장음표시 사용
81쪽
LIBELLV si rein eontinente febre habitum,perducas,nullo modo Isdes, quin potius apprime iuvabis. Quod si putrida febris sui verum
non ex eaF genere quae septia aut qrtadscia die finiri debeatisanguinem parcius mittes,quo morbi longitudini,aeger sufficiat. Num igitur & cum coctio iam apparuerit uberius sanguinem mittet at pid complebit,quod in prima illa detractione omissum est nequaqua. cto enim iam humore medicamentis opus est,quae eum deponant ubi natura minime tentat. Atqui hoc ita faciam inquiei quoniam non amplius timor est ne aeger antemo ibi dissolutionem deficiatutam nec verebor modo largiorem sanguinas missionem.An satius fuerat vir praeclare huiusmodi auxilio in tempore uti,virium inspecto robore Cum enim iam coctio adest,minime ea tentada sunt,neq; enim nos amplius morbi urget magnitudo,cu uultu instet periculusi vires valeat.
Nonsemper ad renutritionem,famem expectandam,etiam insana corpore. Interim de fumis generatione quaedam aduersus Auic. Iterum)icca corpori minus humidis inediam're. Perperam item at pinriglincte vinin bilios tradi ab eo.Des victu antiquorum non recte loquutum.
OVum mecum ipse considero de culentis ac poculentis
inscriptum ab Auitanna caput, olim adeo celebre, vid re vidcor profecto inconditam quandam δε tumultuantem rur/bam:cuiuscun* sortis hominum,qualem *pe seditione orea sorum excipit,puer .iuuenes senesq, ac mulieres. Validos insuper Rr F inualidos nobiles di plebeios.Uemum adeo dillectis mem/bris hominum cςtum,ut nec si tota die Hidiose enitaris,qquae conditionis vel duos quoqi iungere valeas. Audi amabo quae Primo ingressu proponit.Qui inquit sanitatem vult cultodire, Viret medicamenrosa cibaria. At quam nam obsecro sanitatem Magna quippe est sanitatis latitudo.Quod si temperatum corapus atq; in aetate florentisibi seruandum proponit. Primu equi dem non erant haec abs* praefatione dicenda,seg temperatama
turae victum instituere:dixisse oportuit.μ forte haec uniuerum, ac cuicunq; corporis temperameto. u re quis creda uoadi ita accidit, ullus nam medicorum est,qui singula haec uniuersalia ari; unicui* corpori communia esse,non credat.Quasi
huiuscemodi victus aliquis possit institui,ac non sit ex tempera
82쪽
mento aetate,& tegione differentia Porro quae primo loco proponit:innuere videntur se temperati corporis victus sormulam inquirere,verum quae postmodu addit, haud it sentire videnξ. Quin potius Q de omnibus sere intemperati,modis subsultim loquaturmemo est qui legens ambigat. Caeterum ad ipsius do cumenta propius accedamus,ac primu de assumendi cibi hora considerasse occurrit. No comedas inquit priusq appetentia certa accedat. Quasi hoc certum atq; invariabile signum existat eo scilicet tempore primum egere animans.Quae quidem diaeta&si primo aspectu vera esse appareant,si tamen paulo acrius in bciantur non nihil dubitationis habent.Quod ut melius innotescat,paucula de ipsius famis generati ,addij ciemus.Huic ita v
primo assensere omnes,oris sventris hanc affectionem esse,versi generationis eius no vnus raditur modus. Barbari nam: hoc atrae bilis officium esse commenti sunt,quae os ventris .petens, astrictione sua vellicationem nonnullam causat, nempe qualem
in lingua acida acerbave producere solet,quemadmodu Theo/phrastus di Galenus docuereued & unusquiset; quotidie experie. Caeterum mihi dici velim,quid Mam primum mouens existat, quod statuto quodam ac certo periodo, nempe quum renutri
tione eget corpus atram bilem in ventrem cogat defluere,quo scilicet totius egestatem significe alui animans ad cibum'capessendum excitet. Neque enim quicquam in corpore transsunai pvenas,par est, ni trahatur,aut pellatur.Pulsio vero non certo quodam ac stato tempore repetet,sed cum primum grauari membscoeperit:quare accidet importune aliquando fame corripi ani/mal. Trahi vero multo saciliora sensiquae in primis venis continentur,atae ipso Iecinore. Porror qui famis causam quandam assignatiquae morbosa esse potest,frigidi inquam atq; acescentis humoris occursus,qualis in canina appetentia contingit. hic
