장음표시 사용
61쪽
ab aliis avocatio ut alia attenti US Sic dum in serie librorum ran in Piconsidero, abstraho a cet 'ris , QUOS sidero: hominis mecum loqUeriris Scrionem admirans, abstraho ab illius pietate , forma , putria . COROLL. I. Per abstractionem ex Obgulari, sive undequaque determita objed una in determinatum , ac uni Uer Straho v. g. in objecto singulari Ciceropatum eloquentiae , confutatum Rom 'vem Romanum, aetatem, qua vixit
denique exsissentiam , & acquiro O in determinatum , ac universale sonis . COROLL. 2. Igitur etiam per abstracti ideis singularibus ascendimus ad uni V
est proinde hoc medium, & quidem
comparandi nobis ideas universaleS. SCHOL. Universalia non exsistunt extra nostrae conceptum, quidquid enim ex singulare est, dc undequaque determi
g. sq. Schol ), estque hoc ita evide: Ommis in contrarium disputatio inanis si sutilis: ubi enim quaeso, deprehendes aliquem, in quo id solum, quod per V
homo ex pr imus vita nimirum . Senbusrio νὶ insit, praetereaque nihil. 'Profecti notoe, etsi insint in unoquoque homine, tamen cum aliis quemIibet determinam conjunguntur, ut ab iis realiter separari
queant: pater inde , quid de secta Real g. 34. sentiendum sit. Neque tamen spterea universalsa.in intellectus nostri spirtis censenda sunt, etsi enim ut io absinnou exsistant, exsistunt tamen reipsa in inviduis ut conjuneia cum aliis natis deteri nantibus: usuς praeterea eorum est ingens, tilitas maxima in comparandis quibus scietiis, quae omnes in verit tibus quibui am un
62쪽
m Materiali Idea a m Di . UFersalibus consistunt . Denique & illud hiemonuisse iuverit , quae extra menti S conceptum, sive nemine cogitante exsistunI , dicuntur a philosophis actus , ad aliter, υ-sce , reatiter, vel etiam a parte rei exsistere quae vero soli mentis noStrae conceptui exsistentiam debent, Agice , mentialiter, aut ratione nostra, sive n 'o cogitandi modo secundum eosdem exsistunt o
LXIL Compositio mentis est ea actio , qua per omnes Objediti notas cogitando progredimur , dum tandem per continuam novatum notarum ad laetionem ex obiecto in determin to eificiamus obieetum undequaque determinatum, sive individuum. Sic ex obieelo inde terminato homo , quod menti obversatur , per continuam notarum determinantium additionem mente factam , V. g. exsiste itiam , aetatem , qua vixit, locum , ius civitatis Romanae , consulatum Romanum , principatum eloquentis o efficio obiectum singulare Cicero COROLL. I. Compositiσ cum via contrariae
incedat , directe opponitur abstraetioni g. 6i sicut igitur per abstractionem ab ideis singularibua ascendimuς ad universales cit- cor- z. , ita vicissim per compositionem ab id ais universalibus descendimus , a v eluti regredimur ad ideas singusares . Ilinc compositio est via altera obtinendi i de agsingulares cons. g. 38. schol. fin. γCOROLL. 2. Si per compositionem obiectumidete universalis variis modis determinetur, pervenitur successive ad singula individua , quibus it Iud obiectum communc est , quae propterea subjecta vel inferiora ideae univer-
salis, atqMe in ea includi dicuntur . Sic idear universalis. homo sub)edia sunt Caesar ,
Caius , Cicero, & quaevis individua huma- si enim obiectum indeterminatum fomγ
63쪽
com ire, hensionem inister, ae extensio. Nem proa
so Para L Cay. III. variis modis. v. g. per certum iri
pur, patriam, nobilιtatσ- . strues &c. determinem, veniam stac CEASi Iarem , Cujumi Cι cerOurm , cic Tu vidua humana, quae in hac idea includuntur.
LXIII. In qualibet idea universali
quae attentionem merentur . Compreferaconstituunt notae omnes collectim sunper id eam repraesentantur : sic ideae Uihomo comprehensionem absolvunt havita, se As, ratro, in ea repraesentur
tenso, quam efficiunt subjeeta ipsius imul sumta, id est, omnia illa indiuid
hus notae illae repraesentatae conveniunt extensionem ideae homo pertinent omni . vidua humana , quibus supradictae notaeniunt .
