuritide aliisque morbis intextu propositis, Sed diaeta reficiens, roboranS, simulque Via S obturatas aperiens, niSi forte non moriatur homo quia eVacuatio cessat, sed cesset haec , quia homo sensim moritur , ut bene notat Vallesius δ). Hoc utilissimum in praxi monitum ad podagram, sistulas , fonticulos , & quas Vis sanguinis humorumque con Suetas eXcretiones trafferendum
recte advertit Palladius in optimis Commentariis ad sextum librum Epidemiorum his verbis : Si haemorroida compres D sisti, quod per ipsam prius effluat, per alios ductus emit
Utere studeto, ut per Venae Sectionem, per e Xercitamenta, DPer urinae citationem, ne multa retenta materia exitialem
194쪽
1, morbuni inducat. Et quaecumque de haemorroidibus d sc-3,ta sunt eadem de qualibet eVacuatione dicta putato sa). Experimento comprobatum habeo 'Verissimum esse haec mala , nempe pleurit idem , &c. cum sitant Ob repressas in- ,, tempestive haemorroidas pernici OSiora esSe , quam alioqui 1, esse soleant , unde fit ut in illa finiantur , dc interimant b . XIX. Sane hi morbi ante pubertatem non enascuntur peripneumo nia, pleuritis , podagra, nepbritis , Tarix ad tibiam , cruentum prosu Uium, cancer nisi congenitus , leuce n9' innata, catarrhus dorsalis , haemorrois , neque chordapsus nisi congenitus: de quibus morbis ante pubertatem futuris non est Uerendum c . AEtas puerilis plurimo humido leni, gelatino So , 'ngui De non multo, abundans, concitationibus & colle stionibus inflammatioriis ad pleurit idem & peripneumoniam neceSsariis Prona non est, niSi cauScte extri DSecus Inc Identes , & ma Iesicae ut diaeta & aer ea Vitia inducant, quod cum raro admodum contingat perpetuum enim non omnino esse quod in aphorismo dicitur, fateri oportet , monendi Sunt Tirones, ut dum pueruli de lateris dolore conqueruntur, at tente inspiciant, num destillatio a capite , Vermes , & putredines , acores in ventre hOSpitantes Id mali genus pariant, nec facile in tenera aetate ad venae SectὶOnes, ut plurimum perniciosas, confugiant d . XX. Siccae pleuritides ct sputi expertes gravIssimae: terr caea tem in quibus dolor ca sursum sunt nnala EO. Duobus modis fiunt siccae Pleuritides Sputo . carentes. Aliae ab initiis sunt sine sputationibus , ita ulterius perSe verantes , quod sit ob materiae summam cruditatem , aut Oo
195쪽
Caput IV. De Pleuritide. 1 8 1
viarum augustiam. Aliae Sunt pleti ritides humidae , sed cursu morbi exsiccantur retento SPUto , quod a morbi malitia, ejus ad cerebrum aliasque parteS translatione , aut improvida curatione nimium calida & exsiccan re , contingit. Qui haec attente consideret , quomodo aegrum pleuritide sicca
affectum tractare debeat, plane intelliget a .
Adhibemus etiam ventosarum suis temporibus Vtyssimum adjutorium . . . locis vero impatienter dolentibus etiam escharas ustionis impono , ita enim frequenter ad pleripneumonicoriam non permittetur aeger vicina perUenire pericula b).
