Christophori Forstneri ... Ad libros sex priores Annalium C. Cornelii Taciti notæ politicæ. Quibus pleraque omnia, quæ reliquis quoque Taciti libris continentur, suis quæque locis explicantur. Adjuncta est in fine, eiusdem Oratio, habita Venetiis in

201쪽

NOTAE POLITI c Mforetque, non aliud mirabilius esse Traianus Bo catinus asserit, quam quod, cum paucis concredita Rei p. summa tyrannidi viam stes nat, indeque Veneti praecipua rerum Senatui

Rogatorum , qui plusquam ducentis di quinquaginta nobilibus constat, permittant S lummum tamen horum omnium, de simillimum oblivioni silentium, summamque fidem experiantur , nulla mercede venalem, nullis perviam proditionibus. Mirabile est, quod.D. Baptista Egnatius libro secundo de exemplis illustrium virorum Uenetae civitatis tr dit , Carmaniolam bello Mediolanens Venetorum Imperatorem, cum quasi de pace cum Phi lippo Vicecomite ageretur, per octo mensis de illius proditione quotidie anquireretur 1.

nunquam tale aliquid suspicari potui sibi

priusque captum, damnatumque fuisse, quam suspectum se esse senserit.

Auod arduum sibi, e aetera legatis permisit. JBene quidem Germanicus, ut dux Zc impera- ωr. Caeterum non idem in Principe prob tum ue cuius clim ea sit conditio, ut praecipua rerum ad famam dirigere debeat, aequum est, non ni si tuta & eum certa gloria conjuncta sibi sumere; ardua , periculosa, ancipitia i gatis permittere; ut si coepta non successerint,

non Principis infelicitas, sed ministri imprudentia videatur. rorabatque insisterent caedibus, nil opus captι-

202쪽

sa vis, stam internecionem gentis Inem bella fra Iuli Et paulo superius. ' i io Nee minor Germanis animus, δεdgenere pi

armorum superabantur J Multis verbis, i duobus capitulis Scipio Amiratus, quodn mo unquam negavit, nec dubitationem ul-: sit tam habet, ideoque tribus verbis notari debe- hat, adstruit , genus pugnae & armorum --: gna in bellis momenta esse. Nobis alia di si .hoi renda occurrunt. Paulus Toxius apud Thu

dum lib. 3 9 reprehendit usitatam nostris in ducibus belligerandi ratione; qua per tumultuaria proelia de Uceptu i ngeniose cogitatur :

i si recepta inter duces sententia, e pugna reces dentes denuo pugnare posse: ut bellum pO- α ιβ cauponari quam geri videatur. Veteres' isti stataria pugna tam obstinate pugnavisse, ut ' Ducis proeliis, atque adeis interdum uno de bellaretur. Quae sententia sane quam multis plRcet. Ajunt Romanos magnis viribus bella 'r gessisse,qud breviori temporis spacio confice-ὼν Nntur; hosti obviam profectos statim dimi- victis leges tulisse. Nostrorum ducum, 0re ducendo bellum , exhauriri aerarium, lonos agris aularri; oppida, urbes, provin-nili Oi 3, regna, incolis spoliari, & admisera dam vastitatem redigi: nec nisi lassata utrin- , si' qὴς erudelitate de pace cogitari, &, ut Taci-

ὴβ , s in Agrie. loquitur . ubi solitudinem G se crin pacem apperari. Nihil paucorum h

203쪽

N o T AEstium caede profici.Quippq animos fieri adtionem ardentiores, in consiliis adversarioruexplorandi; sagaciores, in capiendis iisdem prudentiores, in disciplin. servanda ducum Imperiis obedientiores: acriori denique disciplina plerumque victos, quam victores agere: nos ira, odio, ultionis cupiditatead virtutem accendi ullos per fastidiu hebescere. Inde celeritatem in priscis ducibus tantopere laudata.& in aliis culpata desidiam&oscitantiam. C. Caesar, ajunt, nullum unquam hostem fudit. quem non castris quoque exuerit. ita nullum perterritis spatium dabat. Sueton.in Iul. c. 6o.

