Primi libri fen prima nunc primum per Iacobum Mantimam AsicA ex Hebraico in Latinum translata

91쪽

De Generibus virium. 46quae in semine sunt distinguit,eas temperat

prout mebratim Vnicui 3 patricula: de tepe ratura debetur,ita ut neruis at ossibus arte rii' ppria& praecipua seu peculiaris tempatura perueniat,hoc aut ex semine similarium . partium ait similaris temperaturae fit,hac aure facultate,vittute alteratricem prima Medici vocat seu immuratiuam. Afformativa vero virtus,est opifex seu excudens ) a qua Diui no praecepto membrorum formatio at figura &cauitasti foramina lenitas & glabrities hispitudoq; ac positus eorum affinitas dico sensus proueniunr, di ut verbo dicam, oes acti oes quae in extremitate magnitudinis seu quantitatis eoru consistunt. His praeterea virtutibus,quae nutrimento conseruationis spe cici gratia utuntur subministrant quidem ipsa nutrix di auctrix Virtus.

ira u i ira, Caput Tertium De naturalibus sa . . 3cultatibus inseruientibus. Irtutes asit inseruientes,quae in usumi in v naturalium veniunt,sunt illae qu e nu

tritiuae virtuti subministrant di sunt

92쪽

quatuor Videlicet, quae trahit, q retinet. quae concoquisidi quae expellit. Tractrix virtus,ad attrahendum nurrimenta utile procreata est,id aure fibris membri,quae in ipso per longum procedunt efficit. Detentrix vero, ad detinendum nutrimenti7 . utile,du immutativa vis in ipsum agi ab eas est dinstincta,id autem per filu quod oblique procedit agis quandoq; tamen ab eo quod

per latitudinem tendi coadiuuatur. Concoctrix vero est, quae id quod traxit tra=trix,& retinuit retentrili facultas, mutauit in substantiam quae prompta est,ut in eam visaIteratrixaga An temperaturam habile transmutari actu in ipsum nutritum, quae est eius actio in iuuatiuum concoctio vocato. At in excrementa quoq; agit, transmutando

videlicet ea si possibile est,in pdicta dispositisne,seu aptitudine:& haec quoq; actio cococtio nuncuparur: vel eorum transitum habile reddar,ut ex membris in quibus sunt detenta, expellantur a viexpulsiva,attenuando videlicet

illorum substantia si quod prohibet,est Ipsa crassitiestvel ea incrassando si tenuitas iueritimae impediat,aut illa incidere di dissecare utentor di glutinatio id prohibuerit et Haec aut

93쪽

De Genetibus Urium. 47amo,digestio vocatur: quanil di concoctionis di digestionis nomine pro eodem quadolabutamur,veluti synonima nomina ut aiunt). Expultrix autem virtus expellitexcrementum quod reliquum est, a nutrimento: quod qui/cem nutritioni ineptum est,uel quod superest ex quantitate, quae nutritioni satis erat, eos non indiget,quare ad euacuandum illud into in idoneum,excitatur, ut urinam in vessicam Haec insuper virtus,expellit illa excrementa

Vel per partes di meatus illis habiles, vel si lius iuscemodi prompti trasitus desint,tunc a nos hili membro ad ignobile, & a duro ad molle expellit.Quodsi ad huiusmodi partem expulsionis,materia excrementosa, iam inclinaue

Tit,tunc expultrix facultas per illam partem, quantum possibile fuerit,non evellit. His praeterea quatuor facultatibus naturali hus,quatuor inseruiunt qualitates prim 'nepe,caliditas,frigiditas, humiditas, & siccitas. Calidum autem reuera omnibus illis quamor communiter inseruit. Frigidum vero aliquishus earum earum per accidens, non per se

subministratam mo quod inest frigido per se

est contra tiari omnibus virtutibus, quoniam omnium virtutuae actio 33 Per motus fiunt

