Antonii Henrici van der Boon Mesch ... commentatio ad quaestionem ab ordine philosophiae theoreticae et literarum humaniorum in Academia Gandavensi ... [microform]

31쪽

totum onus militiae, tributique illis impositum esset, et praeterea existimabant, se pari iure esse, et aeque administrare Rempublicam, ac ditiores, quod viritim quoque in suis centuriis sententias rogarentur 1 . Diximus primae classi additas octodecim Equitum centurias dimirum Servius ullius sex centurias e tribus a Romes institutis constituit, sed sub iisdem Dominibus, ita ut prima centuria dicta sit alienses primi; secunda, attenses secundi tertia, Ramnenses Primi; quarta , Ramnenses secimdi; quinta, Luceres primi sexta, Luceres secundi 2 mi autem sexcenturiis duodecim alias adiimxit, ita ut essent octodecim. Blas vero cum conscripsisset ex iis civibus , quorum census maximus erat, iis dena millia aeris ad equos emendos ex publico dedit, et viduas attribuit, quae in annos singulos bina millia aeris penderent, quibus equos alerent 3 . Ex his quoque in senatum legebantur, quando hic ordo supplendus erat; ait enim Livius B Deinde quo plus virium iu senatu frequentia etiam ordinis saceret, caedibus regi diminutum Patrum numerum, Prim fribus Equestris gradus lectis, ad trecentorum summam explevit' 4 . Ex quibus verbis colligendum est, Senatores Equitesque in prima classe censeri consuevisse. Et sic sponte quasi ad censum Senatorium et Equestrem VenimuS.

In senatoribus legendis etiam census ratio habebatur, qui quidem a liquissimis temporibus minime spectatus fuisse videtur 5 . Sed deinde fuit octingenta millia sestertium. Nam Servi Tullii modus non pro e

petuo accipiendus est, cum constat, divitiis in Republica auctis, censum etiam auctum esse, ut e sequentibus dilucide apparebit Hiinc censum deinde Augustum ampliasse, et pro octingentorum missium summa duodecies

Η taxasse, scribit Suetonius Ν), licet Dio Cassius 10 m eum p suit T)ν quem ciuetonii et Dionis haes in re dissensum Perigoniusci Vid. Dionys Hal. lib. IV eap. i. et Iib. II cap. 59. cons Lips de censura et cenau. pag. i. E Reeentioribus praesertim Iegantissime hane rem exposuit et. h. Laveoque Ηiat erit de Ia έpubL Rom. Tom. I. pag. 5. et seqq.ca Vid. Livius lib. I. cap. 45. Cons. Pigh. Tom. I. Pag. 47.

S Vid Livius i. I. 4 Vid. Livius lib. II. c. I. 5 vid. Plin. Hist. Nat. Praef. Iib. XIR 6 Vid. Suet in vita Augusti cap. 41. Ibique Grae . id Dio Cassius lib. IV. Pas. 55 . edit Ioh. Munclavit.

32쪽

omnino sustulisse missi videtur. Nempe ostendit, Senatorinna censum octingentorum millium fuisse ante Augustum, atque Augustum eum

quidem primo redegisse ad quadringenta millia quod ex Dione probat, qui hoc factum scribit, quoniam muli bellis intestinis paternas facultates amiseratit l) postea vero ad decies centena millia perduxisse, o tremo etiam ad duodecies. Existimat igitur, Suetonium illum censum posuisse, quem Augustus invenerat ad Rempublicam accedens, Dionem

Cassium contra memorasse eum, Prout ab ipso Augusto constitutus statim post bellum civile, et dein prima vice ampliatus fuerit. Quod ad duode cies sestertium attinet, ea tandem Summa Constitutum fuisse ab Augusto Censum Senatorium, putat colitigendum esse ex alio loco Dionis, ubi ait:

