장음표시 사용
41쪽
. uniuersam Iuris prudentiam coimplexus inam Nouellae ipse usu rerum exigente paulatim postea a cesseruia i illud etiaminime negligedu credidit,videlicet,ut exprodentis amotu doctorum cosilio&suggestione eraescriberet, praefinirem , quid,& quib' temporibus,in sch lis ab legum Professoribus tradi studiosis utile isecessa, ita riumq; et': Omnium quippe scientiarum quaedam Pavia est ut ita dicam infantia, pueritia,adolescentia, matura'; & fructui proxima aetas, ut quasi pergradus quosdaub imo ad fastigium studiosi discendo perducatur. In- α stitutiones aute in omni disciplina, quasi infantiae quaedam rudimenta vocant tu; unde primum incipere di scipuli solent; quales qui de sunt in jure Civili liae, quarum nos partem aliquam publice prosesii, qualibuscunque
scholijs siue commentarijs adornatast iidiosis nunc e hibemiis: His alitem D. I istinianus primum annuimpendi iubebat, etsi hodie non hic tantum, verum etiam caeterorum annoru librorumq; ordinatione inue terato quodam more vetus docendi institiuum propEabolitum & antiquatum est. Nam qui hodie Institu- 3tiones docent, haud respicientes ad rudium tyronum
mediocritatem, dissicit ima quaeq; vix ipsis lycis erolyti ; intelli enda pertractant,&discipuli non c5sistentes intra Insti tutionii septa, prius quam solida iecerint fundamenta ad maiorum Doctorum scholas intempestiuξ properant: Hac docudi discendi ; peruersione fit, ut tot annos in Dinnasijs haeream prius quam utilit tem aliquam ex nac disciplina percipiamus. Et si enim ob Iuris Pontifici j accessionem; & ingetem hanc Commentarioru librorumq; quotidie se spullulascemium molem, & tam longum smille scilicet peoE annorum linteruallum, post Ius ab Iustiniano in unum corpus digestum plurimum proculdubio disciplinae huiusce dicticultas creuerit; illud tamen unusquisq; sanae metis videt,maximum ex ipse ordine&recta tradedi discendima atione compendium accedere. Inualuit autem cois 4suetudo in hac splendidissima PatavinoruAcademia, ut, duoetatu Institutioitu partes publicξ alternis annis praelegantur,quarum una est, levitimis voluntatibus,at
ra, de obligationib' potissimae ceres illae,sed alias etiam discere
42쪽
IN TITVL. DE TE ST. O I D. adincere est necesse; quoniam tamen faciliores videbat
tur, proprijs onumstuclijs priuatisq; Doctorum pra lectionibus relictae sunt. Nos autem, qui commentaria in alteram partem conscribere constituimus, praesenti scenae δ: receptae cosuetudini obsequemur, ut quo modo profiteri necesi e nobis fuit, eo &in annotandis ijs, quae digna nobis literarum memoria visa sunt, utamur.
Damobrem veniam hoc nomiqe precor,si quado prolixiores lo nonnulla prosequi videbor: Quod de ob id fuit primis lectionibus propemodum necesse, quo materia mihi ad statas ex veteri huiusce gymnasij lege dis
putationes sue verius altercationes cum collega suppetet ei; atque alioqui malo reliquiarum aliquid esse Veeleganter ad Trebatium Cicero scribit: quam non satiatu di scedere, qui ad has nostras epulas venire digia s bitur. . 'Nihil vero est opus tractatus huius de ultimis voluntatibusutilitatem commendare, cum nihil sit se quentius,quam homines aliquid disponere,quod post mortem inam fieri cupiant. Quatovcrd extreinumnoe
iudici una maioris est mometi, quippe h po st quod ali ud b r. C. de
velle non postumus,&quod de omni est eo, quod in hac sacrosetn- vita multis saepe aerumnis&laboribus peperimus,lam me Eccis. tb est prospiciendum diligetius, ut ea, quae placuerunt, c L. LV. sic disponamus, lud effectum obtineat, de quo qui se- test. curus esse volet, eum oportet inprimis intelligere, quaesit Iuris Ciuilis ea de re costitutio; quippe hominum voluntates dirigit, in quam mira breuitate atque i uce in L.nemo his Institutionum titulis Imp. exposuit. Vnde discetis poteu. .
