Christophori Forstneri ... Ad libros sex priores Annalium C. Cornelii Taciti notæ politicæ. Quibus pleraque omnia, quæ reliquis quoque Taciti libris continentur, suis quæque locis explicantur. Adjuncta est in fine, eiusdem Oratio, habita Venetiis in

301쪽

AD CORNET. TACIT. 289ci octogesimum agere, & in eo agro, de quo agitur, militasse, cum ad Coriolos sit bellaetum , agrum de quo agitur finium Coriolan rum fuisse,captisque Coriolis aure belli publicum populi Romani fastum. Consules cum Scaptium non silentio modo sed cum assensu etiam audiri animadvertissent; deos homines- testantes flagitium ingens fieri patres accersunt: cum his, circumire tribunos, ne pensimum facinus priore exemplo admitterent, judices in suam rem litem vertendo, sed plus cupiditas & author cupiditatisScaptius valuit. Vocatae tribus judicaverunt,agrum publicum populi Romani esse. Cyprum AEgypti Regibus P. Clodius Romanus juvenis ademit, non genere, quam audacia & expulsi Ciceronis invidia nobilior. Is captus a piratis pretium ad se redimendum a Ptolomaeo petiit, quod illibe-aaliter mimum praedones ipsi aspernati, Clψ-dium gratuito dimiserunt; iratum regi,a quotam parvo aestimatum se querebatur. Creatus Romae tribunus plebis legem pertulit, qua Cyprus Romani populi provincia esse jubebatur. Et continuo missus est in insulam M. Cato , qui eam ordinaret, atque Romam aspo taret regios thesauros: qui tantae opulentiae fuisse dicuntur, ut eorum fama domini rerum populi cupiditatem solicitare potuerit. Rex accepto injuriae nuncio,indignatus tantum uni inse civi licuisse,mortem sibi conscivit. v. N PAR

302쪽

a 'o

NOTAE. POLITICAE

P&t. in Cat. misi.) Placet Ammiani Marcessi, ni de hac Cypri occupatione verba adscribere: nee pigebit amide magis hanc insulam populum Romanum in vasiis, quam juiste. Ptolomaeo enim σege foederato nobis 'foeto, ob aerarii nosri -- gustiasjusto sine ulla culpa proscribi, ideoque hauso meis eno voluntaria morte deleta, ct tributa. ria facta es, O velut hostiles ejus exuviae elassi impo sitae, in urbem a vectae sunt per Catonem.

ian.) Ex quo apparet frustra & falsis foris justum imperium, di domi aequitatem in suis Romanis laudare Salustium: inscios denique e me veterum monimentorum, qui, tanquam summa ubique antiquis fidei, justique di aequi religio fuerit, dolos omnes & fraudes& perfidiam hujus aut superioris seculi inventum imperite arbitrantur. Tam enim non sunt nova, quae impius N. M. dominandi a cana. scelestasque artes notavit, quam non est, e Te homines bonos & malos. Non dicam usurpata duntaxat veteribus, quae nos inventa

N M vocamus id enim ex superioribus manifestum est) sed probata etiam, & a maximis viris defensa. C. Marius Capsam validum Numidiae oppidum deditione ceperat, Caeterum Oppidum incentum , Numidae puberes interfecti, alii omnes venum dati, praeda militibus divisa. Id facinus contra jus belli admissum Salustius sin Iugurth. ) fatetur, sed idem defendit ; quia locus Iugurthae opportunus, Roma

303쪽

nis aditu dissicilis, genus hominum mobiles

infidum, ante neque beneficio neque metu coercendum fuerit. Quid autem hoc aliud est, quam dicere, turpe factum , sed uti ix sax num, quo tempore cum Romanis bella germbant, legati, pactis tandem cum Valentiniano

M te Ppp induciis, domum abeuntes

ex insidiis ad umi omnes caesi sum. Funestum

laetus: sed quod tamen defensorem invenit egregium &sapientissimum scriptorem Ammianum Marcellinum. cujus haec libro Octavata vicessimo leguntur verba: ae licet justus quidem arbiter factum incusabit perfidum ae deforme pensato tamen negotio non feret in igne ma

num latronum exitialem tandem copia data

comptam. Et libro tricessimo malὰ fidum qui

α castra, universa tanquam vexillo erecto.