επειδη τε συχνοι τῶν νεανίσκων ἔκ τε του βουλευτικο γένους se τῶν αλλων ἱππεων πενοντο, μηδεν πατιο εχοντες, τοις με πλείοσι τ τεταγμιένον τὼκημα ουνεπληρωτεν , γδοηκοντα δέ τισι καὶ ς τριακοντα μυριοιδα τουτοεπηυξησε 2) Quo ex loco, scribit eriZonius, putem vel iam tunc in

animo habuisse Augustum hanc summam praefinire tandem men8uidi, amplissimi senatus, vel certe illud Augusti factum Suetonium in er-D Orem induxime, ut, quum animo ejus observaretur, Augustum tot senatoriis adolescentibus censum supplevisse usque ad duodecies HS., eamque Summam certo sciret post illum imperatorem fuisse propriam cenSui Senatorum, ex eo existimaverit, id timc ab illo ipso fuisse constitutumV 3). Omnes autem senatu excludebantur, qui censum Senatorium Supplere non valebant, adeo ut, ita iam lecti inter se natores , clamem quando patrimonii naufragium lassi essent, ab hoc honore removerentur, quod indicat Cicero: Hs, inquit, habet in Vola

terrari possesSionem, cum in eam tanquam e naufragio reliquias con- tulisset. Hoc autem tempore eum Caesar in senatum legit quem se

dinem isse, ista possessione amissa, queri vix potest. Gravissimum autem est, Cum superior factus sit ordine, inferiorem esse fortuna; minimeque Con enit, ex eo agro, qui Caesaris iussu dividatur, eum

33쪽

μ moveri, qui Caesaris beneficio senator sit' 1). Sic quoque taberius,

quamquam honestam paupertatem innocentium sublevavit, egentissimos tamen vel senatu movit, e loco cedere coegit M et propterea Iaudavit Gaudius illos, qui ob rei familiaris angustiam senatorio ordini spontecessissent 3 Sed non Solum Senatores e censu legebantur, Verum etiam Equites. Equestris autem censu fuit omnim consensu senatori minor,

nimirum sestertium quadringentorum militum et vero a primis inde temporibus Reipublicae celebratus est, quod Livius non obscure indicat 5 .

Ut autem per censum Equestrem ordinem impetrabant equites, si quo que OSdem, consiunt patrimonio, Equestris dignitatis jura perdidisse, suspicari licet. Huc autem respexisse videtur Suetonius Cribens Ciun n plerique Equitum, attrito bellis civilibus patrimonio, spectare ludos en re non auderent metu poenae theatralis, pronimciavit, non teneri

ea, quibus ipsis parentibusque quester census inquam fuisset' Q. Constat enim locum separatum in spectaculis publicis fulas Equitibus, cum Roscius otio ribunus plebis legem tulerat, ut HIuites in quatuo decim gradibus proxime Orchestrae junctis sederent 7 . Praeterea equum publiciun habebant, qui a censoribus iis dabatur et sane eorum dignitas proxima fuit senatoriae, quandoquidem ex iis senatores legebantur 8); unde Lavius hunc ordinem senatus seminarium appellat M.

Haec census ratio a Servio Tullio instituta per multas aetates Romae duravit, licet quaedam aliquando mutata sint, uti deinde manifestiuufiet. Ipsum autem munus censum peragendi primum ad reges pertinuit. Ita ipsum Servium ullium censum egisse, et quater Iustrum condidisse,

13 id Cie Epist ad divers. Iib. XIII. Epist. 5. Cons. Hanne n de eura Domest. Rom. Dis3. IV. cap. a. pag. 524. om. I. Novi Thes. SaIIengrii. a Vid. Ue1I. Patere Iib. II cap. 29. 3 5. 5 Vid. Tacit. lib. II. cons. Praesertim Alexander ab Alexandro Dier. Gen. lib. v. cap.

4 Vid. Martiat. lib. V. num. 6. et Horat Epist. Lib. I. Epist. I. . 7. 5 Vid. Livius lib. V. eaP. T. 6 vid. Suet in vita Augusti cap. 4o; ibique Duher. Vid. Livius Epist. lib. XCIX. et Horat Epist. lib. I. Epist. I. Vers. a. 8 Vid. Ovid. Trist. Iib. IV EIU Io. v. 55. 9 Vid. Livius lib. XLII. cap. i. Lamprid. in Aiax Se . caP. 9.

