Marci Antonii Nattae De principum doctrina libri novem cum aliis eiusdem generis ...

131쪽

io Di P Ram Cas. 4 R. iura der liber intana ciuibus eddidit: Laudatur tali in re C. Sulpitius Gallus, qui cum tribunus secun- λ:legionis militaretia exercitu Pauli milii consuli, que aduersus Perseum Macedonum regem habebat,

militibus ri concione permissu

sulis Vocatis,pronuntiauit nocte pro- .Xima ab hora secuda ad quarcam usq; Lunae defectum admonuitque ne id portenti loco ducerciu Id enimna , turali ordine statis tena poribus fieri, & sciri antea, praedici posse, it sae

pius vidissentne leno semper orbe, sed exiguo quandoque cornu fulgeres.

Lunam,nec tunc mirarentur ita nec mixari oportere, si aliquando obscu- , retur, quum terrae Umbra condatur. .

Quum deinceps V praedictum erat,

Luna defecisset, militesRomani neu-

tiquaperturbati sunt huiusnodi spectaculo sed sermo intex cos manebat de Galli sapientia,quae propemodum diuina illis vidubatur. At in Macedo- num castris omites aflictabantur ut prodigium quod sectum fuerat acci pientes, occasum regni, perniciemq;

132쪽

L III. Io 9 gentis portendi opinantcS, nec antea clamoribus vlullatibusque cessatum,qumn Luna in pri ilinum tum n redi

ret. Tantum interest Eire, quo rem referri oporto at Sed scientiam quoque naturalium rerum in re militari

prodesse Imsieratori ostendit C. Cae-jarbello Alexandrino. Nam cum insequens Pomperum Alexandriam se consulisset infirmis praesidiis, eaq; in

urbe obiccisus teneretur a regii Sixercitibus,d aqui 'inopia laborarent milites Romani,iamque fugam medita ei tur omnes, quae nec honesta nec tuta esset, iussit confestina effodi puteos , asserens quod aquasCqueretur,

propterea quod litora omnia naturaliter aquae dulcis vena continerCnt, . quod cum estet factum, magna vi a Cuar inuenta exercitui suo subuenit.

Haec exempla qui viderit, hone Principem magis quam que quam alium,

doctrina instructum oti censebit oportere Tanta est in humanis sensibus procliuitas ad malum, tana faciles lapsus, ut arte opus sit, ut quis stet, neC cadat. Nam priuatos multa coimen

133쪽

ne pareant cupiditatibus logum me- tus,vulgi existin ratio amici is in micorumquilibertas, horum in C. probando,illorum in obiurgidq, de- . mum tenues plerisq; opes ut nequeat quod cupiunt, implere. Nihil haec ad principem qui neclmes, nec Ρ'pulum curalmon amicus adest, qui cor, ripiat , non inimicus, qui coarguat, ' non etiam rei difficultas illum moratur,cuius nutum cuncta sequuntur, In tanta licentia vivendi positus, mi

rum, si ison ostendit illud verissime dici uni fuisse, cui licuerit, quod ut statim volet, quod n0i licebit, li centia enim vitiiqesico reddimur omnes deterios magnum tunc fuerit, si sponte sita virtutis se miram volet ingredi ascensi arduo, Ric noli praeceps in luxum, rapinas feratur, quo illum cupiditate . hu man S adulantium gi eges tralaune nullo reuocan . Aristoteles inquit in Politicis, Magno opus esse studio tu

stitiae 6 Ieia perantiae iis, quo Pseve fingui Infulas incolere fortunatas ne uitanto illo octoin abiindacia bono.

134쪽

III. III ' petulantes evadant. Priectare id quidem, quod tame veri is competit in istos principes, qui abundantes iis rebus omnibus, quς beatos tacere putantur facile corruurpatur,vi in quae- labet vitia perducutur. Nec vero ali scrcontingere potest , quado existiman- res se beatos nullam, aut exiguam admodum curam suscipiunt honestatis. Res ipsa indicat. non Etam vanus. Nac magno Principui umero, quos se-Cula tulertit, eoru qui legitime functi

simi hoc munere , nomina parua Capere tabella posset, infinita est autem multitud9 eoru, quos laeta&prosperastationis libitis vicerunt. At quid tamdiu loquor quasi dcclamatorio fungar munere nec Vobis partem ullam mutui sermonis relinquo Sed rapuit me impetus dice di,&feruor quidam montis aduersus cOS pclivis,gnegant Psincipi b. viris scientiatio modo non necessaria, sed ne utilem qui de fore. Nam contraria sententia meliore es

se ostendendu fuit: idq; dum ostendo excplis ex omni antiquitate collectis, incidi in hac sermonis logitudinem:

135쪽

neque enim tanta res breuibus per gi potest, plura etiamaddi posse n. fiteor, quae vobis meditada relinquo. A. Tu vero nil ait reliqueris meditatibilibus nostris: imo a te petimus, quicquid adiici i in dictis posse cognoueris,id proferre ne graueris, nec te longitudo moueat orationis Nam noli debet longum videri, quod 1us ceptae maloiae tractationi conuenit, si idyaleat ad docedum, siue ad ornandum,siue ad uberius commouem

Hum.Non enim, impetu suo pro ficit oratio qua mora, sic ut nec ignis, nec imber, nec alia multa QMd vero impudEter tibivideris A re, quieti solus pene loquaris, ac non in parten sermonis nos taces vel admittas, me mento priticipatu tibi huius sermo nistraclitum Itaque perpetua orati

he viaris licet, si videbitur, pstlaa v. M a Mos dialogorum hoc thabet, Alberte vi misceat virniones: α si quispiam ex coetu dux statuatur

sermonis, potest alius tamen contra-.

