장음표시 사용
101쪽
De Ceneribus Virium. fidicorum sententiam,exeut ex spiritu aIali,quIest in caerebro nisi peruenerit ad humore cris stallinum aut ad linguam,Vel aliud quidpiam tale penetrauerit.Sed cum peruenerit aliqua portio spirritus,ad cauitatem cerebri,tunc recipit temperamentum habile, ut ex eo actiosnes illius virtutis,quae in ipso primo inest, p cedant:identidem de hepate di testibus dieendum est. At Medicorum sententia est: dii spiritus non transmutatur in Grebro in alia temperaturam,non erit promptus recipe animarquat est principium sensus & motus, identide de hepate sentiendum est: & quamuis prima mixtio seu temperatura iam praestauerit habilitatem ad tecipiendam vim prima vitalem,ludem in quolibet membro nihilominus pustant ipsi,quodlibet genus actionum aliam hahere animam,& uon est eadem ara ex qua vir/tutes profluant,vel si ipsa anima sit agregatio huius summae,& licet pina tempatura iam pstaverit habilitatem recipiendi prima virtutem illa vitalem in ortu spiritus,& vim quae est eius persectio, nihjlominus putant st haec virtus sola non est sufficiens ut per ipsam spiritus recipiat reliquas virtutestnisi oriatur in eo noua
vcmperatura peculiaris Ac propria. dicunt in
102쪽
superes licet haec virtus praeparet pro vita est adhuc principium motus substantiae spirita Iis tenuis pro membris,principiumq; constrictionis& dilatationis respirationis anhelitus di pulsus ut iam dictu est. In respectia aut ad vitam passionem praestat, sed habito delectu ad operationes anhelitus & pulsus actionem praestat. Similatur praeterea haec virtus ipsis virtutibus naturalibus,quia id quod ab ea procedit
sine eius voluntate fit,cum sit expers Voluntatis r similatur tamen animariis virtutibus ob connexione opationum eius:nam simul con stragit de dilatat duo'; motus cottarios efficit. Sed cum Philosophi vocant animam terrena per animam intelligunt actum primum cor
poris phisici organici. & per hoc intelligunt
oem virtutem ex qua sponte exeunt motuS &
di actiones variae: Haec ergo virtus iuxta philosophorum sententiam ,eii animaria,quemad modum illas naturales quas diximus ipsi voscant animales Virtutes: Et si per animam nointelligant hoc ed virtutem quae est principitim a pprehensionis & cognitionisA motionis' prouenientis ex cognitione alicuius agentis per voluntatem. Et per naturalem intelligant, omnem virtutem a qua exit aliqua actio, lio
103쪽
modo & forma diuersa ab ista, tunc huiusce modi anima,non erit animaria, sed naturalis longe dignior illa ,quam Medici naturale voφcant.sed si naturalem nominemus eam, quae utitur nutrimento,ipsum Q alterat stue pro indiuidui siue pro speciei durabilitate,tunc haec non erit naturallis,&sic erit tertium genus. At quoniam iracundia & timor & alia id genus, sunt passio huius virtutis, quamuis eoru principium sit sensus sensus,& cogitatio di virtutes apprehensivae ideo ad eam referuntur Veruns tamen huius virtutis notificatio vera, eam unam vel plures esse,ad naturalem scientiam attinet,quae est pars philosophiae.