Agit hic Priscianus de Pleuritide Vera 'nam dolentes la- tus sine febribus prosequitur , & caeteris accidentibus, pleuriticorum remotis , quo S jam non pleuriticos, sed la-3 tus dolentes proprie appellabo , ex subiectis alia diligentias, visitabo c V , atque cucurbitulas , imo & caustica medicamenta parti dolenti, tamquam aptissimum adjutorium adhibet, & quidem recte, cum in magna partis assectae repletione, ex interioribus ad exteriora copiam gravantem extra here, simulque exitum materiae corruptae parare , Seu perurentia medicamina , seu per Scarificationes , optimum saephaegris auxilium praestiterit. Hoc remedii genus Hippocrates ad Varios morbos commendat , ac apud Auctores frequens illius in pleuritide fit mentio; Tironibus tamen Vallesii consilia apponere hac de re sufficiet, quippe omnium Optime tum scripto , tum opere id in usum restituere tentavit. 'Sunt, inquit, qui in practicis tractationibus affirment, non esse in pleuritide utendum cucurbitula antequam elap- ,,sus sit dies septimus. Quid si sit homo inflammationis mag- mitudine Septimo , aut etiam quarto moriturus t Ita etiam saepe in eisdem inflammationibus internis cum revulsionivnon satis cederent, & timerem ne phlegmonis magnitudine
Aa Dan a Vide Martian. Comment . in lib. I. Hipp. de Morb. sedi. 2. Fera. 2 8.167. b) Theodor. Priscian. ad Thim. lib. 2. cap. q. pag. 299. c) Idem loc. citat.
196쪽
1 8 6 Lib. II. De Morbis pectoris.
3 anticiparent mori , alternate utenS mi SSione sanguinis Se-1,cundum rectitudinem, & scarificatione ab admotis parti cu-- ,1 curbitulis, plurimos mihi videor mirifice eripuisse a). Ego certe 'in doloribus circa quasdam partes conSi Stentibus raro non utor cucurbituli S cum Scarificatione, aut Sine ea, cum is dolor non cedit universali Vocatae eVacuationi. . . . ut mor Dbus qui non potest expectare totam CVacuationem, cum eam D partiri opus est, alternatim secta vena, & cucurbitulis ad D motis perficiatur b . . . . Vulgares hujus temporis Medici reformidantes cucurbitarum usum , neque affigentes nisi Diana moribundis , & qui reVOcari nequaquam possint, fece Hrunt id remedium infame . . falluntur certe quamma Xisne, nullum enim in omni magno dolore remedium magis prae sentaneum , & ut a parte affecta in aliam ignobiliorem ma-Dteria abScedat, Saepe cauSa est c).'
Exipneumonia ex communi tum Veterum cum recentI rum consensu est : Infammatio pulmonis cum febre acuta , ct spirationis di cultate conjuncta , plus periculi quam doloris sub se foυens. Ad morbos intemperiei & organi per tinet , quemadmodum de omni inflammatione in Pathologia monstravimus. In peripneumonia nulli dubium est pulmones affici , nunc dextra , nunc Sinistra parte, non raro ex toto inflammatos, morboque comprehensos. At de pleuritidis sede non ita certum quid statui potest ut de peripneumonia, nam sicut haec sine laesis pulmonibus fieri non potest , sic illam interdum illaesa fieri pleura plures non de trivio Μedi ci contendunt. Ab antiquis usque temporibus, ut ex Caelio
Aureliano discimus d) , fuere, qui in omni pleuritide pul-
a Valles. Comm. in lib. 6. Epidem. Bipp sedi. 2. text. 6. pag. 287. bb Idem Coniment. Ilib. 3. Epidem. sent. 6. text. 29. pag. IIS. c) Idem Comm. in lib. 6. Epid. Hipp. text. 43. pag. I S. d) Cael. Aurel. Acut. -b. lib. 2. cap. I 6. pag. II 3.