In omnia praeceps

Iactuo credens, cum quidsuperesset agen

sima

Bisat atrox. Lucan. 2.3Idem civile bellum ccc.equitibus v. cla. peditum auspicatus tanto ardore gessit, ut 6o dierum spatio universam Italiam occupaverit. Cum Syracusarum civitasAtheniensium obfidione liberata esset; cives tanquam perpetrat bello abiisse hostes gratulabundi secti gauderent, Hermocrates Syracusanus, cujus apud Thu dide non unum est insignis prudentiae

specimen, non committendu ratus, ut tantus

exercitus digressus alia insulet parte consideret, di denud negotiu facesseret, instandu h stibus, eosque ad internecionem delendos sua- adfuit fortuna consilio. Thucyd. 7. Hoz: eodem

204쪽

AD CORNEL. TACIT. . ID eodem In bello Niciae segnis cunctatio, Atheniensium res evertit. Cum enim is adventqsuo ingentem famam & sui terrorem Siciliae intulisset: Catanae in hybernis delitescens, in contemptum venit, & hostibus animos resumendi spatium dedit. Thucyd. 7.) Eadem n gligentiaHannibalem perdidit; cujus animum sera nimis poenitentia subiisse dicitur, quod non cruentum ab acie Cannensi militem ad urbem continuo duxisset. LivGIdem error in Brasida Spartano notatur a Thucydide, lib. . di in Ludovico Andegavensi a Leonardo Aretico in his..rerum Ita sui temp. atque Ioanne Baptista Pigna. sis. Atei . Cum enim ab eo Ladinaus Apuliae Rex vi us, evasisset: solitus est ille deinde sepius dicere 3 est, qua profligatus sit die dc sui corporis & totius regni potestatem in hostium manibus fuisse; autera die corporis quidem potestatem amisisse, regni tamen dominos esse potuisse S tertia vero necjam sui nec regni habuisse copiam. His ita sentientibus nec ille mos placet,quo crebro, omissis aciebus, mora facimus in obsidione oppidorum, castellorumque. Munt receptu esse inter belli peritos, eum, qui copiis praevalet, di agrum hostilem in sua potestate habet, superiorem bello videri: & victoria sequi deditionem oppidoru: nullumque esse tam vili de munitum locum, qui interclusis auxi- his di commeatuum subvectione expugnari

205쪽

aso NOTAE POL iis c nequeat 3 contra saepius infirma loca defendi, , qudd auxiliorum spe sustententur. Alexandri

Magni vox est bello vicimus, si proelio vice- rimus; uri. 4. & Germanici orantis, in

serent caeribus, nil opus evrM ; flam inter- vnecionem gentis snem bella fore.' TMu. hie )Francisci Sfortiae bellicosissimi imperatoris sententia fuit: devicto hostili exercitu debel-

latum esse: at expugnatis urbibus dicastellis

saepe bellum longe majus superfuisse. N. M. his min.) Tacitus noster . Annal. Tiri-

datis aTiberio inParthos missi errorem notati sequbd, si statim interiora regni petivisset, op- pressa cunctantium Parthorum dubitatio; & . Omnes in unum cedebant, adsidendo castel- j lum, in quod pecuniam & pellices hostis con- tulerat,dedit spatium exuendi pacta. Alterum in eodem regno exemplum est Bardanis, qui bl dum in Seleucienses ut patris sui defectores ira magis quam ex usu praesenti accensus im- plicatur obsidioni urbis validae, dc munimen- tis objecti amnis, muroque & commeatibus firmatae; hosti restaurandi belli occasionem sis praebuit. Tacit. xi. AnnaI) Joh. Andegavensis cum ad oppida quaedam regni Neapolitani

substitisset, nec confestim exercitum ad urbem regni caput admovisset victoriam corru-

pit, & vel ipsius Ferdinandi hostis testimonio MLacultatem occupandi regni prorsus amisit. Vt, Iob. Ba .. Pen. 8. hisor. - λ) Ludovicus