34쪽

refert Valerius Maximus l). Post reges eiectos, uti reliquum munus regum, ita quoque jus agendi censum, obtigit primis Consulibus et Di tatoribus 2 , qui per LXVII annos censum civium egerunt. Quod quoque ex eo constat, quod Livius alio loco 3), priusquam adhuc proprii magistratus, Censores dicti, instituti eSSent, reserat, censim quidem actum, sed ob consulem interfectum lustrum condi religiosum fuisse. Nisi enim consules Censum eo tempore egissent, et Iustrum condidissent, religio intersecti consulis non potuisset impedire, ne lustrum conderetur. Cum vero deinde bellis externis aliisque muneribus consules non diutius censum agere possent, et jam XVII anni praeteriapsi essent, per quos nullus census actus erat anno tandem CCCXI, M. Geganius Macerinus et Τ. Q. Capitolinus consules legem tulerunt, ut proprii censui agendo

magistratus CrearentUr Quae e Cim accepta esset, peculiares huic rei

magistratus creati sunt, Censores dicti 4). Et sic ad magistratiun ipsum

Venimus, quem igitur altero capite videamus.c1 Vid. Val. Max. lib. III. cap. 4. Ex S. et Livius lib. I. ap. 44. 2 Vid. Livius lib. III cap. 5. et lib. IV. cap. 8. Dionys. al. lib. V. cap. I et Eap. b. 5 Vid. Livius lib. III. BP. II. 4 Uid. Livius lib. IV. cap. . Ibique Drahenb eons praesertim Pigh lom. I. pag. 165. et praecipua argumenta desiimis e Disa de censoribus aloisii inserta Mem. Inscr. et Heg. Litt. arisinae, tom. I. pag. 4. et Gravinae Disa de censura, Pag. 26 et seqq.

35쪽

Censurain, id est magistratum ipsum, agebant, ut jam vidimus, censores. Hi inter magistratu maiore ordinarios relati nomen a censendo adepti sunt. Verum cum Verbum censem Vario sensu Surpetur, a qua demum significatione censores dicti sint, controvertitur. Alii enim eos dictos putant a censendo, id est constituendo, praecipiendo sed probabilior videtur aliorum sententia, qui existimant Censores dictos esse a censendo, id est aestimando, arbitrando Verbum censere autem proprie significat numerare, et est a Verbo κένω, unde eS κέντρον, Latine punctum Constat autem Veteres per puncta numerasse l). Censores quoque primo dic bantur censitores, ut quaestores quaesitores deinde illi dicti fuerunt censitores, qui in agris agros aliaSque res et in urbe privatas res laxabant 2 . Censoribus autem isto tempore, quo primum creabantur, incumbebat census bonorum, inspectio morum cujusvis et Similia invidiosa munera. Unde censura a nemine appetebatur, qui umquam ad alium magistratum gerendum adspirare cupiebat. Sed quoniam censin a non modo uulis, sed etiam necessaria credebatur, hoc munus Vario honore auxerunt; et ita quidem,

i mo praecipit Wyttenbachius, iurannot ΜSS. ad D. Dan. Lennepi Elym Ling. Graec , tom. II., ubi legimus B Censeo a κεν derivandum , unde iam M. Latine punclum; atque Per uncta numerabant Veteres, unde et illud Horatii, omne tulit punctum, quia miscuit titile dulci, id est, omnes numeros abstulit, omnia suffragia consecutus est. Hine dicitur censere proprie numerare, aestimare, taxare. Cons. Fest in voce cenae et emores.

36쪽

ut hic magistratus tandem omnium ape haberetur. Constat enim censores a Romanis initi saltem Creato eme, ut censum agerent, et dein magis magisque horum potestatem esse auctam, ita ut penes eos esset morum, disciplinaeque Romanae regimen potestas senatores legendi, et principem senatus conStituendi, Cura publicorum privatorumque locorum, vectigalia, alia 1 . Mors etiam ipsa censoris urbi Romae atque toti Reipublicae triste prodigium habebatur. Cunique sanctus magistratus esset, iis mortuum intueri vel tangere vetitum erat, antequam lustrum condidissent 2 adeo ut plerumque post consulatum aliosque magistratus tanquam supremum honorum fastigium Apeteretur censura. Quare Plutarchus de ea scribit κορυφή δέ τίς εστι τιμῆς α πασης ἡ αρχὴ , καὶ

