장음표시 사용
321쪽
rnarum civitatum consstitutis, cupiditate proficiscendi ad hellum gerendum non diutius moratur magnisque itiner hus per Cappadociam consediis, biduum Mavacae commoratus, venit Comana, vetustissimum et sanistissimum in Cappadocia Bellonae templum, qu0 tanta religione colitur ut sacerdos ejus deae majestate, imperio et potentia se-Kundus a rege, consensu gentis illius, habeatur. Id homini
nobilissimo Lycomedi Bithyni adjudicavit: qui regio
Cappadocum genere ortus, Propter adversam fortunam Miriorum suorum mutationemque generis, jure miseime du-hio, vetustate tamen intermisso, sacerdotium id repetebat. Fratrem autem Ariobarzanis Ariarathem qirum bene m xitus uterque eorum de Republica esset, ne aut regni hereditas Ariarathem solicitaret, aut heres resni terreret, Axiobarzani attribuit, qui sub jus imperio ac ditioni e&t: ipse ite eeptum simili velocitate conficere ecepit. LXVII. Quum propius Pontum finesque Galli graeciae
accessisset, Deiotarus tetrarches Gallograeciae tunc quidem paene totius, quod ei neque legibus, neque moribus concessum esse ceteri tetr/rchre contendebant, sine dubio autem rex Armeniae Minoris ab Senatu appellatus, depositis regiis insignibus, neque tantum privato vestitu sed etiam reorum habitu supplex ad Caesarem venit, oratum, tit sibi ignosceret, quod in ea Parte possitus terrarum,
quae nus praesidia Caesaris habuisset, exercitibus imperiaisque in Cn. Pompeii castris fuisset: neque enim se judicem debuisse esse controversiarum populi Romani, sedi, Tere praesentibus imperiis. LXVIII. Contra quem Caesar, quum plurima sua commemorasset ossicia, quae consul ei decretis publicis tribuisset quumque defensionem risus nullam posse excusatonem ejus imprudentis recipere coarguisset, quod homo itantae prudentiae ac diligentiae scire potuisset, quis. urbem Italiamque teneret ubi Senatus populusque Romanus, ubi Respublica esset quis deinde post L. Lentulam, C. Marcellum consul esset; sed tamen se concederet id factum mperioribus suis beneficiis, veteri hospitio atque amicitiae, dignitati aetatique hominis, precibus eorum, qui frequentes concurrissent hospites atque amici Deiotari ad depre- 'μndum de controversiis tetrarcharum postea se cogni-guram esse dixit regium vestitum ei restituit. Legionem
322쪽
autem, quam ex genere civium suorum Deiotarus arma. tura disciplinaque nostra constitutam habebat, quitatumque omnem ad bellum gerendum adducere jussit. LXIX Quum in Pontum venisset, copiasque omnes in unum locum coegisset, quae numero atque exercitatione bellorum mediocres erant; excepta enim egione . quam secum adduxerat Alexandria veteranam, multis laboribus periculisque functam, multisque militibus, partim dissieultate itinerum ac navigationum, partim crebritat. bellorum adeo deminutam, ut minus mille hominum in ea esset; reliquae erant ii legiones, una Deiotari, duae qua in eo proelio, quod Cn. Domitium fecisse eum Pharnaca scripsimus fuerant in legati a Pharnace missi Caesarem deum atque In primis deprecantur, ne ejus adventus h stilis esset facturum enim mnia harnacem, quae implorata elegi. Μaximeque commemorabant nulla harn cem auxilia eontra Caesarem Pompeio dare voluisses suum Deiotarus, qui dedisset, tamen ei satis eisset.
