장음표시 사용
91쪽
Lex XXXII. Iulianus lib. 94. Digestorum.
De quibus causisscriptis legibus non utimur, id tu oriri oporter quod moribus a) ct consuetusne inductum est OF qua irare hoc deficeret, tunc quod proximum b) xonsequens ei es. Si nec id quidem appareat: tune sc) jus . quo urbs Roma utitur, servari oportet. s. Inveterata consuetudo pro Iege non immerito eu oditur
d) hoc es Jus, quod dicitur moribus constitutum. Nam cum ibae leges nulla alia ex caussa nos teneant, quam quod judicio populi receptaesunt: merito ct ea, quae sine ullo scripto populus probavit, tenebunt omnes: Nam se) quid imteres , suffragio populus voluntate uam declaret, an rebus ipsis factis 3 βuare rectissime etiam illud receptum es, ut leges non solum suffragio legislatoris, sed f) etiam tacito consensu omnium per defuetudinem abrogentur. a C Uod moribus ct consuetudine. Regionis . b Tunc quod proximum ct consequens ei es. Sensus ere: In Iure non stripto interpretando idem faciendum esse quod in scripto, ut si quando deficiat, supplendum sit ex eo, quod in similibus causis, & quae majorem cum proposito casu adfinitatem habeant, constitutum, vel receptum inveniatur. Fab. hic.c Tunc 'us, quo Urbs Roma utitur, sec. Tunc consuetudo urbis Romae servanda est. d Et hoc es Jus, quod dicitur moribus con tutum. Consuetudo est Ius quoddom moribus institutum, quod pro lege suscipitur, cum descit lex cap. consuetudo, dist. I. Proprius igitur consuetudinis locus est in iis, quae legibus non sunt comprehensa . e Nam cum i e leges. Quae apud Populum rogatae sunt Charond. f Sed etiam tacito consensu omnium per desuetudinem abrogentur . Quia cum tacitus ille consensus populi sit lex quaedam tacita, tantam vim habens quantum expressa; consequenS
92쪽
73 sequens est, ut quemadmodum per posteriorem Iegem expressam prior possit abrogari, ita &possit per desuetudianem, quasi per quandam legem tacitam. Ex eodem Fabrin Obstati. a. Od. βuaesit longa consuet. Ubi dicitur, quod consuetudo non vincit legem. Resp. quod non potest quidem consuetudo vincere legem . sed desuetudo potest eam abrogare , Superiore scilicet obedientiam non exigente. Desue tum esse dicitur, quod desiit eme in usu. Ergo factis non est opus ad desuetudinem: suificit legem non servari, idque impunE. Itaque lex non dicitur contraria consuetudine sublata, sed suo silentio periit. Consuetudini auctoritas est Interpretandae legis, non etiam ejus tollendae, M abrogandae, Si de interpretatione 37.L nam Imperator 3 34f. b. t. juncta d. l. a. Cod. Gaesit longa consueri
Lex XXXIII. Ulpianus lib. 1 .de officio Proconsulis.
Diuturna consuetudopro Jure ct lege in iis, qua non exscripto defendunt, observarisolet. a Iuturna consuetudo pro Jure ct lege. e. Iustinianus L in s. Ex non scripto, Insit. de Jure nat. gen. O civ.
Diuturni mores consensu utentium comprobati, legem imitantur . Nam, ut dicitur in L de quibus 32. s. Inveterata , . h. t. Quid interest, suffragio populus voluntatem suam declaret , an rebus ipsis α factis 3 Quod tamen non ratione imtroductum est, sed errore primum, deinde consuetudine obtentum, in aliis similibus non obtinet, L auod non rati ne 3 9JhI.Sed quaeritur apud DD.quanto tempore,& quor exemplis inducatur consuetudo 3 Et existimant decem annis eam posse compleri, dum saltem sit duorum exemplorum testimonio comprobata. Ego, quia haec nulla lege d finiuntur , Judicis arbitrio relinquenda censeo, arg. l. I. s. ult. de Jur. delib. Ex Pac. in Analy. ad ae A. Ex non scripto.
Item quaeritur: An necesse sit, ut isti actus sint judiciales , Et communis est DD. sententia, quod etiam extrajudici , K les
93쪽
les actus notorii suificiant. Oimi. in d. s. Ex nonscripto disnum. 6. in sine.
