장음표시 사용
11쪽
in uarum alter de Censu et Censura dixi, in alter Fastos e
sorios exhibui. Prima pars tribus vitibus abso itur, quorum primo do Censu agitur, altero do Censura, tertio de munere Censorum. Quod ad Ostremum caput attinet, animadνerti elim, pro terea me separatim, Censura et munere Censorum egisse, quod si haec uno cavit tractarentUr illud nimium cresceret. Et re Mora censorum incia eo diligentius erant quaerenda et explicanda, quo magis Consorii magistratris in majestate reipuBtica Romanaestuendu dignitas perspiceretur, et quo melius deinde ipse dijudicare possem in Fastis exhibendis, quida Censorihus, muneris sola ipsorum ration habit , dignum memoratu peractum esset. Sed et hoc monendum est, me quinque partibus tertium caput absoloisse , iacet agit hujus magistratris munus in duas partes Diserint, alii in tres e quatuor qui tamen Omnes in eo conoeniunt, ut cum de magisteria morum agant, simul etiam loquantur de potestate Censorum, qua senatum ejusque Princi em legebant, et equites centuriabant. Horum Mero rationem non secutus, primum a senatus Iections egi, et tum do regimine morum dicendum putavi. In secundu quidem parte, ad Fastos censorios exhibendos maxime mihiperscrutanda erant fragmenta Fastorum Capitolinorum, in quibus Romanorum magistratuum, bellor um, triu horum, et aliam rerum memorabilium te ora continentur. Harum autem Tabularum
reliquiae, anno 154 inponiae, primum cur Martiani anno 1549 pro
dierunt. Et quod maiatia Dcis erant mutilatae, earum Lacunas Exple it ipse, at ita tamen ut, quae Martiani sunt, facito discomi possinta reliquis. In quosnudentem hunc Dum non seculi sunt Robertellus, uphrius Panrinius, et nostris temporibus Holius, Vir Cl. Adeo in his tabulis semel inspectis, facile quis in eam mire posse πλ
12쪽
monem, has non Olum non SS mutilatas, erum etiam in iis fererithia desidis ri. Unde facitam ει ut multi astorum civi timoravimaticeorisalem auia eris , cum tamen illorum editor , si qua estiis auctoritas, laudandi fuissent. Multi deinde iri docti virum
sabularum fragmenta ex historiae monumentis iuustrorunt, earumquί lacunas vi erunt inter quos Pyme ceteris nominandi sunt Sigonius, uphrius Panoinius, et Fighius. Quo milii Catonianam rasionem in annis defniendis, alii Varronianam, secuti sunt. Sed hoc loco anima ertendum est, Onu Arium Fasioso eoos a M. Verrio Iacco conscriptos narrat Suetonius I , confud a cum Fastis Capitolinis, quos tamen maxima di mos fuisso Iuno demuma aruit, cum haec marmora deinceps sa sint 2). Horum niquo Commentarii ad Fastos exhibendos mihi multo usui Derrant, et idcirco suis locis testes laudantur. Sed Jateri mihi icoat, cum omnes illi docti Grammatici consue rint contenti esse auctorum tantum nomina citasse, me eo diligentius Helorum fontae adiisso et indicasso, ut tandem siquanias Moluntati Larissimi ordinis,
quantum Possem , Satisfacerem.
Haec sunt, quae Praemonenda habui. Ceterum ut haec disputatio dijudicetur, tamquam ab auctores suae stat tenuitatis conscis, ju- seniliumque modo triumpericulum edente, Profecta, maximOFere πω.
1 Vid. Suet de Illust Gramn Cap. 17. αῖ De Fasiis Capitolinis et Verrio Flaeeo in primis videndi sunt pabricius et Emestus Biblioth. Lat Tom. III. Lib. IV. Cap. 5. pag. So3, et Hartes. Introd. in Not Lit. Rom. P. II. LXXXI pag. 55 et 559. Edit Norimberg. 78I.