uno eodemque die expectatione promissi stipendii securi ad suburbana producti occisi sunt, prudens consilium &salutaremessicatiam appellat. Cornelii Taciti nostri annalesta historias quas non assiimat 8 illum omnes habent pro doctore Principum, pro aulicorum paedagogo, historicorum antes nano, prudentiae parte,oraculo civilis distiplibe,conphaeo politicorum. Et tamen qua alia re insi-

or est quo historia, quam simulationibus N a M

304쪽

NOTAE POLITICAE& dissimulationibus , fraudibus , veteratoriis artibus, quibus olim dc nunc instrumentis regnandi 'incipes utunturi quid frequentius in eadem historia, quam libertorum potentia atque impotentia, adulatorum flagitium, similiaque portenta, quibus atria principum aulaeque non secus ac ridicula AEgyptiorum sacra v. V I. Laurent. Pignorium, in admiranda tabulae Isiacae expleatione ) crocodilis, ibibus,tc cercopithecis refertae sunt λ Conspirationes praeterea, proditiones, universumq; flagitiorum ac scelerum genus ita tradit, ut vivis coloribus depinxisse videatur. Constat igitur hinc, vano labore defungi, qui Graecorum Romanorumq; bella caeteraque gesta ad aequi justique regulas exigere lent. Tantum autem abest, ut nostrum 1eculum, nostrosque mores excusare velim, ut, si licet, libere profitear, callidos dolos, dc reliquaperfidiolς politicae capita, quantumvis publice damnata . sint, re tamen vera esse argumentum,& caput di caudam totius scent aulicet. aalia enim, obsecro, sunt quaedam multis Principibus usurpata imperiorum sophismatai Tacito dominationis flagitia, nostris politicis status rationes didha.Nefandi doctores,execI and I consultores, qui haec talia Principibus suggerunt lQuasi Deus noster Sanctissimus, quam Regibus imposuit mortalium regendoru provin- uam sine subsidiaria scelerum cohorte admi

id ad

305쪽

Ay CORNEL. TAcIT. 29 Pnistror posse noluerit. Infinita sunt a Theologis scripta volumina, quae de conscientiae ca- Abus notissimo vocabulo inscribuntur: in quibus etiam minutissimae actionum humanarum , Contractuum , 8c delictorum rationes non quales mortalium judicia subeunt, vel effugiunt , sed quales coram tremendo Immortalis Judicis tribunali judicantur, tantu tamq; exacta diligentia examinantur, ut is pius verteruncii causa Numinis iram poenasque postrhanc vitam animas manere justissima severitate pronuncient. Res profectδ sanctissimal sed quae hoc habet imperfectionis . quod pri-- atoru fere conscientiam attinet, Regu transmittit. Operae Pretium esset, docere magnos homines, divinas leges etiam ipsis latas, & inferorum sedes non plebeja tantum scelera,sed. Regum etiam ambitionem dc avaritiam expectare. Disquirendum esset, an jure eladius regius hypothecam usurpet in omnes illorum Principum ditiones, qui potentia minus valent λ an salva pietate suam securitatem Prin- 'cipes collocent in inopia di miseria civium suorum, per mi Ite tributorum di exactionum myinas comparata λ an justitiae, sine qua magna regna magna latrocinia sunt, conveniat inter immeritas gentes odiorum semina jace- reyprincipum sociorum amicos largitionibus ad proditi domini scelus licitareὶ multare interdit in cautionem innoxios λ vulgi negli-

306쪽

NOTAE POLITI cngere injurias, si bello utiles viri eas intulerint3 an denique Deo uti benigno possint qui ambitione vel avaritia ducti, bellis & occisarum gentium glorioso delectantur scelere: qui vel ob laesam authoritatem & ut hodie loquuntur reputationem suam, vel oppiduli alicujus commoditatem, imo qui nullam ob causiam homine rem sacram & Dei imaginem vilissimi purgamenti instar ad caedem exponunt, &homicidiis atque rapinis divina humanaque omnia miscent. Nimiru pro ciconia pietatis ,

di hippopotamo justitiae typo, quς duo AEgyptiorum Regum sceptra insigniebant, vulpesta leo, fraus de vis sceptra fere regere solent. Ut non insubtiliter quidam Satyricus lego olim sanctissime habitas, honeste vivere, altero non udere, suum cuique tribuere, non minus quam lege EliamSentiam & IuniamNo banam prorsus hominum moribus sublatas esse dicati mireturque eas non insertas esse legum abrogatarum libris. Nec minus argute

alius, qui sapientum dehonesto dc turpi, de virtutibus di vitiis sententias similes esse dicit, vetusti operis numismatis, quς quamvis

magni aestimentur, ic tanquam rarum aliquid magnificentiam possessoris ostendant,non tamen contractuum humanorum instrumento funguntur. Denique LudovicusGongaga Nivernensis apud Thuanum libere profitetur, si rogentur Principes, quo titulo tot provincias

307쪽

AD CORNEL. TAea p. 29steneant , non aliud , quod respondeant habituros , quam eas ita a majoribus accepisse: de si lex sit,ut Princeps a majoribus possessa,q Iu alia possessionis causam edissere nequeunt, restituere teneantur , ad summas angustias plerosq; qui nunc late regnant, adductum iri Nobis Romulus, ut libitum, imperi averae

I. C. sin l. ii. Is de orig. jur, tradit, initio civitatis populum sine lege certa

primum egisse: omniaque manu a Regibus gubernata. Ipsum tamen Romulum leges quassam curiatas ad populum tulisse quarumetia Dionysius Halicarnassaeus L Plutarchus geristus meminerunt. Collegit illas, & commentario illustravit diligentissimus pariter.ac eruditi Timus Franciscus Balduinus: cujus ad illum commentarium praefatio ita scripta videtur, ut hunc Taciti de principiis juris locum explicare voluisse videatur.

