장음표시 사용
681쪽
Quo D cvΜ EO QUI IN AL. yt I De peculio , de in rem verso. 4. Praeterea introducta est actio de peculio, deque eo, quod in rem domini versum erit, ut quamvis fine voluntate domini negotium gestum erit, tamen sive quid in rem ejus versum fuerit, id totum praestare debeat: sive quid non sit in rem ejus versum, id catenus praestare debeat, quatenus peculium patitur. In rem autem domini versum intelligitur , quicquid necessario in rem ejus impenderit servus, veluti si mutuatus pecuniam Creditoribus ejus solverit,aut aedificia ruentia fulserit, aut familiae seu mentum emerit, vel etiam fundum , aut quamlibet aliam re necessariam
mercatus erit. Itaque si ex decem puta aureis, quos servus tuus a Titio mutuo accepit, cre-Gitori tuo quinque aureos solverit, reliquos
vero quinque quolibet modo consumpserit ;
pro quinque quidem in solidum damnari de
bes : pro caeteris vero quinque eatenuS, quatenus in peculio sit.Ex quo scilicet apparet,si toti decem aurei in rem tuam versi sue int, totos
decem aureos Titium consequi posse. Licet enim una sit actio , qua de peculio, deque eo, quod
. QUAM v Is INE voLvNTAT R'Nam si domini voluntate , potest quod in is agi. I. s.f.χ.dein rem mers IN REM EI vs v ERavMJ Idque sive habeat servus peculium , sive non habeat, sive non tantum habeat, 'uantum acceptum est. Nam ubi cessat actio de peculio,dein rem verso locum habet. L I. pr.. . I. d. t. QOcψiD NE c EssARIod vel utiliter. I. s. I. 3. eod. quod autem magis ad voluptatem pertinet, nouvidetur versum . hoc igitur dominus sine rei detrimento parietur auferri. I. 3. 3. 4. eod. Locum hunc fuse expIieat Ulpianus d. I. 3. d. l. s. I. I. I. IO. eod. LIc ET ENIM v NA SIT Ac TIO J Hujus loci
682쪽
sga Lin. IV. TIT. VII. quod in rem domini versum sit, agitur: tamen duas habet condemnationes. Itaque iudex , apud quem de ea actione agitur, ante dispicere solet, an in rem domini versum sit: nec aliter ad peculii testimationem transit,quam aut nihil in rem domini versum intelligatur , aut
non totum. Cum autem quaeritur, quantum iin peculio sit, ante deducitur, quicquid servus domino, eive qui in potestate ejus sit, debet:& quod superest, id solum peculium intelligitur. Aliquando tamen id ,quod ei debet servus, qui in potestate domini sit, non deducitur ex peculio: veluti si is in ipsius peculio sit. quod eo pertinet, ut siquid vicario suo servus debeat , id ex peculio ejus non deducatur.
De ihane esse sententiam puto , non tantum singulis actioni inhus separatim , aut de peeulio, aut de in rein versio , agi sposse: sed etiam conjunctim , ut simul utrumque caput iuna formula ita, ut proponitur, in judicium deducatur. eamque formam agendi esse commodissimam , ut mox o- istenditur. Caeterum actio de in rem verib, non minus sola εc per se institui potest, quam illa de peculio. I. I. pr. I. I. i. I . I. I9. in . de in rem vers. g. Ieg. 9 g. vis. inf
D t As HABET CONDEMNATION EsJ Quan- ido stil. actioni de peculio illud emblema de in rem verso adjicitur. Altera enim seorsum Sc simplieiter intentata ad alteram ex eadem causa non datur regressus. arg. I. 9. g. 1. de trib. a Sy. I ins eod. ' ANTE DE Duci Tun, Me.J Naturalia debita spe instamus in peeulii duductione. I. s. g. uti'. I. P. I. I. g. I. de peeul quemadmodum ex contrario quod dominus servo debet, pecuIium auget. I. II. eod. S I uat I D v c ARlo 1 v o, Sce. J Quia peculium vicarii in peculio ordinarii est. I. II. de pecul. ordinarius vicarii veluti dominus est: vicarius δῆλο- οικέτου. Gloss. Gr. Lata
683쪽
Quo D C vM EO QUI IN A L. 183 De concursu dictarum actionum.
