Christophori Forstneri ... Ad libros sex priores Annalium C. Cornelii Taciti notæ politicæ. Quibus pleraque omnia, quæ reliquis quoque Taciti libris continentur, suis quæque locis explicantur. Adjuncta est in fine, eiusdem Oratio, habita Venetiis in

171쪽

tentiam liberis , ubi honesta non succedunt, iacith ad sceleia transitur; & nisi sint post nos, ad quos improbitatis utilitas redeat, non pla-

cet incerta & cum periculo, aut brevis deni- que felicitas. Augustus inter alia dominationis arcana etiam hoc habuit, ne cui Senatorii eae, 'tra Italiam sine suo permissu peregrinari lice-Tet: Dis y2. eo, puto, fine, ne militum pro-

vincialiumve studia ambitiose conciliarentur. Movet, quod Gallia Narbonensis & Si st cilia ab hac prohibitione exceptae erant ; Tm icat. I 2. Aunal.) quae fraudibus ob Principis re Urbis viciniam non ita commodae videbam tur. Praecipue tamcd AEgyptum Augustus se- sposuit, vetitis ingredi Senatoribus ue ne fame urgeret Italiam , quisquis eam provinciam, ticlaustraque terrae ac maris, quamvis levi prae- isidio adversus ingentes exercitus insedisseti Tutit. hoc lib.) Unde & Vespasianus, quando AEgyptum,claustra annonae obtineret,pos . , ,

se Vitellii exercitum egestate stipendii se imentique ad deditionem subigi,sperabat. Ta- ,hG . 3, his.) Qua etiam ratione inductus Au- igustus, non ex Senatorib. aliquem, sed ex taliquestri ordine praefecit AEgypto. Ita enim via vilfum expedire, provinciam aditu difficilem, si annonae fCecundam , superstitione ac lascivia discordem ac mobilem , insciam legum, i, dgnara magistratuum, per aliquem ex equestri μα in Mori Senatorior et inur cu. t.

172쪽

AD COR NE L. YACIT. VI M.) Eadem solicitudo ante Augustum exeraeuit quoque Alexandrum Magnum, qui in plures praefecturas AEgyptum distribuit; miratus naturam & munimenta regionis, & in, tutum existimans, unius imperio totum regnum committere. Arrian. 3. his. J Aurelia-Bua quoque Imp. cum Saturnino limitis o rientalis ducatum dedisset,sapienter illi mandavit, ne unquam AEgyptum videret. Cogutabat enim Gallorum naturam, & erat Satu nius natione Gallus) verebaturque ne si per- turbidam civitatem vidisset, quo eum natura ducebat, societate quoque hominum duceretur. verba Vopisc. in Saturn) Porro salube rimum est consilium, maximeque necessarium, omnes magistratus, omniaque imperiapῖtiora facere temporaria, ne in unius manibus diu resideant. v. N. M. 3. disc. 2 quippe ingenio sunt homines , ut postquam multum temporis in potestate transegerint, patriis moribus haut quaquam sibi vivendum ducant. Catulus apud Dion. 3 6.) Qui semel imperandi dulcedinem degustarunt, privata. yitam paulo magis plerumqVe quam animς acorpore separationem horrent,& privatae do- Rus angustias, ut crudele patibulum abomidantur. Quietem & tranquillitatem regnopi ferre paradoxon supra omnem modum oui sum ; sententia, qua omnes ore versant, αδ mo pect're credit. Accedit, quod, ut rectorenas