. no modb adves rum usum, quanam ratione rite ipsi is deleg. I. stari,verum etiam quomodo alioru ignorantiam scien .ctia vestra hac in parte fluminare queatis. Comprehendit aut Iustinianus sub vigintifex rubricis omnem testati atq; intestati successsionem, quae bona totiust i gitimae scientiae pars est: Cum in Pandectis qui nisi To-inum impleat earum verb septem sane tantum partes & in sextum longe excurrat: Nos primam partem, quae e Pacis l. Testamenti materiam decem Titulis c5plectitur, nune qui anc equemur, aliam alias, ubi uberius otiuin concessum I. V. suerit. succcilio autem omnis est vel ciuilis, vel ho infratia. noraria siue praetoria illa baereditas, haec bonorum pos- cre . . ' A 2 lenio
43쪽
sessio appellatur. Haereditas autem duplici iure deserta atur;vel testamento,uellege.Est itaq; quaedam testamentaria, quaedam legi tima: Vtranq; autem adiuuat praetori sed tunc minus necessaria est bonorupossessio, nisiqubd. magis iuste videtur succedere, cui, autore praerore, b Arsu. l. norum quoq; possessio dabatur. aut illa tunc neces. iuste. d. stria, cum neque testamento, neq; lege adhaereditatem de acq. vocatur,quem tamen succedere aequum est. l Licebit spoli ergo & bonorum possessionem diuidere in xtilem &n 6 cellariam ; illa comprobat & eonfirmat testamentarias dista de R&legitimas haereditates; haec autem proprio beneficio hi, succeli ore in facit, hodie tamen pauciores sunt neces solitu HV, qu do plerosq;,Vt emancipatos &cognatos, prii h lue. cipum consti rationes ad legitimas haereditates recer h V Ee A- pra toris benignitate ad bonorum possessio rei infra i Cm antea admittebantur. Hanc generale diui: nemae Jesh Volui praemittere, quo primum quasi per cancellos vi- redis mente Universum staccessionum traft tori. , iue comprehenderetis: Nunc autem ad praesentis & primi
in bac materia tituli interpretationem accingamur, qui de testamentis inseribitur. Quoniam vcro tolenne est 1 s. in rubricarum declaratione os endere, quo nexu prα- cedentibus sequentes cohaereant, ut ordini atq; metho -
, AV'. l. r. do cuius nostri interpretes us'; ad superstitionem p fi de stari studiosi suntl satisfactum esse appareat, repete la hic
erit continuatio expraecedentis tituli fine. Eteni incum, ι tria sint in Institutionib'capita, dep sonis erum a his, quisitione,&obligationibus, de quibus caetera omnia 'ti h includitur. Ostensum est enim antea,quemadmodum
singulae res acquirantur; nunc quomodo per uniuersitatem dominium acquiramus, quod per haereditatesi s si ital Et haec quidem continuo' , tio satis ex ipso textu iquet; ut actum agant, qui,quod' manifestum est, dum exactius declarare nitutur,re ipsa obscurant, & implicant. 'Friu'las etiam & inutiles o Porcij quaestiuncula; nihil arbitror necesse esse anxie discutere: irare scilicet non coniuncti sint tituli de testamentis ot linandis,&qui testamenta facere possunt, , quemadmodum in pandectas: Item cur prius de ordia
44쪽
TI . DETEST . o I R. snatione, quam de personis tractetur, cum ratio m exigat ut sempera personis incipiamus; nihil enim hic dici ramim. f. potest,quin per alia exempla subueniariar, ut in istis uo festa . certam legem Iuris nostri ordinatores secuti fuisse, sed nidis,. xt quodq; ad manum venit prius vel posterius posuisse is Fase. invideantur: Nam 'ad ordinis continuationisci; praecς- riis. infripta pertinet,satis fuit coniuncta haec esse,&in confinio desib., is polita, nec in colunctis rebus de ordine multum quae- es imis. rendun est,separatisne ergo titulis,& hoc an illo prio- far est re, non multum refert; quanquam nos insta ouoq; nonii esse hic praeposterurn ordinem ostendemus. V f Titu- ο ou datus tamen de Testamentis,in Pandectis,non tam unius Tractatus, quam totius quinti Tomi index est, quod Iustiniani Epistola ad Senatum ostendit, q& veterum . librorum scriptura probat; quemadmodu secundi Tomiti tutus est de iudicijs; tertij,de resecreditis: Naquae subseqciuntur,specialem tractatum,primumque deno- . ctant. Est itaq, primus titulus quinti Tomi: Qui testa- mentum facere possunt,&quemadmodum testamen V
SV a .robata ἀ Grammaticispraesens et mologia is flamenti. Quomodo hanc definitionem nonnulli tueantur.