minus probe in medicina sentire videtur. Quum presertim vora adsit Aristotelis ac Galeni ratiocinatio,AMi hi quidem latentur famem vellicationem quandam osculi ventris esk.quae tunc primum accidat,quum inanitae venae,ac proinde exsugentes, mum omnino ventrem offenderin Quae quidem suetio,vbi ad OSventris peruenerit nempe apprime sentiens,vi neruorum qui
ad eum demendunt atq; ipsum contexunt:dolorem quendam gi
83쪽
r A LIBELLUς. pnit, ae molestum sensum,qui denon nisi assumpto cibo potu osedari potestQuae omnia adhuc abunde magis ,in libro qui de
symptomatum causis,inscribitur,posita sunt.Vbi monstrat cum primum seu spontina quadam inanitione, seu exercItio,altatue huiuscemodi causa,vacuantur sanguine venae:trahere ilico exti. mas a vicini frat* has deinceps,donec ad eas,quae ab ipso ventre veluti a terra radices,trahunt,suctio peruenerit,quae si vacuit eu offendant,convellunt,ac torquentiatq; inde fames. Cum igitur haec ita se habeant,videndu modo est,num omnino verum sit,
id quod Avicenna tradit,nulli inquam cibum ex usu esse,priusqnmescat. Hςc enim primu his aduersari vident,quae Galenus in libello qui de naturalibus facultatibus inscribitur, dicebar,qua
exemplo ostendere nitereturiunamquam* particula ex vicinis alimen tu attrahere,sime egear,quin & retrocessum queda succorum fieri air,ad ipsum ventrem:cum vacuus extiterit Imagina
iracp Galenus aret; id optime,vacua ventrem ubi appositu sibi alimentum assumpserit,proximis venis alimentu sumpere,* si ipsae una eii Iocinore nutrimeto abundenatet hinc negligetius custodiant letineant , continget. nullomo interim alat famescere, utpote cui absae vi multa,alimeti copia suppetat.ves ubi Iecuriam inaniri coeperit, attrahenti qde no amplius alimenti optimu est:sed biliosa quaedam ac saniosa excrementa,dimittet. Quo rursus fiet,ut malis succis repleatur veter,atcr inde capitis dolor,& cordis morsus cotingatam ita* opercprecisi fuerit samem eo casu expectasse,cum presertim adsint & alic vacuitatis notae,quas libro septimo terapeuticς methodi prosequutus est. nempe ructus & ventris moles.Caetersi Φ corpora multa sint qminus appetant et expediar, ut quae bilioso admota teperameto exist unusquisq; novit. Versi ubi de inediam facile aut difficile serentibus:metio incidit: siderata sunt quae dicit m siceiores naturas humidioribus fert his verbis. Corpora humida hi Inidia ate naturali,veloci resolutioni idonea sunt,nee tatu famis tolerant quantu sicca corpora. Ne .n.video quo na pacto haee veritatem h abeant.Siquid .n.in altera corrarietate sit paritas
nempe ea quae calidi & frigidi est prius tamen proculilubio
macilescunt,prius iterum Venae concident in sicco per naturam
corpore,quam in humido in di sinus quo* reficitur ac di
84쪽
LEO N A R r a 4 et cilius. uare longae inediat in eiusm odi corpore admodsi medico suspectς existur.Quanto magis si utrobi. calidu exuperer, Calida enim siccaq; coma minime olum fame serre quesit ut lo/gius declarauit Galenus:libro artis curatius octavo, ubi aperte oppositu ei' qd Avicena docuit,rone quo mostrauit, Otum .n. Patietatami inediae teperamentu statuit,qd calido siccos maxie aduersas,nempe frigidii at* humidu,intermedias Vero repera/turas quo plus frigidi humidiue sibi asciuissent.Caeterv no ea ratione dum taxat,circa biliosas naturas peccat,i eas plus humi/dis inedia ferre asserat,ves de quia dicit ijs vinu exvlu esse pm, ximo. Sunt aut verba ipsius eiusmodi. Uinu prςterea cholera ru/bea absidaribus coserr.rpterea q, ea urinavuocado expellitariscenim falsitatis suspitione no parua prς se ferunt.Credet.