173쪽

x18 NOTAE POLITI cxctorem a Principe accipiunt provinciae, hune illico venerantur, ei assuescunt,tam constanter hunc esse Praefectum,quam illum Regem intelligunt. Imo dc propius ille civibus incubit, propius urget affectus; contumaces aut amantes propius damnat, vel colit. Maxime nobilium stirpes adeo ejusmodi provinciam. Rectoribus accedunt, spe, convictu, rn nsuetudine captae,ut deinde vel inRegem promissam fidem exerceant. Haec munera, si parvi temporis fierent, non illis coalesceret inveterata vis 3 nec cives brevissimo delancturos imperio praeter fas amarent, aut timerent. Et quantuvis angusti temporis honores cupide com m endabit ambitio. Den iquePrinceps aut Resp. in plures liberalitate dividere poterunt, vacuis stpe provinciis, in quas alios atq; alios pro meritis temporibusque suffieiant. Inde Romet olim lege cautum fuit,ne quis omnino praetor anno, aut Consul biennio amplius a . suo magistratu continuo imperaret. Dio 3. Et Florentiae olim lex fuerat, ne Prior Reip. is summum honorem gerebat intra triennium, ex quo magistratu abierat, eundem petere posset. Leonarae e retin. . hisor. Florent. In eadem urbe cautum aliquandosuit, ne Reipub. V i lifer Gonfatonerium, vocabant in perpetuum crearetur ed annua

esset illa dignitas. laetarae xi stor.) Cum Gallus Asinius censuisset, in quinquennium

174쪽

magistratuum comitia habenda; eam sentemtia altius penetrare, di arcana imperii tentari Tiberius arbitrabatur. Nempe superbire homines annua defignatione 3 quid si honorem per quinquennium agitem p G. inst. hoc.

lib. Regnum Assyrium ad mille annos stetit

inconcussum, non aliam ob causam, quamqvbd militi et praefecti quotannis mutarentur. M. I. an. milit. nec aliam ob rationem, post.

extinctam C sarum familiam in Imperio Romano tot bella civilia inter ipses duces, totq3

ducum conspirationes contra Imperatores

exortae sunt,quam quod iidem iisdem exercitibus perpetud praerecti essent. Ad hoc respieit hoc loco Cornelius noster, cu Tiberio non . ingratum accidi sse scribit, turbari res Orientis , ut ea specie Germanicum sibi suspectum Ainvisum suetis legionibus abduceret, novisque provinciis imponeret. Et si verὰ ratione- nimus, non aliam magis rem libertatem publicam rem Romanoru invertisse invenie-mu , quam imperii prorogationem. Quid mnim aliud Sullas fecit & Marios, qua tot mandata bella,totq, consulatus exiguo intervallo quid Decemviroru insaniam aluit,quam per niua, contra mores patrios prorogata poteriat uuid Caesarem tyrannum & patriet libe

tuis invatarriecit, quam perpetua, contra leges dictatura Deniqi hujus rei domesticu ex

pluoecuriis in mea GermaniL Regio erat olim

175쪽

olim sub Imperatoribus armis,opibus,potemtia ingens; nunc ex quoOptimates commissas sibi quonda provincias in principatus mut verunt, & beneficia,quq lauda hodie dicimus ,. prima institutione temporaria, & cu persona cui conferebantur, expirantia in sobole transmiserunt - domino Pene tota excidit. Hoc enim modo populorum & gentium mentes, quas vis quaedam ingenita ad suorum Princi-Pum cultum advertit, ante in unius reverentiam intentae ad istos vicarios, & mox domianos accesserunt. Hactenus de continuatis imperiis. Postremo consilii quoque pars est,prae-POllentes,ciam delinquunt, quod ob arrogan. tiam illorum saepe fieri solet, severi ita punire; tollere illis aut minuere immunitates,&privilegia, publicare bona, removere ad tempus ossiciis, & si quae sunt his similia Et hac arte Veneta Respub. ac Hetruriae Magnus Dux ut plurimum utuntur. Nunc superest,ut demonstrem,quibus mo dis non singulorum opes, sed unius Provinciae magnatu . qui libertatis quadam imagine et, ii Regis quoq; imperia contemnere possunt,

Potentia contundatur. Sane nunquam mihi

justum videbitur, optimates, qui certis legibus parent, & vetuito jure immunitatibus gaudent , absoluto velle imperio subjicere. Hoc enim nihil aliud esset, quam ex legitimo Princieatu formare tyrannide, v. quae dixi

