Aurelii Augustini Milliarii ... Ad leges libri primi pandectarum notae, seu Breves commentarii

111쪽

matrem liberam aliquo tempore habuisse ut liber nascatur, L Et servorum s. s. a. O 3.1. b. t. c Et litum seservari eam, Oc. Mulier, quae praegnans ultimo supplicio damnata est, non statim punitur, sed servatur donec pariat. tex. hic. Immo ne quaestio quidem de ea habet ur, quandiu praegnans est, L 3.sf. de poenis. d Aqua ct igni interdictum es. De Aquae de ignis interdictione vide in meis Comment. Instit. - β. Minor , de capitis

deminui. Et nota, quod in locum Aquae & ignis interdicti ius successit deportatio, La . . adleg. Ju pecul. La. s. Constat f. de paenis. Et deportati amittunt civitatem, L Auidamsunt I a.depaenis sicuti eam amittebant aqua & igne interdicti. dicto A. Minor.e Civem Romanumparit, . Quia sussicit matrem civem Romanam aliquo tempore fuisse dum Praegnans erat, ut

civem Romanum pariat, α in potestate patris.

Lex XIX. Celsus lib. 2 9. Digestorum.

Cum legitimae sa) nuptiae factaesunt, pasrem liberisequuntur: Vulgo c) qua tus matrem d) sequitur: a legitimae nuptiae, Oc. Pater enim is est, quem n I ptiae demonstrant, uiasemper s. de in Jus v

cando.

b Patrem liberi sequuntur. Sunt in familia, agnatione v aut gente patriS.c Vulgo quaesitus . Vulgo quaesitus quis dicatur habes i fra in I. Vulgo concepti Σ3. h. t. d Matre equitur. Est in cognatione matris. Et comsequenter admittitur ex S. C. Orphiciano ad matris legitimam haereditatem, I. I. s. Sed ct vulgo , . ad S. C. Tert3l O Orpbis. Matri tamen illustri, spurii non succedunt, justis liberis extantibus, I. Si qua illuseris s. C. ad S. C. Orpbis. Non tamen in dicta l. s. negatur matrem illustrem spurio succedere, neque no4 id negare audemus. Et etiam vulgo quae-

112쪽

- nauti liberi, matas, & mater talium liberorum, item ipsi se

tres inter se proximitatis nomine bonorum possemonem petere possunt: quia sunt invicem sibi cognati. I. a. 4.j. Um e cognati.

Lex XX. Ulpianus lib. 38. ad Sabinum.

Eui furere sa) coepit, sesarum, se dignitatem, in quasvit, b) Magistratum , potestatem sc) videtur retinere , sicut O rei suae dominium d) retinet.

a c Difurere coepit. Furor est mentis ad omnia caecitas. a Cic. Tuscul. Euas. lib. 3.b Et Magistratum . Ut Praeturam, vel Praefecturam .e Elpotesatem. Et potestatem aliam sine ordinario Μagistratu quaesitam. Baro hic.d Rei suae dominium retinet . Nullum tamen negotium contrahere potest, L In negotiis s. . de reg. Jur.

Lex XXI. Modestinias lib. 7. Regularum. Homo sa) liber, qui se vendiderit, manumissus, non adsuum satum revertitur, quose abdicavit: scd e itur libertina

conditionis.

a T Tomo libra, cte. Homo liber, qui se vendiderit, ma-LI numissus, non revertitur ad ingenuit tem, sed es.ficitur libertinae conditionis. Opponitur per rex. in A. ult. Insit. de Ingenuis, ubi dicitur, quod cum ingenuus aliquis natus sit, non ossicit illi, in servitute fume, & postea manumissum esse. Resp quod ind. s. ult. In servitute esse, se vire est, non servum esse. Aliud enim est servum esse, aliud servire . βuintil. I sit. Orat. lib. s. cap. Io. vers. auod autem proprium. Servus esse is dicitur, qui verE est servus, servis re, seu in servitute esse dicitur is, qui habetur pro servo, cum re vera sit liber. Qui igitur in servitute est, per manumissi

113쪽

missionem , non efiicitur libertinae conditionis ad ψ. Qui vero servus factus est, per manumissionem fit libertianus, ut in hac nostra lege. Ex Novella Constitutione Lemnis s 9. Si quis se ipsum vendat, servus non essicitur, sed verberibus tantum castigatur.