Π.ex his pia de in biliosis quoq; vinum a te laudari Quod tamen cali/eis naturis aduersissimum dixit Hippocrates. Porro si Galeni documenta hac parte nobis percensere volebas,prius oportui vir prs clare vinorum distinctione habita,no quide uniuersim ea laudare,sed ea solii quae biliosis iuvameta ea praestare possunt,id.n. multo nobis utilius fuerit,quum alias dum docere studes:mari. me errores seras.No ita Galenus que te sectari par erar,hic nascum pluribus locis,longius de vini different ijs viribusq; dispu/tasset, aquoso vino leuis astrictione praeditor has tribuit dotes; ut scilicet di ab aquae viiijs recedat,de a vini noxis loge absit.Est aut hoc colore albu,sapo re austem ita enim leuiter astringens apud Galenu audiendii est,na accrbu postmodii id dicemus,qd Valenter aturaniocunde astringat,qualia de multa hodie gusta
mus,nam di austera vina,de acerba quoui in precio sunt, P qc dira iucundissi. Paule:in homuncia illius gratiam,qui in Galenisca disciplina se nemini secundu putat,quiq; nostrae tempestatis medicis fere Oibus urbis nostrae,multo hominu damno praesere. meministi enim quo pacto austera vina ea esse asserat, que flava calida fauces caputq; tentaria maale fur,quaeq; hodie multi emutur. uum n. semel inuenisset nobile sabinu a Galeno austerum dici. Atquae nam inquit esse potin tenui atq; aquoso vino no bilitas in mul&creticum degustans,quo ipsum austerum esse cotenderet,ialem praesi ferebat vultum:qualem vespasiano Caesari
extitisse historic tradunt. Eiusmodi igis vinu est quod biliosis
85쪽
II BELLVS sex usu esse Galenus voluit,quod in quam omnino ut Hippoetatis verbo utaroligophorum est,ac frigidum. cuius dotes eu pluribus locis extollat Galenus,tu maxie in libro de tueda valitudie. Ad biliosa inquit excrementa mitiganda aut vacuada vaIde i neum est, quum debilis acrimoniam frangat, ac per urinam su/do resui eijciat. Neutiquam silentio pretereundum videtur,lcsi veterum nobis parcitatem pro exemplo proponeret Avicenna, eos non ciborum varietate se implere consueuisse altiverum carnem solam mane gustare solitos,in coena vero solum panem. verba ipsius.In tempore quoq; antiquo qui exercitabantur magis ad mentem ipsius leges puto qui negociosam ducebant vis tam iam fugerut ab hoc. Contenti enim erant solius carnis esu in mane,& solius panis in coena.Ovtinam nobis modoaccedat aliquis ex his qui eius animam sortiti sunt,qui,quos nain anti/quos appellarit exponat. Galeni enim state admoduimuratus erat vivendi modus ab eo qui Hippocratis. Veru multo adhue
magis Paulo IEstincta scribente quod &ipse de febribus agens
testatur.Sed qualiscunet ea aetas extiterit, quaesijsse oportuit ubinam adeo fatuam vivendi formulam legerit aut audierit,ut prasuri rapacium instar solas gustarent carnes,panem vero solum enaturi. o vero tantum abest ut credam aliquando apud bene institutas urbes eo modo victitari siqua enim barbarae Rem res gerunt,non ea sunt quae nos suo exemplo mouere queanove neq; ad sanitatem tuendam conducere arbitrer.Explosa enim iactu eorum sententia est,qui plus cibi mane assumendu suadensi quo magis mirere quosdam huius hominis authoritate fretos, qui &antiquum illum vivendi modum Iaudasse videtur aduer sus Galenum primum,mox di veritatem ipsam,contrarium sciti Ptis asserere,verosq; ac Galenicos medicos etiam usty ad conubtia incessere.Verum de his alias. Illud potius considerandum erat. non bene ab eo Galeni verba reserri de nutriente prout asuersus medicamentum diducitur,neq; enim unquam dulce mcluderet Galanus ni medicamentosam quampiam qualitatem serem admixtam habear, qualis in melle di cinnamomo est. vero qui qualitates omnes praeter insipidam a ratione cibi Mmoues , malua blito atin atriplici, aut siqua alia insipidioratum merito eris alendus.