LXX. Caesar respondit se fore sequissimnm marnaei Q
use polliceretur, repraeselitaturus esset Monuit autem, uti
solebat, mitibus verbis legatos, ne aut Deiotarum sibi o jicerent, aut nimis eo gloriarentur beneficio, quod auxiliae Pompeio non misissent: nam se neque libentius faeeraquidquam, quam suppilicibus ignoscere nequa provinci rum publicas injurias condonare iis posse, qui non suissent in se ossiciosi i id ipsum, fio commemorassent, o*eium utilius Pharnaei fuisse qui providisset, ne vinceretur, quam sibi, cui Di immortales victoriam tribuissent. Itaque som; gnas et graves injurias civium Romanorum, qui in Ponto negotiati essent, quoniam in integrum restituereno Posset, coneedere Pharnaci nam neque interfectis amissam.
Visam, nequa exsectis virilitatem restituere posse quod quidem supplicium gravius morte eives omani subissentia Ponto vero decederet eonfestim familiasque publicanorum
remitteret ceteraque restitueret metis civibusque Romanis, quae penes eum essent. Si fecisset, jam tunc sibi mit....teret munera ac dona, quae bene rebus gestis imperatores. ab amicis aecipere consuessent: miserat enim Pharnacea coronam auream. His responsis datis legatos eruisiit.
LXXI. At Pharaaces omnia liberaliter pollicitus, quum. festinantem ac properantem Caesarem, speraret libentius e-
323쪽
tram erediturum suis promissis, quam res Pateretur, quo celerius honestiusque ad res mag=s necessarias proficisceretur, nemini enim erat ignotum, plurimis de causis ad urbem Caesarem revocari , lentius agere, decedendi diem Postulare longiorem metiones interponere, in summa frustrari coepit. Caesar cognita calliditate hominis, quod aliis
temPoribus natura facere consueverat, tunc necessitate fecit adductus, ut celerios omnium opinionem anum Consereret.
LXX s. tela est oppidum in Rinto positu ipso, ut in
Plano loco satis munitum. Turnuius enim natur iis, eislut manu factus, excelsiore undique fastigio sustinet murum. Circumpositi sunt huic oppido magni multique intereis vallibus collas quorum editissimus unus, qui Prointer victoriam Mithridatis, et infelicitatem Triarii, detrimentumqtie exercitus nostri, superioribus locis atque itineribus paene conjunctu, oppido, magnam in illis a tibus habet nobilitatem ne multo longius millibus panssum iii abest. ab Zieta. Hunc iocum Pharnaces, veteribus paternorum felicium castrorum refectis peribus, copiis omnibus suis occupavit
LXXIII. Caesar, quum ab hoste millia passuum, castra
Posuisset videretque eas valles, quibus regia castra munirentur, eodem latervallo sua castra munitusa; s modo ea Ioea hostes priores non cepissent, quae multo erant Prose- ora regis castris aggerem comportari iubet intra munitiones uno celeriter collato, Proxima nocte, vigilia quaYta, legionibus omnibus expeditis, impedimentisque in casitris relictis, prima luce, neque opinantibus hostibus, eum ipsum locum epit, in quo Mithridates secundum proelium adversus Triarium fecerat. Huc omnem comportare aggerem e castris servitia, quae ageret, jussit ne quis ab opere miles discederet quum spatio non amplius mine passuum intercisa vallis castra hostium divideret ab opere incepto Caesaris castrorum. LXXIV. Pharnaces, quum id repente prima luce animadvertisset, copis suas omnes pro castris instruxit; quas interposita tanta locorum iniquitate, consuetudine magis.pervulgata militari credebat insteui Caesar, vel ad opus suum tardandum, quo plures in armis tenerentur, vel ad ostentationem regiae fiduciae ne munitione magis quam
manu defendere locum Gnaces videretur. Icique deter-
324쪽