s. Caeterum dubium non est, quin is quo- ue , qui jussu domini contraxerit, cuique institoria vel exercitoria actio competit, de peculio , deque eo . quod in rem domini versum est, agere possit: Sed erit stultissimus, si omissa actione , qua facillime solidum ex contractu consequi possit, se ad dissicultatem perducat probandi in rem domini versum esse, vel ha-bcre servum Peculium, & tantum habere, ut solidum sibi lolvi possit. Is quoque, cui tributoria amo competit, aeque de peculio , dc dein rem verssi agere potest.Sed sane huic modo tributoria expedit agere, modo de peculio, δι de in rem verso. I ributoria ideo expetit agere, quia in ea domini conditio praecipua non est, id est, quod domino debetur non deducitur, sed eiusdem juris est dominus, cujus dc caeteri creditores: at in actione de peculio ante dedu
citur, quod domino debetur, dc in id, quod
actiones non sunt actiones propriae Sc per se conitantes , sed tantum actionis ex contrami adjectiones. E. C. Siquid institor vendiderit, pecuniamque in rena domini converterit , una tantum actione domiuus tenetur , nempe exempto: caeterum trifariam ex ea causa conveniri potest , ex empto institoria, exempto de peculio, ex empto dein rem verso. Concurrunt autem hae actiones non Cum uislative , ut loquuntur, sed elective : una enim electa aliae consumuntur. I. 9. g. I. de trib. act. ι. 4. g. MD h. t.
EsT J In tributorio judicio non melior conditio domini,
quam caeterorum creditorum. I. I. de trib. as. ANTE DE Duc ITUR, Q v D DOMINO DE
n ετ vRJ Nam in amone de peculio dominus habet privilegium deductionis. α ι. I. O g. sup . eod.
684쪽
reliquum est,creditori dominus condemnatur. Rursus de peculio ideo expedit agere,quod in hac actione totius peculii ratio habetur: at in tributoria ejus tantum , quo negotiatur. Et potest quisque tertia forte parte peculii, aut quarta, vel etiam minima negotiari: majorem autem partem in prediis, vel mancipiis, aut foenebri pecunia habere. Prout ergo expedit,
ita quisque vel hanc actionem vel illam eligere debeti Certe qui potest probare in rem domini versum esse, de in rem verso agere debet.
6. Quae diximus de servo, & de domino,
eadem intelligimus & de filio i & filia, ' ne-
Pote ,&nepte,&patre avOVe cujus in potestate sunt. De Senat con stulto Macedoniano. . Illud proprie servatur in eorum persona, quod Senatusconsultum Macedonianum prohibuit mutuas pecunias dari eis, qui in potestate
IN HAC RETIONE TOT Ius v EevLIrJ in actione de peeulio totius peculii: in tributoria ejus duntaxat partis, de qua negotiatum est , ratio ducitur. I. II. de
ΑvT F DE NEBRI PEev NI AJ Ergo loeum non habet institoria in foenebri pecunia. PacDE IN REM v Enso AGERE DEn E YJ Id est, expedit ei potius de in rem verso agere, quam tributoria spropter solidi condemnationem. Theoph. 6. EADEM ET DE F LIod Supra in pr. eod. addit particulainfre. rationem illie indicavimus.
7. SC. MACEDONIANUM PRO HI TJI. I. MIen. me. Auctorem hujus SCti. Uespasianum fuisse re fert Sueton. in Utis vita e. H. Tacitus autem Iib. H. annal.
Claudio id tribuere videtur. ΜvTra a P Eo v N I A 1 o R IJ Non autem vena dere,
685쪽
tate parentis sunt, & ei qui crediderit, de
negatur actio tam adversus ipsum filium filiamve, nepotem neptemve sive adhuc in potestate sint, sive morte parentis, vel emancipatione suae potestatis esse coeperint) quam adversus patrem, avumve : sive eos habeat adhuc in potestate, sive emancipaverit. Quae ideo Senatus prospexit, quia saepe onerati aere alieno creditarum pecuniarum, quas in luxuriam consumebant vitae parentum insidiaban
De actione directa in patrem,vel dominum. 8. Illud in summa admonendi stimus, id
quod jussu patris domi nive contractum fuerit, quodque in rem ejus vorsum erit,directo quoque posse a patre dominove condici, tanquamn principaliter cum ipso negotium gestum es set. Ei quoque, qui exercitoria, vel institoria actio-dere , locare , aliove modo contrahere , aut alias res , vinum , Oleum , frumentum , mutuo dare ; modo ne quid in fraudem SCti fiat. ι. 3. f. 3. I. I. g. 3, d. t. I IN POTESTATE PARENTI sJ Sine d Rcrimine sexus aut gradus. I. 9. g. Σ. I. I . eod. DENEGAT vR ACTIO J Sc. ubi constat contra SC tum factum e sse : alias exceptio adversus actionem datur. d. l. I. junct. I. 9 . de jurej.
