장음표시 사용
51쪽
Operis 'utilitas Iogicae attificiosae δ
8 Pro legomenon in Logicam . inde aliud non est , quam scientia , quae prO- positis explicate legibus secultatem cognosci-tivam in cognoscenda veritate dirigit . COROLL. I. Logica artificiosa a naturali quoad substantiam non differt ; eaedem enim inuraque leges Obtinent . COROLL. 2. Leges, quas logica artificiosa perspicue proponit, ex ipsa naturali mentis constitutione desumendae sunt, quas nimirum ipsum rationis lumen, experientiae, di observationes, ac denique diuturna meditatio suppeditant.
XLVI. Ex data logicae artificiosae definitione palam fit, quid in ea pertractare oporteat et agendum nempe est primum de facultate cognoscitiva, quae dirigitur ; tum de veritate , t quae cognoscitur; demum de ipsa veritatis cognitione, quae expetitur. Atque haec est generalis huius operis partitio. XLVII. Utilitas logicae artificiosae latissime paret ; absque ea enim non modo nemo inscientia quacumque profundam , solidamque eruditionem obtinere; sed neque in difficilio- fribus communis vitae actionibus sat providus, cautusque esse potest; cum, qui sola utitur 'ilogica naturali, & minus a frequenti errandi periculo removeatur & majori commissum er- rorem emendandi dissicultate prematur.
COROLL. Logica igitur primo loco ante omnia severiora studia condiscenda est , quod& inde confirmatur: quia, antequam Ueritates speciales, quae in aliis disciplinis occurarunt , investigentur, natura veritatis generatim spectatae perspecta esse debet. Actuna Iroinde agunt, qui cum Henrico Vinhieroogicam metaphysicae postponendam esse in ordinata studendi methodo contendunt.
52쪽
Proletomenon in Logicam . 4 SCHOL. Logicam maximis passim laudibus e ferri audias . Cicero eam vocat in artem is omnium maximam, sine qua nihil recteis excogitari, nihil acute dici possit, veri, ,, ac falsi disceptatricem, & iudicem, S. Augustinus: disciplinam disciplinarum, scienis tiarum judicem , atque forma tricem. Et Vero non es,e majora meritis haec praeconia vel exinde patet, quod ubi primum logica magis exculta est, Omnes illico scientiae reliquae laetius efflorescere coeperunt . Instauratae porro logicae gloriam post Laurentium Vallam , Rudolphum Agricolam , Petrum rea lusia Ramum, & Verulamium iure sibi vindicant caerPetrus G assendus, Renatus CarteSius , auctorque artis cogitandi, quem alii Antonium Amaldum ; alii Nicolium, alii Troi-gnyum , vel complures ex portu regio scriptores fuisse affirmant; hi tamen omnes esificere non potuerunt, ut logica eum splendoris gradum attingeret, ad quem ea subinde doctissimis Nicolai Malebranchii, Joannis Lockii, Bumerii, Honorati Fabri, N talis Regnauit, Fortunati a Brixia, Christiani Wolfii , Georgii Dariesii, Antonii
Genuensis , aliorumque hac nostra aetate erriditorum elucubrationibus evecta est.
53쪽
D EFACULTATE COGNOSCITI UI MENTIS HUMANAE. g. XL VIII..