ritus non est, quo minus prima ei pro vallo instructa, reliqua pars exercitus opus faceret. At Pharnacea impuusus sive loci felicitare, sive auspiciis et religionibus induetus, quibus obtemperasse eum postea audiebamus; sive paucitate nostrorum, qui in armis erant, Om TtR, quum more operis quotidiani magnam illam servorum multitudinem, quae aggerem portabat, militum esse credidisseis sive etiam veterani fiducia exercitu sui, quem cum lesuone x xii in acie conflixisse et vicisse, legati nus gloriabantur simul contemptu exercitus nostri, quem pulsum ἀse, Domitio duce, sciebat inito consilio dimicandi, deinscendere praerupta valle coepit. Cujus aliquandiu Caesiae
rridebat inanem ostentationem, et eo loco militum coarctationem, quem in locum nemo sanus hostis subiturua esset quum interim Pharnaces eodem gradu, quo prae ruptam descenderat in vallem, ascendere adversus arduum collem instrudis eopiis coepit. 'LXXV. Caesar ineredibili ejus vel temeritate vel fiduela
motus, neque Opinans imparatusque oppressus, eodem tempore milites ab operibus vocat, arma capere jubet, legiones opponit, aciem instruit. Cujus rei subita repti datio magnum terrorem attulit nostris, nondum ordiniatius iniiructis Falcatae regiae quadrigae permistos militea Perturbant, quae tamen celeriter multitudine telorum o
Primuntur insequitur has acies hostium; et clamorae sublato confligitur multum adjuvante natura laei, plurumum Deorum immortalium benignitate: qui quum omitibus casibus belli intersunt, tum praeeipue eis, quibus Uhil ratione potuit administrari. LXXVI. Magno atque acri ominus proelio laeta.
dextro cornu, quo veterana legio a erat couocata, initia
uin victoriae natum est ab ea parte, quum in proclive detruderenturhostes multo tardius, sed tamen iisdem Diis adjuvantibus, sinistro cornu mediaque acie totae profligantur copiae regis. Quae quam facile subierant iniquum locum, tam celeriter gradu pulta premebantur loci iniquitate. taque multis militibus partim intersectis, partim suorum ruina oppressis, qui velocitate effugere Poterant. armis tamen Pr et iis, vallem transgressi nihil ex loco su-Periore inermes proficere poterant. At cistri victoria
Hati subire iniquum loeum, munitionesque aggredi non
325쪽
dubitarunt. Defendentibus autem johortibus castra, quas Phamaces praesidio reliquerat, celeriter castris hostium sunt potiti. Intersecta multitudine omni aut apta suorem, Phamaces cum paucis equitibus profugit. Cui nisi castrorum oppugna io facultatem attulisset liberius Profugiendi, vivus in Caesaris potestatem adductus esset. LI VII. Tali victoria toties victor Caesar incredibili est laetitia affectus, quod maximum hellum tanta celerita te confecerati eratque subiti perieuli reeordatione laetior, quod victoria Deilis ex dissicillimis rebus acciderat Ponto recepto, praeda omni regia militibus condonata, postero die eum expedi is equitibus ipse proficiscitur: legionem vi decedere ad praemia atque honores aecipiendosis Italiam jubet auxilia Deiotari domum remittit: Iegiones eum Coelio Vinci no in Ponto reliquit. I XXVII Ita per Gallograeciam Bithyniamque in
Asiam iter facit omniumque earum provinciarum de controversiis cognoscit et statuit jura in tetrarchas reges, civitates distribuit. Mithridatem Pergamenum, a quaxem feliciter celeriterque genam in AEgypto supra serip-smus, Mi genere ortum, disciplinis etiam regiis ed catum nam eum Mithridates rex Asiae totius propter nobilitatem Pergamo Parvulum secum aspo verat in castra. multosque tenuerat annos in regem Boisori constituit, quod sub imperi irharnacis fuerat provinciasque Populi Romani a barbaria atque inimicis regibus, interposito amicissimo rege, munivit. Eidem tetrarchiam legibus Galimraecorum, jure gentis et cognationis, adjudicavit,
occupatam et possessam stilucis ante annis a Deiotaro.