UEL EMANCIPATIONE IUAE POTESTA-
et a J Neinpe cum pecunias mutuati sunt quo tempore adhuc in potestate erant: nam non vetat SCtum credi emancipatis. d. I. 3. I. ult. Urae E PARENTvM INSIDIAnANTvRJ d. I. I. Od.I. 3. g. a. Simile est apud Cic. in defensione Sexti Roscii.
Credibile est auctoritate prudentum id introductum hoecolore, quasi cum ipso patre aut domino res gesta sit.
686쪽
186 LI s. IV. TIT. VIII. actione tenetur, directo posse condici placet, quia hujus quoque jussu contractum intelligi
F X maleficiis servorum, veluti si surtum se-
cerint, aut bona rapuerint,aut damnum dederint , aut injuriam commiserint, noxales actiones proditae sunt,quibus domino damnato permittitur aut litis aestimationem sufferre,aut ipsum hominem noxae dedere.
I. Noxa autem est ipsum corpus,quod nocuit,
. TITutius VIII. EX MALEFre 13sJ Et quasi maleficiis r nam depeculio ex eontractibus tantum prodita. I. I .de nox a LI. I. in . pr. o I. s. g. 6. de his qui effud. UELuTI SI FURTvM FECERINT &e .a Aut qua alia ratione deliquerint. Delicta autem seu noxas aecipere debemus privatas: nam ad eas noxas, quae publieam exercitionem habent, haec actio non pertinet. I. II. de adiI. edict. I. O . de meis.An. ΑvT LITO AEsTIMATIONE M3 Sola litis ae-1timatio in obligatione est: noxae autem dedendi potestatem dominus a lege accipit. I. 6. g. I. de rejud. 'I. Nox Λ EaT IPsv Μ CO R P vsJ Non minus noxa , quam noxia passim pro maleficio accipitur. I. I. I. 1.f. I. I. l . de nox. afr. I. 27. g. I 8. de aediL ed. Aliquando tamen veteres noxae appellatione ipsum corpus, quod nocuit, intelligere videntur, veluti cum dicunt, noxam dedere. I. I. in'. pr. de his qui . I. Ao. g. e. de Baer e ee Servius ad illud virgilii I. O eid. Vniue ob noxam GHis cum noxa, qua nocuris noris, id ruod notatum aecipi. e. . No
687쪽
DE NOXA L. AC T. F87cuit, id est, servus: noxia ipsum maleficium, veluti funum, damnum, rapina, injuria.
2. Summa autem ratione permissum est noxae deditione fungi. Namque erat iniquum , nequitiam eorum ultra ipserum corpora, dominis damnosam esse.
3. Dominus noxali judicio servi sui nomine
conventus, servum actori noxae dedendo liberatur: nec minus in perpetuum ejus servi dominium a domino transfertur. Sin autem
damnum ei, cui deditus, servus in resarcierit quaesita pecenia, auxilio Praetoris invito do
De origine harum actionum. . Sunt autem constitutae noxales actiones,
aut legibus, aut edicto Praetoris: Legibus,veluti
Nonnunquam poenam, ut cum dicunt noxae dedere, vel in noxam, ad noxam dedere. I. I. g. I. se quadripaup. I. I9. g. vis. h. r. id est , εις κολωσιν. quod & Servius d. loe . anno
Iat. Denique Se damnum, veluti quando servus dicitur noxam dedisse. Σ. SUMMA RATIONE PERMIssvM J Sicut durum videtur ei, qui damnum passus est, nulla ex parte sitis fieri, ita & iniquum visum dominum ex delicto servi in plus teneri, quam ut noxae eum dedat. I. x. h3. INVITO DOMINO .MANvMITTE TvRJSingularis modus adipiscendi libertatem invito domino. De homine libero noxae dedito idem tradit Papinianus apud Ru . tit. de atroc. injur. . VELUTI Fu R T i3 Intellige nee manifesti in d
plum. Nam surIi manifesti actio non legitima , sed hono- Bb 6 raria
688쪽
ς88 LIB. IV. T 1 T. VIII. uti sunt xlege ret. Tabularum damni ; in-jugiae ex lege Aquilia, Edicto Praetoris: veluti
inj uri arum , dc vi bonorum raptorum. Lui conveniuntur noxati actione. . Omnis autem noxalis actio caput sequitur. Nam si servus tuus noxam commiserit, quamdiu in tua potestate si tecum est actio.Si autem in alterius potestatem pervenerit, cum
illo incipit actio esse. At si manumissus fuerit, directo ipse tenetur,& extinguitur noxae deditio. Ex diveris quoque directa actio noxalis eo se incipit. Nam si liber homo noxiam commiserit , & is servus tuus esse coeperit quod quibusdam casibus essici primo libro tradidimus incipit tecum esse noxasis actio, hae ante directa fuisset.