Caput quintum de facultatibus ani ' ,
Irtus aut Animaria est veluti genus ad' u duas virtutes, Alteram cognoscitiua Alteram motiva. Et cognoscitiua est veluti genus ad duas alias, videlicet ad cognitivam exterius,& ad cognitiua interius. Quae aut exterius cognoscit, est ipsa sensitiu*, quae
est veluti genus, d quinq; potentias,ut multi existimant vel ad qcto ut alii putant : Si igitur
104쪽
sint quindieae quidem sunt scilicet potentia visus,auditus, odoratus, gustus, & tactus: Si vero sint octo,ideo sun quia maior pars dosciorum putant tactum plures esse potentias &tribuunt quodlibet quatuor generum tactilia singulae earum seorsum,quis in mem bro sensitivo comunice ut gustus di tactus in linguardi visus & ta ctus in oculo huius tamen rei verificatio ad philosophiae scientiam spectat. Virtus vero interius apprehendens,quae alia est a sensitiuabest velut pcnus ad quinq; virtut ,ne Pe ad eam quae sensus comunis & imaginaria vocatur,ti est una & eadem virtus apud Medicos, sed apud doctos Philosophos sunt duae virtutes. Sensus communis autem, est ille ad quem Oia sensilia deseruntur,& ab eorum formis patitur in eoq; aggregantur. Imaginatio vero est,quae ea custodit post huiuscemodi ag gregarionem & retinet ea post absentiam eoorum a sensu. Horum autem duorum illa quae suscipit,non est quae custodiis, huius in rei velificatio ad Philosophum attinet. Sed utcun fit,haru sedes & principiu actionis earu estipis cellula anterior cerebri.Secura virtusest,qua Medici cogitatiuam vocant i philosophi vero
imaginatiua γῆ cogitativa vocitati m
105쪽
i ii ipsa utetur virtute extimatiua vitaIl , de qua paulo post fiet mentio,vel st de se ipsa exciteo, tur ad suam actionem,tunc vocamus ea ima ιὶ, ginariam .Sed si ad hac et vis intellectiva se conuerterit,eaq; utatur pro aliqua sua utilitate luci vocarur cogitatiuatInterest tamen inter hane
di illam primam,utcunq; fuerit prima suscii Pit Vel custodisquicqv id ad ea de formis sensibilibus defertur.Haee vero res quae in imaginatione comedatae seu repositae sunt,eXercer, usu componendi & diuidendi, forma a via sensu ad ipsam deseruntur concipit,& formas ab illis diuersas,ut hominem euolantem exempli causa, di montem smaragdinume Sed in imaginatione nihil aliud repetitur, a quod a sensu susceptum est.Huius virtutis sedes quio dem est,media cerebri cellat& haec facultas est instrumentum potentiae, quae est vere appreshensiva interior in animalibus quae extimatismativa vocatur, di est illa quae in animalibus . iudicat lupum inimicum filium autem dilecta. di assuetum ferre cibu,esse amicum a quo noni fugit animal ipsum,nulla intellectiva ratione ad id concurrentem: Odium tamen & amicistia,non sunt sensibilia,nes sensus animalium ea concipit.Sed de eis iudicat,eas apprehcn
106쪽
dit alia virtus,licet non sit apprehensio intellectualis sed est pculdubio perceptio quaedamno intellectualis:& homo quoq; utitur hac virtute in multis iudiciis suis,eam l exercet ut reliqua alatia irrationalia Differt autem haec virtus ab imaginatione,quia imaginatio sensilia retinet rhaec aute iudicat de sensilibus res non sensatas. Differt quoq; ab illa quae vocatur cogitatiua & imaginariatquia ex actionib' illaru non sequitur aliquod iudicium,sed post huius operarioes sequitur aliquod iudicium: Immo ipsae operationes sunt iudicia quaedam: adde etiam quod actiones illius sunt componere sensata:Huius vero amo est iudicare de re sensata. per aliquod existens extra sensatum: Et quemadmodum in animalibus,ipse sensus iudicat de formis sensatis, ita extimatiua in eis iud icat de illis formis quae ad extimatiuam deferuntnr,&non ad sensum,sunt tamen aliquiqui figuralitet vocant hanc virtutem imaginatiua,qcretia id eis licitia est,na denothus non
debet esse disceptatio,sed res ipsς & earu distuetiones intelligi debent. Nec debet Medicus insistere circa cognitione huius virtutis,qm lssio operationum eius inseatur Iasione operationa aliarum virtutu praecedentium huic, ut est ima
107쪽
in allati virtus imaginatiua & memoratiuacie qua adhuc verbum paulo post faciemus. Medicus enim debet consyderare eas virtu tes quarum actiones,quum laeduntur,tunc id e rit aegritudo: Laeditur tamen eius operatio,ptopter laesionem accidentem actioni virtu tis illi praecedentis quae laesio insequitur malam temperiem,a ut corruptam constitutione formationis membri. na salss est illi,si norit sis Iam laesionem prouenire proprer malam temperaturam illius membri, vel corruptionem constitutionis eius,ita ut aliquo medicamento illi sucenrrat:vel ab illa praecaueat,& no cogi tur cognoscere eam Virtutem, quae per aliqd saliud medium afficitur si nouerit illam, quae affecta est sine medio. Tertiavero virtus apud Medicos,quae est quinta di quarta apud Philosophos est quae custodit de memoratur, di est veluti thesaurarium,seu repositorium rerum quae ad extimatiuam deferuntur ex formis sensatis rerum sensatarum: quemadmodum ima ginatio est thesaurarium rerutquae ad sensumideferuntur ex formis sensatis,& huius virtutis
sedes est ultima cellula cerebri, sed hic esset consederatio philosophica,nempe,utrum virtus quae custodi di quae reminiscitur rei, quae .
