Tusculanarum quaestionum Ciceronis ad M. Brutum libri 5. Cum scholijs Pauli Manutij

191쪽

que 'ubisitatis aliquid babeant. nam novis, D

rhoms, Herilli, nonnustorumwaliorum evanuer t. Hi

quid pisut obtinere,videamus,omissis Stokis: quorum Diis videor dcfendisse sententiam, Seripateticorum quidem explicata causa est: praeter Theophrastum, se qui idum secuti imbecisti, horrent dolorem reformiant.reliquis quidem licet facere,quod fere faciunt,

ut grauitatem,s itarems virtutis exaggerent.quam cum a d caelum extulerint, quod facere eloquentes homines copiose solent resiqua ex collatione facile est comterere , atque contemnere ρ nec enim licet iis, qui laudem cum dolore petendam rise dicunt,negare eos beatos, qui illam Uepti sunt. quanquam enim sint in quibusdam malis, tamen hoc nomen beati Iove, O im te patet. nam νt quasvssa mercatura , fructuosa ora tio dicitur a non si altera semper omni damst, altera omnis tempestatis cala tale semper vacet, sed si multo maiori ex parte extet in utraque forsicitam: sic vita,

non Dium si undique refert a bonis est, sed se multo

masiore, O grauiore ex parte bona propendent, bea recte dici potes,sequetur igitur horum ratrox raves ad sup sicium beata vita virtutem, cums ea de sudet in taurum, ri tela,Xenocrat Speusippo,Polemone auctoribus, nec eam sithes s blandimentis com rupta desieret.eadem Calliphontis eri Diodoriisententia; quorum uterq; bonestatem sic complectitur,ut omm, qua sine ea snt, longe, retro ponenda censeat. reliquii habere si ridentur angustius, enatarit tamen ,

Epicurus, Hieronymus , O si qui sunt, qui Germnia illum carneadem curent defendere: nemo es enim qui

192쪽

eorum bonoruM anisum putet esse iudkem euin i rem docesicia ut e quae bona malave videantur polgit hontemnere. nam qua tibi Epicuri videtur,eadem erit remiron mi, Carneadis causa, Hercle omnium reΓν rum: quis enim parum est contra mortera aut dolorcm paratus e ordimmur si eo, placet, quem molem, quem voluptarium disimus. quid ρ is tibi mortem ne videtur; an dolorem timere e qui eum diem, quo moritur, ber tum appellat ; maximisque doloribus assectus, eos ipse silauentorumsuorum memoria, o recordatione conis rat,nec hoc sic a t, ut ex tempore quasi effutire uideaturi de morte enim ita senti v dissoluto animante, femsum extinctum putet: quod autem sensu careat,nihil ad nos idiudicet pertinere.. item de dolore certa habet qua sequatur: quorum magnitudinem breuitate consolatur,ion quitatem leuitate: quid tandem j jli granssiloqui

contra haec duo, qua maxime angunt,melius se habent, quam Spicurus ' an ad caetera, quae mala putantur, non

Er Epicurus, ct reliqui philosophi satis parati videm

tare quis non paupertatem exinescite neque tamen

quisquam philosophorum. hic vero inb quam paruo est

contentus e nemo detenui victu plura dixit: etenim qua res pecuniae cupidita tem asserunt,ut amori,ut ambiti o-nt,ut quotidianis sumptibus copia suppetant, cum p ctit ab iis omnibus rebus absit,cur pccuniam magnop re desideret, Nel potius curet omnino eo Scythesnacharsis potuit pro nihilo pecuniam ducere, nostra res philosephi dicere non potuerunt f illius epistola femtur his verbis. Anacharsis Hannoni salutem. 'Mihi amictus es Scytbisum tegmen calciamentumsolorum

