장음표시 사용
161쪽
quas in pedes flavescens erigitur; auetumque numerosie prolis comitatu , demisso capite invitat messorum manus; tritumque in area prolixo cum foenore horrea complet ditatque. Cum enim semina ad perpetuandam propagatione speetem deserviant, ita natura comparatum Iest, ut pars nulla plantarum diligentius custodiatur. In iis tima frugum viscera abstrusia conduntur, membranis, siliquis, solliculis, putaminibus, ossibus , eorticibus , cru stisque variis, pro cujusque indigentia valide communita; ut, quod necessarium magis est, firmiore tutamine regeretur. Semen, si fieri poterit, eligatur semper an niculum; bimum aut trimum infirmius est: quod ultra tendit, sterilescit, aut naturani permutat , ut brassicae semen, quod vetustate vitiatum in rapam, ut docet The phrastus , vel in raphanum vertitur. Virg.
Vissi ego usu diu, multo spectata labore,
Quamobrem optime praecipit Columella, ab ipsa area suturo semini esse consulendum ; legendamque optimam quamque spicam , & ex eadem semen separatim reponendum . ini frugum seminibus sepositis officiunt morbi, plurimi recensentur . Praecipui occurrunt ex corrosione bestiolarum , cujusmodi sunt cantharides, curguli nes, phalangia, erucae &c. Vindicanda in primis idoneis repagulis ab improbitate estque alitum , - ne in ipsis granariis absumantur . Serere ne dubita, vulgatum esse effatum refert Columella , quod indicasse crediderim Virgilium , ubi scripst: ι . Ei dubitant hominesserere, atque impendere euram 8 Cum enim ampli sint proventus a jaeto semine, non Ie-viter improbandi videntur ii, quos taedet serendi excolendique laborem capessere. A semine seminium dicitur, quod est ipsum semen , seu quidquid suapte natura ad progignendum est aptum . Fit etiam a semine seminarium , ubi plantae novellae , alio transferendae, simili panguntur .
162쪽
SEpas . Hirg. Munimentum , quo agri , vineae, horti, pomaria &c. congestis rubis, virgultis , ramisque proteguntur. Prodest non selum arcendis furibus, accessuque inhibendo , verum etiam finibus dividundis . Alia viva est, alia struetilis . Praeserenda est viva, utpote firmior& diuturnior ἀSEpTutigia Mensiira .continens agri semiugerum , & jugeri partem duodecimam. Hinc satio septuncialis apud Columellam et Media sementis pars feri , ct pari ultima d bet, quae Atuncialis satio dicitur .
SEROTIuus . Vide Praecox. SERvILIA LEx . Agraria . Lata a Servilio Rullo Tribuno plebis , de vendendis agris Italiae & Provinciarum, quas Pompeius M. subegerat. Sed rejeeta illa fuit , Cicerone in adversiam acriter perorante. SExCuNCIa . Colum. , &SExcuNx. Ain. Mensura agri unciam cum dimidio conti
Saxeturus EauM . Jugerum cum dimidio . Plin. Saxetu IMODius . Varro. Modius cum dimidio . SaxTARIus. Sexta pars. congii. Colum. Sextariis fere quatuor jugerum implent. SIcILIMEN ritu. Cato. Herba in prato relicta sectione prima , sed iterata seetione demessa . Vocabulum est pratorum & scenisecarum peculiare. Dicitur a secando. SIDERATIO . Vide Plantatio .
Suasus . Vide SilvanuI. - . . . .