Lex XXII. Idem lib. ia. Reseonserum.

Herennius sa) Modestinus respondit, si eo tempore enixa es ancilla, quo secundum legem donationis manumissa esse δε-buit: cum ex b) constitutione libera fuerit, ingenuum m

ea natum.

a π TErennius , sec. Donavi tibi ancillam, ea lege ut in-xa tra annum eam manumitteres: Non manumisisti: qui ex ea postea nascitur, Ingenuus erit.b Cum ex consiturione libera fuerit. Ex sententia Constitutionis Divi Marci l. Mancipia 8. F. Eui sne manum . ad

liberi. Perven.

Leκ XXIII. Idem lib. I. Pandectarum.

Vulgo sa) concepti dicuntur, qui patrem demonsrare non possent, vel quipossunt quidem, sed eum habent, quem habere tibis licet , qui b) spurii appellantur , παρά τιώ οποραν .Ides, sc) Uatione. a XIV o concepti, ctc. Proprie vulgo concepti dicuntur, V qui patrem demonstrare non possitiat. Hoc est,qui

ex meretricio coitu nascuntur. Improprie vero etiam ii, qui possimi quidem patrem demonstrare , sed eum habent, quem habere non licet, vulgo concepti dicuntur. tex. hic, Ulpianus infrag. Tu. s. s. Si quis eam, veluti procreati , ex cognata, vel assine.

b βυi ct spurii appellantur. Quasi sine patre filii. Gaius

lib. I. Insit. tit. 4. e, Justinianus in s. Si adversus ea, Insiit. de

114쪽

9s de Nuptiis, in quo. s. in meis commentariis plenὸ hoe explia

c Iris, ἀsatione. Haec verba in quibusdam libris hoc I co posita sunt. In aliis sunt posita in margine.

Lex XXIV. Ulpianus lib. 22. ad Sabinum . .

Lex naturae a) haec es, ut qui nascitur isne legitimo matrimonio , matrem sequatur i nisi lex necialis aliud indu

cat.

a T Ex naturae , e e. Faciunt ad hanc legem ea , quae extant apud Ulpianum in frag. tit. s. Connubio interveniente , liberi semper patrem sequuntur ; non interve aiante connubio , matris conditioni accedunt , excepto eo, qui ex peregrino & cive Romana, peregrinus nascitur: quoniam lex Mensia ex alterutro peregrino natum de terioris parentis conditionem sequi jubet.b Nisi lex specialis , c. Uti contra legitimi lege speciali , matrem Iequuntur , I. i. s. Vtii ex duobus f. ad Municia palem .

Lex XXV. Idem lib. 1. ad leg. Iuliam & Papiam.

Ingenuum accipere debemus etiam eum, de quo sententia lata es, quamvis fuerit libertinus et quia res sa) judicata, pro veritate accipitur. a res judicata , cte. Accipitur res judicata pro veritate, Interim, anteQuam ea iusta eX causa retractetur , vel nulla declaretur: Et sic medio tempore gesta rata legitimaque sunt. Jac. Got. ad i. res judicata, de reg. Jur.

Lex XXVI. Iulianus lib. 6 9. Digestorum.