193쪽

castum cubile terra,pulpamentum fames: lacte, ca sto, carae, vescor. quare ut ad quἰ tum me licet: munera autem, ista quibin es delectatus, vel mibus tuis, vel diis immortalibus dona. Omnes ferὰ philusi bi omnium disiciplinarum, nisi quos a recta ratione natura viti se detorsisset, hoc eodem animo se potuerunt. Socrates , in pompa cum magna vis aurι argentii ferretur, quam multa non desidero, inquit. Xenocrates, cum legati ab e reararcto quinquaginta ei talenta attulissent, quaerat pecunia temporibin istis, henis praθν- tisis, maxima; adduxit legatos ad coenam in cad Giam, in apposuit tantum, quod satis esset, nulla a paratu. cum postridie rogarent eum, cui numerarii beret, quid c vos hesterna, inquit, coraula non ιnteli risis, me pecuniaenon egere ' ιμα cum tristiorexvi set, X XX minas accepit, ne a*emari regis liber litatem videretur. at vero Diogenes liberius, ut CP,

cm , vi octo roganti, ut diceret si quid sibi opus esset, nunc quidem paululum, inqui a sole absis, cerat videlicet apricanti . O hic quidem ii putare fi Iebat, quanto legem Persarum vita , fortuna' f peraret. sibi nihil deesse siι nihil satis unquam fore : et ciuis voluptates usin de iis re, quibus nunquam o tiariasse posset, suom consequinusto modo posse .sides, credo, Ni Epicurua cupiditatum genera diuise ris , non nimis fortasse subtiliter, utiliter tamen: pam tim esse naturales O necessaria partim naturalas, O non neces atrias artim neutrum:necessarias satiari posse penὰ nihilor diuitias enim naturae parabiles se secum

194쪽

dum autem genus cupiditatum, nec ad potiendum A se feste censet, nec vero ad carendum. tertio, quod Gentpland manes . n.qu 'ecessitatem modo, sed ne naturam quidem attingerent , funestus eiiciendus putauit. hoc loco multa ab Epicureis di*utantur , his voruptates

Histatim extenuantur: quarum genera non. conte nunt . quaerunt tamen copiam: nam ct obscenas voluptates, de quibuου multa ab istis habetur oratio ,faciles, communes cim messio sit, esse dicunta eos, se natura requirat, non genere, aut loco, ausori eled fom, ma, aetate, figura metiendata putor; ab ius abstinerem De esse di iis,se aut valetudo, aut o tim, aut a postulet, omninoi genus hoc voluptatum optabile se; si non obsit, prodesse nunquam. totum hoe de voluptate sic iure praecipit, ut voluptatem ipsam per se, quia voruptas si,semper optandam, petendares putet; eadems ratione dolorem ob id ipsam, quia dolor sit, siemper esse fugiendum: itaque hac usurum compei satisne sapientem, ut voluptatem si ea maiorem dolorem sectumst: dolorem su-

Dipiet mi rin escientem voluptatem, omnias iucumda,quanquam sensu corporis iudicentur,ad animum referri tamen. quocirca corpusgaudore gandi di pr sentem sentiret Noluptatem: animum praesentem percipere pariter cum corpore, ct pro 'icere venientem,nec praeteritum praeterfluere meretata perpetuas, est contextas voluptates in sapiente fore semper, cum expectationi 'eratarum,perceptarum memoria iunge retur.atq; ijs similis ad rictum etiam transferatur,ex-

195쪽

tenuintum magnificentia, sumptus e Gr/mri uia.

paruo cultu natura contenta sit.eterum 'tushoc non mdet desideriis istac diri omnia' Danu san fugaim a quam turbidam,ct cadaueribus inqὰ tam hib isset negauit unquam se bibisse iucunaeus. xκquam videlicet si- tiens biberat, nec esuriens Ptolemaeus ederat . cui cνm peragranti Aegyptum , comitibus non consecutis,cibarius is casa panis datus ess t, nihil visum Est isto pane iucundius.Socratemferunt,cum usique ad Ne in contentius ambularet, quaesitum, esset ex eri quare id facere respondisse, se,quo melius coenaret,obonare ambulando foemen. qui Evicium Lacedaemoruorum in Phid, ijs non ne videmus e ubi cum tyrannus coeno et Dio-essius, negauit se iure illa nigro, quod corna caput erat, delectatum. tum is, quillia coxerat,minime mirum inquit: condimenta enim defuerunt. quae tandem, inqui illes labor in venatu udo cursus ab Eurota,rames, si tis: in his enis rebus Lacedamonioram epulae condium. tur.atq; hoc nori ex homnum more solum fed etiam ex

bestiis intesti potest,quae, ut quidquid obiectsi est, Do

modo a natura non sit alienum,eo contenta non quaerula plius. ciuitates quaedam Wiuersae, morte docta a se a delectratur,ut de Lacedae onis paulo a te, diximus. Tersarum a Xenophonte victus exponitur:quos

negat ad panem adhibere quidqua,praeterni artium. qμ quam, si quaedam etiam suaviora natura desideret, quium multa ex terra ; 'arboribusi gignuntur cum copis sita tum suauitate praestantia' ia sicci item, qua conseqtiatur hanc continentium in vim , addebet