SILIGO. Frumenti genus, ex quo panis conficitur omnium laudatissimus. Iuvenal. Sed tener er niveui , molliquefiugine factur , Servatur Domino. Plinius delicias tritici stiginem vocat. Alii farinam ese ponunt ex tritico generose , exactissime a sursure repurgatam , candoris eximii, essique suavissimam , ideoquα
163쪽
I32 NOMEN CLATOR apponi selitam in panificio ad usum menis patriciae . Dicitur a seligendo, quod lectissimum sit frumenti genus. Numidis & uliginosis in locis a Columella serenda praecipitur . Matthiolus invehitur in vecordiam saeculi, quod siliginis non modo culturam negligit, sed vel usum ignorat . Uerum palam est plurimis in Italiae locis eam excoli diligenter, & siliginei panis usum frequentem esse . Sitiinu A. Folliculus, & involucrum, quo legumina de frumenta teguntur & muniunturta Est porro eadem leguminis genus, & quidem seseoli. Sthv A. Locus arboribus caeduis consitus. Figurate dicitur de herbis. Hrg. i --.--- intereunt segetet, subit aspera a , Lappaeque tribuitque. Userpatur etiam , cum describuntur loca virgultis & sen- . tibus implicata . Sed parum diligenter a Lexicariis etiam nuperis ad eam acceptionem confirmandam adducitur locus Virgilii, Pullulat ab radue aliis dens sima silva,
Ubi sentes locum non habent ; sed indicantur a Poeta solones , qui subnasci Qlent circa radices arborum proinlificarum . Salmasus in Solin. de montanis, & quidem minusculis plantis silvam dici opinatur. Sed haec nomina non poetae solum , sed scriptores omnes confundunt. Discrimen aliud inter silvam, nemus, lucum, & saltum attuli in Tu. Nemus. Silvae antiquitus non cibos tum hominibus, sed etiam habitacula praebuerunt. Sub umbra arborum tuti imbres & aestus vitabant. Ovid. Pro domibus frondes norant. Iine e silvis nati credebantur . Hirg. Gensue virum truncis ct duro robore nata. Adde Uitruvium lib. a. c. I. Hominer veterJ more , titfrae in Alsisinspeluncis , ct nemoribus nascebantur, ciboque agresti vescendo vitam exigebant. Longe felicius - tunc homines degisse creditum, quam cum, praemagnis
urbibus conditis, curiae suffragiis, sora jurgiis persona
164쪽
rent. Nimirum pro ambitiosae magnificentiae strepitu &phaleris ingenua simplicitas , vitae securitas , tranquilinlitas animi valescebant. Guaris.
re fise beate , E Mi soliuhi, e taciturnI orrori, Di ripas , e di pace alberghi veri.
Iam vero, ut ad rusticum sorum accedam , nemini video dubium esse, silvestres arbores sativis priores fiuisse . Neque enim aliter sati vas habemus, quam ex silvestribus domitas , cultuque ac labore molliores, tenerasque in homtis & pomariis redditas. Plantae silvestres in caeduas &glandiferas dividuntur. Silva caedua nominatur, in qua arbores, cum ad justam magnitudinem pervenerint adusium aedificiorum , vel ad sustentacula varii generis , in hortis & vineis reciduntur. Resinaceae plerumque illae sunt, atque coniserae: aspectu incultae & horridiores, speciem quidem , qua oculis blandiantur, non habent ;sed, ut Quintilianus loquitur, religionem quamdam praeseserunt, & incutiunt. Glandariae dicitur a serenda glande , qua decussa seruntur victitasse primi mortalium .