τροπον τινα τῆς πολιτείας πάσης πιτελείωσις, αλλην τε πολλὸν ξουσίαν

I 'εχουσα, καὶ φν περι τα ἔθη και του βίου εξέτασιν 3 Quid mirum igitvi', primis temporibus semper Censores creari e patriciis 4 2Deinde vero primus censor creatus est ex plebe C. Martius Rutilus, qui quoque primus ex plebe Dictaturam obtinuerat 5 . Duodecim vero annis post constitutum eSt, ut omnino alter CenSOrum Semper ex plebe crea dus esset 6 ; et tandem anno urbis DCXXII primum duo censores plebeii constituti sunt 7 et ex eo tempore nullo discrimine, modo utrumque plebeium, modo utrumque Patricium, modo alterum Patriacium, alterum plebejum Romati crearunt. Deinde ad dignitatem censurae maxime faciebat quod nemo ad eam evehebatur, nisi antea fuisset

consit vel Praetor indeque Livius ut quid singulare de Licinio Crasso notat, illum ex sedilitate gradum ad censuram secisse 8 Creabantur

autem censores comitii Centuriatis, quihus reliqui omnes magistratus

majores creari solebant 9 . His vero comitiis nulli alii praefuisse leguntur,

si Vid. Chr. Thomasius Disa Acad. lom. II. dira. 57 de Iudicio eu emur morum, P. 764.ία Vid. Dio Casa lib. IV pag. 54I. 5 Vid. Pluti in vita Catonis Maj eap. 16. et Casaub ad Suet in vita Caesaris, eap. 6. 4 Vid. Zonara Ann. lib. VII. CaP. 5. 5 Vid. Livius lib. II cap. 22. 6 Vid. Livius lib. VIII. RP. II.

et Vid. Livius lib. IX. Epit. 8 Vid. Livius lib. XXVII. cap. 6. ρ Vid. Livius lib. IV cap. 8. Aul. GeII. lib. XIII. cap. 15.

37쪽

nisi consules 1 . Numquam vero ipsi censores comitiis praefuere, qui ne comitia quidem ulla de re habendi jus habebant, quod e Cicerone confici potest, qui tu enumerandis illis, quibus ius esset agendi cum Popido, nullam Censorum mentionem fecit. 2 Atque hoc loco non alienum putavi verba rebelli Pollionis inserere, ubi censoris electio senatus acclamatione fiebat B Cum in aede Castorum senatus haberetur, ireturque per sententias Singulorum, cui deberet censura deferri ubi primum praetor edixit quid vobis videtur . . de censore deligendo Atque

eum, qui erat rinceps, cum Senatu Sententiam rogasset, absente Valeriano, omnes ima Oce dixerunt, interrupto more dicendae sente

Boiae Valeriani vita censura est. Ille de omnibus judicet, qui est om- nibus melior. Ille de senatu iudicet, qui nullum habet crimen. Ille de vita nostra sententiam ferat, cui nihil potest objici' 3 . Cum autem

censura fuerit summae dignitatis magistratus, maxima quoque auctoritate praeditus, L. Marcius CenSorinus, qui iterum censor creatus erat, legem Marciam promulgavit, ne qui bis censuram gerere posset Quando quidem igitur maximae erant auctoritatis, semper duo creati sunt et paulatim obtinuit, ut, altero mortuo in magiStratu, SuperStes quoque continuo se magistratu abdicare cogeretur. Putabant enim Romani, si incensoris demortui locum alius Sussiceretur, id ontinosum esse; si quidem eo lustro, quo a Galli Roma capta erat, alteruter Censorum mortuus et superstiti novus collega datu emet, re in men vertit, et deinceps o servatum est, ne id iterum seri posset 5 . Et jam antea hoc obtinuisse videtur, ut censor, mortu collega, lustrum non perficeret. Certe eo tempore, quo nondum censore iuStituti erant, et consules adhuc censum agebant, mortuo collega, alteri conSuli Iustrum condere religiosum erat 6 .