197쪽
Caput V. De Per neumonia. I 87
1mones cum pleura affiici Statuerunt, ut inde non pleurit lis, sed pDripneumoniae nomen illi morbo quadrare crederent. Postmoduin Medicinae Scriptores in varias abiere sententias, aliis solam pleuram , aliis etiam cum ipsa pulmones , aliis demum hos solos sine illius damno sedem esse pleuritidis, constituentibus. Quaestionem hanc erudite & ample tractat
Morgagnus , omnium Sententiam ad trutinam reVocans , ne
que est quod crambem bis coctam recoquamus a . Quot ad nos attinet, pleuritis interdum solitaria est, damno solam occupante pleuram b): interdum cum pleura pulmones etiam laesi sunt , tuncque morbus suis signis mixtus ex utriusque partis laesionibus apparet, ut Medicus ex phoenomen iS , dominationem prae aliis habentibus, an ad pleurit idem potiusquam peripneumoniam , & Vice Versa inclinet , agnoscere possit. Sed pleuritides cum ferme ex conversione in perip-neumoniam , magnam partem lethales fiant, mirum non est in dissectis ex pleuriti de cadaveribus pulmones saepe laesos . etsi non perpetuo) atque corruptOS Obser Vari. Peripneumonia alia est primaria ex se incipiens: alia secundaria quibuςdam morbis, ut anginae , febri ardenti, uteri inflammationi, pleuritidi, Superveniens. Verum non e St OmneS aegros, quocumque demum morbi genere pereant , periptae umonia sub finem interire , id enim ex hypothesi dicitur , non ex naturae observatione' , nisi periptae umoniae nomen cuilibet dyspnoeae ultro quis tribuere velit. Dividunt aliqui perip neumoniam in veram ab inflammatione, & in notham ab humorum crudorum in farctu in pulmone ortam. Sed haec di visio ex arbitratu inVenta , veram a Majoribus de hoc morbo acceptam doctrinam confundit, cum periplaeta moratam si ne pulmonum inflammatione agnoverint nullam : in farctum
crassorum humorum cum febre ad catarrhuieti Fuffocantem, aut ad asthmatis incrementa retulerint, quae cum Phoeno me nis peripneumoniae minime congruunt. Aa 1 Cau- a) Morgag. de Sedib. ct caus. t Hippocrat. de Locis in homin. vers.
b Vide Martian. Comment. in lib.
198쪽
i 8 8 Lib. V De Morbis pectoris.
Causae occasionales plethora , Obstructio, dc diathesis mutuam operam in Peripneumonia Producenda sibi praestant. Sanguinis nimia copia in toto corpore , sed praesertim vasa pulmonum replen S, Seu ex alimentis , Seu ex suppressis haemorroidibus , aut aliiS eXcretionibus humorum calidorum crassities in parte affecta haerentium, meatusque obturantium : certa atque determinata tum Sanguinis, cum maxime humoris nativi pulmonum corruptio , cum calore simul conjuncta , ad hunc morbum generandum maxime faciunt. Quod si his accedat partis laesae debilitas, ut seni bus iisque accidit , qui a natura thoracis conformationem incongruam adquisierunt, Via paratim ima est ad peripneu montana nullo negotio Suscipiendam. Inter efficientes causas primum locum tenet aer, tum manifeStiS qualitatibus , calore , frigore , humiditate , laedens , ut hyemis tempore,
constitutionibus pluViOSiS , serVentiSSima aestate contingit, cum maxime occulta Vi PulmoneS inflammans , ut in quibus dam epide micis statibus fieri Videmus. Diaeta intemperata, nimia ciborum potuumque SpirituOSorum copia, validis exercitationibus, improVide prohibita transpiratione sudoris tempore, aquarum palustrium potu, peripneumoniam facile procreat. Idem' efficiunt Venena , medicamenta calida & spirituosa in morbis pectoris, atque Optata tussientibus & c tarrhosis sine methodo praeScripta. Peripneumonia saepe subito ingruit, interdum corporis gravitas , difficilis anhelitus , sitis , pulmonum languor praecedere solent. SeneS, & con SiStenti aetate Vigentes , foeminas non minus quam Viro S adoritur. Ea incipiente , rigor: febris acuta cum halitu cutis: graVitas in pectore: dolor remissus in medio thoracis aut in lateribus, qui nonnumquam non nisi tussiendo percipitur : spirandi difficultas , tussis cum sputationibus biliosis , Spum OSiS, cruentis: pulsus maMi inflati, inanes, celeres, molliusculi, lingua alba, pallescens, muco obducta frigidi tum acris tum potus a trahendi des,derium : urina parum a naturali distans, nisi quod flammea
