Tusculanarum quaestionum Ciceronis ad M. Brutum libri 5. Cum scholijs Pauli Manutij

161쪽

dam cessiritarie ex urbe APqua, sic in hanc vitam ex MEa vitabo natura profectos,alios gloria seruire; alios pecuniae, raros esse quosdam, qui, caeteris omibus pro nihilo habitis rerum naturam studiose intuerenture hosse appellare sapientia studiosos, ides enim philosophos rct si illic liberalissimum esset 0retare, nihil sibi acquirentem; sic in vita Enge: omnibus sudiis contemplationem rerism, cognitioncms praestare,nec Nero Πρthagoras nominis solum inuentor, sed rerum etiam

ipsarum amppicator fuit P qui cum post hunc Thya- sum sermonem initabam venisset,exornauit eam G clam, quae magna.dicta est priuatim,'publice praestantissimis ct institutis, ct artibus. cuius dediscipΓ- . na aliud tempus fuerit fortasse dicendi. s dab antio G

philosophia τsque ad Socratem, i et rci Elam e nataxagora discipulum aufera numeri motus , transaban tur, o unde omnia orirentur, quoue recederent: sit disses ab his siderum magnitudines, laterualla, cursus inquirebantur,ct cimcta caelestia. Socrates autem primus pbilosophiam deuocauit 8 coelo,Gr in urbibus costo' cauit, er in domos etiam introduxit coegit de vita o morabis rebus' bonis, nasis quaerere. cuius mi Atiplex ratio disputandi,rerum variet, ct ingenii magnitudo, Platonis memoria, s literis consccrata, plura genera essecit Hissentientiumphilosophorum 8 qu,

bus nos id potissimum confecti Jumus, quo Socratim Uum arbitra ur ; ut nostram ipse seritentiam texeremus, errore alios leuaremus, ct in omni di tuta tione , quid esset semissimum νcri, quareremus. qu Morem cli Carneadesbacari e , copiosissime iL to se

162쪽

tenuisse fecimus ct alias saepe , o nuper in Tusculae

no, ut ad eam consuetudinem. di putaremus . est qua

pridui quidem sermonem superioribus ad te perscriptum libris misimus: quinto autem die, cum eodem in loco confessissemus, sic es propositum, de quo dissut

remus. A. , ne ibi videt'rad beate vivendum,sa tis posse Ῥirtutem. M. At hercule Bruto meo videtur reuius ego iudsicium , pace tua dixerim , longe antepons tuo. A. Ton dubi o nec id nunc agitur,tu istum quantum ames r sed hoc, quod mihi dixi videri. quale fit, de quo a ted putari volo. u. Nempe negas ad beate νει uendum satis posse virtutem A. Prorsus nego. M. uid' a recte, honeste laudabiliter, postremo ad bene vivendum satis ne est praesto in virtute e A. Certe

satis. M. Potes ur,aut qui male uat,non eum miserum dicere; au quem bene Hirare,eum negare beate vivere A. Quid ii possim e nam etiam in tormentis re .cte, honeste, laudabiliter, o ob eam rem bene viui ρ rest, dum modo intestigas quid nunc dicadi bene ; dico.n. constanter, graμiter, sapienter, fortiter. b c etiam in equuleum coniicimtur, qu) vita non aspirat beata. M. uuid igitur sola ne beata vita quas relinquitur extra ostium, Emens carceris , cum constantia, grauitas, fortitudo, sapientia , reliquas virtutes rapiantur ad tortorem,nu mi recusent necfupplici ,nec dolorE' A. Tu, siquid es racturus, noua alsiqua conquiras porte . ista me minime η uent, non solum quia peruulgata sunt, sed multo magis, quia tanquam lauta quadam vina, nihil valent in aqua, se Stoicorum ista magis ustata, quam potata delectant . velut se ch

163쪽

rus virtutum in equuleum impositus, imagines: cons tuis ante oculos cum amplissima dignis atrivi ad eas cur

perrectura, nec eas beata vita a strifertas passur

ra videatur: cum autem animum si la pictura, ginibus . virtutum ad rem , veritatem , traduxeris, hoc nudum relinquitur, polist ne quis beatus esse quamdiu torqueatur. quamobrem hoc nunc qu ramus,νὴ tutes autem noli vereri ne expostulent, O q raimur se a beata vita esse relictas. si enim nulla virtus pru- . dentia vacat, prudentia ipsa hoc videt: non omne bo

