장음표시 사용
331쪽
densaverant m proeu caesariani pedestres copias aphyrarentar et dextrum ac sinistrum cor, magnis equitum copli firmaverant interim Caesar aciem dirigit simplicem, ut Poterat, Propter Pa itatem Sagittarios ante aetem constituita equites deatro sinistroque op nitet et ita praeeipit, ut providerent, ne inulti dine equitatus hostium circumvenirentur existimabat enim se crim pedestribus cossis, acie instructa, dimicatinum.
vlU Quum utrimque exspectatio fieres neque Caesar
se moveret et cum suorum paucitate contra magnam asimhoilium artificio ningis, quam viribus, decernendum vide-τqi subito adversariorum equitatus sese extendere, et in latitudinem promovere, collesque eo lecti et Caesaris equitatum extenuare, simulque ad circumeundum omparare se coeperunt. Caeseriani equites eorum mulastu nem aegre sustinebant. Acies interim mediae trum concurrere conarentur, subito ex condensis turmis pedites Numidae levis arminradicum equitibus procurrunt; et imeter legionarios pedites jaculaconjiciunt. Hic quum miliari. alii in eos impetum fecissent illorum equites refugiebant epedite, interim resistebant, dum equiteD rursus cursu renovato peditibus suis suecurrerent. ' XV. Caesar novo genere pugnae oblato, rum animadverteret ordines suorum in procurrendo urbari pedites enim, dum equites longius a signis Persequuntur; latere nudato, a proximis Numidis jaculis vulnerabantur, eq9ites autem hostium pilum militis ursu facile vitabant i edicit per ordines, ne quis miles a signis iv pedes longius procederet. Equitatus interim Labieni suorum multitu-isine confisus Caesaris i aucitatem circumire conatur. quites Iesiani pauci, multitudine hostium defessi equis convulneratis, paullatim cedere hostis magis magisque insta taee. Ita plincto temporis omnέbus legisnariis ab hosti timequitatu circumventis, Caesarisque copiis in orbem compulsis, intra c.ancellos omnes conjecti pugnare cogehatnturi XvI. Labienus in equo capite nudo, vereari in Prima acie, simul suos eohortari, nonnunquam legionarios se. saris ita appellare: Quid tu, inquit, miles tiro tam furoculus es Vos quoqua iste verbis infatuavit. In magnum mehercille vos periculum impulit. Misereor vestri ' unu
332쪽
vateranus. Tum Labienus: Non agnosco, inqait, signa Decumanorum. Tum Miles Iam me, quis sim, intelliin, ges. Simul cassidem de capite deiecit, ut cognosci ab eo Posset, atque ita pilum viribus contorium, dum in Labie num mittere contendit, equi graviter adverso pectori ac fixit et ait Labiene, Decumanum militem, qui te peti,
scito eo omnium tamen ania in terrorem conjecti. et maxime luronum circumspicere enim Caesarem, nequae. amplius facere, nisi hostium jacul vitare '. VII. Caesar interim, consilio hostium cognito, iubed
aciem in longitudinem quam maximam porrigi, et alter ni eonversis cohortibus, ut una post alteram ante signa, tenderet. Ita coronam hostium dextro sinistroque eornremediam dividit et unam partem ab altera exclusam, quitibus intrinsecus adortus, cum peditatu telis conjectis in fugam vertit neque longius progressiis veritus insidias. se ad suos reeipit Idem altera pars equitum peditumque Caesaris facit. His rebus gestis, et proeul hostibus repulias convulneratisque, ad sua praesidia sese, sic ut erat instrui ius, recipere coepit.
XVIII. Interimi Petreius et Cn. Piso eum equitibug Numidis Me electis, peditatuque ejusdem generis sati P
grandi, ex itinere recta subsidio suis occurrunt. At hostes suis ex terrore firmatis, rursusque renovatis animi Iegionario, conversis equitibus se recipientes novissimo adoriri et impedire coeperunt, quo minus se in eastra reciperenti Hac re animadversa, Caesarjubet signa convert et medio campo redintegrari proelium. num ab hostibus: eodem modo pugnaretur; ne cominus ad manus red retur Caesarisque equites jumenta ex nausea recenti sit languore paucitate, vulneribus defatigata ad insequendum hostem perseverandumque cursum tardiora haberent dieiisque pars exigua jam reliqua esset; eohortibus equitibuRque circumdatis imperat, ut uno ictu contenderent, ne.