4 M ab et mologia ius rat alta A. Iter defensa contra altam et mologia test
s Locum ab e mologia omesbus communem ab recon se tamen diligentissime tractatum. 6 Barioli traditio reprobata circa hoc argumen' Canoni larum Decij traditio reprobata.
45쪽
probabilem doctrinam esse. ii . si Cicero recte potitiminij notatione a sius fuerit. Ia e genere ad speciem non recte inferri. 13 liquando aJrmariue hinc colligi argi
1 liquando negative non recte fumi argumentum ab et mologia. bis I ulariter negative dialere argumentum, a. ac Declarata σ defens opinio I apb. 17 Propriorum nominum et mologia G origo. a 8 Vnde unum.19 Vnde dictvspontifex ao Vnde posses io
ar Multis esse stecies in nitionum. M in sit propria diffinitio. a u aliquid adjciendum sit diffinitioni testa- ,
ment quam tradidit direconsul. as Desinitionem pro regula non unquam sumi.
ac Desinitio HUnitio an diserant. α n satis sit diuisitionem generaliter procedere. 28 . nin codlicissis iusta sententiasit.
29 Qiud nos iustam sententiam interpretemur. 3o Codicissos non habere iustam sententiam. π3i Iussa XOr.
3a Haeredis id uniuersalis successoris institutionem
LIIEcetymologia surripta est secundo lioro Det stamentis Ser. Sulpiiij; quam ridet libr. 6. cap. 12. 1 No t. Att. Gellius, ali Vala a grauius etiam Iustini
46쪽
num carpi t,qubd explosam etymologiam denub incul
cet: Mentis enim,inquit,adiectio, non magis illic facit, quam in calciamento,& salsemento: Nam cum veteres testamen, dicerent,addita prodin tionis caussa syllabavsas fuit,dietumque testamentum;sic vesanaen α vel et mentima, S infinita alia. i Pleriq; tamen non contemnendi hinterpretes hanc notam sic excusant,ut non ety 5 Aki.55. mologiam Seruius&Iustinianus tradere voluerint, sed . .demeris tantum ad similem vocem alludere. Allusionem autem Qu. Clara & etymologiam disti irguunt,cum tamen Accur &in- . t. Cant. 3 terpretes nostri ' pene omnes pro eodeponant i Qudd iii Topici , si verbvoluerimus linguae Latinae usum inspicere, neu- c GDistrum significabit alluito,neq; etymologium, necti Voca- Imo. in Lbuli similitudinem, vel quanaam M ominationem: I. V. de .