13쪽
ensus proprie a censura distingui debet, quod a nonnullis Antiquiatatum Romanam scriptoribus neglectum videtur. Census enim estremm ac bonorum invium aestimatio, Secundum quam tributa pende-hantur, civesque in clames distribuebantur. Censura vero est ipse a gistratus. tamque censore cenis cama creati sint, omnino patet, censum misse ante censuram me autem sub regibus, consulibusque aliquanis fuit haec vero coepit demum Romae anno Urbis CCCXL 1 . Usum nomen census varias habet significationes. Primum census diacitur aestimatio vel descriptis rerum a bonorum, Secundum quam tributa solvebantur qua significatione Censores dicuntur cenaum agere. Secundo ensus significat tabulas censorias, in quibus scribebantur, quae quisque profitebatur, et in censum deferebat 2 qua potestate dicu tu censores in censum referest 3 . ertio census notat ipsa bona om
o Hoe με Iustus ipsius in Tractatu demensura et Cenin pag. 6II. M id tae pro Archia Poet. cap. 5, pro Coelio e . SI, et FΙor. Iib. I ap. 6 ibique Duher. M Hae sormula explicantur a Iota Fred Gronovi de Pecum Veleri Fig. 26 . .
14쪽
niaque ea, quae in censu apud censores deserebantur: unde apud Pr pertium: Matrona needit en3us induta votum si . Quarto census notat diritias, qua quisque cives possidere debebat, si in hanc illamve classem reserendus esset unde dicitur cenaus senatorius, census quESter.
Census apud Romanos auctor statuitur Servius nullus Romanorum rex 2 et sorsitan hoc fecit exemplo Graecorum. Nam Theseus, Ath niensium rex, civitatem in tres classes divisit, et primus distinxit Eνπατρίδας, Γεωμορους, καὶ Δημιουργοῖς, et Patricii Curam sacrorum et magistratuum legumque interpretationem dedit 3 . Quos ordines, qui a Graecis τιμιημιατα vel Di appellantur, Solon aliquo modo mutavit pro eorum lacultatibus Solon enim in prima classe hos posuit quorum
facultates praebebant quingentas mensuras fructuum et aridorum et Iiquid um, O ue πεντακοσιομ.εMρινους appella it. In Secunda clam eos, qui equaeun alere Poterant, aut utriusque generi trecentas mensuras praebebant et hic ordo equester nuncupabatur. In tertia auteni classe censebanthu' Zευγῖται, sive pisces, quibus erat trecentarum vel duce
tarum, ut Pollux 4), modus. Reliquis denique, qui θετε sive mercenarii dicebantur, nullum magistratum permisit 5 . Quod propterea addidimus, quotitam hocce Servi Tullii institutum quam maxime geminum est consilio Solonis, atque totius distinctionis civium apud Romanos aeque a Graecos fundamentum in opibus positum erat quae opes apud hos proventibus annuis, apud illos nummis censebantur 6 . Et sapientiis
si Vid. Properi lib. III. Eleg. XI. V. II. a Livius lib. I. cap. a Dion Hal. lib. IV eap. 5, Flor. Iib. I. cap. 6. Eulrop. lib. I. eap. . e alae Corvini Iib. de Augusti progenie pag. 378. om. I. Hist. Rom. Script Lat. Min. a Sylburg edit. 5 Vid. muti in Theseo. M id Pollux Iib. VIII cap. o. 5 Vid. Iut in Solone cap. 18. 6 Eleganter hae da a disputat Io Guil. Ianua Dissert de Censu Romanorum primo
15쪽
inum plane sui regis consilium, qui voluit, ut omnes cives, qui Romae pariter atque extra urbem commorarentur, bona Sua jurati aestimarent, atques hunc censum, et Simul numeriun ac nomina uxorum, liberorum, servorum atque etiam domicilii Iocum indicarent 1 . Hac enim ratione civium numerus et ope atque adeo totius civitatis vires certo cognosci poterant. Primis temporibus quo loco census actus fuerit, incertum est, quamquam non videtur illorum conjectura rejicienda, qui putant, censum primum in foro fuisse peractum M. Postea tamen fuit institutum, ut ageretur in villa publica, quae sita erat in Campo Martio, idque anno tu bis CCCXVIII. Scribit enim Livius in anno C. Furius Pacilus et M. Geganius Macerinus censores villam publicam in Campo Martio probaverunt, ibique primum census actus' 3 . Sunt
viri docti, inter quos Sigonius 4 et Hannehenius 5 , qui existiment,
hunc morem non semper apud Romanos invaluisse, et tempore C. Iulii Caesaris non in villa publica censum peractum fuisse sed Vicatim. Utque hanc suam opinionem confirment, asserunt Iocum Suet nil Recensum vidi nec more nec loco solito, sed vicatim per dominos insularum egit' M. Verum non animadvertisse videntiu ibi recensum 1egi. Census autem et recensus maxime disserunt. Census est universi popidi, recensus modo Pauperiorum, qui frumentum publice