196쪽

iucunditatem , niuctus esse m desiderio, non in fatietate. notheum, clarum hominem e thenis, is prisc,pem ciuit, ferunt, cum coennisset apud Tlatonem,

eos conuiuio admodum delectatus e siet, fississet , eum postridis , dixisse,vestra quidem 'coriis non solum in praesentia ,sed etiam postero die iucundasunt. quid, quod ne mente quidem recta uti possumus multo cibo,ct po-.tione completi e est praeclara epistola Platonis ad Di nis propinquos:in qua scriptum est bis fer/ verbis. Quo eum venissem, vita illa beata, quae ferctatur, plena Italicarum, Siracusanarum , mevirum, nullo modo mihi placuit, his in die saturum fieri, nec πnquam .pe octare solum, caeteraque qua comitatur huic vitae, i aequa sapiensnemo incitur unquam, moderatus vero multo minus. a .n.naturata mkabiliseriverari ρ

teste quoi tur iucunda vita potest esse,a qua abs prudentiad A sit -deratio' ex quo Sardanapali opulentissmi Syriae error qscitur, qui bicidi iussi in busto uac baleo, quae adi, quaά exsaturata sibi Hausit: at illa iacent metiua, ct praeclara resi a. quida disquit, Aristosins n bovis, noti misso lchroin riseres c haec habere se mortuum dicit, Fa nevius νidem tutius habebat,qua ebatur cur ubtur divitiae desiderent ue euot ubi paupertas beatos esse

non senit e se iis credo, tabulis, ludis. si quis est qui his

delactetur δύ ne me tis tenues homines fi uuntur,quam

197쪽

. abundant rerum nostra, in urbe summa in publisc c, a quae qui priuati habent , nec μα multa aro rident, cum in sua rura venerint. quos tamen pioso inquid, c---de habebo recordantur disse, si velis pavertatis causemissenuere, eera ciam res est,.s quotidi

bus V Aquim finibus m inurensiiluasi 2 ιt hu- militas, aut etiam pophilaris olfensio sapientenibeatum esse probibebis . vide ne plus commenta tu las, hac quae expetitur gloria molestia habeat, quam voluptatis . leuiolus sine nosteri e dimenes, qui illo susurro desi rise dicebat aquam ferentis mulierculsistri mos in Graecia est, lxfusurrat tiri, alteri,bis .es iste Demosthenes. quid hoc leuius e t quantus orator e sed apud uilios loqui vidi sicet didicerat, non multum ipse s cum . inte indum est igitur nec gloriam popularemi an per se expetendam, nec ignobilitatem extim scendam .mebi inquit thetias Democritus, neque me qu, ibi Milouit. constantem bomiscinio alicus, toriGutia gloria se esset in Gasti tibi ciues, is , qui si tabui motur suo. π V od is ambitrio cantus νουμmeros, moderantuη rsas Lem multo arte maiore

praeditus,non quid vominum se ed quid Peut vulgus, si exquire quidauam flairius , quam quos singulos

198쪽

ne Omem: Muperantiam virtutis oderunte ut di m

fides. semio enim Graecorum, qu nostra prosi est nonnecte causam exposus est patria , quiod praeteri modum ii Esua esset uantis igitur molestiis vacant, prinihil omnino cum popula contra inuntequau est enim si eius otio siteram eiis dico ditens, quibus infinitatem re-ram, atque natura, ct in hoc ipso mundo caelum, te ras, maria cognoscimus: contempto Igitur honiore, contempta etiam pecunia, quid relinquitur, quod extimescendet set e Gysii , . creὰr quod tu mari--λ resis iducitur, id si propπη avenam, est offensam μ Him