I. I 8. de fura. id est , noxalis obligatio M actio cum capite nocentis ambulat comitaturque auctorem noxae servum , quocunque eat M ad quemcunque perveniat. SI MANUM Issus P v ERIT3 Hule etiam easuiaeeommodatur regula, Noxa eaput sequitur. I. I. g. I 8 δε- eos. t. q. C. anser ν. pro suosact. caeterum quia manu inissus
apse judicio conveniri potuit, cessat actio noxalis , 8e eum eo directo agitur. d. ι 4. I. I s. de eond. suri. SI LIBER HOMOJ Exemplum superiors contrain rium : illie actio noxalis ex post facto incipit esse directat hie directa fit ox post facto noxalis . nimirum semper actiones ex delicto venientes eum capita ambulant. I. I. S. I. de cap. min. l. h. in'. de priv. deI.
689쪽
DE NOXA L. AC T. 33ssi servus domino noxiam commiserit,
6. Si servus domino noxiam commiserit, actio nulla nascitur. Namque inter dominum. di eum, qui in potestate ejus est,nulla obligatio nasci potest. Ideoque&si in alienam potestatem servus pervenerit, aut manumisiiis fuerit, neque cum ipssi, neque cum eo,cujus nunc in potestate sit, agi potest. Vnde si alienus servus noxiam tibi commiserit, & is postea in potestate tua esse coeperit, interdicitur actio: quia in eum cassim acidum sit,in quo consistero non potuit. Ideoque licet exierit de tua potestate, agere non potes : ciuemadmodum si dominus in servum suum aliquid commiserit,nec si manumissus, aut alienatus fuerit servus, ullam Mctionem contra dominum habere potest. De
6. Ae Y o N v L L A N A s I T v RJ I. I. Ch. r. I. MD. C. anser . pro suo D I. ubi facere Impp. jubent domi num servum domi convenire, id est, verberibus castigare. IDEO QI E I I N ALIENAM POTEST Α-TEMJ Consectarium ex praecedenti: neque enim potest actio, quae nata non est , servum auctorem noxae sequi. d. I. ult. er d. I. I. I. 8. desert. SI ALIENU aER Uvs NOXIAM TIn Q 37. h. t. d. ι. πD. C. an ferv. pro suo DLLINTERDI cIT v. R ACTIOJ Leg. cum RusEM. MCriae. intereidis actio. Theoph. ἀπομεν-IM , ex ranguitur. IN Q.Vo C N1 Is TERE NON POTvtvJ Th. οῦ τὴν ἀρ- λα-ςἀ--ἀ quo initium capere non
LICET Ex IERIT DE POTEsTATE J Quoniam actio semel extincta non restauratur. d. I. uis. d.I. LI.
690쪽
DO LIB. IV. TIT. VIII. . De filiis familias. v7. Sed veteres quidem hoc in filiisfamiliarunt masculis,dc foeminis ad milere. nova autem hominum conversatio hujusmodi asperitatem recte respuendam esse existimavit, & ab usu communi hoc penitus recessit. Quis enim patiatur filium situm 8c maxime filiam, in noxam alii dari,ut pene per filii corpus pater magis , quam filius periclitetur ξ cum in filiabus etiam pudicitiae favor hoc bene excludat. Et
ideo placuit in servos tantummodo noxales actiones esse proponendas: cum apud veteres legum commentatores invenerimus saepius
dictum, ipsos filios familiarum pro suis delictis posse conveniri.
. SED v ET EREs QE I D E U Apud veteres non minus filiorum filiarumque familias noxae deuitio , quam servorum permittebatur. Sed postea illud displicuit. I. 33. ct seqq. h. t. I. I. g. 7. de his qui ei d. vi de Sc I. 3. g. 6. de lib. hom. exhib. I. s. g. pen. de obI. 9 as. Paul. L .fent. tir. 3I. . s.flii am. Papinianum apud legis Mos. 8c Rom. p