Modus, quo census fiebat, variis consistebat ceremoniis, et diserte describitur a Varrone 8 . Censores autem in Campo ad Aram Martis in Sellis curulibus considentes, solemnem illam precationem usurpabant:
16쪽
ni ea res mihi, Collegaeque meo, bene et seliciter eveniat 1).' Deinde a Senatu in Capitolium deducti faciebant Sacra, cumque ea rite peracta essent, in Campum Martium reVersi in villa publica praeconem iusserunt populum vocare in Lictum 2 , hoc est, ad concionem. Sed priusquam
populus censebatur, jusjurandum praestabant censores, se neque odio neque gratia quidquam gesturos, sed ex animi sui sententia, quae re publicae utilia essent, deliberata iacturos 3 . In censu autem ipso agendo quidam ordo observatus videtur, ita ut primum Senatores, deinde Equites, postremo plebs censerentur. Et hoc potest aliquomodo probari ex eo, quod Livius post descriptam Senatus lectionem plerumque de Equitum recognitione, plebisque censu agit 4). Atque hoc loco non praetermittenda est Manuti sententia , qui existimat, primum singularum tribuum nomina legi tantum, et deinde Equites ninium tribum in unum collectos recitari ita enim fiebat Equitum census seorsim aut briis, sicuti Senatores censi erant seorsim ab Equitibus. Et hanc suae opinionis rationem reddit: Sic omnes, inquit, Simul Equite esse censos, ita verisimile est, ut dubitare, nisi qui, quod aiunt, nodum in scirpo quaerat, nemo possit alioqui ad recognoscendas Equitum centurias, quam longi temporis fuisset opus, si dispersis per omnes tribus Equi
B tum Dominibus, diversis in locis permisti cum plebeiis legerentur' 5 .
Post itaque Senatorium et Equitum censum plebs censebatur. - Magna vero est controversia inter viros doctos, utrum populus in tribus, an ero in classes et centurias divisus censum professus fuerit. Eorum autem opinioni, qui cenSum centuriatim actum contendunt, favere videtur
Festus 6 , et sconius Pedianus 7). Alii vero existimant contrariam suadere sententiam Livii verba, Quum ad tribum Polliam ventum est,
1 Vid. Livius lib. XL. cap. 45 et 46. et Varro L . a Vid. Varro l. e. et Festus tu voce in Lictam. 5 Vid. Pigh. Annal. Rom. tom L pag. 166. Franc. ottoman. de Mag. Rom. pag. 866.
4 Vid. Livius lib. XXVII. cap. r. lib. XXXIV eap. 44. lib. XXXVIII. cap. 8. et lib.
5 Vid. aut Manut de Civit. Rom. pag. 4. liti. B. 6 Vid. Festus in voce ut quia ciνit. υ id Aseon. Pedian Comment in Cie. Divin. in Q. Caecilium, caP. 5.
17쪽
, in qua M. Livii nomen erat, etc. 1 . Hanc controversiam tollere o natus est Manutius, Post expletas vero aiens, XXXV tribus non in cen-n tu iis, sed in sua quemque tribu Censum esse crediderim. Itaque hanc veterum quasi controVertiam ita dirimemus, ut nominatas qui
dem et recognitas in censu singulas tribus, nomina tamen civium in sua cujusque centuria Scripta esse dicam V 2). Minus vero hanc Manuti sententiam probabilem esse censet Graevius, et quemvis civem censum fuisse in sua centuria, ex desectu militari probari posse putat 3 . Et sane hujus Manuti sententiae, etiamsi non adeo rejicienda videtur, in Livii verbis non multum praesidii est, eum Livius non de censu civium, verum de recognitione centuriarum Equitum agat, neque pateat, idem quod in censu quitum, etiam in civium censu factum fuisse Fatendum tamen est, cives in tribus divisos censum professos fuisse, aliquomodo e eo probari posse, quod e censu demum popuIus in classes et centurias dividebatur; quod etiam confirmatur verbis Di
qγυλας τῶν βιων νεγκεῖν, προσγραφοντας γυνακων και πωδων νόμιατα, καὶ λικια ἐρωτῶν τε καὶ τα/ων.' 5 . Sed quoniam tempus , quo cives in tribus divisi censeri coeperint, non accurate definiri potest, o nulli in hanc opinionem inciderunt, hoc Post Primos Censores creat
demum institutum esse 1 . Qui censebantur erant cives Romani, cujuscumque conditionis, a quibus excipiebantur orbi et orbae sive pupilli et viduae T). Nec modo praesentes censebantur, verum etiam illi cives, qui per Italiam vel per provincias degebant, riviquo non aere Romam, misy censendi causa,
O Vid. Livius lib. XXIX. eap. 7.ca Vid. Paul. Manut de Civit. Rom. pag. 5. 5DVid Graev. in praefat. ad hes Aut Rom. 4 Vid. Duker ad Livium I. c. c5 Vid. Dion Hal. lib. V caP. 5. 6 id Boindini dissert de Tribubus Rom. inserta Memorii inscriptionum et elegantiorum litterarum Parisiis Tom. IV. p. 67- Vid. Livius lib. III. cap. . et Epitom Iib. IX. Plut in vita CamiII cap. a. Cons. Paul. Manutius de Civit. Rom. pag. 51 Iitt. D.
