Sigismundi Storchenau ... Institutiones Logicae

41쪽

Quom indo Phiis Iosophia

38 Priaeeomenuntias in ordinem redegit , ac exposuit, in cu- ijus opera commentatus est Alexander Halensis Dbeior irrefrutabilis in Fons sitae . Hos exinceperunt B. Albertus M. Ratisbonensis Epi scopus, & SS. Thomae Aquinatis & Bonaventurae praeceptor , qui conScriptis quam plurimis libris Parisiis, di Coloniae Agrippinae docuit; D. Thomas Aquinas Doctor Angelicχas, a quo schola Thomistica descendit; S. Bona ventura Doctor Seraphicus, postmodum S. R. E. Cardinalibus adnumeratus ; iugidius Romanus Doe is Fundatissimus ; Joannes Duns Setotus Magister subtilis , qui cum vehementer D.

Thomae doctrinam impugnaret nOVam SCholam , quae Scotistica appellata est , erexit . 'Duabus tamen hisce scholis tomisticae nimirum, & scotisticae, alii paullo post se opposuerunt , qui Neutrales dicti sunt, quod nunti alioquin parti adhaerentes Aristotelis solum placita in plurimis saltem , ac praecipuis defendebant . In selicius longe Aristotelem propugnavit Petrus Pomponatius Italus vir argutu S i ceteroquin , at impius , aperta enim in opere a se composito athei sun semina sparsit : ex eius schola prodiit Jul. Caes. Uaninus extremo ob atheismum supplicio Tolosae amestus . Atque ab his Hobbesius deinceps, ac Spino et a monstrosae illa abominandae doe rinae principia

desumsisse videntur.

XXXV. Cum ita maximo animorum aeSture; Aristote 'is in scholis agebatur, parum ab infuit, quin omnis paene philosophia in interi tum rueret , relicta solum egregie de rebu abstractissimis disputandi arte , in quam illadbnique desiit. Non potuit ea res non justissimam iis, quibus acrior inerat intelligentiae vis , indignationem mOVere ; quare complures , dispari tamen successu , in diversis Eu.ropae partibus , qua libris editis , qua novis

circa res naturales inventis , iisque publicam in '

Diuilii Coc

42쪽

in Iucem datis in id operam contulerunt , ut philosophiae laboranti succurreretur qua demum ratione , accedente etiam summorum

Principum cura eueelum est, ut illa ad eum splendoris gradum , quem hodie feliciter tenet , tardissimis licet passibus , perveniret . Iam igitur Novatorum in philosophia praeclupui sunt promendi . . Qui N XXXVI. Etsi jam olim Raymundus Lul- 'atorealas ex nobili inter Majoricanos genere anno Ia Isis progenitus conscribendo primum no- Fhs iuan1 Logicam sub nomine Artis Magnae , e . . iusque deici epitomen Artem Parvam , unde Ars Laelistica, a multis probata, a pluribus reiecta ortum traxit et tum etiam Laurent iugValla in Italia Aristotelem acerrime impugnando primam Novatorum gloriam quaesiverunt, eam tamen Morhofius attribuit Bernar- dino Telesio Consentino ex oppido Calabriae, qui novem. libris de rerum natura Secundum propria principia anno I 387. compositis praegrandi Peripateticorum. turbae bellum. indi , xit, ac Neppoli Academiam Conseminam au- Spicatus est. Eodem quoque tempore floruit

Petrus Ramus natus anna i sis. Regius Parisiis eloquentiae, ac mathemat uiri ProseSSOr , acerrinius omnium veterum insecrator , ut

nec Cicero mordaces illius dentes e nugere potuerit : magno strepitu id egit , ut ejectae scholis Arsstoteli sua ipsius philosophia Sub . Mituere r . atque hunc in finem conscripsit tres dialeeticarum disputationum librOS munus novae logicae obituros ; tum anima lucr Siones adversus Aristotelis organum . ac demnique dialecticam magno ab iis studi apprehensam, qui subinde Ramei, vel Ram istae dici voluerunt L Uerum non diu post philosopbia- hac publico Francisci I decreto ex Galliarum

regno exsulare jussa est . His aecvnSert POS- sunt Titanias Hobbesius recentiorum tempo