176쪽

An CORNEL. TACIT.r re istim hujus libri.) Sed fit interdum, ut qui ἱ damnunqua ui gradus satis patientes P dijuri. stam quoque modestiam respuentes, speciose libertatis titulo abuti, de populoru sinceritate

c0rrupta, movere debeant Rem curas ad in- , veniendas usurpandasque cautiones , quibus

e i isti dediscant tumidos&seditiosos spiritus. Etth ut his artibus abutantur interdum Principes, o quibus jus fasque ad suu arbitriu exigere mos; cautionis tamen loco erit, noctu machi -s, sationes, quibus subversis juribus ta moribus ae antiquis unius legibus soluta potestas stabili- P tur duo quide in argumento cum parasse dis a cere non pauca; vidi Ioannem Barciatu amin-

si dissimi ingenii virum, & quem suo merito o- mnis eleganti et compendium mihi vocare F i- Qr, ita prudenrer, atque nervose versatum is esse, ut addi nihil possit. Igitur dubitanti mihi,an post tantum Homerii Iliada scribere su- ipersederem, aut salte, ne quid desiderari pos ast sit, mea addere ; ea sententia sedit, describere is hunc in locum integram Barciali dis sertatiovem. Uenta imo laudem merebor, quod si, qu meis verbis tam bene, ta eleganter dice-i, xς desperabam,alienis, quibus prudentius,ele-ι gδntiusve nihil dici potest, proponere volue im Introducit ergoCleobulum, regii consilii p iidem Regi suo ita loquente .Quamdiu les fit 3 in virtutibus erit, non diceris ullo vitio, labentem in clades Sicilia. Lenita-

177쪽

x61 NOTAE POLITI ente, inquam, tua, malignitas fatorum in tuas patriae clades abusa est. Illa facilitas, & indutigentia inMagnates, illa tua tuorumque ma j xu incauta in eos profusio prudidit praecipuas imperii vires, aperuitque injuriis despectam dignitatem. Iam quidem perculsi sunt: jam Glebunt defessae tactiones. Ast, ubi respirarint, expecta alios fluctus, nisi ventos plusqua ae

lico utre tenueris. Pugnabunt erumpere ; diquamdiu nimis poterunt illi, nunquam satis Reges poteritis.Nec in tyrannidem te adorno Ipsis quoque consules, o Rex, si essicies, ut tumore, aut fastidio culpae, paulatim inquietos mores dediscant. Tum Meleander: Scio, inquit,ex his nubibus fervere plerasque procelularum. Sed vires eorum hominu adultae sunt,

di ipso tempore ac patientia Regu jam prope

legitimae. Hos itaque accidendo vel injuriam facere credar, quia natam ante me potentiam percellam , vel nimio in conatu regias vires jam saepe delibatas, & quaru infirmitatem celari interest,inconsulto experiar. De successu, reponit Cleobulus, melius o nare , dum o

dine & per partes evellas eam segete , qua ipsi

luxuriant. Sed nec crede, iniquam fore causam,& quam Dii hominesque non probent, si pugnabis pro regia dignitate,&Siciliam a parricidio prohibebis, quo ipsa se furiis mactat.

Quinam illi sint,vide, unde processerint; quae illos machinet fastigio tuo admoverint.Utcum

178쪽

AD CORN . TΑcIT.s que se jactent; majoru tuorum beneficio opest mparavere, in pretiacturas m issa sunt,regia ij, que amicitiae indulgentia hoc culmen conducis cerunt, ex quo hodie sive ipsi, sive eorum p is steri certant in Reges.Tua sunt ergo tela,quii, bus lacesseris, tua acies tot mucronum, coeca in discordiae manu infelicitatem sui auctoris v is ventium. Si merentur, si ferre felicitate suam, , , non possunt;ab iis duntaxat recipe,quod a v in his acceperunt. Nudos medius fidius reli ques,cogesque oblivisci spirituu quibus nunc it, intumescunt, vestras apud se mirati divitias, . ,3 laa: veid sortis ignari Ac, quo maturius conidi silas sceptro, vide quam multum coalescat il-ub in vos imperium; quam publice,quam periculoso consensu haec velut jura peccandi v ne assurant. Inter se aemuli, inimici,tamen itis Da libenter accipiunt, a Rege ullum premi. ii; a larisquis ergo rebellat, caeteri adsunt, vel p. hiice, vel privatis affectibus. Nunc causae se , t dunt,nunc tempore utuntur jam satis occu- o, quo alio jurgandi praetextu distrahantist R'gς. Alii tuum latus tua castra non deserunt; si ised lento & per ambages fracto regioru conlisiorum aut militum usu , diu volunt rebel-s i Ud contumaciam conferri viribus sceptri, ne do tur indignu Regibus aut impar esse pe- um,assuescatque populus vereri hos mOe pati. Ita sibi ipsis Zc exemplum faciunt. R ς itum ornant,si ita tralatio Regem contie gerit, .