1 vid. Livius lib. XXVII. cap. I. et Cic. Epist ad Atti c. lib. IV. Epist. a. a vid Cic. de Leg. Iib. III. cap. 4. Aes Geu lib. III. cap. 15. Cous Manut de Leg. Rom. cap. 52 initio. 5 Vid. Trebell. Poll. Val. Pater et Filius tom. II pag. 47. Hist. Aug. Script Lat. Miu. blburgio edit. Conf. Ferrarii de Veter acclamat et Plausu lib. IV. cap. 5. Pag. M. 4 id Val. Max. lib. IV cap. I. ex. I. Aur. tot in Vir. III. cap. 52. Plut in vita Cori Iani cap. I. Cons. Praesertim Alexander ab Alexandro Dier Gen. 1ib. III cap. 15. P. 654. 5 Vid. Livius lib. V. cap. Si lib. VI cap. 7. Iib. IX. cap. 54. Cous Pigh tom. I. p. 164.

6 Vid. Livius lib. III. eaP. a.

38쪽

ob hanc quoque causam ambitioni apirii, qui censuram gerebat, quo Iustro Bioma capta est, et retinendi magistratus cupiditati adscribit Livius, quod collega demortuo alium Subrogaxerit l), quod certe non fecisset

Livius, si alite Papirium id Semper observatum fuisset. Quum autem census quinto quoque anno agebatur, Propterea pri ipio creati sunt censores in quinquennium 2 Sed Cum tanta potestas, per tantum temporis data, nimia videretur, Mamercum Aemilium Dictatorem legimus anno

urbis CCCXIX legem tulisse, ne censura ageretur ultra annum et Seme ire tempus ita ut, cum antea quinquennali esset magistratus, nunc esset annuus et semestris. Haec lex tamen ita lata erat, ut quidem quolibet quinquennio tantum novi censores crearentur, Sed tamen illi censuram, id est magistratum, non nisi per annum et ex menses obtinerent per reliquos autem tres annos et ex mense nulli essent censores in epublica Romana, quod ex Livio facile constat 3 .

IIanc legem non diu obtinuisse, et tempore Appii Claudii abrogatam stasse, scribit Augustinus 4 , idque probari existimat Appii Claudii exemplo,

qui contra hanc legem censurae honorem retinuit, uti narrat Livius Sediti hoc Livii Ioco cum legimus, eum per Vim contraque Iege Censuram retinuisse, propterea minus probabile esse videtur hoc Augustini iudi cium quamquam huius Sententiae etiam savere censetur Asconius Pedianus, scribens B Alii sic intelligunt neque census esset, hoc est, neque census ejus in quinquennium illud esset factus, quorum annorum spatio instaurari census Solet apud censores, quorum administratio per lustrum, hoc est quinquennium, extenditur' 5). Sed sconius nihil aliud monet, nisi professionem census, quam quilibet civis apud censores iaciebat, aliaque munera, quae a censoribus peragebantur, Per totum quinquennium, quod erat inter creationem horum et sequentium censorum, observata fuisse ita ut, si censores initio sui magistratus e g.

co Vid. Livius lib. IX. cap. 54. a Vid. Aseon. Pedian in Cicer Divinat pag. o. et nuph. Panu. Comment in lib. I.

5 Vid. Livius lib. Iv. cap. 24. lib. IX. eap. 53. Cons Christoph. Cellari Antiq. Rom. edit. Gui1 Leon. ahne V. Cl. Pag. 7. 4 August. de Iegibus, in lege Aemilia. 5 vid. Ακon. Pedian ad Cieer in Verrem Pag. 8.

39쪽

vectigalia locassent, hanc Vectigalium Iocationem per totum quinquennium observatam suisse. Sed sunt viri docti, qui legem Aemiliam sic

interpretentur, ut dicant, hac lege constitutum esse, ut quolibet octodecim mensium Spatio ori censores crearentur, inter quos praeprimis Dodwessus 1 adeo ut quolibet triennio hina censorum paria fuerint. Equidem eos errare existimo Gntrarium enim patet ex historia ce

surae Appii audii 2 . Si enim finitis Octodecim mensibus, novi Censores creari soliti , adeoque , octodecim mensibus censurae Appianae exactis, novi alii Censores a populo electi fuissent, nihil retinendae dignitati Appius praetexere potuisset sed praeterea ex tota illius oratione apud Livium colligi potest, Mensores adhuc in quinquennium, etiam post legem Aemiliam, creatos fuisse, licet tantum per octodecim menses ex illius legis praescripto honorem obtinuerint et sic demum Appius praetexere potuit Iegem Aemiliam sua et reliquorum censorum, qui post eam legem vi primae legis constituti sint, creatione a populo