94쪽

CAPUT TERTIUM

quod quidem in attractione di expulsione li quido patet. In concoctione quo id apparet quoniam concoctio diuidendo seu disgreganuo partes rei crassasidensa , & aggregado substantiam rei tenuis,& rarae fit. Hae autem mo tiones disgregant& temperant. Reten tr ix quot Virtus,motu Villi,qui per obliquum transit ad exactum amplexum dispositio peratur. A t frigidum mortificat desilapida reddit sensum,omnest superius dictas actioties impedit,Verum ad retentionem per accis dens conducit :quoniam fibras astringit ut exactum agant amplexum,& no ingreditur operationes essentiales virtutum. Sed instrum earum ita disponit ut suam possit actionem ser Expultrix vero per frigidum expellit,ppterea quod prohibet dissolutionem spiritus qui ad

expulsionem conducit, ad illumq; incrassans dum iuuat,& quia condensat & incrassat vii tum per latitudinem transeuntem ccmprimetem .di haec quoq; actio praeparatio quidem instrumenti est,& non auxilium in essentia operationis. Frigidum praeterea per acci dens ingreditur subministrationem haru vir/tutum,quoniam si per se illarum actionem in

95쪽

' De Generibus Vitium. 48

trederetur,tunc laederet di motum debilitas ret. Siccitas aut necessaria est ad actiones tri Dira virtutum,Videlitet ad ambas transferenstes,&ad retinentem. Sunt autem ille duae itas fere lates,scilicet ipsa attractrix di expultrix:potest enim siccitas summopere sustentaculum seu fulcimentum, firmum sustinete sine quo impossibilis est mot*,videlicet motus spiritus qui fert has facultates ad earu actionem,uehementi expulsione. quae quidem prohiberetur

ab humiditate mollificante si in substantia spiritus,vel instrumenti reperiretur. Ad retentriticen quoq; est necessaria, propaee eius compressionem seu conuulsioncm. Concoquens vero virtus, euidentius humiditate indiger. Ad haec si virtutes activas cum passivis comparaueris,quibus quidem indis gentea: Virtutes, inuenies retentricem plus siccitate indigere,quam caliditate: quoniam tempus quietis retentricis:maius est q lepus quo mouet villum,& per latitudinem proce dentem pro sua compressione: nam tempus quo mouet:quo scilicet indiget calore, breue quidem est,reliquum vero temporis actionis

eius,retentioni di quieti traditum est quia Puerorum temperatura ad humiditatem val

96쪽

CAPUT TERTIUM

de declina ideo haec virtus in eis imbecillior redditur. is Attractiva tame facultas, plus indiget calido si siccor quoniam calidum, ad trahendum conducit, nam plurimum temporis actionis eius in motu dispelatur,eius enim motus massgis est sibi necessarius,il quies partium instrumentorum eiu atq; eorum compressio seu congregatio per siccum adde etia quod harevirtus non solum multo sed valido indiget

Ait ractio praeterea, fit aut actione virtutis attractatiuae ut quae in lapide magnetis est, quo ferrum trahitur. Aut ex neccssaria successione ad id quod vacuatur, ut attractio aquae quae per cannam attractoriam fit: Aut caloret ut lucernae,candela oleum trahisi quis haec tertia Pars ut verificatores credunt, ad illam reducitur:quae ex necessaria successione ad vacuum fit,immo est eadem mei.Si igitur cum virtute attractiva concurrat auxilium caloris uncat

nactio validior fiet. At expultrix minus indiget sicco, u reliquae duae scilicet,attractrix di retentrix, quoniam non indiget compremone ipsius retentricisnest ariduitate aura citi eiusq; construat'

97쪽

De Genetibus Virhum 4

ne & amplexu super rem attractam etinendo partem instrumenti ut possit per id compres hendere attractionem alterius partis di ut verbo dicam nulla indiget poenirus quiete. Exspultrix virtus ed motu & exigua adstrictione seu cos densatione:quar copressioni & expulssioni ita conducat,ut instrumentum remane/at veluti custodiens dispositione figurae copissionis vcl constrictionis non ut retentri quae longo indiget tempore, ne 3 ut attractrix qexiguo indiget repore, ut possit attractionem Partita coprehendere,& ideo minus ipsa sicco indiget. Inter has tamen oes facultates,calore magis indiger,cococtrix, sicco vero haudqua 'qua, veru humido indiger, ut nutrimetum lia - dum di fluvidum reddat,ipsum p ad penetrandu per meatus figuras p recipiedas praeparer.