nos se etiam beatos; musta i de M. e trilio, Caepione, M. Aquilio recordatur; beatami vitam, si aginibus poti s νti, quam rebus ipsis placet , covantem ire in equuleum retinet ipsa prudentia,κegatque ei cum dolore, ct cruciatu quidqum esse commune. M. Facile patior te lo modo agere: eis iniquum estprascrii bere mihi te, quemadmodum a me di tari velo. sed amo,utrum aliquid actum superioribus diebus,an nihil arbitremure A. Actum vero, a liquantum qu

dem, M. Atqui si ita est profligata am haec,oepen. ad

exitum adducta quaesto est. A. Quo tandem modo st M. uia motus turbulenti, iactationes , animorum inata tae, impetu inconsiderato elatae, rationem omnem re pestentes,vita beatae nullam partem relixquunt.quii. n. potest mortem ,aut dolor metvrns, quorum alterum

saepe adest,alterum semper impender esse non miser ρ si idem 6 uod plerunoue fise pavertatem gnominia, issimiam tam isitatem, excitatem, se deniqR ,

164쪽

fert,sustinetque prasentiaiadde eodem exilia luctus,orbitates. qui reb. his sidctus aegritudine eliditur, potest tandem esse miserrimus' quid vero istum, quem libidis imbus inflammatum. o furentem videmus omnia rabide appetentem cum in explebili cupissitate, quoq; affluentius voluptates undique hauriat, eograuius, ardentiusque sitientem, non ne recte mi Jerrimum dixeris e quideriatus iste leuitate, ruantque utilia ct exultans,int mere gestiens,non ne tanto miserioriquanto sibi videtur leatior ἐ ergo ut hi miseri, sic contra iis beati quos nu si metua terrent, nullae aegritudines exodunt,nustae libidinnes incitant, nulla futiles utiliae exultante languidis lia faciunt voluptatibus. Vt maris igitur tranquillitas intelligitur, nulla ne mini a quidem aura fluctus commouenter sic animi quietus, s placatus status cera, tur , cum perturbatio nusta est,qua moueri queat. quod si est, qui vim fortunie , qui omnia humana, quaecunque accidere possent, tolerabilia ducat, ex quo nec timor eum, nec angor attingat, idemque, si nihil concisepi ita,nusia asseratur animi inani voluptate:quid est,curis non beatus De O si haec virtute esciuntur , quid est, cur virtus Ipsa per se non esciat beatos ' A. AD qui alterum dici non potest, quin is, qui nihil metuant, nihil angantur, Uihil concupiscant, nulla impotenti latitia inrantur, beati sint: itaque id tibi concedo I

terum autem iam intorum non es: superioribus enisudi'utationibus essectum est, vacare omni animi perturbatione sapientem . M.; mirum litur confecta res cs, ridetur enita ad exitum venisse qussis

165쪽

LIBER V.r Isss Propemodum id quidem. M. Ve tamen Mathematicori m Uur mos est, non Philoso strum . namgeom ire cum aliquid docere volunt ;si quid ad eam rem pem et eorum, quae ante docuerurat id sumunt pro coηccirso, O probato, istud modo eapsicant, de quo ante ni hil scriptum est. Philosophi qua cunque rem habent

in mariibus, in eam, qua conlinurunt, congerunt

nia : et se alio loco distulatasMnt a quod ni ita esset, cu Ftoicus, s essetquaesitum satis ne ad beate Muendum νirtu ipsiset, multa esceret e cui satis esset re sede' re se antedocui e nihil bonumaesse, nisi quod hqnestum esset: hoc probasib, consequens tigri beatam vitam virtute esse contentam: ct quomodo hoc si consequensi 4, si IA ud comt,si beata ritu virtute contentast, s bones quod si,nibit aliud si bonum, sed tametsi nossagunt ic.nam de honesto,ct de summo bono separatim libri sunt: et cu eae eo assiciatur,sagis magnam tu vi tute ad beate vivendi esse vim; nihilo minus hoc mgunt separatim propriis enim si is argumetis oe ai γ monition bustractanda quaeq; res es, tanta praeseηssimecque enim putes vllyn in Philosophia voccan a sinclariorem vitatue π philosephis promisso uberius, aut maius . nam quid profitetur ὀ dis bonii' perfecturam se, qui legibus suis paruisset ut eset co cra fortunam sem

ra matus, vi omnia praesidua haberet in se bene Acares vivendi, ut essect semper deniq; beatu .sed ν dero , quid inciat. tanti'cr hoc magni aestimo,quod poli