Riplici modo. mensa nostra' faculta tem coguoScendi , , qNami habet , circa res cogitabiles Exercet ;. vel enim I. rem quampiam. sibi. duntaxat repraesentat , atque inlrei sic repraesentatae contemplatione. quodammodo conquiescit, tumque. ea: apprehendere , vel percipere . actus Vero ipse se δεα rei apprenso se perceptis idea , vel notio dicitur : ut cum apertis oeulis, Solem intueor : ver a. rei. ita apprehensae aliquid per assirmationem addit, aut per negationem demit; tum ipsa iudieat, actus autem judicium nuncupatur: ut eum de sole prius simplici te apprehenso cogito : est rotundtis: vel non es quadratus x vel 3. ) ex facto iam tali iudicio novum aliust deducit , & tum ipsa ratiocinaIAr, ad VS Vero ratiocinatio , sive ratiocinium compellatur ; ut cum ex praecedenti judicio insero : ergo sol esseorpus sphaericum sive gloOs ..etuae m- XLIX. Cogitata Nostra cum aliis quoquΣε' an communicare oportet : istud abSQue Signis sen-
54쪽
De Ideis , earum que Giectis . si
per terminum; iudicium per innunciationem :ratiocinatio per ur3umentationem. SCHOL. Cum hae in parte de iacultate cogno- qu6goci riva agendum sit g. 46. ), res ipsa po- Sumetustulat, ut harum trium Operationum ab ea ti, milis facultate elicitarum natura, proprietates, le- mae egesque, quibus reguntur, dilucide exponantur, ac suis etiam in locis addantur ea, quae ad rectum signorum sensibilium usum pertinent . Id quod iam Ordine exsequemur.
L. Idea est simplex rei cuiusdam repraesen- eulatatio in mente facta; ut eum mihi simpliciter iis twlem repraesento, quasi ente intueor, AI habeo Meam solis. l . COROLL. Idea exsistiti in mente : est proinde quid spirituale, seu spiritualis quaedam mentis affectio.
LI. Obiem m idear est res quaecumque per quid e-
ideam menti repraesentata. Sic ideae, quae mihi solem repraesentat, objectum est Iol. & quo- COROLL. I. Omnis res , de qua cogitari potest , potest nobis per aliquam ideam repraesentari , atque adeo obiectum nostrarum idea- rum eSt omnis res cogitabilis . COROLL. 2. Res cogitabilis vel actu exsistit ;ut hic mundus vel non exsistit quidem, at tamen p0test exsistyre . ut mrendus alterili inc
55쪽
3a I. Cap. I. obiectum nostrarum idearum aliad est φοί bile , aliud exsistens . COROLL. 3. Nihilum, seu impossibile non esu res cogitabilis, igitur per ideam repraesentari non potest, hoc est : Nihili nulla datur idea - ΗoL. Nimirum illud tantum percipio, quo a mihi idea repraesentat, & toties aliquid percipio , quoties habeo aliquam ideam. Jam fingamus, ideam quampiam repraesentare nihil: igitur ope huius ideae percipio ni hil si vera hoc: ruin nihil percipio, hoc est nullam habeo ideam ; nam percipere nihil ,& nihil pereipere, & nullam Fabere id a
Quomodo igitur, inquies , cogiri de ΠΙ-h ilo matenus cogitas de privatione , aut ablahone cuiuspiam res inic mons Iine vade est nihilum, neque illius potes habere ideam se& quando cogitas r mons sine valse est impossibilis , idem est, ac si cogitares: monS. necessario adjunctam habet vallem d. LII. Nota disitur id, per quod res una dis... seri ab alia , vel consans , quae num
tae . quam a re abesse potest; vel inretabitis, quae adesse, vel abesse potest. Constantev porrudividuntur ita essentiales, & attributa ; illae primo concipiuntiar ; hae ex illis profluunt . Similiter notat mutabiles duplicis generis sunt aliae in ipsa re insunt; proptereaque internae,
sive modι dicuntur : aliae extri nsecus tantum ' rei cum alia comparmae conveniunt, & extem Iae, Sive relationes nuncupantur. Sic in homune nota essen rialis est vis sentiendi, irem ins tiocinandi , attributum capacitas eruditionis , modus actu, alis eruditio, relatio denique maenitudo ipsius, vel nobilitaso COROLL. Quaelibet res cogitabilis ab omni alia differt: igitur cerrae quaedam notae ei conve- , niunt ,
56쪽
- De Formaue marum Din. 33esunt : eumque omnis res cogitabilis obiectum nostrarum iduarum esse possit c g. SI. cor. I.), idem de quovis ideae objecto sentiendum . LIII. Ideae inter se comparatae vel quoad 4
modum repraesentationis, vel quoad objectum plex iis repraesentatum differunt. Illa dinerentia formatu, haec materia is audit. Utraque attentionem
LIV. Idea clara est, quae obiectum ita di- quid 1- lucide repraesentat, ut illius ope id illico, & omni tempore ab omni alio discerni queat: stura . quae vero id non prastat, obsedira dicitur . Sic de Iole omnes habemus ideam claram; at Vero obscuram plantae alicujus peregrinae, cum d bitamus, num eadem sit & alias visa.