86쪽
nem no De A vicennF,cur turgens humor vacuandus sit. Iter si aduersus eudecoctionis natura viribuspoec medim humores cocoqvere probe dici-
,, Erba principis Aboali Humoris autem colerici dige
is stio ei leonuersus a subtilitate fiat spissus,& aqua V quidem frigida facit illud.Quam nulli dubium sit
non esse plerum ui crudos humores ante coctionem mouendos, Causaue tamen cur vetaret quando Hippocrates crudi humo/ris dimotionem,quandoq; suaderet: non vidit Avicena. Nam si vidisset,neutiq necessarium putasset medico , ut tenues h mores crassiores reddar. Quo videlicet magis sint naturae aut medicamento obsequentes. Succos enim tenuiores. pellentium aut attrahentium vim frustrari ait.Cum igitur dixit Hippocrates turgentem humorem ab initio vacuari debere inanet solam existere causam arbitratus est, quoniam scilicet eius prauitate accelerare cogamur r quia acutissimam accendit febrem , di timemus ne magnitudini morbi mersuccumbat.Quare&hac medici operationem intempestiuam esse ait,ac veluti coactam, quemadmodum si preter rationem aliquanda cibare cogamur,hςc ille cum Hippocratis verba exponereta rat tamen 6c altera multo magis efficax ratio,quam si vidisset,proculdubio minus multo errasseriea est vacuandi facilitas,qus & ex parte vacuadi humori s ,nec non se impelletis naturς se tenet.Quod enim mo/ra bile est facili' diuelli trahiq; posse quis est qui nesciat Nam quira ex aduerso inquit libro aphorismorum quarto iam in aliqua parte firmati sunt humores : haud amplius trahenti obediunt' priusu concoquantur,nam eo tempore di vincit iam natura Aelecretionem molitur,quocirca eam adiuuantem sortimur.Cur
igitur inquies turgente materia cum pulsu facilis sit.eam tamenatura non pellit Verum medico opus est manum porrigenter Satis enim irritatur,neq; habet uti dicis ex parte pellendi hu/moris controuersiam. An turgentia ea alet mobilitas,nil aliud est si pulsio quadam humorum quae nimirum accidi dum va lidiora membra ad alia trudunr,hF vero rursus ad ah donec in aliquam partem decumbant,quae vel per naturas vel ex mor bo, paulo minus roboris habet. Accidet autem serte fortuna α
87쪽
non semper ita contingit,quoniam natura eo tempore, veluti
furijs actitataehaud probe motus suos instituere potest.Quare probe dixit Galenus,opus esse manum porrigente quopiam, ait ad excretorios meatus dirigente.Cum igitur turgentes humores suae mobilitare,faciles vacuatu sint,mobiles vero sua te Nuitate,existant. r nam ab eo dictum est humoris tenuitates vacuationi obsistere,atq; idcirco crassos fieri oportere,etiam stigidae potu Ego vero Galenum obseruans:vbi de humoris pravparatione meminit crassitiem dumtaxat aut visciditatem, Drigi oportere audio, Illam quidem eo . crassus humor, motui ineptus est,ac per angusta venarum ora ferri nequi hanc aute, quoniam quae suo lentore adherent,velli haud facile possunt. Sunt tamen aliqua quae sorte minus exercitatis negocium facesserent. Ac primum id quod in destillationibus,di grauedinibus contingit.Quae enim per nares expurgantunsiquidem tenuio/ra sint,nequicquam nititur natura sternutamentis expellere,*si paulo crassiora fiant,facile fuerit.Quae item screatu aut tussi educi solent hoc idem commodi, aut incommodi patiuntur. Quamobrem 6c tunc concoctam iam destillationem dicimus, quoties crassitudinis aliquid sibi asciuir,quoniam & expui facilius eo tempore potest. Dehinc si naturam ipsam,dum vitioso humori pellendo se accingit,crassiorem eum reddere cernimus hoc enim cum in screatibus appareat non minus tamen & in ea quae in venis fit coctione. ubi quae ab initio tenuis urina extiterat,proce&nte mox tempore pinguior euadat:vna di quatinea pendent cur non di medicus,eam imitatus,atq; eius opera: diligens auxiliator,crassiores reddere enitetur,tenues succos Si enim ut Avicenna dicit humoris tenuitas ex usu seret, ait ea ratione facile pelleretur humor,cur non ilico expulsionem mc,