Nam alludere proprie poetae dicta r= sub fabulo- qui1 . pos
se antiquitatis velamento sententia latet, alio reser- ά Eal. con. tur. Sed cum intestigitur inquit Cicero ad Trebatiunal in L con- quid significetur, miniis laborandum cst de nomine. uenticu ς Cum itaq; nostri etymologiam etiam allusionem v D. C. decent,de re ipsa videamus ; videlicet num derivationem epit c. cintestamenti tradere Iurisconsulti voluerint, an tantum Heri. similitudinem quandam exprimere. Et ego omnino e credo ad derivationem eos respexisse: CPr enim adi a. C. decoctum fuisset, quod testatio siti nec ob aliquam immu- sit. pecu.
tationem literar im, vel syllabarum productionem, et
mologia amittitur. sic a sedium positione possesso, a monstrado, vel ab eo, quδd curam magis carteris pro I L. 1.f. gestare debeant,magistris dicuntur; etiamsi obscurior in acq. pos illis origb appareat; de quo eleganter M.Varro lib- De G. ciιiprae veiborum originea dCiceronem disserit. Nec fuit tam 'rihua stupidus Gellius,uelValla emunctae naris acriq; iudicio ge me b. grammaticus,ut non potuerint similitudinem ab duri- iis uatione discernere: Quaerendum est itaq; aliud, quo nostros authores defendamus; & Gellius ipse videtur excusare ob vocis cocinnitate A, quam hic ideo lubentius amplexi nostri videntur,qubd in hac testatione plurim*m mens valeat, ut rei & vocis affinitate moti hoc , etymologiae adiecerint. Ego certh amplius. Seruium i miror nic non animaduertisse productionem, qui in hpostliminio nihil putabat esse notandum, nisi post,
47쪽
liminium productionem esse verbi; ut in finitimo, legitimo, aeditimo no plus inesse timum, quam in meditullio, tullium, aciuo Scaevola &nostri, csi muniter distentiunt. Dici fortitan potest, Iurisconsialtos in hac etymologia testamenti, solam testationem considerasse, adiectamque mentis ad maiorem expressionem; quod ex alia etymologia doceri potest. Donatio, inquit Paulus,
dicta est a )ono, quasi doni datio; & donum, quasi
δωῖον dicitur. Ecce hi a solo dono donatio deducitur; additur tamen ad declarationem maiorem, quas donidatio, nihil autem facit datio ad derivationem. Don tum enim dici mus; atque inde venit donatio;vt ab or tum oratio,& a testatum testatio. Sic quoq; a sola testatione testamentum descendit, adiectaq; mentis vocula est, ut inexplet dadonationis etymologia datio. Idem ferξ est in labitatione, ouae a nouo nomen accepit,&a noua obligatione secudum Vlpianum .i Nemo tamen dicit ullam esse in nouatione obligatio nis derivationem; demonstrationis quippe caussa obligationis fit mentio. i videtur autem Accur m hic innuere,n5val re argumentum ab etymologia sumptum: Nam & codicilli testationem mentis habent, qui a testamento t
Hen longe disserunt;in qua quaestione diuersae sunt interpletum sentetiae,&hic ipse locus comunis nobis est cum oratoribus &Philosophis. Illi tamen nullam per omnia i quod equidem sciami certam colligendi rationem tradunt,atq; illud solum voluis e vi se itur, ut probabile argumetum inde sumi ostenderent.' Quod etiam tunc, cum remotissime sumitur, accidit; vel quoties etiam cauillamur,vel ludimus;vtCicero inVerrem,&Chnsogonum: Nostri verbsubtilius & diligentius, quae necellitatem haberent colligedi, ea hic quaesierat, penitusq; rem indagarunt.' Vix tam e quicquam a quo quam ita exactE traditum est, quin aliqua in parter 'prehendi possit; de interpretibus loquor: Nam Iuris consulti ad indicandam significationem, vel originena impositi nominis, elimose ias tantam paucis verbis& leui brachio adnotarunt. Est tamen dignus omninbhic locus diligenti tractatu, cum toties occurrat in legum expositione. Quamobrem & ab ijs, quiinueniet
48쪽
di rationem, quam Topicen vocant,conscripsere, pri-ε nausiard collocatur. pet Et hanc rem Bart. 9 quidem sic p Nic r.e- definiuit; tuncposse hinc duci argumentum,cum nota- ses loco 6.tioni definitio non repugnat. Sed cum multorum veta 2 Ind. . apborum definitiones ignorentur,quorum tamen inpro- peltata. .ptu sunt origines,videndum est, quomodo sine finitionis adminicato, probatio ab etymologia colligi queat: Nam etsi adesinitio ite petenda est huius argumeti vis, satius fuerit atq;etia expeditius,omi ob circuitu ipsam V L. domi definitioneni rei,de quqquaerimus,accommodare Nec n'. faeco
propriE idem repugnare et mologiam dicit definitio- d k. iude. Di, quoties ipsa latior est ipso verbo,quod definitur: N ibibarque enim genus repugnat, cum idipsum in definitione poni soleat: Debet enim de meo fieri tuum, ut sit mutuum,nec repugnare etymologia dicitur significarii 7 excedere. Θ Decius' autem quorundam approbauit o- s Dd appinionem,ut quoties origo noli latius quam ipsum vo- peltata.