18쪽
veniebant l), veluti mercatoreS, pecuarii, aliique hujus generis inter
dum tamen permisisse videntur cenSOPES, ut qui Opera amici e C. Censeretur 2 et hinc fiebat, ut, si Xercitu Romanorum abesset in provinciis, a censoribus certi iomines mitterentur, qui ibi etiam censum agerent 3 . Censores ero edicta proponere Solebant, ut unusquisque Civis scire OSset, quo tempore cenSu ageretur quibus edictis indicasse videntur, utrum esSent permiSSuri abSentem censeri, an vero neceSSe foret omnibus, qui censum profiterentur, Romam venire Nonn1Od autem Census civium Romanorum, sed etiam provincialium et mimicipalium agebatur. Dissensio autem S inter viros doctos, utrum municipalibus necesse fuerit Romam proficisci nomina in censum deserendi causa. Manutius testatur se testimonio Ciceronis et Asconii Pediani adduci, ut omnino Romae censos esse existimet. Scribit enim Cicero, Non committam, ut tum res iudicetur, cum Itiae frequentia totius ae Italiae Roma discesserit; quae convenit uno tempore Indique, comi
Boiorum, Iudorum, censendique causa' 5 . Ad quem locum Asconius Pedianus sic frequentiam dicit plebis rusticae, cui voluit judicii exitu
notam esse integritatem suam. Convenerat autem e municipiis cujus cunque modi multitudo. aut propter comitia suffragiorum Causa, aut ludorum votivortis Romanorum, Victoriae plebejorum, aut ut cenSeren
D tur apud censores Gellium et Lentidum, qui tunc erant' 6 . Sigonius Vero existimat, Censores item in municipiis creatos suisse, et hoc probatectabulis municipiorum censoriis, quas Cicero memorat, cum dicit Illum tabulas publicas Larini censorias corrupisse, decuriones universi iudi- caverimU P . Addit tamen deinde Sigonius, municipes ita censos esse in municipio, ut possent etiam Romae censeri, si hoc eis Commodum
so Vid. Ueu Patere lib. II cap. 15. Sigon de antiq. jure civ. Rom. lib. I. ap. o. et de juretrovinc. lib. I. cap. I. Manutius ad Cieeronis epist ad Atticum lib. I. Pist. 8.
ία sid. Varro de ling. lat. lib. V pag. a. et Aul. Geu lib. . cap. 19. In fine. 5 Vid. Livius lib. XXIX. cap. 57. ibique Duker. 4 id Cicero epist ad Allieum lib. I. epist. 18. et Aul. Gell. I. c. 5 id Cie in Verrem Act. I. ap. 18 et I Menardi comment ad h. I. 6 id Ascon Pedian ad Cis. I. c. pag. 5. id Cic. orat pro A. Quint. eap. 4 ibique GraeV.