COROLL. Id ea igitur universalis ad ea orextendit, quae in se includit g. 6ι. coSCHOL. Id nimirum obtinet, si i dea unlis secundum se accipiatur, sive ut i Secundum totam suam extensionem ;tingit autem frequente. , ut eam Solo
cundum partem aliquam extensionis P emus, ad quod indicandum utimur illitticulis aliquis , quidam , nonnulLI. si dea hoc modo accepta particularis au particulae vero illae dicuntur signa, sive particu aritatis ; ut cum cogito: a tirunmo, ideam habeo particularem. LXIV. Comprehensio di Extensio inter
comparatae eius sunt naturae, ut una auctanuatur altera, & vicissim imminata uast augtur a terae: sic si in idea aηimai, que viti, di sensum repraesentat, augeatur comprehes adiiciendo nimirum notam raris, minuitur ilensio; nam hae notae vita, hon, ratio, s
iis hominibus, & non etiam, bellais, quae
64쪽
extensionem ideae animai spectabant , conveniunt item si in idea homo minuatur comprehensio , rejiciendo notam ratio, augetur extensio ; nam vita & fensus non solis hominibus, sed bet is etiam conveniunt: & ab opposito, si in priori restringi debeat extensio aci solos
homines, augenda erit ejus comprehensio asdendo notam ratio , & si in posteriore augeam tur extensio, ut nempe ad eam non soli homianer, Sed bruta quoque pertineat, minuenda erit comprehensio resecando nimirum notam ratio . COROLL. I. Si igitur comprehensio augeatur, quantum est possibile, minuitur contra extensio, quantum fieri potest: id fit, cum ex idea universali per compositionem ad singularem descendimus ig. 62. cor. I. . Quare idea
singularis habet comprehensionem maximam, omnes nimirum notas objectum unde quaque determinantes; extensionem vero minimam In ut quasi nullam, ad unicum nimirum objectum , quod est ipsum illud individuum .l COROLL. et . Quis magis minuitur comprehemsio, e idea, crescente extensione, fit magis universalis, atque adeo idea, quo magis universalis est, eo pauciores in Se n tas compleetitur . iam vero quo pauciores
uno, eodemque tempore notas contemplor, eo accuratius eas intueri, ac pervidere poM' sum g. 37. schol. l. a. in . Patet igitur
hinc iterum egregius usus, ac utilitas Idearum universalium in procuranda sibi quacumque eruditione cons. g. 61. Scol. . LXV. Obiectum universale in tres prcaecipue classes distribui potest; est enim Vel Decies , vel genus, vel di ferentia . Atque hinc etiam idea universalis triplex est: specifica, gesseri- ea , & differentia I s . LXVI. Species est illa nota essentialis, Seu
65쪽
6a Pars I. Cap. III. plures per modum unius consideratae, In qua
plura individua inter se comparata perpetuo cononiunt, & idea eamdem notam repraesentans dicitur Itecinea: Sic Caius, Cicero, C Iar , & rei qua indiυidua humana. si inter sa ι conserantur, perpetuo in eo conveniunt, quod habeant vitum , Ionium , & rationem , quae Vomeabulo homo expri inuntur e igitur homo est species. Item individua brutorum perpetuo in eo conveniunt, quod habeant vitiam , & Iensum absque ratioue , quod per Vocem briar Amindicamus: igitur brutum est SpecieS.