cabulum extenditur, proba in desit collectio. Verum ea regula raris & paucis tantum exemplis conuenit, & I risconsultus, cum ait:Appellata est autem mutui datio ab eo, quod de meo tuum fiat, & ideo si non fiat tuum, non nascitur obligatio ; ab e Imologia argumentum sumpsit,cum tamen ea mutui fines lono excedat.Nam Sindonatione,venditione, permutatione, de meo fit i La.ssile tuum,non tum in mutuo. Errat etiam Decius in e excepti emplo exc ptionis, cuius etymologiam esse putat ab v Not. Aia excludenda actione, quod verum non puto; cum Vlpi cia. in renus magis describere voluerit, quam obginem e plia pe.Lquius care. i Descendit enim exceptio ab excipiendo. Quem- qu era. admodum verb cum ex regula detrahimus aliquos ca- C. . rex. sus excipere vulgd dicimur: Sic & cum actioni non ede x c. priui locum cicimus, simili modo exceptionem Vocamus; legia. 3-
quod ex ipsis exceptionum sormulis passim obuijs in iure liquet. μ Per adverbia enim nis,&, Io. si non, ser)concipiuntur: Nec priuilegi j etymologiam ca-aos probὶ accipiunt. Est fenim ea singulorum lex, ut d L. I. . declarat eleganter Gellius; γ&hoc potest recipi inter illa qcq, pos . nomina, quae significatio etymologiae non excedit. Fulgo. iuxo Quod si verb praecepto aliquo concludi huius a - d. . appeliri coxi locus poterit,ipsius Raphaelis Comensis*dentia an .
49쪽
tio tutior prae caeteris erit, quam pluri mi probant, & ij, qui oppugnant, tantum in quibusdam speciebus eam procedere negant; generaliter eam veram esse nec ipsi- αῖ ritu met inficias ire poliunt: RQuod in regulis & pr ceptis l. i. sufficere mox docebimus. Traditum ita te ab illo est argumentum afficinative quidem non posse colligi, n satiuὶ posse: Neque enim sequitur,pbst ad idem limen redijr; ergo postliminio redi jt sic quippe diceremus,&transfugam postliminium habere. 'Quamobrem Ci-II 'ceronis P in hoc exemplum de Hostilio Mancino, I risconsultis nostris non est probatum. Scaruolae enim placuit, hostibus deditum ciuitatem non recuperare, p si ab illis non receptus reuertatur; priuilegioque resti . tutus est Mancinus aduersiis ius commune. At si non reiiij t ad idem limen, dicendum cessare quoquepcdili- minium: Sic nec illud sequitur.Testatio est, ergo testa mentum.At econtrari ii non est testatio, non est testa mentum .Etymologia enim qiuasi genus est, & ferElatius se eius vis exten ait, quam ipsum nomen in dederiuatum. Ree Evero scripsit Fabius laenus 13 probadam et ruspeciem minimum valere, plurimum ad retellendam: Contra species firmam habet probationem generis,infirmam refutationem,quae dialecticorum disciplina in iure etiam 'nostro fundata est. 'Aliquando verb & aD Is firmative argumentamur; quicquid enim caussa ii struit,instrumentum dici spotest: Quicquid non iure fit, est iniuria: S Omnis doni datio, est donatio. Sqd h aec generalem definitionem non vitiant: Pauca enim eius. modi sunt exempla &serd in caeteris derivatio excedit nomen,quod inde venit. Eodem modo ipsorum n0minumn nificatio a primat inpositione interdum longius recedit,pl uraque complectiturivi in possessiope αtaberna 'similibusque, in quibus ob id negati simi