Nequε tam passiquam diutius m atus est, quam necessitas urbanarum seditionum pati videbatur Rebus selieissime Melerrimeque coasinis, in Italiam celerius omnium opia inione venit.
326쪽
statimque ostendit sese naves velle constendere quum non a plius legionem tironum haberet unam equitesque vix oc. Tabernaculum secundum litus ipsum constituit, 'at prope fluctus verberaret. Hoc eo consilio fecit, nequis sibi morae quidquam fore speraret, et ut omnes in dies horasque parati essent. Incidit per id tempus, ut tempestates ad navigandum idoneas non haberet. Nihiloetamen minus in navibus remige militesque continere, et nullam praetermittere occasionem profectionis quum prae sertim ab incolis ejus provinciae nunciarentur adversario. Tum copiae, equitatus infinitus legiones regiae iv. levis armaturae magna vis, Scipionis legiones , elephanti cxx, ethssesque esse complures. Tamen non deterrebatur, animnoque et spe confidebat. Interim in dies et naves longae
adaugeri, et onerariae complure eodem concurrere, et legiones tironum convenire in his veterana legio , equietum ad ii millia. II. Legionibus collectis vr, et equitumor millibus, ut quaeque prima legio Venerat, in naves longas maponebatur, equite autem in onuarias. Ita majorem partem n vivm antecedere jussit, et insulam petere Aponianam quae mon abest a Lilybaeo, ibique commoratus bona paucorum vendit publice Deinde Allieno praetori, qui oiciliam obti- nebat, de omnibus rebus praecipit, et de reliquo exercituerieriter imponendo. Datis mandatis, ipse navem conscem alit a. d. vi Kal. Ian. et reliquas naves statim est consteuistus. Ita vento eerto celerique havigio vectus, post diem -quartam eum longis paticis navibus in conspectum Africae
venit namque onerariae reliquae, Pr ter Paucas, vento
.disperiae atque enabundae diversa loca petierunt Clupeam
327쪽
elasse praetervehitur, inde Neapolim Complura pretet rea castella et 'ppida non longe a mari relinquae. III. Postquam Adrumetum accessit, ibi praesidium erat adversariorum, cui praeerat C. Considius et a Clupeis secundum oram maritimam cum equitatu Adrimaeti Cn. Piso cum aurorum circiter iii millibus apparuit Ibi paul-lisper Caesar ante portum commoratus dum reliquae naves convenirent, exponit exercitum. Cujus numerus in praesentia fuit peditum iii millium, equitum c et ca sque di te oppidum positis . sine injuria cujusquam consedit cohibetque omne a praeda. Oppidani interim muros armatis complent. Ante portam frequentes confidunt, ad se defendendum. Quorum numerus ii legi'num intus erat. Caesar circum oppidum vectus, natura ioci perspecta redit in castra. Non nemo culpae ejus imprudentiaeque assignabat, quod neque certum locutii gubernatoribus praesectisque, quem Peterent, praeceperat neque, ut mos ipsius consuetudoque superioribus temporibus fuerat, tabellas signatas dederat, ut in tempore iis perlectis, locum certum pete rent universi. Quod minime Caesarem fefellerat. Namque nullum portum terrae Africae, quo classes decurrerent, pro
certo tutum ab hostium praesidio fore suspicabatur sed
sortuitu oblatam occasionem egressus aucupabatur.