Quid eo. LXVII. Genus est illa nuta essentialis, seu μ plures per modum unius acceptae , in quas ' 'μ' duae vel plures species inter se collatae perpe- '
tuo conveniunt, cic idea ea ndem notam repraesentans eSt gyuerica . Sic ὁ , no comparatus cum
fruto in eo perpetuo convenit , quod habeat vitam & se Μω , quae per vocem animal denotantur: igitur animal θ genus , Qxiatu' . LXVi II. Genera ipsa inter se collata rur,u. ε sus nota quadam essentiali perpetuo conve- f. Ure possunt ea nota constituit quoddam ahius, seu superius; est igitur stenus aiatius seu
superius ea nota , vel plures in unam collectae , ) in quae duo genera inter se comparata
perpetuo conveniunt et idem de idea eamdem xepraesentante sentiendum. Sic inventum genus animal , seu viυens sensitivum collatum cum ' ψlio genere υivente non sensitivo convenit in eo, quod vivat, igitur vivens est genus alitus , quam animal. isCHOL. I. Cum eodem modo ex genere Iam superiore ad aliud rursus , per collationem inempe generum Superiorum inter se, deve., niri queat, diversae dantur generum classes, quas ita distribuimus, ut . id, quo altius nullum est supremum : id, quod nullum genus infra se habet, insimum vel proximum : re
66쪽
De ma Hali urarum D f. ετ Equa, quae his intercipiuntur , quorum quae
Semper unurn altero est SuperiuS, generalia
subiauerna , sine intermeri a compellemus . dici genus hominis supremum est em , . infimum Seu proximum animat:. sub alterna directe a scendendo I vrυens . substantia , exitens. SCHOL. a. Genera inseriorae respectu superi
rum, sub quibus continentu . nonnumquam species: respectu vero inferiorum, quae sub se continent, genera dicuntur tum vero ad confusionem evitandam, ea species , quae indiuidua solum sub se complectitur, specie, ima audit . Sic υiυens respectu Iusamiae esu species. ω genus respecta animulis et anima est species respecta υι ventis , & genuS respecta hominis et homo vero est species infima. SCHOL. r. Pro ut diversorum adiunctorum , ac proprietatum ratia habetur ,. ita quoque diversa rerum genera, ac species statui poSSunt. Sic attendentes ad brutorum diversitatem deprehendimus classem unam aliquam squam nomine equi aliam quam nomine camnis ; aliam, qua in leonis, cervi &c. designamus : erunt igitur Species , equus , cauix, cer
vus, leo &c., quae inter se collatae sub genere bruti continentur, at proinde brutum
erit genus, quod g. 56. pro specie assum simus. Item si in ipsis canibus, equis, &c.
diversitates. varias examinemus , novas ca Num , equorum & . Species inveniemus , quaqrum respectu canir, equus &co erit genus.
Similitet bruta possunt dividi in terrestria ,
aerea, aquatica , quae Singula snnt genera sub genere superiore bruti contenta , & alia ashuc genere infra se habentiae ut eorum , quae quatuor pedibus instructa sunt, quae repunt &c- Pater igitur iri statuendis speciebas, ac generibus plurimum ab arbitrio no- tro pendere. Id unum ramen hic monitum velim, ut in subordinandis generibus accura
67쪽
ta comprehensionis idear ratio beatur, atque secundum eam it genera, ut quo Sunt altiora , habeant comprehensionem, &tensionem .
LXIX. Dis rentia est illa notc per quam individuum ab indivic
a Specie: genus a genere differt. tur indiυidualis, seu numerica ultima generio . Idea eam lsentans pariter disserentialis audis
rentiam individualem inter homi notae illo versiculo contentae g differentia specifica inter homine η est ratio, & differentia genericadi plantam est sensus. SCHOL. Res dicuntur toto ge uere sub eodem genere proximo no Sic εοmo toto genere differt a ille pro genere proximo habet
LXX. Quatenus nota cum obiconiuncta est, ut conjuncta accuobjectum dieitur concretum ; ut dum, homo do ius : abstractum ra, absque objedio, vel objectuta, quocum realiter conjuncta e tur ut rotunditas , doeirina . LXXI. In concreto quolibet da sunt : subjedium, Oc nota, formu , quae cum illo coniungi tribus diversis modis forma cuniungi potest, triplex inde orit LMetapissicum . quando forma areapSe, sed nostro solum cogitastinguitur . & sic p r cogitati eidem quasi inhaerere a nobiS i
68쪽
ius modi sunt omnia genera, & Species, ut mnimal, homo ; nam notae in iis repraesentatae reipsa inter se non differunt. Physicum , cuna forma a subiecto, cui inhaeret, potest separeri: ut homo doctus , corpus rotunaum ' Logia eum , si forma subiecto non inhaereat, sed mente duntaxat nostra ad illud reseratur: ut cognι- tum , volirum , demeratum , visum , auditum; cognitio enim, & volitio menti inhaerent quidem , reseruntur tamen a nobis ad rem , quae cognitione, aut volitione attingit LXXII. Idea, quae objectum concretum re- quid praesentat , pariter concrera ; quae abstractum , t ις-.ς 'abstracta dicitur: sic idea hominis docti com abstina, creta; do Irinae vero abstracta est. COROLL. I. Universim illa idea est concreta , quae conjuntaim exhibet ea, quae reipsa coniuncta sunt; & abstraeta, quae conjuncta se
COROLL. a. Eadem idea potest sub diverso r spectu simul concreta, & simul abstracta esse Isic idea reserens marmor rotundum concreta est, quatenus rotunditatem conjunctim cum marmore repraesentat; & abstracta, quatenus marmor rotiandum ab aliis notis reipsa coniunctis v. g. magnitudine , colore &c. Separat.