que remitterent, donec ultra ultimos colles hostes repulis epi, atque eorum essent potiti. Itaque, signo dato. quum jam hostes languide negligenterque tela mitterent. subito tinmittit cohortes turmasque suorum atque Puncto temporis, hostibus nullo negotio campo pulsis, paeaeollemque dejectis, nati lineum, atque ibi paullisper commorati, ita ut uist instruct , leniteri ad suas recipiunt,
333쪽
munitiones. Itemque adversarii male accepti tum deisinum se ad sua praesidia contulerunt. XIX. Interim ea re gesta, et proelio dirempto, ex adversariis perfugae plures ex omni hominum Senere, et Praeterea intercepti hostium complures equites peditesque: ex quibus cognitum est hostium consillium, eos hac mente et conatu venisse ut novo atque inusitato genere proelii tironea legionariique pauci perturbati, Curionis exemplo
ab equitatu circumventi 'pprimeremur. Et ita Labienum dixisse pro concione i tantam sese multitudinem auxili rum adversariis sub inistraturum ut etiam eaedendo in ipsa victoria satigati incerentur, atque aliis superarentur quippe qui in illorum sibi confideret multitudine: primum, quod audierat Romae legiones veteranas dissentire, neque in Ahicam velle transire deinde, quod trieruitio in Africa suos milites, consuetudine retentos, fidelesiam sibi effecisset maxima autem auxilia haberet Numidarum equitum levisque armaturae Praeterea ex fuga praestioque Pompeiano, quos seeum a Brundisio transpor- paverat, equites Germanos Gallasque ibique postea exhibridis libertinis servisque conscripserat, armaverat, equoque frenato uti condocuerat. Praeterea regia auxilia, ele- Phantos cxx, equitatu ue innumerabilis. Deinde egi, hes conscripta ex cujusquemodi generis amplius xii iu
ibur Hae . atque ea audacia inflammatus Labienus cum equitibus Gallis Germanisque Dc Numidarum sine
renis arx millibus, praeterea Petreiano auxilio adhibito equitibus c, peditum ac levis armaturae quater tantis, sagittariis ac funditoribus, hippotoxotisque compluribus. Dis copiis pridie Non. Ian. post diem iri, quam Africam attigit in eampis planissimis purismisque ab hora diei
quinta usque ad solis occasum est decertatum. In eo proelio Petreius graviter ictus ex acie recessit.
XX. Caesar interim castra muniis diligentius, praesidia firmare majoribus copiis, vallumque ab oppido Ruspina
usque ad mare deducere, et a castris alterum eodem, quoitutius ultro citroque commeare, auxilinque sine periculo sibi mecurrere possent Tela tormentaque ex navibus in castra comportare, remigum partem ex classe Gallorum Rhodiorumque Epibatarumque rmare, et in castra evo
care uitis posset, eadem ratione, qua adversarii, eviciarmatura
334쪽
aminium interjecta inter equites suos-interponeretur sagittariisque ex omnibus. navibus Ityreis, Syriis et cujusque generis ductis in astra compluribus, frequentabat suas copias. Audiebat enim Scipionem post dieii tertium ejus diei, quo proelium actum erat appropinquare, copias suas eum Labien et Petreio conjungere cujus
copiae legionum rix, et eq itum iv millium ess nuncia-
bantur ossiesnas serrarias instruere sagittasque et tela uti fierent complura, curare, glandes sundere, sudes comPararea literas in Siciliam nunciosque mittere, ut sibi eratea materiemque congererent ad arietes, cujus inopia in Aiariς esset praeterea ferrum plumbumque mitteretur. Et animum etiam advertebat, frumento se in Amea nisi importi tio in non posse. Priore enim anno, Propter adversartiorum delectus, quod stipendiarii aratores milites essent facti, messem non esse factam et pra rea X omni Aloca frumentum adrersarios in pavea oppida et bene munita comportasse, omnemque regionem Africae exi
nanisse frumento oppida, praeter mea, quae ipsi suis Praesidiis tueri poterant, reliqua dira. atque deleri, et e rum ancolas intra sua praesidia coegisse commigrare, Ἀ-xos desertos ac vastatos esse.