Gaudent silvestres arbores montano solo, ubi, defixis alte radicibus , ventorum flatibus obludiantur. Neque enim validae sortesque siunt plantae , teste Seneca, nisi quas venti nantes , dum incursant, adstringunt, atque corroborant. Apricae valles humoris copia sativas alunt, silvestres enervant atque debilitant. Neque enim frustra natura nodosum iis truncum , succumque piceum & resinaceum , radices vero firmas , perque ipsas rupium si licearum venas serpentes attribuit. Verum sic eas obarmavit,
ut immotae inde jectaeque sustinerent impulsius depraeliantium turbinum & procellarum . Longaeva est silvestrium
plantarum vita , ultraque ambitus saeculorum perennat. Eam diuturnitatem indicant radices late procurrentes,
earumque succus tenax & glutinosius ; item ligni firmitas& duritia, qua longe praestant campestribus & sativis . Quandoquidem harum arborum frui ius & utilitas in ea in v rum
165쪽
rum caesura vertitur , curandum licite est , ut tempesti-- ve amputentur. Verna temperies praegnantium plantariim humorem in frondes , florumque & fructuum alimen tum effundit: hinc earum medullam remitti & hebescere necesse est; quocirca iisdem caedendis minus opportunum id tempus merito reputatur . Cum vero per hyemem dei traehus succus in medullam redeat, & frigore constipatus conssilidetur , vigorem suum, viresque omnes plantae O . tinent & expromunt. Quapropter hibernum tempus caedendis sylvis aptissimum plerique reputant. Ligna ferre in Isam popularis est locutio, ab Horatio usiurpata . Congruit iis, qui afferunt, quibus alii abundant. It lico adagio redditur:
Itole a Atene, e Oecodrilli a uiuo . SILvauus. Deus Silvarum . Incertae est originis . Nec aliud memoratu dignum, quod ad rusticam traetationem pertineat , de eo est memoriae traditum. Hanc gestarum ab ipsis rerum inopiam , recensione silvestrium aliorum Nu- . minum , ut conglobatim hic supteam , studium brevit tis hortatur. Mori. Silvestres Dii et quatuor pedibus,
teste Plinio, nituntur, cornuta fronte, extrema corporis parte in caprarum similitudinem desinente . De iis mira addunt Pausanias, & commemoratus Plinius. MIeni: Pausanias in Atticis hos ex genere Satyrorum esse, existimat; verum digniores aliis, & natu maximos . Prae-- cipuus quidam ex iis singularem celebritatem obtinuit. Bacchi nutritor & paedagogus , comessator viniqne potator strenuus. Ingenio, doctrinaeque comparatione clarus vaticinandi facultatem excoluit, fistulamque, pastorale musicum instrumentum, primus, ut aliqui testantur, in- venit. Caeterum corporis deridiculo magnopere despiciendus. Senex, ut a Luciano describitur, simus calvus que, staturae brevis, ventricosiis. Auribus demum arte
166쪽
que contemptim habitus. Ad hujus imitat senem expressi celebrantur, qui parcemiae locum secerunt Silens Alcibi dis, simulacra nimirum quaedam & sigilla , deformia qui- . dem deforis, & visit rudia, sed quae intus mira & praeclara condebant. Exprimebantur iis viri, doctrina quidem - praestantes , sed forma cultuque corporis turpiusculi; c . jusinodi sertur suisse Socrates , Alcibiadis praeceptor, singulari caeteroqui doctrina sapientiaque philosephus. Tasii sus filius Gerus I 8. Gid neVaprar sun ruineo Sileno
Dryades , Hamadryades. Silvarum praesides ; ab arborichus ex Graeco nuncupantur; sed Dryades silvis , Hamadryades sngulis arboribus praeerant. Naseae. Deae val-- lium , saltuum , & nemorum , a quibus appellationem, sortiuntur. Oreader & Orestiades . A montibus dictae , vel quod inibi natae essent, vel quod in iis perpetuo versarentur . Dianae erant comites; ipsaeque etiam venatrices seras : in sed abantur. Fauni. Colebantur inter agrestes Deos. Virg. Georg. Et vos agrestam praesentia Numina FaunI. Cornua illis attributa; hinc bicornes diisti: pedes etiam . ad equorum similitudinem; hine appellati cornipedes. Faunos, Satyros, Silenos , Silvanos ex Antiquis alii ani- . malia, alii daemones existimabant. SohipuNsa, aliis SOLIFuca . Bestiola , quae Ieguminibus Innascitur . Plinius non selum noxiam , sed etiam venena- . tam pronunciat. Genus muscae, Qrmicae, vel aranei; nam varie exponitur. A Sole dicitur , cujus calore incitatur. Spastus . Telum rusticum , nec in re militari adhibitum , nisi . cum suprema necessitas alia arma non suggerit. In aggres sione tumultuaria usurpatur a Virgilio rAgrest ue manui armat sarm. Spica . Cicero. Quod exstirgit a culmo frumenti, grana continens, glumae folliculo munita adversus aerem , arissis adversus morsus avium . Ex culmo ouam conjicere
167쪽
Paroemiae loco dicitur. Usurpatur, cum a praeclara genobili indole, mores optimos & egregie facta conjicimus:
contra vero deteriores ex improba . SpIcILEGIuM . Harro . Collectio spicarum, quas messores praetereunt. Vide Legulus, & Suiumentum . STaasLuu . A stando dicitur . Proprie est mansio, quo se recipiunt sessi ab itinere . Frequentissime sumitur pro loco, ubi animalia simul consistunt, ad vescendum & quiescendum . Non tectam itum mansionem, sed etiam subdialem significat. Virg. Itur in antiquam Friam, subala alta ferarum .