COROLL. obiecta idearum per certas notas vi Scernuntur g. 32. cor. : igitur necesse est, ut idea clara notas obiecti aliquo modo repraesentet. LV. Notae objectorum repraesentari possunt vel simul omnes , & quasi in confuso ἔ & distin. vel seorsum, & distincte: in casu priori ideaciat clara erit eo ula: in posteriori vero disiu-cta . Sic de coloribus di oriνibus habemus ideas tantum confusas; sed qui in jοIe magu iudinem , figuram, splendorem , d stantiam , motum discernit. habet sol is ideam distinctam .
57쪽
se ideas claras notarum obiecti, utque ex iisdem quasi conflatur: sic idea solis distincta constat ex itiis. claris magnitudinis, splendoris figurae, dis tantiae, motus solis . Contra idea confusa ex obscuris notarum id eis coalescit ..1CHOL.. Qui ideam distinctam ali cuius obiecth Habet, scit per accuratam. notarum. enumerationem illud explicare , secu&, qui ideam. habet solum confusam: sic nemo verbis alteri exponere potest,. quid sit color albus, aut sonus ,. neque ulla declaratione ingenerari poteri P aut caeco coloris albi, aut Surdo soni id ea . Patet hinc, . quai sollicitudine philosophus ad comparandas sibi: distinctas rerum ideas, . ubi id fieri potest ,. eniti debear, quodque signum: sit manifestum , eum.
id genus, ideas: consecutum. eSSe ..
LVI. Id ea distincta dicitur completa, si to Eduntaxat notas distincte repraesentet quot sufficiunt ad objectum ab omni alio discernen- idum : in casu opposito est incompletis . Sic idea jauri est. complet et , qua: distincte color m ejus ,.& graυitia: em specificiam reptaesentat es his en tui duabus solum notis iam aurum. ab. omnii alio metallo discernitur . . LVIL Cum notae obiecti seorsum , az di- istinete repraesenta latur: tum rursus harum. no- ltarum no Put ab se. invicem discernunt ur vel non : si in quopiam objecto notae notarum ab se invicem discernantur, idea distincta , quae ita Ob: edium. repraesentat,. est ad aequata V Si nonii' iaciaeς uua .. Sic qui. in solis magnitu flin , 58 Vr.ι, i pleurire es dist.. nrIa , moi A novaS. nota iadiscernit',i id eam solis. habet. adaequatam.
CORO . Id ea adaequata objecti complectit ut Lia se ideas notarum. Objem. distingas , 3 c
58쪽
De Formali Mearum Def. 3 sex iis quodam modo componitur. Sic idea adaequata solis constat ex ideis distinctis magnitudinis, splendoris, figurae, distantiae,
motus solis. Contra idea inadaequata ex confusis notarum ideis coalescit. ScΗo L. Facile patet, in ideis adaequatis diversos perseectionis gradus dari; possumus enim ulterius progrediendo novas de notis nota. rum notas investigare , & sic porro et quari dearum adaequatarum formatio a philosophis idearum anabsis nuncupatur . Nec mi nus perspicuum est , scientiarum incrementa ab hac idearum analysi pendere, ut adeo in id praecipue incumbendum videatur , uti deae nostrae magis semper, atque magis adaequatae evadant. At vero non tam pronum est illuc pervenire : quare neceSSe eSt, ut an te a in claris distinctisque id eis efformandis egregie exerceamur: eam in rem non inutiliter observabuntur Sequentes
Leges de conformandis euris, s distinctis
dem obiecti notae simul contemplandae sunt est enim secundum vetus illud: pluribus inten- tus minor ad singula sensus.