108쪽
a custodia thesauri cogitatiue occultata est, sit una & eadem virtus,vel sint duae Virtutes: ve rum hoc non est medico nessarium:quoniam laesiones quae accidunt cuiuis earum similes sdem sunt,& vi timete cellae cerebri accidunt,uue ex genere malae tempaturae: siue ex me mahe constitutionis fiat. Restat mo virtus ratiocinatiua,seu rationalis hominis,ex apprehensitiis,& quemadmodu a medicis postposita fuit consederatio de extimatiua propter 'causam paulo ante explicata longe rationabilius hanc
posthabuerunt di neglexerunro sed eorum conideratio de operationibus illarum trium
Caput sextum De Viribus Animariis motiuis Irtus motiva est illa, quae Chordas c5V uelli eas resoluit ab' mebra mouet di artus sua exuensione di flexur& per neruos musculis annexos penetrarμ e genus diuisum in varias species uxta diuisione spe/Cierum principiorum motuum r In quolibet ergo musculo extat aliqua ypria natura quac iudicium extimatiuae, quod deliberationem infert insequitur.
109쪽
De Generibus Urium. Caput septimu doctrinae huius de Actjonibus,
Mer Aellones autem simplices. Alial unica facultate perfici dicimust ut c5 coctionem exempli causa. Aliam duabus,ut cibi appetentiam haec enim vi attractrici naturali ac vi sensitiva oris ventriculi perqcitur dicendu est. Tractrix enim mouendo Dbram per longum procedentem, ut perficiat attractionem rei, quam attrahir, ait suctione rei quam ex humiditatibus exuccat. Sensitiva vero sentiedo hanc passione 5c morsum atra bilis quae ad appetentiam iam superius expliscatam incitat id efficit. Haec autem operatio ideo duabus perficitur virtutibus,quia cu accidit laesio ipsi sisiduo destruitur fames di appestentia,&non appetit cibum quis corpus eo indigeatridetidem deglutio duabus completur vir tutibus. Altera est attractiva naturalis. Altera attractrix voluntaria:prima quidem funginar munere suo per villum in longum procradentem, qui in ore ventriculi de gulae existit. Secunda vero suo iungitur officio,per villum musculorum deglutioni traditorum r& cum a inra duarum virtutum illarum ablata est tuis
110쪽
deglutio difficile fit, immo di si non sit ablata
Sed quia nondum ad sua actionem se tradiderit,adhuc difficile deglutier:Quod nos latere non potest ,uam cum appetitus no est verax difficile deglutimus, id quod non appetimus: Immo si aliquid odio habeamus de postea vos luerimus illud idem deglu tire. Virtus attracuua appcrens perterretur di voluntaria difficillime poterit id deglutire. Cibi autem pcnetratio perficitur virtute expulsiva membri a quo separatur:di attractiva membri, ad quod conuertitur: itidem di exitus excrementorum ex
Vtroq; meatii:& aliquando principium actio nissum duae virtutes scilicet animalis di naturalis. Aliquado vero una virtus' aliqua qualitas,Vt instigidatio quae prohibet fluxum liuomorumetopitulatur enim expultrici ut resistat humori fluxo ad membrum,eumi prohibet& ipsum a se ipso expellit. alitas ergo frigi da bifariam conducit per se,uempe incrassando substantiam rei fluxae 5e meatus astringens dorper accidens vero tertio modo,videlicet extinguendo calorem attrahentem. Qualitas
autem calida trahit quia opponitur illis tribus modis paulo superius dictis. lidum praeteo trahens propter necessitatem successio