IV. L. Plancus interim legatus petit a Caesare, ut sibi darei facultatem cum Considio agendi, si posset aliqua ratione perduci ad ianitatem. Itaque data facultate literas conscribit, et eas captivo dat perferendas in oppidum ad Considium. Qia simul atque captivus pervenisset, literasque, ut erat mandatum, Cunsidio porrigere coepisset, prius quam acciperet ille : Unde inquit, istac Tum eaptivus, a Caesare. Tunc Considius : Unus est, inquit, Scipio imperator hoc tempore populi Romani deinde in conspectu suo captivum statim interfici jubet literasque nondum perlectari reui erant signatae, dat homini certo ad Scipionem perferendas. V. ostquam una noete et die ad oppidum consumpta, neque responsum unum considio dabatur neque ei reliquae orae succurrebant neque equitatu abundabat; et ad oppidum pugnandum non satis copiarum habebat, et
eas tironum neque pri no adventu convulnerari exercitum volebat et oppidi Ur Wia munitio et daeicilisque ad
328쪽
oppugnandum erat accessus et nunciabantur auxilia magna equitatu, oppidanis suppetias venire: non est visa ratio ad oppugnan m oppidum coni morandi ne dum in ea re Caesar esset occupatus. circumventus a tergo ab equitatu hostium laboraret. H. Itaque castra quum movere ellet, subito ex oppido erupit multitudo atqiae equitatus subsidio uno tempore eis casu succurrit, qui erat missus ab Iuba ad stipendium accipiendum et castraque, unde Caesar egressus iter sacere coe- Perat, occupatit et ejus agmen extremum insequi coepe-Tunt. Quae res quum animadversa esset, obito legionarii consistunt; et equites, quamquam erant Pauci, tamen contra tantam multitudinem audacissime concurrunt. Accidit τes incredibilis, it equites minus xxx Galli Maurorum equitum si millia loco pellerent, urgerentque in oppidum. Postquam repulsi et conjecti erant intra munitiones, O sar iter constitutum ire contendit. Quodmunm saepius facerent; et modo insequerentur, modo rursus ab equitibus in oppidum repellerentur cohortibus paucis ex veteranis, quas secum habebat, in extremo agmine collocatis, et:
Parte equitatus, iter leniter cum reliquis iacere ecepit. Ita, quanto longius ab oppido discedebatur, tanto tardiores ad insequendum erant Numidae interim in itinere ex oppidis et eastellis legationes venire, polliceri frumentum, Paratosque esse, quae imperasset, faeere. Itaque eo die
castra posuit ad oppidum Ruspinam Kal. Ian VII. Inde movit et pervenit ad oppidum Leptin liberam civitatem e immunem. Legati ex oppido veniunt obviam libenter se omnia facturos, quae vellet, pollicen tur. Itaque, centurionibus ad portas oppidi et custodiis impositis, ne quis miles in oppidum introixet, aut injuriam saceret auipiam incolae, non longe ab oppido secundum liatus facit castra. Eodem naves onerariae, et longae non- nussae casu advenerunt. Reliquae, ut est ei nunciatum, ia- certae locorum Uticam versus petere visae sunt interim Caesar a mari non digredi, neque mediterranea petere Propter navium errorem, equitatumque in navibus omnem
continere ut arbitror, ne agri vastarentur aquam in naves jubet comportari. Remiges interim, qui aquatum navibus exierant, subito equites auri, neque opinantibus Caesarianis, adorti multos aculis convulneraverunt, non
329쪽
ntillos interseeerunt latent enim in insidiis rem equis ta- ter convalles; et subito exsistunt, non ut in campo e minus depugnent.