rum. . Di iligo: by Corale

43쪽

rum Epicurus , & Theophrastus paracelsus Pater Enthusiasta ruin a Morhofio dictus; ille Malmesburi in An lia anno r388. prognatus praeter logicam, quam computationum titulo edidit , conscripbit elementa philosophiae in tres partes divisa, de corpore ι de homine , de cive ; his addidit librum Leviathanis nomine insignitum , in quibus doctrina prorsus virulenta , manifestaque atheismi , ac tyrannidis principia continentur ; hic Eremum B. V. in Helvetia anno i ρῖ. locum natalem habuit, Salisburgi vero, ubi diutius commo- Tatus est, ranno i 4 i. obiit ; studio novandi abreptus mixtum quoddam ex theologia , ac philosopia chaos consecit . Qui ex e)us Scho Ia prodiderunt, Chymici appellati sunt eorumque grege ua duxit Ioannes Espagnet Bur- degalensis Curiae Praeses . XXXVII. Meliori longe successu in reparandis litteris elaboravit Franciscus Baco de Verulamio Anglus , regnique Cancellarius

vulgato circa annum idio . novo organo Rhod huc notis & fine , & methodo , & inquirendi principiis prorsus diverso quod Peripateticorum logicae , sicut & instaurationem magnam eorum physicae opposuit : q 3 τ' , tum & muneris dignitate , & doctrinae In gentis fama saeculi sui eruditos excitavit , ut adumbratam ab ipso novam philosophandi ra--tionem & excolerent magis , & deinceps Sequerentur. Id quod egregie praestiterunt Blasius Paschalis in Gallia , Galilaeus, eiuSque discipulus Evangelista Torricellius in Italia , Otto Guerichius in Germania , Robertus Boyleus in Anglia , aliique complures , . qui omnes in excolenda philosophia, ac praecipue quidem physica non sine ingenti fructu ud

runt . Atque hac demum ratione etIe uiri est, ut Aristotelis auctoritate in scholis Feri

sim decrescente philosophia novam

44쪽

in Philosophiam. Id uerit : at quod iam olim eius incrementia

pliarimum obsuit, ne tum quidem satis praecaveri potuit , sectarum varietatem intelliis .m no-go ; ea enim invalescente contingit , ut phi- losophi quam frequentissime , non quod in ' quaque re verissimum, Sed quod magistri sui placitis magis conformatum videtur, adopten L; neque tam veritatis inquirendae, quam receptae antea opinionis tuendae studiosi esticiantur. Has iam sectas , quas communi nomine Recentiores , sive Neotericas vocant, breviter attingendas esse res ipsa loquitur.

XXXVIII. Familiam in iis ducit Gassendistica a Petro Gassendo Presbytero Ecclesiae a silea Diniensis in Gallia praeposito, ac Regio in&qst aacademia Parisina matheseos Prosessore, nato anno Isya. Epicuri is partes suscepit , eiu que de atomis Systema, repudiatis illis , quae cum religione male cohaerebant , emendatum physicae recentiori accommodavit, quo labore multorum tulit approbationem , nec parvus est numerus eorum , qui eam doctrina in sibi Sequendam esse putarunt , quos inter eminuerunt Franciscus Bernerius, Neuraeus, Gualterus Charieton.

XXXIX. Renatus des Cartes vulgo Car- stum testus Hagae Turonum anno 1 396. ex illustri inter Armoricos genere ortus. aliam Sub qui, idem sere tempus sectam exorsus est , quae c/rxe ab ipso Carresianae cognomentum tulit. Post- βμ tquam amoeniores litteras egregie condidicerat, atque philosophiae etiam curriculum Flexiae einmensus fuerat, complures annos partim milii tando. partim per Germaniam, Italiamque pe- . regrinando consumsit ; tandem in Hollandiam, se recipiens, amplissimis muniis, quibus seu in Anglia, seu in Gallia ornari poterat, reiectis, totum sese meditationibus philosophicis, instituendisque experimentis , ac naturae effectibus ad leges geometricas revocandis in

vili l

45쪽

villa Eginondana tradidit: hic assiduo et s. annoruin labore novum philosophiae systema a,

aliis, & methodo , di dogmatibus plurimum

discrepans confecit , atque in aucem dedit . D ici vix potest , quanta , quamque diversa animorum motione illud fuerit exceptum Obstrepentibus enim alis, & acerrime novam doctrinam impum nantibus, alii, & longe quidem plures ambabus , ut aiunt, ulnis eam amplexi sunt , quo etiam factum est , ut ea brevissimum intra tempus per totum Belgium , Galliam, Angliam, ac plures Germaniae partes sese diffuderit, nactaque sit sectam res, &quam plurimos, & quam clarissimos: eorum

ex numero alii Cartesiana dogmata commentationibus suis illustrarunt, ut Joannes Clau-

bergius , Joannes de Rary , Thomas Cornelius, Christianus Hugenius , Daniel Lipstorpius, qui bii; addi debet Cl. Cordemoy : alii