115쪽

9sguntur in c) rerum natura esse. Nam ct legitisae haerediatates his sa) restituuntur : Et si mulier praegnans ab bosiabus captafuerit, id, quod natum erit, possiminium habet. Item patris se), vel matris condit onemsequitur. Praetem Fancilla praegnans subrepta fuerit: quamvis apud bona dei emptorem peperit: id, quod natum erit, tanquam f

furtivum usu non capitur. His consequens es, ut libertus quoque , quanaeiu poseoni inci possis . eo iure sit . Qua

sunt, qui patronos habent. a in uterosunt, cte. Vide l. aut in utero 7.F. hoc eod. iit. O not. ibidem. b Pene . Quia posthumus non semper est pro nato. Natus praeteritus Testamentum injustum iacit P stumus non iacit , I. a. s. Ex his apparet ,1. de Injuso, rupto, ct irrito fac. te m. c Intelliguntur in rerum natura esse. Non ut statim hujus privilegii emolumentum sentiant, sed postea ubi nati

fuerint.

d His resiluuntur. Ubi nati fuerint, ut in praeced. nota e Iumpatris, vel matris conditionem sequitur. Ille reversus. In quo autem patrem, vel matrem sequatur, dic ut supra eod. l. Cum legitimae I9. f Tamquamfurtivum. Furti enim tempore fuit pars rei furtivae.

Lex XXVII. Ulpianus lib. 3. opinionum.

Eum sa) qui se libertinum esse fatetur, nec adoptando pare nus b) ingenuum facere potuit. a Um qui, cte. Patronus adoptando libertum, non m a cit eum ingenuum . Consequitur tamen adoptatus in adoptantis familia Ingenui Jura, L Sciendum est 32.1. de

ritu nuptiarum.

b Nec adoptando patronus ingenuum , cte. Natales lifaciunt

116쪽

faciunt ingenuum, non voluntas patroni, t. Et servorum s. s. Ingenuisunt j. b. t.

Ad Leges Tit. VI. Digestorum de iis, qui sui, vel alieni Iuris sunt.

Lex Prima. Gajus lib. 1. Institutionum. De Jure a) personarum alia divisiosequitur: quod b) qum

dam personaesui juris sunt, quaedam alieno jurisubjectaesunt. Videamus itaque de iis , quae alieno Juri subjectae sunt: nam si sc) cognoverimus, quae saepersonaesunt, simul intelligemus, quae fui juris sunt. Dispiciamus itaque de iis, quae in aliena potesate sunt. a T NE Jure personarum alia divi sequitur. Prima pers l narum divisio, quam habuimus supra in I. 3. V. de

Statu hominum, a Jure gentium sumpta est, haec vero ad Jus Civile refertur. Igitur Jure Civili quaedam personae suiJuris sunt, quaedam alieno Juri subjcax, ut in s prox. seq. ctiui. 3. f. eoae explicabitur.

b βuaedam sui Juris sunt, quaedam alieno jurisubjectae fiunt

Ratio dubitandi. Sunt quaedam personae, quae nec sui juris videntur esse, nec alieni: ut servus haereditarius, i. 3. 1. . Peculio. Et filius captivi. A. Si ab hostibus, Insit. βuib. moae. Jus potes.solv. Ratio deciae Servus haereditarius re vera est alieni Iuris, cum haereditas defuncti personam sustineat, LIn eo 33. s. ult. seq. . de acquir. rer. dom. Filius vero, ex

post facto an sui, vel alieni Iuris suerit, apparet, d. s. Si ab

ho ibus . ex Fab. hic in Ration. Igitur si ab hostibus captus fuerit parens, pendet Jus liberorum , ut dicitur in d. s. non quia nec in patris, nec in sua sint potestate, quod est maxi- me absurdum, l. ult. I. Ita tamen, C. desentent.pas. Sed quia in incerto sunt, utrum sui Iuris facti, an adhuc pro filiis f milias computentur. Nam defuncto patre apud hostes, ex quo captus est : patresfamilias , reverso: nunquam suae N pol

117쪽

sgpotestatis suisse creduntur. l. In belu Ia. g. Si quis capiatur , O l. bona eta. s. tauod si tu . de captis. ct possim. reversc Namsi cognoverimus, quae sae perso sunt , ut intelligemus, . Quicunque enim inter personas alienoJuri su jectas non sunt, apertum est inter eas esse, quae sui Iuris sunt. Theoph. in prisc. Tit. Insit. de iis, quisui , vel alieni Ju