166쪽

i66 Tusc. st V Asset. tentus, praemium proposuit, qui iuuenissetnouinvoli, ptatem,qua ipse inuenta, non fiat contentus: neq;/nini unquam finem iuueniet libido. nos hvestem praemio fere possctnus,qui nobis aliquid attusisset , quo hoc sim mus credetremus. A. Vellem Id quidem; sed habeopaulam,quod requiram: ego enim assentiorieormn,quae ρ

fusi,esteri cossequens esse, si quemadmodi , se uod honestum sit Hsolum sit bonum,sequatur beatam vita,irtutem confici; Φ,sulta beata tu irtute se nihil σfe,nisi virtutem bonum. sed Brutus tuus auctore e r Astone, cor Antiocho non sentit hoc i putat enim etiam si si bonum aliquod praeter virtutem. M. Quid igitur dcontra Brutum ne me icturum putine A. Tu vero, ut videtur': nam praefinire non est meum . Qui cuique igitur consentaneum sit,alio loco. nam im mihi oecum D ntiocho saepe, ct cum tarisone nuper, cum Athenis

Imperator apud eum diuersarer, distensio fuit: moliti non videbatur quisquam se beatus poste, cum in malis esset: in mans autem sapientem e sse pom. se essent ullaeorporis, aut fortunae mala, dicebant haec, quae scripsit etia tu ntiochus locis pluribus, uirtutem 'fam per se beatam iutam escere posse,neque timen beatissimam deinde ex maiore parte plerasque re nominari, etiam sequa pars abesset; ut uires, ut ualetudinem, ut diuitias, i ut honorem,ut gloriam; quae genere, non numero cernerentur r item beatam uitam,etiam si ex aliqua parte claudicaret, tamen ex multo madore parte obtinere nomen suum . haec nunc enucleare non ita necese estquoquam non constanti sine dici mihi videntur . nam ct qu veatra es,non intestiuo quid requirat, vi sit beatior Ges

167쪽

est enim quod desiit, ne beatin quidem em se quod ex

maiora parte,Wams appellari, 'ectaris dicunt, est ν-bi isto modo a ateat: cum vero tria genera malorum esese dicant; γε duorum generum malis omtibus πτω- tur, ut omnia aduersa sint in fortuna , omnibus opprefisum corpus,oe confectu doloribus huic paululum ne ad beatam vitam deesse dicemus,non modo ad beatissimae hoc istud est, quod The brasus fustinere. non potuit. nam eum statuisset xerbera, tormenta, trucirtus, pse tris euersones, exitia,Orbitates magnam iam habere ad male, miseres, vivendum, non est ausus elate, er ampleis i. cum humiliter, emisses sentire quam bene, non quaeritur constanter quuem certe. itaque mihi placere non solet consequentia reprehendere, csim prima concesseris. M autem,elegaritissimus omnium philosophorum, em eruestissimus non magnopere reprehenditur, cuivi genera dicit bonorum; νexatur autem ab Omubus,pri mum in eo itare,quem scripsit de vita beat in quo multa dis uta quamobrem is qui torqueatur , qui truci tur, beatus esse non possit. in eo etiam putatur diceret in rotum beatam vitam non ascendere. nusquam id PMdem dicit omnino, sed, quae diezi,idem ualent. possum si 'tur, culi contegerim is matis esse dolores corporis,in mutifortu naufragla, huic succensere dicenti, nonnes bonos esse beatos, cum in omstes bonos ea, qos liale in mans numerat , eadere pio it f meritur id mTheophrastus ubris , O Dbolis omnium pbilin phorum, quod in Callistbene suo laudarit istam sententiam ν- Uitam reIt fortuna, non sapientia.

168쪽

negant ab ullo philosopho quidquam dictum esse langu dus. recteid quidem: sied nihil intelligo Gi potuisse conflantius, i enim tot sunt in corpore bona, to eatra coampus m casu,atque fortuna; nonne confritaraeum est,plus fortunam,qitie domina rerum sit oe extemarunwo ad 'corpus . pertinentium,quam consilium valere' an maiu-