argumentum nequit: Verum cum verba dLeant conuenientia esse rebus, & ab antiquitate imposita sine ipsis rebus,qub aperideatu vini significarent,&'ν regulast,quod non reveritur mutatum, censeri adhuc stare. y lGeneralem definitionem constituere possumus,valere argumentum negati tiξ ab etymologia sumptum, nisi aliud ostendatur, cum primitidam ori inem manereis sit
50쪽
siverisimile. Quaedam autem sulit vocabula, miae ini- tio ab aliquo sui loquimuri accidenti imposita lunt. Sic
nuptiae, qudd noua nupta obnuberetur '&velaretur; m ca. haec hic iroh valet argumentum,cum priscus ritus abolitus imago. yyas st: f Idque forte est quod dicere Raphael voluit, non
procedere argumentum,cum ab aliquo euentu vel accidenti ut alij loquuntur initio impositum rei nornencst, at ubi ab ipsius rei substantia inditum est,ut intesta- .mento & mutuo, cum ea magis perduret merito creditum firmiorem tum esse probationem. .Nec me sit ouet
quod Decius ait,ab initio rei substantiam non posse cognosci: Hoc enim est falsum: Nam quis non videt consensum substantiam esse in nuptijs, velamentum acci- dens Zidemque in caeteris.Sed eiusmodi accidentia, ob quae nomen imponitur,forrnae vim plerunque habent, cuius desectus rem vitiat. ' Vt in valuerit argumen-n Bal. in Lium, non est obuoluto capite ad sponsum dueta, ergo compara-
non sunt nuptiae. Regulariter itaque, nisi id adsit,ob tiones. C. quod rei nomen est impositum, neque ipsum nomen de fide in*7 competere dicemus. Propria autem nomina temere Drumeto. M sine aliqua ferEcauua imponi solent: Quanquam&in proprijs rationem aliquam perpendat diuinus Plato in Craulo. Hinc in A ugusto & Caesare, quae nunc quasi 'haereditaria sunt Imperatorum nomina, non est supe stitiosὰ etymologia inquirenda & non tam ab augendo, quam ab augurijs impositu Octauio Q prius nomen o Sueto. Hsuit ran alibi multa exempla collegit, plimitationec Augu. que ad praedictam regulam,quae mihi hic omnia expli-. Ouid. incare non est animus illud tamen sciendu,pleraquens Fastu. inina imposit se ab ossicio vel proposito, vi rex, ora-p In ZAM.tor, matrimonium, iudex. At qui nunc non regit vel' ora est tamen rex vel orator.Et quanqua Ius dicatur ab iustitia et iustitia, tamen &cu est iniustitia, nonae tame manet re- iuntatione inquit Iurisc.qs usta ad id,* fieri debuit ri In fur rL. I. deto &pontince,ego puto regula ecedere, & si enim sur- furtis.
ta dicantur etiam, quae non tiunt nocte tamen cum s G. II. .
aliae etymologiae magis sint receptae, in quas Graeca tLatinaque consentit origo, & prima etiam ab Aulo ciat. in . Gellio reprobetur,illinc potius colligemus t oties l. lasei cunq; ergo non aufertur nec contrectatur res,vo potest nata. esse