Ad s. Igitur in potestate. Igitur in potesate sunt servi dominorum, quae quidem potesars sa) Juris gentium. Nam apud omnes peraeque gentes

animadvertere possumus, dominis inservos vitae, nec . esb) potesatemfuisse: O quodcunque sc) per servum adquia ritur, id domino adquiri. Sed hoc tempore nullis hominibus,

qui sub Imperio Romano sunt, licet supra modum, O sine causa legibus cognita, in servos d) suo aevire. Nam ex e) Constitutione Divi Antonini, qui sine f) causa sesevum suum occiderit, non minus puniri jubetur, quam qui g) alienumservum occiderit. Sed O major h) asperitas dominorum, ejusdem Principis i) Constitutione coercetur. a VSt Juri gentium. Dominica potestas aJuregentium originem sumpsit: Adeoque domini eodem Iure infinitam in servos potestatem habent, ut non solum quoscunque per servum adquiritur, id domino adquiratur, sed etiam dominis in servos vitae necisque potestas sit. Ius tamen Civile dominorum potestatem limitavit, ct coarct vit, ut sequitur hic in textu.b Vitae, necisque potesatemfuisse. Cum enim suae qui iaque rei moderator sit & arbiter, l. In re mandata 2I. C.Ma dati , &servus sit in domini potestate ac dominio, cons quens est, ut non minus liceat domino servum suum pro arbitrio quam quadrupedem occidere. c Et quodcunqueperservum adquiritur, cte. Scilicet justh, I. quo fervui et . in est . de acquir. υel amit. posses. Id enim

118쪽

sollim acquirere dicimur, quod justὶ acquirimus. d In servos suos saevire . Hodie non licet domino supra

modum in servos suos saevire. Intra modum vero Jus animadvertendi in servos, dominis conservatum est, ad coercendam nimirum moderate servorum nequitiam. I. unica, C. de menaeferv. Opponitur per rex. in L locum f. Idf. de Us fructu. Ubi dominus proprietatis dicitur habere pleni stimam coercitionem in servum. Resp. Hoc non ita intelligi

debet, quasi pro libito possit saevire in servum, sed quod

eandem auctoritatem, & coercitionem habeat, quam Justribuit habenti plenum dominium non separatum ab Usu' fructu.e Nam ex Constitutione Divi Antonini. Hanc Constitutionem hodie non habemus.s Sine causa. Leges non sunt privatae, sed communes, itaque ex ea tantum causa licebit domino servum occidere, ex qua id omnibus Iure communi permistum est. g uam si alienum servum occiderit. Hoc est, dominus ita tenetur l. Cornelia de Sicariis, ac si alienum servum occidisset, I. inde Neratius Σ3. s. Si DJ. adleg. Aquich Sed ct major asperitas dominorum . Asperitas scilicEt dominorum qui duriores sunt, & asperiores quam aequum. est. l. a. st . b. t.

i Ejusdem Principis Constitutione. Non tamen eadem, de qua supra, sed alia.

Lex II. Ulpianus lib. 8. de officio Ρroconsulis.

Si dominus ivservos a) seviat, vel ad impudicitiam, turpemque violationem compellat, quae simpartes b Prae dis, ex rescripto Divi Pii ad AElium Martianum Proconsulem Beticae manifestatur. Cujus Resripti verba haec sunt: Dominorum quidem potestatem inservossuos illibatam sc) se oportet , nec cuiquam hominum jussuum detrahi: sed dominorum d) intereue, ne auxilium contrasaevitiam, velfamem, vel intolerabilem se) injuriam denegetur iis, qui iuste depre-