Lex XXXIV. Idem lib. 4. de ossicio Proconsulis.
cum de consuetudine civitatis , vel provinciae considere quis via detur : prraniim quidem illud explorandum arbitγρr auenam a coni adicto Mi quanaeo judicio consuetudo mara
a A N etiam eontra dicto aliquanEo Judisio consuetudo si Lx mala t. Utile erit hoc proferre, non est tamen necessario faciendum. Nam & consuetudo per se valet satis absque Iudiciorum auctoritate, quae auctori tas non induCit consuetudinem, sed eam probat inductam. Contradictum autem Iudicium hoc loco dicitur illud, in quo , altero eae litigatoribus contradicente , & talem non esse consuetudinem contendente , judicatum tandem sit pro consueti
Lex XXXV. Hermogenianus lib. i. Iuris
Epitomarum. Sedo sa) ea, qua longa consuetudine comprobata sunt , ac
ser annos plurimos observata , velut tacita b) ciυium eonventio, ' non minus, quam quae scripta sum jura , - serυantur. a Edcto, Ea , quae longa consiletudine compro-O bata sunt, ac per annos plurimos observata , non miniis, quam ea, quae scripta sunt jura, servantur. Quanto autem tempore, dc quot exemplis inducatur consuetudo notatum fuit supra ad i. Diuturna consuetudo 33. h. t. . b Velut tacita civium conventis . Haec tacita civium conventio inducitur, non ex eo quod omnes faciunt, sed ex
eo quod aliquibus id facientibus & observantibus, quod
94쪽
nulla lege expressa permissum est, caeteri omnes patiuntur dissentiente neminς. Ex Ant. ka c. l .
Lex XXXVI. Paulus lib. 7. ad Sabinum .
Immo magnae sa).auctoritatis hoc Jus habetur, quod in tam tumprobatum es, ut non fureit necesse b) scripto id comt prehendere. a r o magnae auctoritatis hoc jus habetur. Non usque I adeo tamen ut aut rationem Vincat, aut legem, L 2. Cod.βuaesit longa. consuet. Vide not.supra ad . I. de quibus 32. J. h. t.b Ut non fueriti necessescripto id comprehendere. Ad damdam Iuri non scripto auctoritatem, non est necesse scripto 1d comprehendere h. d. Quod si inscriptis redigatur, facit oris scilicet probationis gratia: neque ea propter natura ejus immutatur, Bart. in Repet. l. de quibus, num. 7. O so
Leu XXXVII. Idem lib. I. Quaestionum.
Si de interpretatione legis quaeratur: in primis inspiciendum es, quo jure civitas retro in ejusmodi casibus u fuisset: optima a) enim es legum interpres consuetudo.
Leκ XXXVIII. Callistratus lib. 1. Quaestionum.
Nam Imperator noser Severus rescribu , in ambiguitatibus. quae ex legibus prosciscuntur, consuetudinem, b), aut rerum sc) perpetuo militer sd). judicatarum auctoritatem .
a Ptim' enim est, Optima est legum interpres consuetudo. Oppon. Quia solus Princeps potest i gem interpretari , l. I. Coae de legibus. Resp. distinguendo A a inter
95쪽
sinter tacitam, & expressam interpretationem. Consuetudo tacito consensu populi recipitur, de tam legis habet vim,
quam legem interpretatur. Solus autem Princeps expres-ae Jura condit, vel interpretatur. Pac. Leg. Concit. Cent. I.
b Consuetudinem , aut rerum perpetuo similiter judicatarum auctoritatem, Oe. Alterutrum ergo susticit. c Perpetuo. In omnibus scilicet casibus, qui post legem scriptam contigerint. d Similiter . Uniformiter.
Lex XXXIX. Celsus lib. 23. Digestorum.
Auod non sa) ratione introductum, sed errore primum, ae inde cons eludine obtentum est: in aliissemimus non obtinet.
a r Uod non ratione, sec. Sensus hujus legis est, consue- tudinem non ratione,sed errore primum inductam,' non sollim ad consequentias produci non debere, sed nec in similibus casibus obtinere, in quibus antea obtinuit Quae tamen obtinuerunt &Observata sunt, non revocantur. Fab. in Ration. ad hanc legem. Error igitur erit excusandus, & ratum firmumque erit, quod ignoranter erratum est, sed in posterum non obtinebit in suturis
Lex XL. Modestinus lib. 1. Regularum.
Ergo omne Jus sa) aut consensisfecit, aut necessas b) comstituit, aut mavis c) consuetudo. a Rgo omne Jus aut consensis fecit . Consensus scilicEtst a expressus totius populi . Consensus expressus P puli fecit leges, itemque Plebiscita , quae lege Hortensia vim legis habent. s. lex es , O A. Plebiscitum, Insit de Jurenat. gen. civ. α Constitutiones Principum, propter legem Regiam,
96쪽
7 Regiam, I. I. st . de constit. princip. Ex Fab. in Ration. a Aut necessitas consituit. Jus, quod necessitas fecit, est Senatusconsultum, L a. s. Deinde quia di iis, β. de origis.