COROLL.. 3. Omnes ideae nniversales s g. 6o. abstractae sunt; in iis enim nota pluribus communis, ut separata ab aliis, quibuscum rea-PSe coniuncta est, repraesentatur. LXXIII. Sicut res extra nos exsistentes per- Quid cipimuε, ita periter ea, quae intra nos , seuor ἐn anima nostra insunt , aut fiunt , idearum nostrarum Obiecta esse possunt : horum obiectorum ideat , cum reflexione supra nosmetipsos facta obtineantur, reflexa dicuntur. Idea proinde reflexa , quae Ze sensus intimus , de conscientia frequentius compellatur , e
69쪽
66 Pars T. Cup. III. QSt, Cuius ope exsistentiam, ideas naen ris nos Irae murari Ones, seu anicipimus. ScΗu L. In usu id earum, de quibupite tractatum est, graviores le Ores subrepunt quos ut fac sequentes et e docebunt . Leges de usu ideis rum fi gulariuesiarum , i viniυeriali
nem mentis est ormamus i g. 6 et non Semper Tespondet objehinnastens unde ex eo solum , quod ideam claram , ac distinetam coferre Nequeo, realiter exSistere ;montem aureum , quin is pro Iexsi Stat. a. Idea abstracta ea separat , Con; uncta sunt g. 72. cor. I. )quoque ob)ectum ita in se conest, prout repraesentatur: sic n
universe nulla forma sine Suo Sin re veteres philosophi admodu
3. Ideae abstractae de se Tm nequaquam possunt , cum quael Straeta necessario sit haec , & isic, dicet cum veritate caegitare doctus est y ,s , aut hic homo equeo tamen a 4armare : Baec est iras , aut hic humianitas es Hoes quandoque contrarium videatui id inde est , quod idea altilua metaphysice concreta usurpet tir:
nus de 3pecie , vel alio gener
70쪽
De Idearum Signis. 6 verti. grat, homo es animaι , Vel temperantia
erat virtur. 4. Ut rectus nostrarum cogitationum Omdo habeatur, a quo omnis in literarum studio progressus, & doctrinae soliditas pendet ,
ordinentur ideae universales in mente Secundum majorem earum universalitatem , hoc est . prior semper locus ei tribuatur, quae maiorem habet extensionem ἱ tum succedat idea minoris extensionis, sic viwns ante an
LXXI . I ,eabuci sunt soni articulata vo- uuJace pro ari, quibus ideas mente conceptas su VO hu gniri cannas. Iuni COR om. I. Unaquoque idea , dum in mente exsistit, individua, seu undequaque determi- tirint. Nata est fg. 39. schol.)r igitur quodlibet vo- 'Mycabulum ideam quamdam determinatam; seu ut loquimur, in individuo denotat, ac veluti determinat . Atque inde est, Muod vocabula apud philosophos more recepto termini
COROLL. a. Ideae res ipsas repraesentant r igitur termini mediantibus ideis res quoque ip- Sas Secundario denotant. VscΗoL. Patet id ex quotidiana sermoni S consuetudine, etenim dum sermocinantem audimus
Jure quodam exigimus, ut is & rebus ipsis, &ξuae menti congruenter loquatur, eumque , qui in