abrogatam fuisses 3 . Praeterea diu post Appium adhuc obtinuit, ut

quolibet quinquennio duo tantum censores eligerentur, et tamen ipsi censores tantum per octodecim menses honorem gererent quamquam Dodux ellus existimat, post Appii censuram censores iterum magistratum per totum quinquennium obtinuisse. Sed legem Aemiliam non abrogatam fuisse, Potest probari, quod diu post Appii censuram censores oci decim mensibus, Per quos censurae honorem obtinuerant, Praeterlapsis,

petierint, ut anni et bimensis tempus sibi prorogaretur ad gerendam cens am. Scribit enim Livius a Petentibus censoribus, ut ex instituto ad sarta tecta exigenda et ad opera, quae Iocassent, probanda anni et bimensis tempus prorogaretur, Cn. remellius ribimus intercessiti ).' Blud autem sacere non potuissent, si jam tum alii suissent creati e fores, idque petere etiam non necesse fuisset, si lege Aemilia abrogata, per integrum quinquennium censuram obtinerent. Sed idem Dodwelluc 5

1 Vid. Dod eu de Cyclia et Dissert. X. 9 2. Pag. 65acti Vid. Livius lib. IX. cap. 54. 5 Fusius hoc docet Draherib ad Liv Iib. X. cap. 47. 4 Ud. Livius Itb. XLV. cap. 15.

40쪽

contendit, censores loco laudato Livii nihil aliud petiisse, quam ut in

primo censurae suae anno duo menSe intercalarentur; verum Drahe

horchius hanc odwelli conjecturam non e felicissimis esse ostendit, cum ex verbis Livii pateat, non enSOre Petiisse, ut Primus annus censurae tempore bimenSi Prorogaretur, sed ut tempus arini et bimensis Prorogaretur, nempe ibi censuram gerentibus illudque nequaquam notare posse, ut in uno anno tempus bimenSi intercalaretur. Praeterea probat Drahenhorchius, si censores id, quod DOdWessus putat, petiissent, eos id petere debuisse a collegio Pontificum, cui concessa erat potestas i tercalandi et annum ordinandi tum Vero id Tribunos plebis intercedendo impedire non potuisse, quod Ponti X MaXimus rerum gestarum rati nem reddere cogi non poterat 1 . Ex quibus omnibus collectis et collatis apparet, post legem Aemiliam censuram, cum antea quinquennalis esset,

DCtam esse annuam et SemeStrem , et quidem quolibet quinquennio novos censores creatos esse, Sed tamen eo censurae honorem nonnisi per

annum et sex menses obtintiisse. Sed jam de insignibus censorum videamus, ut dein fata Censurae in Republica Romana narremus. Censores omnia insignia maiorum magistratuum habebant, praeter Lictores inter quae praecipue referri debent toga praetexta et sella eu rulis Ministri eorum erant praecones, Viatores et scribae, qui censoriari tabulas Romae, Italiae et omnium Provinciarum conficere debebant, qui deinde censuales vocati sunt.

Censura in Republica Romana duravit sere usque ad tempora Imperatorum , et Cornelio Sylla Dictatore per aliquot annos sere de medio sublata fuit Censorium nomen enim quod maxime Xosum apud populum Romanum erat, dicit Cicero, eo tempore propter judicum culpam et dedecus exposci ab eodem populo, qui antea illud recusaret 2). Deinceps rursus restituti sunt censores, sed sub C. Iulio Caesare sunt

i Docet hoc Draheuhorchius ad Liv. lib. XLV. cap. 35. qui omnino videndus est, et loci citati Cons. praesertim Manut de Ieg. pag. io . et Hottom de magi Str. Rom. Pag. 866.

a Vid. Cic. Divinat in Q. Caec cap. 5. ibique seon. Pedian et Sigon comment. in ast Pag. 68. om. I. Hist. Rom. Seripi Lat. Edit Sylburg.