VIII. Caesar interim in Sardiniam ntinctos cum literis, et in reliquas provincias finitimas dimisit ut sibi auxilia,
commeatus, frumentum, simulatque literas legissent, mittenda curarent, exoneratisque partim navibus longis, Rabirium Postumum in Siciliam ad secundum commeatum accersendum mittit. Interim cum x navibus longis ad reliquas naves onerarias conqurrendas, quae deerra ent, et iI .mul mare tuendum ab hostibus jubet proficisci. Item C. Sallustium Crispu, praetorem ad Cercinam insulam versus, quam adversarii tenebant, cum parte navium irae jubet; quod ibi. magnum numerum frumenti e audiebat. Haec ita imperabat, itaque unieuique praecipiebat ut, fieri posset,
necne, laeum nullum excusatio haberet, nec moram te
giversatio. Ipse interea e perfugis et incolis, cognitis co ditionibus Scipionis, et qui cum eo contra se bellum gerebant, miserari regium enim equitatum in provincia Africa Seipio alebat in tanta homines esse dementia, ut mallent regis esse actigalas quam cum civibus in patria in siis fortunis esse incolumes IX. Caesar ad iii Non. Ian. castra movet: LePMque I cohortium praesidio cum Saserna relicto ipse rursis unde pridie venerat, Ruspinam cum refiquis copiis convertit ibique sarcinis exercitus relictis, ipse cum ex pedita manu proficimiuir cireum vi Has frumentatum: in pidanisque imperat, ut plauctra jumentaque omnia sequantur. Itaque magno frui, enti invento numero, Ruia pinam redit. Hoc eum idcirco exist mo fecisse, ne maritima oppida poss se vacua relinqueret, praesidioque firmata ad classim receptacula muniret.
X. Itaque ibi relicto P. Sasernae, fratre eius, quem Leiti proximo oppido reliquerat cum legione, iubet som- portari ligna in oppidum quam plurimae ipse cum cohs tibus Vir quae ex veteranis legionibus in classe cum Suia Picio et atinio rem gesserant, ex oppido Ruspina egressus, proficiscitur ad portum qui abest ab oppido millia passuum ii ibiqu classem sub vesperum cum ea copia
conscendit. Omnibjus in exercitu insciis, et requirentibus imperatoris consilium, magno metu ac tristitia solicutabantur.
330쪽
tabantur. Parva enim eum copia, et ea tirohum, neque omni exposita, in Afr/c contra magnas copias, et insiddiosis nationis, equitatumque innumerabilem, se expositos videbant neque quidquam solatii in praesentia, neque auxilium in suorum consilio animadvertebant, nisi in imsus imper toris vuli tri vigore mirabilique hilaritater anfimum enim altum et erectum prae se gerebat. Huic aequiescebant homines, et in ejus scientia et consilio omnia sibi proelivia omnes ore sperabant. XI. Caesar in navibu una nodie consumpta, jam celo albente quum proficisci conaretur, subito navium pars, de qua timebat, ex errore eodem conferebatur. Hac recognita Caesar celeriter de navibus imperat omnes egredi, atque armatos in litore reliquos advenientes milites eni*ectare. Itaque sine mora navibus eis in portum recepotis et advectis militum equitumque copiis, rursus ad oppidum Ruspinam redit, atque ibi castris constitutis, ipse cum cohortibus expeditis xxx frumentatum est profectus. Ex eo est cognitum Caesaris consilium illum cum classe navibus onerariis, quae deerrassent, subsidio ire elam hostibus voluisse, ne casu imprudentes suae naves in classem adversariorum inciderent neque eam rem eos voluisse scire, qui in praesidiis relicti sui milites fuissent ne illi propter suorum paucitatem, et hostium amittitudinem, metu dinficerent.
XII. Interim quum jam Caesar progressus esset a eastris circiter millia passuum iii, per speculatores et antecessores equales nunciatur ei, copias hostium halud longe a se visas. Et hercle cum eo nuncio pulvis ingens conspici coeptus est. Hac re cognita Caesar celariter jubet equit tum universum, cujus copiam habuit in praesentia non magnam, et sagittarios, quorum parvus e castris exierat numerus, accers, atque ordinatim signa se leniter consequi rapis antecedere eum paucis armatis. Iamque quum Procul hostis conspici posset, milites in campo jubet galeari, et ad pugnam parari: quorum omnino numerus fuit xxx cohortium cum equitibus D, et sagittariis '. XIL Hostes interim, quorum dux erat Labienus, et duo ricidii aciem diriginat mirabili longitudine, non peditu sed equitum confestam et inter eos levis armaturaeri das et fasittarios pedites interposuerant et ita eo devia,etant,