dicere liis, quae dicuntur, ut obieci a diluantur Licet quaerere noratum

136쪽

aliquod , nec non fas est confirmare iam posita & adiicere pondus aucho. ritatis suae. Interrogari eciana a dicere quilibet audientium potet , ut neccl- se sit tunc et,qui interrogatur re pondere Aristoteles in libris, in quibus summam adhibuit diligentia S quos

ab eo editos sine ulla d unitatione 6- stat, no utitur huiusnaodi collocutio nibus, ted ipse perpetuo loquatur, nec Vtitur prquitis, aut vilis aliis sermoni b.

ad iucunditatem, sed statim re aggreditur,& assidue urget , nec oscitare lectorem patitur, ipse quaestiones sibi i- pii proponit,idemque distbluit. Evis magister Plato Dialogos est lectitus, quamuis Plailosophicas res tractarer, nec ita refugit ornamenta dicendi fusus in omni sermone,&itaestitui ecloquentia putatur omni b. quoru CX-

stant monumeraliteraru . Hunc Maaitatus Cicero, cum Philosophia Graecis antea literis at unldiodo exi licatam cuperet Latino plesicrmon2 1llustrare.Nam collocutionibus Vtitur, rem peragens leti oribus ut opinor non ingratam Nec defuerut potica,

137쪽

11. DE PRINCI p. DOCTR. nec nunc etiam desunt periti homines,& in disciplinis plurimum versatuqui studeant dialogos componere dc vulgo legendos tradere. Cum enim a nimaduersum esset, hanc varietatem mixturamq; sermonis, quae inter plures habetur, in comediis tragoediisq; admodum placere hunc eunde mo rem docti viri ad res grauesic serias transferendum sibi esse existimarunt:

non Vt Voluptate tantum nuda, inane r staret,sicut tragoediri comoedi solet, sed, cu voluptate faceret prouentum Naseueram grauemq; lecti,

onem pleriq refugimus, nisi iucundi tale quadam condiatur. Ergo iucunda in dicendo miscenda sunt grauibus, neq; id sine exemplo. a medicos videmus , idq; secudum artis praecepta , moliri multa ad suauitate erga aegrotos,ut illis asperitate teperent remedioru: quin ipsa etia natura pares tristib'laeta immiscuit, ne illa opprimeret,si perpetua fixissent Ergo postquam hoc sermone, qui de doctrina Principii institutus est, id suscepimus, ut inuicem colloqueremur , idq; hactenus

138쪽

L 1 AE R . III. II saetitis fecim' ide in mediis S postremis partibus censeo facienduin Nam 6 4 ucundior fuerit sermo hac varietate collocutionem Cinperatus,&mihi quoq; gratior, qui per interualla cupio coquiescere. B, P T. Post qua id, Marce,appetis , non deseremus partes nostras, tuis' sermonibus nostros implicabimus, ut pro hoc Alberto pariter respondea Verum tame, si rectς animaduerti no multum tibi restare sermonis intelligo. Na&argumeta allata sunt plurima,quib. ostenditur, positum fuit,doctrina recte imperare cupientibus, Iasi modo tilem, sed ne

cessariam quoqi fore deinde obiecta fortiter diluisti: exempla etia sapie ter ttulisti,ut rem oculis quodam modo subiecissὰ videaris. Hς ego sufficere arbitror,nec quid adiici postit, teneo. R. Si id tantum inspicimus, Baptista, quid sit, quod res, doqua quaeritur, necessario postulat, ut doceatur satis dictum existimo, nec alia opus esse adiectiones sin autem illud conte piamur', num omnia posita sint , quae ad ornatum fa-

139쪽

id assirmare vellem. Video namque artifices,tametsi rem se perfecisse arbitrentur, opu tame adlauc suum expolire vi manus addere certe pictores ipsi multa addunt extraordinem,

quibus illa primum elaborata effigies, quae est in tabula Princeps, gratior reddatur,xornatior. Quid igitur p-hibet , quin huic sermoni accedere possint plurima,quq rem ipsam magis augeant illustrent A L B. Si igitur accedere iam positis posse putas plu

in aliud quaeso diffosas tepus M 'R. Faciam, quod vos velle video, utroq; tamen Vestrii interloquente, ubi fuerit vilium. ALB. Sic fiet. A1AR. Terret me nutic, Alberte solitudo Doti orum Principum. Nam si dic sermo in vulgus exierit, metuo dis erptionem a malis, qui contra se haec cogitata a

bitrabuntur. A L B. Qiuid hoc ad te, Marces, si sermo tuus di scorpatur a malis M A R. De me 'o cibo, A1-bcrte, ne discerperipter sermonem:

140쪽

1 Ag IIII. - 17 nam de sermone ipso nihil laboro.

A L B. Sermo iste inter amicos paucos sit, qui non exierit foras , nisi te permittente quaquam etiamsi exierit, nil it tibi censeo metuendum iam aut docti erunt Principes, hi tinmagis de his sermonibus ample ccentur: 1uum enim iudicium tuo comprobari gaudebunt Sin indocti fuerint, ne ista quidem, luς non mediocrem doctrinam redolent, audire aut legere curabunt, dc ut cetera literis tradita, utiliaec quoque Contemnent.

D Ligitur principi qui nolit unus e

t se de multis; sed paruum bonorum Principu numersi augere,suadeo ego, imo ratio ipsi suadet, ut libris utatur, juando alia desunt subsidiari illics apientia hauriet fidissima atq; certissima praecepta. Illic discet rationcme-