STERCORATIO . Uide Fimus. STERCULIus, aliis Sraacurius . Hoc nomine insignitus suit Picumnus Fauni filius , qui stercorandi agros artem Romanis primus ostendit, ea causa apud eosdem divinos honores consecutus . Plin. Italia Regi suo Stercutio ob boeinventum immortalitatem tribuit. STAR MiLIsIuu . Fimetum ; stercoris repositorium , ad pinguiores reddendos agros , de quo sic praeeipit Columella: Sterquilinia duo sint ; unum quod nova purgamenta recipiat ; alterum ex quo vetera vehantur. Sriuu A. Vide Murcia. STIpas. Caesar. Truncus. Pro rudi & stulto figurate su
STIpu A. Virg. Palea. Servio stipulae sent solia, quae ambiunt culmum : aliis sent ipse calamus, sive cum soliis ,
sive iis carens . STIRps . Gla..Proprie radix . Sumitur saepenumero pro ipsi , plantas
SToxosas . Vide Apulsio . STRAGas . A sternendo . Proprie ussirpatur de plantis, ve to, vel aliter stratis . Virg. -- dabit tua ruinas Arboribus, fragemque satis. Translate dicitur de multitudine caesorum cadaverum . STRAMEN . Urg. &
168쪽
STRAMENTu l. Varro. Proprie est quidquid λlo sternitur , praesertim ad quiescendum . Accipi ii et pro strato herbaceo , ex calamis aridis, stipula, palea , &c.
STRIGA . Colum. Sulcus in arando, qui uno ductu porrigitur in longitudinem; ut scamnum in latitudinem. Item mensura agri. Uide Scamnum. SuavLCus . Colum. Qui porcos custodit & nutrit. Herodotus I. a. scribit huius generis pastores usque adeo apud AEgyptios in vis, haberi, ut nec reciperentur in templa , nec ad matrimonia , aut affinitates ullas admitterentur . Sueuha . Plaut. Parva porca , quasi sticula , ut bucula, quasi bovicula; item sticulus minor sus. Aliud sucula maehina in mechanicis, quam exposui in Lexie. MIM., & Hocabul. ArebiteH. Sutha . Colum. Dingem rculator frequenter sile converrat f ius haras. Lexicarii sic haram a suile distinguunt, ut suile sit porcorum omnis generis stabulum . 9hara locus ubi scrophae separatim cum suis suculis stabulantur. Mihi suile est stabulum porcorum sislummodo , hara pecoris omnis generis . Su cus . Virg. Uestigium ex duestu aratri ; fossa in longum , porrecta, tracto vomere. Differt a scrobe, quae promum dior est sossa , non producta in longitudinem , sed in figuram rotundam , quadratam, vel similem . Sua Lus . Cic. Rami germen frondosium , quod det ractum dissecatur , ut insitione, vel modis aliis novam plantam
Sus . Net. Porca , vel porcus, tam serus & si vestris , quam domestieus . Apud aegyptios si contingeret quempiam sitem tangere , continuo festinabat ad Nili aquas, quibus se tanquam contaminatum ablueret. Sur sui pulcher. Adagium vetus , iis congruens , inter quos deteriorum morum similitudo benevolentiam conciliat. Nihilsui eum amaracino: aliud adagium superiori oppositum : adhibetur in moribus impense dissimiles. Quid enim unguenti genus laudatissimum ad suem faciat, quo nihil immundius P
169쪽
STRIsara . Plin. Genus ealami, quo excavato sstula conseitur. A Syringe Arcadiae Nympha in palustrem calamum commutata. Vide Fisula .