ea in compendio exhibuerunt , ut Silvanas Regius, Franciscus Ba yle, Antonius te Grane, Iacobus Rohauit : alii denique nonnullis immutatis suas addiderunt opiniones , ut Robertus Boyle, Henricus Mohre Anglus uterque , Moli erus , Hariscekerus , Hamelius , Purchotius, Malebranchius ς sed horum po-SIremus modum excessit, & in peculiari suo de ideis systemate, quod Cartesii principiis Superstruxit , ab entus iasino , & fanatismo prope abest. Huc quoque referri debet Benedictus spinoeta , qui ubi Judaicam superstitionem , quam materno cum lacte combiberat, natus Amstelodami anno Iopa. cum Christianis sacris commutasset , omnem tandem in superos pietatem exuens , Atheus evasit,

ediditque principia philosophiae Cartesianae

geometrice demonstrata , tum Ethicam methodo geometrica demonstratam , tractatum theologico-politicum , aliaque nonnulla opuscula , in quibus omnibus male intortis Car-

46쪽

. in Philosophiam. testi principiis ad stabiliendum athei sinum' a

busus est, & ut se genuinum Hobbesii discipulum testaretur, virus illu4 , quod is aliqua

tamen ratione occultare Studuerat, aperte evomu t. r

L. At vero non longo post tempore po- M'''tentem nacta est philosophia Cartesiana in niana Anglia AdVerSarium Isaacum Nevulonum an qui no I 6 a. in lucem datum, a quo Nevvlonianorum secta Ortum ducit . Oppositam ille prorsns inivit philosophandi rationem ; cum enim Cartesius ad naturalium effectuum examen non descendendum esse , nisi cognitis antea caussis, putaret; ipse contra ex effectibus caussas inquirendas , docuit , id insuper adji- cIens : nullam uinquam a philosopho caussam assignari debere, nisi cu)us veritas aut ratione , aut experimentis liquide demonstrari queat; quo principio fabulosae Cartesii hypotheses penitus evertuntur . Doctrina haec ;Novaque philosopclandi methodus partim in opere quod inscrtrit Principia Philosophiae Mathematica, partim in optica proposita ita

eruditis omnibus sese probavit, ut hac , qua vivimus aetate , eorum sere nullus sit , qui eamdem non profiteatur. Longum foret enumerare eos Omnes viros & a Scientia experimentali, & a geometriae , algebraeque Sublimioris peritia clarissimos qui inde iam ab trigine hoc systema , & propugnandum , &doctis suis laboribus excolendum sibi sumserant , quos inter praecipuum sibi locum vin- Sc.nt : inavesandius, Mussenbroeelcius, Claris kius, Keillus, Mac-Laurinus , Iurinus , De- sagulliers, Kraffrius , & celeberrimi in principia philosophiae mathematica commentato res e Seur , & Iacquier . His accensen - ,

oscoVich olun in collegio Romano . dea vichii thinc in Regia, Ticinensi academia mathema

47쪽

tuae

ti an

Quis Volfius

44 Hole'omenon tum Prosessor, qui tum in compluribus opusculis , rum & praecipue quidem in Theoria philosophiae naturalis primum Viennae arari 1 18. edita, dein Venetiis anno 176 recusa Nevutonianam Theoriam ita vel deduxit, vel emendavit, ut eam sibi gloriam omni iu- Te Vindicet , quae systematum auetoribus Msectarum principibus debetur . Elaboratum a Bosch ovi chio systema adoptarunt , & eruditis lucubrationibus illustrarunt Carolus Benve nuti

Romae, Carolus Scheriser , & Paulus Maho 'Viennae, Leopoldus B ivvald Graecii . XLI. Quo tempore Anglia Suo glsriabatur

Neotono , Germaniam nostram Gotosted Guillielmus Leibnitius , magnum inter eruditios nomen , illustravit Lipsiae anno 16 6.

mundo datus. Scholasticorum ille quidem philosophiam non ex integro repudiandam , in

multis . tamen emendandam esse censuit ἔeam in rem obscuras consuSasque eorum notiones ad claras , & distinctas reduxit .; terminos inanes , quibus illorum scripta Scatebant, exstirpavit; methodum denique math maticam in auxilium vocavit . Atque hanc suam mentem tum in Thaeodicaea , tum in Hypothesi physica nova , tum in aliis conmpluribus opuscolis, quae actis Lipsiensibus e rum temporum inserta sunt , palam secti Hoc porro labore , tum iis etiam , quae in mathesi sublimiore praestitit, excellentis doctrinae famam sibi comparavit, naetusque est sectatores in Germania praecipue non paucos, ex quibus Leibnitianorum secta hodie in metaphysicis precipue florent conflata est . Omnium antesignanus est . Christianus Volfius magno editorum voluminum numero clarissimus, quibus omnes philosophiae partes, ac mathesin universam est complexus : ne ingens turma comitatur eorum, qui logicam ,

ac metaphysicam ad mentem Leibnitii con

48쪽

eianarunt; sed non attinet eos nominatim revicensere, cum in omnium fere manibus versen. tur , nec nisi VOlfiana premant vestigia . Praetereundus tamen non est Ioach. Georgius Daries, qui in Elementis Metaphysices lenae anno Iγεῖ. recusis Leibnitium, Volfiumque ita

sequitur, ut vere Solam ipsorum methodum retinuisse , Cetera de suo attulisse videatur .