119쪽

eantur. I deo ue f) cognosce de querelis eorum, qui exf milia Julii Sabini ad Statuam g) confugerunt : se vel durius habitos, quam aequum est, vel infami h) iniuria adfectos cognoveris , venire si) iube, ita ut in potesatem domini non revertantur . auod si meae Constitutioni fraudem fecerit: sciet me admissum severius ch) executurum. Dia

vus etiam Adrianus Umbriciam, quandam Matronam in quinquennium relegaυis, quota ex uos sis causis ancillas

suas atrocissime tractasset.

a I dominus in servos saeυiat. Saevitia in propriis serviso culpanda est. l. Si costante et s. s. Si maritus β. solutomat. Vide notata supra ad i. I. s. I. in verbo, in servos suos saeviress. b. t.b Praesidis. Idest , moderatoris ejus Provinciae, aut Ioci, in quo dominus Devitiam adversus servum eXercet. Conc Illibatam . Idest , non deminutam. d Sed dominorum interest, ctc. Nam alias servi fuga sortδarrepta, pretium sui domino auferrent. EX Theoph. inst. Sed ct maior, Instit. de iis, qui fui, vel alieni Jurissunt. e Vel intolerabilem iniuriam. Obscenitatem, in quam eos compulerint, vel compellant, i. auod autem . V. de ossis. Praefect. Urb. Immo lenones domini, qui suis ancillis pescandi necessitatem imponunt, earum amittunt potestatem,l. ult. Coae de Spectacul. lib. D. l. Si lenones II. Coae de Episco

Cognosce . Est ergo necessaria cognitio. g Adstatuam confugerunt. Statuae enim Principum comsugis securitatem praebent. Qua de re est Tisi in C. de his , qui ad Stal. confugiunt. i Vel infami iniuria. Dic ut supra in verbo, Vel intoler bilem iniuriam .i Venire iube. Ut justum pretium domino detur. I. ult. Instit. de iis , quisui, vel alieni iurount. l. Si quis Iz. s. Proses V. de relig. sumpt.funer. h Severitis executurum. Neque sane quidquam antiquius

120쪽

Principi debet esse, quam in legum suarum contemptores,

severiter animadvertere. Cor.

Lex IIL Gajus lib. 1. Institutionum.

Item in potestate nostra sunt liberi a) nobi , quos ex iustis nuptiis c b procreavimus . βuod Jus cc proprium cia. -- d 9 Romanorum est. a T Iberi nosri. Filius, & filia, nepos, & neptis ex G lio, pronepos, de proDςPtis eX eodem, α deincepstaeteri. s. ult. Insit. depatria potest.b auos ex iustis nuptiis procreavimus. Nati ergo ex imiusto concubitu: in potestate nostra non sunt, A. Si adversus ea, Instit. de num. Sunt tamen in potestate nostra ii, quos legitimamus, A. vis. Instit. de nupt. & etiam ii, quos adoptamus , princ. Tu. Instit. de Adopt.c βuod iusproprium civium Romanorum est. Nulli enim . alii sunt homines, qui talem in liberos habeant potestatem, qualem nos habemus s. Jus autem potestatis nHit. de patria potes. In quo A. in meiS Commenti notata sunt ea, quae faciunt ad intelligentiam hujus n'stri textus. d Ciυ tim Romanorum. Hodie in Orbe Romano qui sunt, ex Constitutione Divi Antonini, cives Romani effecti sunt, L in Orbe Romano I7. .de Stat. bom. Ideoque patria potestas ad omnes Christianos hodie pertinet.

Lex IV. Ulpianus lib. I. Institutionum.

Nam civium Romanorum quidam sunt patresfamiliarum, quia dams Iifamiliarum: quaedam mair familiarum, quae a m Asiae miliarum . Patres fa familiarum sunt , qui sunt suae potestatis : sise puberes , seve impuberes: simili b modo matresfamiliarum: Mifamiliarum, siae, quaesunt in aliena potestate. Nam qui ex me ct uxore c mea nascitur, in mea sd potesate est : itemiqui e) ex Mis