tur, illico in suas notas resolvatur , atque in earum quavis novae ulterius notae investigentur , quae actio, quamdiu fieri potest , continuari debet.
giore tempore in uno eodemque Obiecto conis templando des gatur , quaeque vividis iuvenum animis adeo dissicilis videtur , omnino assue. scendum cavendaque opposita eidem praecipitantia, quae vel ex naturali quadam levitate, vel nimia ingenii fiducia potissimum oritur.
59쪽
m s I. Cop. πικ4. Adiuvetur, si necesse Sit tabolis algebraicis , aut geomotricis charta adnotatione, aut etiam laetata sporeis per phantasiam eme is via rebus insensibilibus ti rarissime , taadhibendae sunh. 3. Objectum expendendum ira ores versetux, cornpareturque cum . nde noris. ut quid iis commune, qaum , quid cuivis. propriuua Sit videatur
DIFFERENTIAE . . LVI II. Περθνminatam hoc Ioco die lud, quod , cum pluribus , iisque diversdis esse possit, nunc hoc potius , qua
modo est : sic marmor quoddai . potesivel exsistens, vel tantum possibilo : otum, vel rotundum, album, . . vel rubriNIT
hoe , vel illo aed i sic ior in hoc vel illocii latere; sit ergo exsistens, quadratuubum . in fronte palatii locatum ζ en maquoad exsistentiam, figuram, colsrem, ecum determinatum
LIX Objectum quoad omnem sui padeterminatum lingui e , . vel inaividuum,& idea illud repraesentans singularis amSic idea amisi metum colloquentis sing
SCHOL. Cogitanti perspicuum est , omnimodalicuius rei, determinationem aliud non es quam
60쪽
quam collectionem certarum notarum , quae itae idem conveniunt, ut simul sumtae nulli prorsus alteri convenire quean r. Notae hae pervulgato illo versiculo continentur : forma , fg -- , iocωs, te My Rirpr, patria , nomen . Stiam porro attentionem nostram per res omneSexSistentes ducamus, nullo negotio deprehendemus , similem notarum collestionem cuiliabet , quae demum cumque ea sit, con Venire omnis proinde res exsistens singularis est, sive
aliquoa individuum: ut Cicero, Caesaν , εος
stabatium , haec menso , hie liber, hic equus,lie eanis. At quo inde patet, qua via ροσγniatur ad ideas singulares: sensibus nimirum percipimus, ea quae exsistunt . igitur usu senisum comparantur ideae singulares. LX. Objectuin non clavaque determina- stula ob tum , sive 1ndeterminatum est illud. in Quo
Omnes Oeteri nationes , quae sunt, aut esse utiturica
poSSunt, nota percipiuntur; eumque illud sem per pluribus conveniat, unisexisse se sive communer ac idea id repraesentans tinmersialis audit . V. g. obiectum homo est quidem determinarum quoad notas vhra , se to , ω to , quae in eodem percipiuntur, non tameta quoad re
liquas , Ut forma , aetas , dinriηa k dignitar , quae per ideam homo non exprimuntur; est igi-zur homo objectum indeterminatum , & quia
l pluribus, nimirum Caesari, Ciceroni, Cato, & ης *yi' hominibus, convenit,. universale, ac
proinde etiam ideae hominis est idea universalis . LXI. A 'ν 6 re dicimur , cum mentem no i Stram ae consideratione aliorum obiectorum , vel a contemplatione aliarum partium , sive notarum ita eodem, obiecto avocam , ut eam is unum aliquod obiectun , vel in unam e us aem- partem, sive notam attentius defisamus