Ad extremum hic loci dissi mulandum non est, Leibnitium, uti eruditis suis laboribus ad logicae praesertim, & metaphysicae splendorem plurimum contulit , ita abstractis, quibus plus aequo indulsit, ratiociniis, ad opiniones quasdam non parum absurdas delapsum fuisse ; id quod in metaphysica solidis rationibus demon-εtratum ibo.

XLII. Adneelendi hic forent ii, qui ab eo, qui

suo instauratae sunt litterae, ad nostra usque pyNi exeatempora ecu icam .philosophandi libertatem secuti, Seu priVato studio, Seu conjuncto cum lebre aliis labore vel philosophiam universam; vel quampiam illius partem nominatim excoluerunt ; sed infinitus prope horum est numerus ,& longior ne sim, prohibet praestituta operi brevitas. Quare commemorare nolo peurba chium , Regi Omontanum, Copernicum, & chonem Brahe utrumque systematis mundani conformatione celebrem , Kepleruin , Hevelium, de la Hirium , Cassinium, Ho inber. gium , I' Enaerium, Morioitum institutis de motu, plantis, aquas, coloribus &c. tenta mi nibus , ac Ottonem Guerichium inventionstmachinae pneumaticae clarum ; tum neque Ma-raldum , Malapertium , Levven hochium, Ia-iaberium, Noletum , Berno ullium utrumque , uterum. Praetereo quoque complures alios illustres viros: Clarium, Sche inerum, qui primus in sole maculas detexit, Gul dinum , Κir-theruin , Schotum ex Germania r Cabeum ,

49쪽

46 Pret om nouti re astronomica prae ceteris omnibus laudandus unus bibliothecae instar esse potest. -- ut ait Morhofius, Casatum , Philippum Bonam , Franciscum de Lanis, cuius fontibus libro Magisterium naturae & artis inscripto plures recentiorum Physicorum suos hortulos irrigarunt, ex Italia: Fournierium, Claudium Miliet, de Chales, Pardies , Daniel, Tourne- mine, Regnauit, Castet ex Gallia oriundos . Praetereo denique quam plurimos alios, quo-hum doctis laboribus hodierni eruditi plurimum , debent: atque huic pro legomeno finem imp

no, id solum adsungens: ium demum maxima philosophiae incrementa accessis e , ubi suam in tutelam summi terrarum Principes ea indem Susceperunt, eJusque Commoda qua ereelis Academiis, qua constitutis doctissimorum virorum societatibus promoverunt, summo & litteras ,& litteratos homines favore prosequentes; qua

in re quid olim Carolus M. in Germania , Gallia, & Ita fia ; quid deinceps in Italia Pau- , Ius II. P. P. & Leopoldus Magnus Hetruria Dux; in Anglia Carolus II.; in Gai ia Ludo- , vicus XIII & XIV.; in Germania Leopoldus M. Imp. Rom. in Borussi a Fridericus Rex; in

Mosco via Petrus Imp. praestiterint , notum est: quanta veto ab Augusta Magnae There- siae Nostrae munificentia in hanc Academiam profluxerint ornamenta, argumentum eSi non tam exiguo in opere pertractandum, quam grato omnium Nostrum animo recolendum .

50쪽

Entem , sive animam nostram facultate cognoscendi pollere, nemo est, qui in Se non experiatur. Facultas - haec, etsi per SeSe ad veritatem tendat, frequenter tamen longo ab ea intervallo aberrat: norma in igitur sequatur quampiam , necesSe est, qua in operarionibus suis diriga

tur.

XLIV. Quamdiu naturali 'tantum prudentia regimur, normam hanc distincte non cogno- 'i gica .cimus, neque rogati, cur hoc, vel illud ra- 'i Vtiocinium vitiosuna sit λ rationem clare edicere possumus : fieri tamen interea potest, ut quiser longiorem usum , & exercitationem na-l itum quemdam, sive facilitatem obviam in compluribus rebus veritatem detegendi sibi comparet . Habitus hic ipsa est logica natu

XLV. Quodsi norma haec distincte evolva euidtur, tessesque . ex quibus coalescit, deduc ηn-j tur, oritur inde lutea ortifici0 a, quae pro- '

C a inde