Aa uus . Varro. Insed una in genere muscae . Cuspidato ad modum sagittae aculeo armatum armenta, boves prae cipue , miserandum in modum per aestivos calores infestat. Quamobrema Uirgilio admonentur agricolae ,
Hoc quoque s nam mediu fervoribur acrior insui in
Arcebis gravido pecori. Sic enim armentorum tergora morsu acerbissimo vellicat, ut eadem ad vivam cutem transfodiat; eorumque pelles . extracto sanguine foede commaculet; ipsbs vero boves concitatos & rabidos in furorem agat. Observat id Ari- . noteles Bis. I. q. q. Alio frequentius nomine a Latinis asilus appellatur; qui Graecanico etiam nomine cultrum appellant. Hrg. - nomen asso Romanum es , oesron Gr i vertere voean et . Hallucinati autem sunt Nietolius , Cale pinus , ejusque ae- cessionarii amplificatores, qui oestrum neutro dixerunt genere , cum liqueat apud Graecos, & Latinos genere virili describi in nominandi casu . Ad eumdem modum decepti sunt Elias Andreas , & Henricus Stephanus , ubi Anacreontis versius de Amore Od. 3. vertunt,
Ferit σε mihi sagitta Medium jecur, quasi aegrum :ubi aestur erat scribendum . Tabano , sue cestro immisist, Iuno in furibundam insaniam adegit Iovis pellicem . Idem nomen transiit ad indicandum furorem poeticum ,
170쪽
. qui caeteroqui appellatione conspicua enthusia simus , idest amatus divinus etiam dicitur . Stativi. Tempar erit , cum laurigero tua fortior Uro Fana canam TABRA . Surculus pedali, vel cubitali magnitudine ab arbore Zpraecisiis , ut ilo depangatur. De iis praecipit Plinius noscabrae sint , curvae, aut bifurcae, utque a feracibus plantis tollantur . Hoc genus plantationis , eodem Plinio authore , casus monstravit . Cum enim observatum esset d fixos palos quandoque germen emittere , casius in cultura postea magiiterium abiit. Adde sapidiores fructus sic pr venire , & longe citius, quam qui jaeto semine habere tur. Vide Ramus. TAustus . Virg. Bos validus , vaccarum admissarius. Tauri pugnantes passim se offerunt apud Poetas, qui in eorum descriptione ferocire & ipsi videntur .. Notum est in Sacrifieiis suisse adhibitos , in ludis vero in praemium tra - ditos. Ferox taurus animal, a si istu torvus, superbe &ia stanter se efferens . Hinc Ecclesiasile. 6. a. Ne te extollar. in cogitatione animae tuae veluti taurur. In partae victoriae & triumphi Qlemnitate tauri immolabantur, quos victimam omnium nobilissimam reputabant. Πα-
Idem Poeta boves robustos aratro tum hos tauros appe lat , qui caeteroqui ad arationem adhiberi non lent :--ergo age; terrσPingue solum, primis extemplo a mensibus ann
Fortes invertant tauri ἀIgnem emantes aratro, Aeethae imperio, Iasbn jugavit apud Mythologos. Iidem Fabulatores meminerunt tauri ignivomi, in Cretam Insulam immissi , quem omnia devastantem Hercules sustulit. Ueetur is tauri minime aptantur . Nam commentum de Iove , sub tauri sorma , Europam rapiente de subvectante , de navi est exponendum, cujus tessera & pare on erat taurus. Taurum aeneam, Phin