179쪽

NOTAE POLivi cregerit. Hanc conjuratione nisi antevertis con taliis, quantii aberis a Merganiae Germaniam intel ligildfato. Regio erat sub uno formidanda : nunc segnitie vel patientia imperantium adeo in varios Principes lapsa, ut domino tota

exciderit. Quanquam recenti memoria tenes,

Rex, quid hae possint factiones; permittes hie

tamen earum cunabula, oc ingenium percenseri Nam & accendi te volo, vel parari ad patientiam haut dubiae cladis. Igitur si quos attollis praeter veterum Optimatum libidinem, tanquarn de eorum bonis sit,quod largiris,excedunt ab aula: queruntur se contemptos ; intarces, praesidia, quae iis credidisti, confugiunt. Fortunas populi deflent; exanimati regni fanguine paucas hirudines repleri: non serendam eorum superbiam, qui fascinato Principi illudunt, veteresque & emeritas stirpes inexperto recentis potentiae gaudio calcant. Frequens haec quidem .ut nosti, dissidendi est ratio.proruendiqJ ad civilia arma. Sed & aliae praeterea causae illis ingeniis faciunt defectionis audaciam. Diu ipsis largitus cesses utcunque magistratus,prς tecturas jam plenis necdum tametvsatiatis negaveris; iis arcana omnia non credas; habeas alios fideliores tibi: non accesseris odiis, quibus aemulos devovent. Illic b indignEhaberi se putant; frendentque tanqua contumelia violati. Alii, ut reverentiam sibi concilient , & quid possint, Regem admoneant ;-

180쪽

s, s r

AD CORNEL. TACIT. Ivquaerunt offensionis materia, & gratis ineunt consilia in Eublicam pacem. Caeterum, qua cunque illos occasio tollat in rixam, viribus, quas vos Reges tribuistis, succincti, mox, clientes armatosq; inveniunt,eo prolixius quod haec secedendi facinora semper inulta sunt, de plerumque pretinia habent. Sic erecti,sic velut in suo regno collecti, opimiora ad cpnciliandam pace a vobisRegibus extorquent, quam si ipsis obsequiu dc fides mansisset. Vestro interim auro, vestrisque stipendiis squis feratῖ militant acies, quas in vos educunt. AErario: vestro feroces, aut ratione imperii deposcunt a vobis, aut regnandi modu praescribunt. Ve-uri coloni sunt, vcstri cives, qui plus qua externis tumultibus per haec bella eruuntur. Quid deinde3 emitis pace, Reges, his prodest, peccavisse. Vos in regno nunqua bona fide pM: cato expectatis soliciti, ex quo Cinere se flam-ima refundat;cui placeat gloria novae litis,quq l dem tabulae jam pleniisimis libris addendae. fiat. Minimum putem, quod haec .bella, hae paces exteraru gentium ludibriis evilescunt; quQdque minor quam pelago fides est, sive quietem agimus, sive tumescimus. Majora sunt vulnera, quibus viscera patriae lancinant illi mores. Robur enim maximae gentis, tacui, si haec absint incommoda, nulla non cesserit, hie assiduus dc pestilens ventus affligit. Pereunt urbanae α rusticae opes, quascunquQ