Jur. s. Senatusconsultum, Insit. de Jur. nai. gen. O civ. A eto enim numero Populi, necessitas ipsa curam Reipublicae ad Senatum deduxit: α inde nata Senatusconsulta . Et sub iisdem verbis: Aut necessitas constituit: continentur etiam Ius Praetorum, α Responsa Priadcritum. Similiter enim neceste fuit admitti auctoritatem Magistratuum & prude tum , l. a. A. Post originem , s. bis legibus Is de orig. Jur. c Aut mavit consuetudo . Ius, quod firmavit consuet do, est quod inveteratus mos attulit. Sed α hoc Ius com sensus facit, verum tacitus: legem expressus.
Lex XLI. Ulpianus lib. 2. Institutionum.
Totum autem Jus consistit aut in a) adquirendo, aut in b
conservando, aut in c) minuendo: aut enim hoc agitur, quemadmodum quid cujusquestat, aut quemadmodum quis rem vel Jus suum confervet , aut quomodo alienet, aut
a Α Ut in adquirendo. Ad hanc partem pertinent oblis gationes, contractus, testamenta, & alii quotquot sunt modi adquirendi, sive singulariter, sive per univers,tatem : de quibus toto lib. a.dc 3. Insit.b Aut in conservando. Ad hanc partem pertinent acti nes, tam civiles, quam honorariae, & Interdicta. Est enim AetioJus persequendi in Iudicio, quod sibi debetur, L N hil aliud s i .F. de oblig. O act. Ideoque non dicitur acquire . re, qui agit, quia is, qui actionem habet, rem quoque liniam jam habere videtur, L Is, qui actionem I S.I. de reg.Jur. Pertinent etiam ad hanc partem exceptiones . Nec enim dantur unquam pro Iure quaerendo, sed pro jam quaesito
c Aut in minuendo. Ad hanc partem pertinent donatio
97쪽
nes, & delicta. His enim modis patrimonium cujusque minuitur . Ex Fabro in Ration. ad hanc nostram legem, a quo etiam desumptae sunt aliae duae superiores Notae.
Ad Leges Tit. IV. E de Constitutionibus
Principum. . Lex L Ulpianus lib. 1 Institutionum. auod Principi sa) placuit, legis habet b) vigorem e utpote cum lege sc) Regia, quae de d) Imperio ejus lata es, po- pulus ei se) ct in eum omne suum Imperium O potestatem f) contulerit. βuodcunque igitur Imperator per D epia solam h) subscriptione fatuit, vel cognoscens si) ae crevit , vel de k plano interlocutus es, vel Edicto si
praecepit a legem esse constat. Haec sunt, quas Consitutiones vulgo appellamus. Plane ex his quaedam sin) funt person tes, nec ad exemplum trahuntur. Nam quae Princeps alicui ob merita indulsit, vel si quam n) poenam irrogavit, vetsi cui sine exemplo subvenit: per nam non egreditur. a Uod Principi placuit. Legis condendae animo.b Legis habet migorem. Vim, robur & auctoritatem .
Id tamen duntaxat legis nomine dignum est, quod est ii no tum & justum. c Cum Lege Regia. Legem Regiam pro Augusto latam fuisse intelligitur ex Strabone lib. 17. in fine, ubi de A tigvito loquens ait, quod Civitas ei totius Imperii administrationem permisit, & pacis & belli potestatem ad annos vitae. Eadem lex postea pro aliis Imperatoribus fuit renovata. Et dicta fuit Regia , quod Regia potestas per eam concessa
d Gua de Imperio ejus lata es. Unde etiam Lex Imperii
vocatur. 3. Cod. de res amentis.
e Populus et , ct in eum , c. Hoc est, Populus lege Regia omne Imperium suum & potestatem concessit Principi quoad
98쪽
quoad honorem, & in Principem quoad onus. Ex Accurss contulerit. In aliis: conferat. . 'g'Per episeolam. Epistola est Rescriptum Principis ad relationem Magistratus alicujus, de re quapiam dubia emissum. Theoph. in s. Sed ct quod Principi Insit. de Jure nasigen. O civ. h Etsubscriptionem. Per subscriptionem statuit Princeps, quando libellis supplicantium sententiam suam subscribit, L Non disinguemus 3 . s. Cum quidam . de recepi. arbit. i Decrevit. Decretum hoc loco est sententia Principis inter duas partes, de quarum causa ipse cognoscit , di jussimi , pronunciata.