liatur natura signum iram est quippia aliud praeter haec exigi,
qd operi faueat.hoc asit est cococtiore octio vero ea est,ut Utenue suerincrassum fiat,quemadmodum res ipsa ex eventu desi monstrat. Non minus di Galenus huius sententia xtitisse vide
tur:cum in eo libro qui de costitutione medicativae artis:inseri hitur,ait. portere medicum excessus omnes corrigere crassiorat quidem tenuitareaenuiora vero crassitudine.verum ad hiem
88쪽
LTO NAR. Ja 4 hunc sane modum fiet satis.Quod enim primum de grauedine ac destillatione obijciunt:neutiquam negandum est. Ncq; enim crassitudine modo participare debent quae sternutamento,aut tussi expellenda sunt, verum di visciditate nonnulla cuius rationem facile est 'videre. Cum enim vi aeris pelli debeat horum unumquodq; expedit ut lentore & crassitie materia participet, ne spiritu permota diisse ac cedat,quae enim pelli debent , ali/qua etiam ex parte opus est pellenti obsistere,non adeo tamen ut violentius inli eat,tunc enim mouetis aeris vim superaret. Num igitur di vitiosi succi qui in venis est pulsio:crassitiem exigit huius exemplo Nequaquam:ne enim aeris impulsu perfi/citur: rum expultrice facultate,suis usa instrumentis, de qui hus ubi de usu partiti disserit Galenus,satis sermo suit.quo igit
mobilior succus ac tenuior extiterit,eo impelletur facillus,non sicut in catharro contingebat. Porro quod de actione naturae obij ciebatur,hoc modo dilues. Prssciri ita velim,pellendos humores non unica ratione,in corpore reperiri,verum vagari
quando ,ari; turgere,quando vero in parte quapiam firma tos,quiescererquae etiam veluti focus est libris. Sic igitur dico bat Hippocrates,qua parte corpis sudor est,aut calorubi mor/bu esse significat,atap hoc pluries accidere dixit Galenus et quo niam plurima non turgent.Cum igitur haec ita se habeant,mam profecto interest, siue ho ue illo modo vitiosi succi se habeant.siquidem enim mobiles sint,purgari ilico poterunt. Sin aut feti:fieri nequit,ut aut natura,aut arte ante coctione expurgent. Ita enim & Galenus ait,Quum humores mouent,ac per corpus seruntur,nondsi in aliqua pie firmatutuc ad eos expellodos natura incitas: di aliquo aeget manu porrigere:&hsic humorem motum ad aluum ducente.Quum vero in aliqua parte firmati suerint,nullo momouere oportet.f. anteu cocoquant 'multa. n. sea incomoda ,si sis dimouere tentariirdixit Hippocrates. Non igit ibimus inficias,humores tenues si side aliqua pie siet lobsederint,coctione exigere,ut abjjci a corpore queant.ueF nora eo ut crassitie adipiscans,queadmodu voluit Avicenna haeetenim di attractioni medicamenti:&pulsioni naturae obsistere certu estiqua re in sudorib',atu vrinis maxie vidcre est:qn quae
ciusmodi viis vacuanxur,per angustos meatus ferri debent sed
89쪽
L I B E L LX Spotius quatenus edomici,ac naturae obsequentes redditi: sp molestia aut labore multo, ad convcnientia vacuationis loca mittantur,aut trahantur.Quod si concocto iam humori a citat,ut paulo crassior euadat cuncta enim quae a calido pa'tiuntur evaporante. scilicet humido tenui, aliqualiter cras core videmus minime debuisti ea de causa documentum afferre,q, scilicet tenuitas vacuationi obsistat,sit F ex usu crassities. Uerum id potius expeti, coctionem.scilicet quae nimirum Crassitie quampiam nequit effugere.Cum igitur haec itali habeant,noleuiter culpandus nobis Avicenna videtur, qui medicis sua deat.quo stilicet humores tenues concoquant, atq; expulsioni