19쪽
esset 1 . In censura autem Gellii et Lentuli omnes in civitates suas redire debebant edicebant enim censores, me quis Romae, sed omnes iu suis ci itatibus CenSerentur' 2 ex quibus verbis orta est ighii opinio, qui putat, cum imperii Romani fines ita propagati essent, otius civitatis Romana per provincias esset omnia micatum, deinceps institutum esse, ut Ocii Latini nominis per Italin in et provincias in civitatibus suis censerentur 3 . Sic tota Sicilia censeri solebat, atque annua Siculorum tributa constitui 4), quae Siciliae vectigalia in tabulis censoriis continebantur quare ex Italia in Siciliam transiisse scimus ullum nimirum ut in continentibus provinciis etiam census ageretur 5 . Taliquoque ratione orbis terrarum ab Augusto plus semel descriptus et censitus est. Tradit enim Dio Cassius, L. Munatio et C. Silio consulibus, qui consules fuere anno urbis DCCLXM Augustum πεμψα αλλους αλλη, τα τε τει ἰδιωτῶν, κα τα των πολεων κτήμιατ απογραφομιενος 6ὶ Apud Suidam autem legimus: ' δε Κασαρ υγουςος ὁ κοναρχήσας, δεκοσιν ανδρας τοῖς ἀριστους τὸν βίον καὶ τὸν τροπον ἐπιλεξαμιενος, επὶ
ἐκ τουτων εἰσφερεσθαι' P): e quibus verbis patet, aliquando Roma missos esse homines in provincias , ut ibi censin agerent. Atque hac ratione facillime totius imperii Romani Vires cognosci poterant Census item in coloniis actus en, et quidem eadem ratione, qua Romae agebatur. Livius enim Scribit, B censumque in iis coloniis agi ex formula ab Romanis censoribus data dari autem placere eandem, quam populo Romano deserrique Romam ab uratis censoribus Coloniarum,
priusquam magistratu abirent' 8 . Sic quoque C. Claudius Nero, et
1 Vid. Sigon de ani iure civ. Rom. lib. II cap. 8.sa Vid. Livius lib. XLII. cap. o. 5 3id. iis. I. I. lom. I. V. 166 in fine. . Vid. Cic. in Verrem act. II. lib. II cap. 55. 5 Vid. Cic. de Iege Agrar contra Rullum, cap. a. ibique Turneb.
6 id Dio Casa lib. LVI. pag. 588. Mit. I. Munclavit Hanovia MDCVI. Vid. Suidas in voce ἀπογραφή. 8 vid. Livius lib. XXIX. cap. 15.
20쪽
M. Lilius cetasOre coloniarum receperunt CeriSum , quem ad eos deserebant coloniarum CenSores, ut mutuo Scirent, quot milites quantaque esset pecunia 1 . Manutius tamen existimat, Proprie non censeri Colonos, quandoquidem non cives Romani erant. Cives autem eos non fuisse putat, quod nullus e veteribus teStetur, unum alterumve e coloniis venisse Romam suffragii serendi causa quum tamen Constet colonias me cenSas
bello Punico secundo, illud actum existimat, non quia cives Romani coloni haberentur, sed ut post censum possent intelligere Romani, quibus auxiliis in bello uti possent 2 . Et quidem non solum cives omnes
censeri solebant, verum etiam multa apud Veteres exempla inveniuntiu , eos, qui, quum non CiVe ESSent, nomina Sua clam in censorias tabulas reserenda curasSent, Civitatem adeptos esse. Sic Cicero, B Alter vero,
Don ille Serranus ab aratro, sed ex deserto Gavii Oles horreo calatis granis, in Calatinos Atilios insitus, subito nominibus in tabulas relatis, Domen suum de tabula sustulit' 3). Et in eo ratio est posita , cur Gracchus Archiam Poetam civem esse negaverit ). Praesertim peregrini saepe Clam et per fraudem nomina apud censores profitendo ius civitatis Romatiae adipisci conabantur, quod vocabatur cisitatem furari et incensum iremere. B Non enim furatus, ait Cicero, esse i itatem, non
genus ementitus, non in aliquo impudenti mendacio deliquisse, non irrepsisse in censum dicitur' 5 . Hoc tamen deinde legibus fuit prohibitum, iique, qui se contra ius pro civibus gerebant, in suae quis
que civitatis jus redacti fuere 6 .
Sunt, qui existiment, timc demum Censo fuisse Cives Romanos, cum pervenissent ad aetatem armis serendis idoneam, hoc est, ad annum XVII.
1 Vid. Livius lib. XXIX. eap. 5 . cons. Plin. epist. lib. X. epist. 85 et epist. IIS. et Sigouius de ani jure Rom. lib. II cap. 4. 2 Uid. Manut. l. l. pag. a. liti. . et Mechiel panhem de praestantia et usu numis-iuatum dissert. VIII. Pag. 74a. 5DVid. Cic. Orat pro ubi Sextio cap. 55. et NicoI. Abram. Comment in hanc Ciceronia orationem, Par I pag. 68 edit. Lutetiae-Paris. anno MDCXXXI. 4 Vid. Cie pro Archia Poet. U. 5. 5 id Cie pro Batho cap. a. ibique GraeV. 6 Vid. Ascon Pedian comment in orat Cie pro C. Cornelio, Pag. ISI. Livius lib. XLI. eap. 8 in fine et Iib. XLII. caΡ. o.