206쪽

XII. Galliae Rex ab Henrico VII Angliae Re ge in tantas angustias conjectus erat,ut despretatis rebus suis in Britones Armoricos fugam meditaretur. Sed salutem ipsi hostium negligentia attulit , qui obsidione Termanae urbis quinquaginta dies occupati animo resume do tempus dederunt. Guico. I 2. hist.) Maximilianus Imperator, si triduo maturius ad moenia Mediolani exercitum duxisset, omnium judicio ad deditionem Gallos com- 'ulisset: haerenti in obsidione Asulae oppidi, Helvetii , praesidii causa Mediolanum ingressi

victariam ademerunt. Guicc. I 2. Parui. 3 . his. Venet.) Anno Christi cII. II. xxv. Pontificis di Caesaris exercitus, qui paulo ante Parma imglorius , ac pent in fugam versus abscesserat, neque Insubrum vicos nedum urbes attigerat, nobili audacia proelio depugnans honemomento ingentem victoriam est adeptus. AM . Mauroc. i. his. Venet. Et nuperrime exercitus nostriCaesaris emensus Bohemiam, qua a superioris Austriae finibus ad Pragamusque extenditur, eadem die & fugavit Palatinum Fridericum, cepitque regiam urbem, iam intra paucos dies univer m regnum , exceptis duobus tribusve munimentis, secutum est. Denique Philippus II. Hispaniae Rex intra L. dies toto Lusitaniae regno potima est, non aliam magis ob causam, quam

quod vehementi vigilique cura di ingentibus sumpti-

207쪽

sumptibus in id bellum incumbens , ad regni

desidebat; sed maluit Unilippus iureinere 1um- χptus istos specie supervacuos,quam incurrere periculu, quod certu sibi videbat, si moriente , Hemico imparatus foret. Consilium profecto Hregia an imi,alere exercitum maxima impen- sa, & summa cum molestia subjectis populis incubantem, nec tamen scire, quo eventu, 'quove fructu.Quid enim si Philippum inter- Cea mors abstulisset quid si Henrico vitam , fata produxissent ρ nemo enim adeo senex iest,ut non possit adhuc annim superesse quid mdenique si regni proceres cculus spei non pla- ' nὰ incertus erat Rex sponte in ipsius potesta- ,s . tem concederent ρ frustra erant sumptus, ec sne causa suscepti labores. Sed maluit Rex in omnem eventum sibi prospicere. i. H Quanquam igitur rationem habeant, quae . hactenus diximus,lcmeritὁ culpandi sint,qui bella nullo honoris aut publicae salutis intui-

tu,sed privati emolumenti spe trahunt, hosti condonantes occasiones; praeoptantesque diu imperio esse, qua cito 'incere: quiq; se n5 armis sed precio submoveri patiuntur , & v lut ex composito alter alterius vicinia te con

grestu devitantes pleriimque diversis in locis

208쪽

AD CORNEL. TACIT. I ' 3 praedonum more in miseros agrestes saevire tantum solent: tamen ex diverso egregiam laudem merentur, qui cunctationem amictis rebus salutarem temeritati praetulerunt. Quae enim necessitas est, belluarum ritu in perniciem non necessariam ruere Z quid si vires nostrae trahendo bellum adolescant, contra hostis minuantur ξ nemo proelium , nisi male sanus suadeat. Quemadmodum igitur viris & viribus suffulti est, i nstare, premere, urgere,otium Bon pati, non desidere, sed agere,ferre res hostium, omnia denique tentare, ut ad manus deveniatur: ita imbecillioris partes sunt, se strari impetus, moras nectere , illudere vim ' hostium,trahere tempus, periri,dum aliqua