k Vel de plano interlocutus es. De plano interioquitur Princeps, quando pro Tribunali non sedet, sed, uti solent Iudices , summatim aliquid consti tuit, non sedens pro Triastinati. Baro hic. ii I Uel edicto praecepit. Edictum est quidquid ex sua nat ra motus Princeps statuit ad honestatem & utilitatem su ditorum .i Theoph. ubi supra. 1 3. m Ex his quaedam sunt personales, cte. Constitutionum aliae personales sunt, aliae generaleb. Generales sunt, qu ad omnes pertinent. Personales vero sunt, tu quibus proprex certae personae rationem,a Jure communi recessum est: Quae nec aci exemplum trahuntur . Nam quod Princeps alicui ob merita indulsit, vel si quam poenam irrogavit, vel si cuisne exemplo subvenit: personam non egreditur , uti bicin
in Veis quam poenam irrogavit. Graviorem legitima pro emergentis cause intuitu. i
Lex II. Ulpianus lib. 4. fideicommissorum. d
In rebus sa) novis constituendis evidens esse utilitas debet, ut recedamr ab eo Jure, quod diu aequum visim s.
99쪽
a π N rebus novis, cte. Hujus legis verus sensus est: Prii JL cipem non posse veteres justas leges abrogare, & n vas conuituere sine evidenti populorum utilitate.Salomon. hic. Ubi etiam addit, quod quamvis pro Principe vulgaris praesumptio sit, ut quidquid agit, juste agat: Tamen in abrosandis justis legibus non praesumitur Principem justa causa moveri, quia Iustitia antiquae legis repugnat.
Lex ΙΙΙ. Iabolenus Epistolarum lib. II.
Beneficium sa) Imperatoris, quod a disina scilicet ejus imdulgentia proficiscitur , quism plenistae interpretari de
a Eneficium Imperatoris, cte. Clim dicimus beneficia
D Principum latissimam interpretationem accipere, non est intelligendum nos omnino plenissimis interpretari debere, sed quam plenissimh licet: ita ut interpretatio nostra voluntati Principis non adversetur: neque enim credendum est Prinei peio alicui velle ossicere. Teoph. in ρ. Praetorum, Insit. de 3ure natgen. O civ. Neque credendum est, eum Jura multis vigiliis excogitata velle everti. l. Sipondo 3 ue . inprisc. cod. de inti'. te Iam. Pacius Legum Comelliat. Cent. 1. q. I9. Ideoque si quis a Principe simplieiter inmetraverit, ut in publico loco aedificet : non est concedendum sic aedificare, ut cum incommodo alicujus id fiat, I. Praetor ait a. s. Si quis a Principe β. Ne quid in loco publico ; e. Item si quando talis concessio Imperialis processerit, per quam libera testamenti factio conceditur et , qui alias testari non poterat, nihil aliud videtur concessum, nisi ut habeat legitimam & consuetam Testamenti factionem, ἀι. Si quando 3 s. in prisc. Coae de in c. Testam.
Lex IV. Modestinus lib. 2. Excusationum.
Consitutiones sa) tempore posteriores, potiores sunt his, quae lasei praecesserunt.
100쪽
a. 'nstitutiones L . Constitutiones tempore postelio res, potiores sunt his, quae ipsas praecesserunt, I s. Si servi s. de βuaestionibus. Quod de iis accipiendum est, quae sunt contrariae: alioqui aliae ad alias trahuntur, L Sed O poseris es et 8.β. de Legibus.
Ad Leges Tit. V. V. de Statu μ) hominum. Lex Prima. G us lib. r. lastitutionum.
Omne Jui b , quo utimur, vel adpersonas pertinet, vel ad c res, vel ad d) actiones.
a Statu hominum. Quod hic Status hominum dicio tur, in titulo Institutionum de Iure personarum, Imp senarum appellatur. b Omne Jus, quo utimur, cte. Idest, omneJus, quod in ' Hi linodis cruibus Romanis, vel de personis, vel de rebus,
vel de actionibus constitutum est. , t si re . Acquirendos scilicet, α alienandas. a Uel ad aetiones. Quibus in Iudicio disceptari possit.
Lex ΙΙ. Hermogenianus lib. I. Iuris Epitomarum.
Cum igitur sa) hominum cassa omne b) Jus constitutumsit: primo de sc) personarum statu, ac po 2 de caeteris . ordinem d) perpetui edictisecuti, O his proximos atque conjunctosia applicantes titulos, ut res patitur, dicemus. a c Um igitur hominum cause,cte. Nam finis Iuris est publica salus, & Civium subditorumque tranquilitast Ideo in XII. Tab. haec lex scripta fuit: Salus populi suprema lex esto. ex Mynsb Omne Jus. Quo utimur, ut in praeced. leg. C Primo depersonarumsatu, c. Primo de Iure persona-xum dicemus, ac post de caeteris. Nam parum est nosse Ius L rellim