Uus Epicurum imitari j qui multa praeclare sepe dicit: quam enim sibi constanter conuenienter , icat,nou i horat . laudat tenuem ictim pol si bi id quidem; sed se Socrates,aut Anticlisenes Geret, non is, qui menta, lonorum voluptatem esse dixerit. negat quemquam lacunde posse uere, nise idem Mneste,sapienter, iustes vivat . nihil graturus, nihil physsophia dignius,nis .idem

hoc ipsum, homesse sapienter, lacte ad voluptatem referret. quid melius, quam fortunam exiguam interuenire sapienti ψ sed hoc is ne dicit .'qui,cum dolorem non mordo maximum malum,scd solum malum etiam diaerit, toto corpore opprimi possit doloribus acerrimis 8 turi, cum maxime contra fortunam glorietur j quod idem melioribus etiam verbis γε uetrodorus . Occupaui,Mquis,te fortuna,atque cepi,omnesque aditus tuos im. terclusivi ad me a*irare non pospes. praeclare, si Ilo Chius, aut se Stoichus Zeno diceret, qui,nise quod turpe esset, nihil malum duceret. tu vero, e etrod re,qui omne bonum in visceribus, medulitas condideris, o definieris ot mum bonum firma corporis assecti

ne, explorataque e contineri; fortunae assitus late

eius ti e quo modo e isto enim bono iam expoliari potes. atqui his capiuntur imperiti: ct propter huiusmodi sententia s ἰlorum hominum es multitudo. acute di,

169쪽

antis istud est, non quid qui ue dicat , sed quid cui

que dicendum sit, dere. elutiu eat asententis,qua in hac di tatione suscepimus,omneis bonos semper beatos volumus esse . quos scam bonos perspicuum est: omnibus enim virtut jus instructos, ornatos umsapientes,tum viros bonos dicimus . videamus,qui dicendi sine beati. equiderii bos ea limo, qui sunt in Donis, nulla ad-ν cto mado. nec να alia huic verbo, cum beatum di mus,subiecta notio est, nisi, secretis malis omnisius, cu--lasa bonisum complexio.banc assequi virtus,si qui quam praeter ipsam boni est,non potest: aderit enim majlor ,si mala ista scimus turba quaedam , paupertata, ignobisitas, humilitas,solitudo, amissis suorum , graues dolores corporis, perdita valetudo,debilitas, caecitas interitus patriae, exilium seruitus. den:q: in bisu , tantis, atque etiaria qua plura possunt accidere, potes esse sapiens . nam haec caseus importat,qui in sapientem potes incurrere. at si ea mala sunt,qis potes praesta: fasentem semper beatum fore,cum vel in omnebus hison; tempore esse post j non igitur facile concedo neque Bruto meo, neque co mInibus m eis, neque veteribus istis, et quoteli, Speusippo, Xenocrat Tokmoni, ut cum ea, quae supra en reaui, in malis numeren isdem dicant semper beatum ese sapientem. quos

s titulus hic desectat insigniis, est pulcher, Pythrg

ra, Socrate, Flatone dsignissimus ducas ambrium Q quorum stlendore capiuntur, vires, valetudis , pulchritudinem , diuitias, honores, opes contemneτe, e que, quae his contraria sint, pro nihilo ducere . tramisi terunt clarissim voce profiteri se, neque fortunae

impetus

170쪽

impetu,nec multitudinu opinione,nez dosere,neque paupertate terreri, omniaque sibi in sese esse posita, neque esse quidquam eatra suam potestatem quod Heant ribonis, neque hunc haec D ui. quae sunt mari cutisdam. ct alti Mirhoe eadem,quae vulgus,in malas, o b 'nis: numerare,concedi Nilo modo potest.qua gloria eo motru Epicurus oritur. cui etiam si diis 'place vide

rursempersapiens beatus. hic dignitate huius sentestis capitur . sed nunquam id diceret , si ipse se audiret iquid es enim quod minin conueniat.quisn Ῥt is, με vel

summum vel solum malum dolorem esse dicat,idem tem seu,quim hoc suaue est,tum,cum dolore cruci etur, G-cturum esse sapientem e non igitur ex singulis νοcibis philosophi pectandi sunt, sed ex perpetuitat atque

muria. A. Adducis me, t tibi assentiar, 'd tua quo que vide ne desideretur constantia. M. cuonam modo dA. Quia le, tuum nuper quartum de finibus. in eo mishi videbare,contra baton digerens,hoe veste ostendere,quod nubi quia probatur,inter gen em,oPeripateticos nihilpraeter horum nouitare interesse quod se ita est, qui est lassae, quin se Zenonis rationi consentaneumst satis maPam vim in virtute esse ad beate uiuendum, liceat idem veripateticis dicere e rem enim opinor θ ctari oportere,non verba. M. Tu quidem Tabellis o signatis agis mecum, oe testificaris quid dixeris aliquo O,aut scripseriset. cum ali isto modo qui legibus pos iis dis'utant.nosin em fruamin: quod cumque noti Manimos probabo ilitate percussi id diimus. itaque fonsumus tiberi rueruntamen quoniam de congiantia paulo ante dis mus, non ego hoc loco id quarendum puto, ve