Neq; potest quis obiicere,quod si humidu opitularetur concoctioni,tunc pnerorum VIS nodeficeret cocoqre res duras,qm no Ppter hoc

pueri deficiut i potente'; ad id sunt. Iuvenes vero potetes,sed ob similitndis vel dissimilitudinis cana id fit: na quod pdurum est, no simi ilatur puerorum teperaturae, neq; ad illud suae

vires concoctrices se conuertunt inel retens

trices illud recipiunt: immo expultrices celer

98쪽

CAPUT TERTIVM

rime id expelluci Sed hoc est iuuenum tenipectramento congruum,suari nutritioni conue

niens ex dictis igitur summati colligi potest Retentrice vim indigere pro astrictione&stat hilitate dispositionis astrictoriar, logo quidem

tempore,minimoq; motus auxilior Attractrucem vero astrictione,atlastrictionis stabilita te,exiguo admodu indigere tepessed maxime motus auxilio indigere. Expultrce quost, astrictione tantum,sine aliqua stabilitate quae sit alicuius momenti,auxilio tamen mortis ea indisere. Concoctrice deni liquefactione Λ: mietura summopere indigere idcirco hae facultates variis modis, ipsis qualitatibus uruntur,

eis indigent. Caput quartum de Vitalibus facultatibus. Er vitalem virtutem, Medici intelliis

p gunt ea virtutem,quae cu ad mebra p'H uenerit, parabit ea ad recipiendum sensum &motu,& actiones vita addunt instuper his timore iracundia, propterea quod habent dilatatione di constrictione, quae spiritui huic virtuti relato,accidunt. Diuidamus i tur hanc summa,& dicamus,stqueadmodum '

99쪽

re crassitiae humos cu quada tem patura, gig nitur substantia crassa, quae est mebrum, vel pars mxmbri,ita gignitur ex ex vaporoso hasiitu,humois,di eoruw renuitate,cum quadam temperatura,quaeda substantia tenuis,quae est spiritus. Et que admodum, ut Medici aiunt,hepar est minera,& origo illius primae generationis:ita cor est otigo secundae: di hic spititus cuin sua sibi conuenienti temperatura orituridisponitur ad recipiendam hanc virtutem, mox praeparatoia membra ad recipiedas alias virtutes animarias,&reliquas. Animariae autem virtutes non oriuntur in spiritu di membris,

nisi post ortu huius virtutis. Quod si aliquod

mebrum vittutibus priuetur animalibus, sed non hac virtute,adhuc quide vivit: Videmus enim tam membrum stupidum uresolutum pa ralitica tu vocat) priuari sensu di motu, obpliquam tepatura prohibentem ipsum ne rescipiat eos:vel ob obstructione inter cerebrum di illud accidentem,in neruis ad illud protensis,nihilominus adhuc vivit: At membru mortificatumrexpers est sensus di morus, ipsum putrefieri de corrupi contingit. In membro ergo resoluto,extat vis conseruatiua vitae eius

adeo ur remoto impediente restituatur ei vis

100쪽

CAPUT Q. VARTVM

sentiendi & mouendi,est y param eas recipe re,propterea quod Vis vitalis in eo incolumis existit:prohibens autem in eo, est id quod prohibet ipsum,ne id actu recipiat. At membria mortificatum non ita se habet. Nutritiua autevel aliqua alia virtus non est quae disponit, ita ut dicamus , ' duni Virtus nutritiua permas Det,opporteat ipsum mebru viuere,&ipsa ablata pereat,Nam eade est rario de Virtute nu tritiua,quae de superius dicta. Nempe quoniaquandos eius a ctio in aliquo membro aufer/tur,& tame adhuc Viuit:& quandoq; remanet eius acti di membrii ad interitum procedit e praeterea si virtus nutritiua ut nutritiua prae

pararer p sensu di motu, tunc stirps etia essee prompta recipere sensum & motum. Reliqua ergo est ut quod praeparat,sit aliquid aliud insequens praecipuam de peculiarem temperaturam,& id virtus vitalis appellaturree estilla pri. ma virtus quae in spiritu oritur,quam spiritus ex tenuiori parte humorum gignitur. Ad haec ut Arist: credit in spiritu recipitur prima principium,& prima animaba qua reliquae virtutes trittuntur: erum actiones illaru virtu

tum non exeunt in initio vel immediate ex spirumquemadmodu nee seruus etia iuxta Meι