docessitas pecuniae,aut commeatuum, aut Ge

iectus supplementorum, dum denique t et diu di longa dies hostem conficiat. Porro quam-yii parum utilitatis, deminus gloriae habeat m03 ille, quo nostri duces, cum satis in rusticose saevierunt, ne nihil egisse videantur, inte dum castellum aliquod vel oppidulum oppu-g'λnt , capiuntque; quod mox supervenient hoste,nullo negotio recipitur; ut saepius Ob-iςrvatum sit, ter quaterque castellum aliquod

φλptu, iterumque eodem bello amissum esse: men munitas urbes, hostilis annonae con- qitoria, armorum fabricas, exercituum refu-D , vel etiam thinora loca, ex quibus nostris

ςVmmeatuum subvectio, pabulatiove infesta

209쪽

i9 NOTAE POLI Tic Ereddi possit,post terga intacta relinquere,nulla ratio persuadere potest: Postremo ne erremus, monendi sumus, longe aliam hodie esse conditionem temporii, ac olim ct genere pu-gme armorum2 differre nostra ab antiquis 1eculis; ut qua rarissime, & non nisii certa victoriae spe, aut necessitate summa coactu in acie

di proelium descendere prudentis sit militum

ductoris: ex quo factum etiam est,ut cum nos

nostrique patres viderimus Principes, animi magnitudine, rerum militarium scientia, potentia denique singulares ; nullus tamen ill ru ea gesserit, perfeceritque, quae in antiquis tanquam fabulis similia portenta miramur. Alexander Magnus paucissimis annis Perses vicit, universum Orientem domuit, populos denique quorii in obscuro ignotoque tunc fama erat, armis suis exterruit. Pompejus Romanis subjecit Pontum, Armeniam, Cappadociam Mediam,iberiam, Syriam, Ciliciam, Mesopotamiam, Arabiam, & Judaeam. C. Caesar fere trecentos populos Romano imperio adjecisse scribitur. Quid est nunc in nostroruaut superiorum temporu historia, quod cum his in comparatione venire queatZ Non abiit adhuc seculum , cum Carolum V. Romanorum Imperatorem, Franciscu Galliae Regem,&Sulei manum Turcam parente nostri viderunt,aut meminerunt; principes animi robore,viribus di opibus potentissimos,ic si dicere. licet.

210쪽

AD CORNEL. TACIT. , rlicet, honoris gloriaeque avidissimos. Sed horum facinora cum antiquorum gestis componere velle, nimiopere absurdum foret. Exe

citus erat lectissimus, quem Carolus Sulei mano Austria invadenti opposuit: sed is Viennae muris nunquam abscessit, satisque habuit non vinci. Bellum Germanicum, etsi anceps Aterribile, victoriaque primum penes Carolum steterit,tamen exitum postremo eum habuit, ut restituenda captivis proceribus & Imperio male usurpata libertas fuerit. Contentiones inter Carolu Si Franciscum non minoribus odiis qua viribus exercitet utriusque opes attriverunt : lc. quanqua postrem δ praevaluisse videatur Caesaris fortuna; tamen nec Francico regno inde decessit, aut Carolo accrevit qui quam,quo unius ditiones minuerentur, alte re imperii sui terminos extenderet. Expeditiones Africanae, tanquam dissiciles magnoque susceptae animo, di multis cum periculisphitae plus gloriae, quam utilitatis habuerunt. Quanquam etiam infelix posterioris successiis magnam partem obscuravit famam ex priore acquisita. Sulei manus sane res maximas gesiui, sed nullo modo veteru factis aequiparandas: nec adeo intuitu potentiae regni Ottom nici totque annom, quibus imperio praefuit, amodum gloriosas. In Pannonia diversis expeditionibus longii tempus, & maximas opes