non raro esse Soleat. Cre Scente morbo , praeter haec omnia , accedunt frequens residendi cupiditas ob magis auctam spirationis difficultatem : genarum rubor tamquam florens: oculi splendentes cum languore: vigiliae cum Sopore , ut
199쪽
Caput V. De Per nem nia. I 8 9
comatosus aeger Videatur: nareS Simae in Summo sunt: venae temporum grandeScunt: lingua reSiccatur : de cubitus supinus : pulsus intercurren S. Peripneumonia in mortem , salutem , aut Suppurationem terminatur. Igitur ea ad summum
incrementi evecta , dum aeger in interitum Vergit supradicta omnia graviora fiunt: sputa Viridia , flaVa , nigri cantia aut pauca & ferme nulla : lingua craSSAE , Sica, nigra , admoto digito adhaerescens , hiulca : Vigiliae continuae cum somnolentia & torpore : Sudor circa caput, collum , tempora : tussis inanis cum steriore , Vultus & colli inflatio: alienatio mentis: extrema frigida, liVentia: pulsus intermittentes, parvi, celeres , deficientes: in dolentia maxima : resonans pectoris stridor, placida mors. At Si morbus in Vigore constitutus paulum remittere incipiat: febris minor sit & spirandi difficultas sputa copiosa , alba, cocta , & facile exeuntia : sudor calidus per totum corpus: men S tranquilla : urinae copiosae: alvus multis biliosis & spumantibus succis fluens: Sanguis ex naribus aut per haemorroideS eXcernatur : pulsus ordinati , parum celeres: his simul evenientibus quam
primum aeger subleVatur 9 magna autem ex parte concurrentibus, sensim morbus salubriter finitur. Jam Vero in suin Puratum Vergere facile qui Vis agnoscet attentis phoenomenis quae in historia pleuritidis in emptem a transeuntis adduximus. Omnis peripneumonia morbus est acutus , & longis Sama stadium suum quatuordecim diebus absolvit, interdum
quarto , frequenter Septimo aut nono terminatur.
Curatio peripneumoniae eisdem intentionibus perficitur ac pleuritidis, congeneres enim morbi sunt, & partium Vicinitate facile alius in alium migrat. Ergo aenae Sectio statim imperanda , &. pro re nata , repetenda , ita tamen ut non extrahatur sanguis usque ad aegri deliquium , nam id λn pleuriti de periptae timoniam , in peripneumonia Strangulatum accersit. Cucurbitulae in pectore, scapulis, & lateribus
magni hic usus sunt, modo simplices, modo cum Scarificationibus. Interim ea medicamenta praebeantur , quae humoreS ad transpirandum attenuent , lubricos, fluxilesque ad extrudendum efficiant. Igitur aqua hordei adjecto nitro, auto venae decoctum cum stibio diaphoretico post mission OS sanguinis affatim bibendum est. Expectorantia in pleuritide ad
200쪽
1 so Lik II. de Morbis pectoris.
ducta hic potius locum habent. At in utroque morbo egelida praescribenda , qui enim frigidam aquam in his malis concedunt , neque qua ratione id esticiant assequi valeo, neque experimento confirmare. VeSicantium usus in pleuri tide dubius quandoque est, nec Omnibus negandus, nec perpetuo admittendus. Sed in Peripia eum OniciS non cunctandum , imo cito ad crura , abhibitis cantharidibus , morbus ducendus, cum ex naturae PraeScripto peripneumonici natis in crure abcessibus liberentur. Circa Purgantia, emetica, aliaque id genus medicamina, tenenda Sunt quae agentes
A pleuritide per*neumonia malum a). Omnis hujuscemodi superVenientium cons Istentia , In quit Galenus, neque par VOS neque miteS insequitur mor-ν3bos , Sed magnos atque malignOS..... Ad inflammationem, , quidem pulmonis pleuritis non admodum consequi solet, ,, quoniam si mitis fuerit inflammatio , omnis humor noxius, per sputum adde per sudores , sanguinis effusiones , alvi ,,fluxum ) expurgatur ue in perniciOSiS Vero antequam cos-r tae compatiantur , Strangular aegrum b .
A pergnoumonia phrenitis malum c).Phrenitis nomine intellexisse saepe Hippocratem morbum septi transversi, agentes de phreniti de monstravimus. Ergo dum inflammatio pulmonis ad diaphragma extenditur , atque- ad eb delirium crear, non mali modo augmentum , Sed mortem inde venturam significat. Vidi ex hac morbi serpentis communicatione non solum delirium , sed & conVulsiones vehementissimas , & lethales SuperveniSSe.1II. Hippocrat. lib. 7. Aphor. Sen