Numa religionibus se divino jure populum d

vinxit) v. quae dixi ad lib. I. Verb. ut sunt mobiles cte. . . A veis etiam Reges obtemperarent, Non quam

mihi placuit philosophia, quae paucis syllogicmis omnium Regum sceptra lacessere it periculosa curiositare disputare audetet an legibus, solutus sit Princeps 8 quatenus praeceptis ejus parendu 3 quae conditiones tyrannum faciant an malus Princeps e medio aure tolli pomitici quae consimilis audaciae quintiones sunt.. N Gr-

308쪽

- & ingratus mihi iustus Lipsius videtur, qui neque Iustiniano ob compositos juris, quo utimus, libros, nee Lot hario Imperatori ob reductos eosdem in lucem usumque hominu multam deberi gratiam arbitratur. Nec enim ve- ' rum est quod ipse ait, ex multis legibus ortas esse tot litigia, tot patronorum fraudes, jurinque cavillationes. Hominum ea improbita est: haut minor, i md major futura, si pauci ribus uteremur legibus. Quippe leges plerae- ue ex occasione latae sunt, ut darent formamnemque controversiis, quae ex juris scripti defectu emergebant. Nunc quod introductum est ad finiendas lites, ad statuendum juscenum ,ad praecidendas j uri speritorum disputationes, quomodo dici potest disputationi litibusque causam dare δ aut quomoda dici non

debetim ores semper patronorum advocatorumque fore fraudes, si pauciores forent leges, quam quae negotiis lassicerentrii omne jus. ita incerto essci, ideoque patronorum disputatio-rNm exigeret. Quae enim certo jure nituntur, certam que semper habuerunt interpretatio. nem, nulla hominum fraude, nisi etiam judex corruptionibus pateat,eludi possunt. Fraus, de cavillatio in incertis valent. Porro, quod a- ij unt, ut multi medici pestilentis aeris, sic multas leges aegrae civitatis esse argumentum: V

ait:

309쪽

AD CORNEL: TACIT. 297 rupta est, quia multas habet leges: sed multae . Diat leges, quia aegra Civitas est. Felix vitae facilitas , qua vetust mi mortalium nulla adhuc mala sibi fine, sine probro selere, eoque e puer

na aut coercitationibuν, agebant. Sed morbss

tamen grassantibus remedia prudenter esse quae sita, & ex malis moribus bonas esse natas leges aliquod est in malis solatium & habenda Romanis bonisque Imperatoribus gratia, qui ad hujus vitae turbas componendas tantum nobis reliquerunt &consilii, & judicii &sequissimae rationis. JEsus CHRIsTUs Dominus ac Legi si itor sum mus, ipsa Patris Sapientia duas nobis ex coelo leges attulit: diligito proximum ut teipsum. & : quod tibi feri nou vis, alteri ne feceris: quibus universa Christiana Jurisprudentia continetur. Verum cum in tanta hominum improbi rate, humanaeque naturae imbecillitate rari sint qui ita afiactibus

expurgatum habeant animum, ut eadem ch i

ritate alios ac se prosequi velint, oportuit, ubi mali radix extirpari non potuit, saltem caveri , ut quam minime serperet, noceretque. Itaque leges latae sunt, non quae bonos perfectosque homines essiciant, sed quae ne mali essent, providerent. Nec pertinet huc quod Tacitus corruptissima Rep. plurimas leges fuisse asserit. Non enim is horum verborum sensus est, quasi multae leges corruptam Re , faciant sed in corrupta Rep. Romana

310쪽

Noeta go LITI cnplures latas esse leges non tuendae libertati te firmandae concordiae. sed dissensione ordinum, O sistendi inlicitos honores aut pessenda claros viros, aliaque ob prava. Nam in repub. factionibus scissa leges non ad publicam utilitatem, ' lud pro ambitione illorum qui plus possunt

ferri usitatum est. Ergo, ut verum est, Co ruptissima Repub. plurimas leges fuisse ita non licet conversione propositionis dicere , plurimas leges facere corruptissimam Rem p. Graiior remediis, quam delicta erant J quomodo etiam de Sulla Lucanus ait. lib. 2. dumove nimis jam putrida membra recis it , Excessis medicina modum ni iumque secuta

Iua morbi duxere, manus perire nocentes

Sed tamjam foli possentsuperesse nocentes: Suarumque legum auctor idem ac eversor.J ab omnibus sannotatum est , quod Cleon apud Thucydidem ait, lib. 3. satius esse malas sed immotas habere leges , quam bonas, & instabiles. Nam & sua legibus reverentia perit: super omnibus negotiis melius atque rectius olim prov/mum: ct quae convertuntur in deteri- Musantur. Tacit I*. annal.) vide tamen quae scripsi ad lib. 6. verb. reputante Tiberio s. . Ei.in continua per viginti annos discordia , mn - , πρηjur, deIorrima quaelse imparid, ac