parent,ut frigidam syris biliosis exhibeant,dum putrida labo/.rant. Cum tamen prium humores concocti sinissam omnino. Galenus prohibeat nisi res urgeat validissime,ut mox dicetur: Verum non modo ea ratione peccant nostri medici, Auice inae obtemperantes,frigidam in tempestiue exhibent aegris, rarum qi frigidas quo p potestare,potiones,immo & astringentes quoque Inuenererquamobrem & granatorum succo potant,&astringetes fructus,quale omphaciu est,seu aurea mala ammus modi multa in ςgrorum pernitiem.Quae omnia ipsis ex Avicena tigreditario contigere, qui ubi febres quae ex putredine cu/.rat presertim pestilentes,talia consulit. Quod vero postremo
ex Galeni verbis adiectum est,nulla ex parte dictis aduersatur,si quorsum ea dixeritiquis aduertat. IbI namg; aperte C ea artis parte sermonem habet, quae sanitatem tuetur.optime itau; prae,cipit,laceos mediocritatem quanda seruare oportere ta enim minime putrelaenimaturae chari,aissi utiles. Porro si crassi exitii
Terint,extenuantevictu utendum,de quo abunde in libro de tum da valetudine scripsit,Sm tenues nimium,admixta nimirum sanie multa,seroso item aut bilioso excremento, ea expurganda victus*instituedus:quo minime huiuscemodi succos gignat. Num igitur &quus tenues succos a corpore abijcere in animo est,aut semiputridos putredine expoliare,cratas reddere repta bimus minimemeq; enim coctio huiusmodi est,uersi alteratio quaedam ut mox dicemus.la plenum aliud est victum institue/ire quomediocris sanguis fiat,aliud vitiosum humore expulsiomifacilem reddere.Quod si dicant Gamum quoili huiuscemo
90쪽
idi auxilios genere usum:quando incoli dolore,qui quidcm ex
acri ac mordente humore oriebatur: infundi per sedem suadet quae frigida potestate existunt,quale est optum. Altercum,mandragora.quoniam inquit inter caetera comoda quae ex his comtingant illud nimirum est,t humorem tenuem cogunt, Crassantq;,ac vehementem calorem obtundunt. haec ibi. Veru qui sic dubi tar,sic opponit,neutiq uam aduertilla ur Galensi ibi asuersus sympromapugnare,neque enim aut concoqucre humo. rem,aut a corpore abij re nititur.sed dolorem Interim lenire,
simul di doloris causam obtundere,nempe acritudinem, quod optime ea praestat bi vero lapius decoctione mentio incidici dignum consideratione est: videre,qua inepte de ea sentiat Auicenna. Is Ita*cum sanationem putredinis,concoctionem dixis sit libro quarto,eius naturam his verbis declarar. Intentio indigerendo est square substantiam materiei ita ut fiat preparata ad expulsionem facilem, Equationem vero explanavit dum in quit, Digestio in grossa est aequatio cum subtiliatione. In subiblicum ingrossationean cuius quidem rei notione, mirandum
est virum philo*phum,di quem in definitiva arte quippiam
prosecisse par sit:per ea quae posteriora sunt,& consequentia de/finisse.Necy enim aliud fuerit, etionis naturam ita accspisse,qsimorum per id quod est calidum gignere,aut rarum sacere de/finias. Porro videtur coctionis vocabulum quippiamprius:qdde causa sit mrreansequi vero Postmodum,ut eaque coctione Haborata sunt,facile excernantur.Dicent fortasse uti solent,dugestionis vocabulo quod loco coctionis usurpat eam actione intelligere Avicennam,quam suis auxiliis medicus efficit,proflinde di aliam quoi esse naturae actionem,quam di coetionc,medici dicere solent:de qua sermo nobis modo non est. Caeterum prudeles hos viros quorum studium est huiusmodi delirame, talutari mihi dixisse velim,cur primum nomina confundunt, ac coctionis vocabulum ei tribuunt,quod proculdubio longe a metione distat.Scimus nos redderebonum medicum succum vitiosum placidiorem,ac minus naturae rebellem: quo facilius tofici ac pelli queat,dum dissecat,attenuat,detergit:sed & alijs quo auxili3s,quae quidem eadem ratione,digestionis vocabulo comprehendeda erant,qualia sunt alterationes omnes, quas