luntarim malum est quam set ea contemnenda, Da

lo ante dictum est . simi abesse a patria miserrum est,pl nae mferorum prouonciae suntyx quibus admodum mu- ri ri patriam reuertuntur. at mDictaritur boni exules. quid tum ' parum is miri do Gleranda paupertate dicuntureiam vero si ermn natura ncin ignominiam nominis quaeῆvius kria is demum a perpetua pereIrinatione offertem qua aetate Das philosophi nobilissimo consumpserunt Xenocrates Crantor, cesi , Larides, Theophraistus, Z no, Cleantes, Chr3sippus do tiriter, Carneades, Panatira, cisitomachus a unochus, Tos

domuss

199쪽

donius, in umerabiles aris: qui semelegressi , nunquam

x mreuertere at erum non ignom et ascere pote

rit sapientem, de sapiente enon est haec omnis oramo: cui iure id accidere non possit: na iure exulantem confit ri non oportet. pqstremo ad omnes caseus sicinna ratiqes eorum, qui is voluptatem ea referunt, quae sequutri ur, in visa,vt quocunque bεc loco Dppeditent,ibi be

te queaut riuere. itaq; omnem rationem Teucri vox accomodari potes, Patria eis,ubicunque est bene. Socrater qreidem cum rogaretur, cuiatemse esse se rei, mundanu m inquit, totius enim mundu se incolam .er ciuem arbitrabatur. quid T. Albutim j non ne an,

mo aequi imo Athenis exul ph 'phabaturtiui tumeis illud isum accidisset, si in . quiescens, Epicuri l bus paruisset. qui enim beatior Epicurus,quδd in pati lavivebatur, quam Metrodorus , fu)d Athenis e aut Plato Xenocratem iuncebat, aut Polemo Arcesilam,

quo esset beatiore quanti vero ista ciuitas aestimanda est, eae qua boni,sapiente is pcllantur, Demaratus quidem Tarquini os stri pater, ra estum quod ferre non poterat, fugit Tarquinos Corintho, o iis suas fortunas constituit,ac liberosprocreavit. num ita te ratemfuit exilis libertatem domesticae seruitutae Iam Nero motus animi, solicitudines , aes itusuefi obliuisne leniuntur, tradmctis mi is ad voluptatem, nousi' ne causa igitur Epicurus avus est Meredemperiti pluribus bonis esse sapientem , qtua semper fit m Noluptaribus 2 ex quo essiri putat iste, quod quaerimus, vi

in sapiens

200쪽

sapiens seni per beatus sit; etiam ne ,si sensibus carebis

oculorum, si aurium e etiam: nam ista ipsa contem P. primum enim horribilis isti caecitas quibus tandem ciret oluptatibus f ci quidam etiam diJutent cael ras moluptates in ipsis habitare sensibis i quae autem ectu percipiantur, ea no versari in oculorum ulla udi eunditate,νte qua gustemu olfaciamus, tractemus , audiamus , ea ipsa, ubi sentimus, parte versentu r: in oculis tale nebit sit . animus accipit quae videmus. Minmo autem multis modis, astariffs delectari licet. etiamsi non adhibeatur a*ectus. loquor autem de docto h mine, O erudito, cui viuere est costare t sapientis enim cogitatio non ferme ad inuestigandum adhibet oculsis aduocatos : etiam si nox non adimiit vitam be ram cur Hes nocti similis adsimat ' nam illud mat, patri Cyrenaici est quidem paulo obscoenius , ferion absurda sententia est: cuius caecitarem cum muliercinti lamentarentur, quid astis, inquit 'an vobis nulla videtur voluptau esse nocturna 'e e pium qui tim veterem Effam , qvi caecus a nos multos fuit, O ex ma ratibus , ct ex rebus gessis intelligimus in illa suo casu, nec priuato, nec publico muneri defuisse. C. autem Drusi domum compleri confultoribu sfositam a cepim , cum , quorum res esset sua ipsi non via b ant, caecum adlamant ducem. pueris nobis Cn. μα-- fi s prato ιs O in senatu sententiam dicebat, nec amicis deliberantibus deerat , si scribebat historiam , ct Miidebat in literis , Diodorus Stoicus caecus multos amos nostra domi rixit. is mero, quod