XXI. Hae neeessitate Caesar eoactos privatos ambieη- .am et blande appellando, aliquantesam frumenti nume-xum in sua praesidia congesserat et eo arce utebatur. Opera interim ipse quotidie erecta re, et alternas cohor- in statione habere pi opter hostium multitudinem. Labienus saucios suos, quorum numerus maximus fuit, iubet in plostris deligatos Adrumetum deportari. Naves
anterim Caesaris onerariae errabundae mala vagabantur, n-ς erta locorum atque castrorum suorum quas singulas scaphae adversari usim omplures adortae inceMderant atque expugnarent. Hac re nunciata Caesari, classes cir
cum insulas portusque disposuit; quo tutius commeatus Asupportari posset. XXII M. Cato interim, qui Uticae prWrat, Cn. Pom- peium filium multis verbis assulueque objurgare non desistebat uus, inquit, pater, istuc aetatis quum esset, et animadvertisset Rempublicam ab audacibus sceleratisque
civibus oppressam, honosque aut interfectos, aut exsili multatos, patria civitateque carere gloria et animi mag-
335쪽
antudis elatus, prisatus aeqne adolescentulus, Pate rexercitus reliquiis ollectis, paene oppresiam funditus et Heletam Italiani, urbemque Romanam in libertatem vita
'dicavit idemque Siciliam, Asrieam, Numidiam Μιm utaniam mirabili eeleritate armis recepit. Quibus ex rebus 'fihi eam dignitatem; nae est per gentes clarissima notis famaque, conciliavit; adolescentulusque atque eques Ro manus triumphavit. Atque ille, non ita amplis rebus Fatris Sestis, neque tam ex lieni ma orum , nitate parta, neque tantis clientelis nominisque Maritate praeditus, in Rempublieam est ingressus. Tu eontra et Patris mobilitate et dignitate, et per te ipse satis animi magni audine diligentiaque praeditus, nonne eniteris, et vos sWeris ad Pateruas clientelat, auxilium tibi Rerque blicae
atque optimo euique efflagitatum
XXIII. His verbis homim gravifimi imitatus laeserventulus enm navieulis cujusquemodi generis xxx mibi Paucis rostratis, prosectus ab Utica est in Mam ha-m, regnumque Bogudis est ingressus expeditoque remitu, Mumero servorum, liberorum ii millium, cujus partem iis .ermem, partem armatam habuerat, ad oppidum Ascu-xum aecedere coepit in quo oppido praesauium Mit m at ni Pompeio adveniente, oppidani usque eo passi Pr aeius eum aecedere, donec ad ipse portas ac murum Pr apin quaret, subito eruptione facta, prostratos perierritoLme Pompeianos in mare passim navesque compularunt. Ita re male gesta, Cn. Pompeius filius naves inde avertit, neque postea litus attigit classemque ad insulas B 'eares 'ersus convertit. XXtv Sripio interim eum iis opiis, quas pauli ante raemonstravimus, Uticae grandi praesidio relicto, profectu Primum Adrumeti castra ponit deinde ibi paucos dies aeommoratus, noctu itinere facto, cum Ρetreii et Labiene co- satis se oriungit atque unis castris faelis, is maera passuum longe confidunt. Equitatus interim eorum cireum Caesaris munitiones vagari, atque eos, qui pabulara aut quandi gratia extra vallum progressi essint, exeipere. Ita omnes adversarios laeva munitione continere Raatre Caesariani gravi annona sunt conflictati; ideo quod:n- duni neque ab Sicilia, neque ab Sardinia eomnient .s3P-
Ponatus erat; nem per anni rempus in mari in sae
336쪽
perieulo,auari poterant neque amplius Infllia passuum V terrae Arriet quoquo versus tenebant, pabulique ino Pin premebantur. Qua necessitate coacti veterani militem equitesque, qui multa terra marique bella consecissent,
et perieulis inopiaque tali se e essent confitetati, al. e. Finre collecta, et aqua dulci eluta, et ita jumentis esurie
ti s data, vitam eorum Producebant.
XXV. Dum haee ita fierent, rex Iuba, eogntas caesari
dissimitatibus, opiarumque paucitate, non est visi dar, spinar- eonvalescendi, augendarumque ejus opum. t que comparatis equitum magnis peditumque copiis, sub Mio suis, egressus e regno, ire contendit. P. Silius m-terim, et rex Bogud, coniunctis suis copiis, cognito regis Iubae egressu pristus ejus regnum copias suas admovere Cirtamque oppidum ejus regni opulentissimum adorti Paueis diebus pugnando capiunt, et praeterea duo oppidae Getalorum quibus quum conditionem ferrent, ut oppidoe excederent, idque sibi vacuum transderent, condition -- repudiassent; postea ab eis apti interfectique sun omnes. Inde progressi agr' oppidahue vexare non desiseliint. Quibus rebus cognitis Iuba, quum jam non longa Scipi- atque eius ducibus abesset, capit consilium, satius esse sibi suoque regno subsidio ire, quam dum alma adIuturus proficisceretur, ipse suo regno expulsus, forsian
utraque re expelleretur. Itaque uisus se recepit, atque
auxilia a Scipione etiam abduxit, sibi suisque rebus tia meus elephantisque xxx relictis, suis finibus oppidisque: λppetias profectu est. XXVI. Caesar, quum de suo interii adventu duinas. in provincia esset: ςque quisquam crederet ipsum, ea aliquem legatum eum copiis in Africam venisse constatis literis circum provinciam, omnes civitates facit de sis adventu certiores. Interim nobiles homines ex his..ppidis profugere, et in castra Caesaris devehire, et de ad 4 variariorum a Merbitate crudelitateque commemoram coeperunt quorum lacrimis querelisque Caesar commotu.quum antea constitisset in stativis castris, aestate inita ' cunctis copiis auxiliisque accitis, bellum cum adversariis gerere instituit, literisque celeriter in Siciliam ad Anteis num et virium Postumum conscriptis et catacio-
337쪽
memoriimque exerchus Mn 'Mn celerrinae tranέportar tura Africam provinciam perire, fundatisque everra a su
as inimieta quod nisi celeriter sociis foret subvexaum, pumae ipsam Africam terram nihil, ne tedium quidem, quo se reciperent, ab illorum scelere insidiisque reliquum sui aran. Atque ipse in tanta erat sestinatione et e spectatu me, ut postero die, quam misiGx alteras nun*umque ia ieiliam, classem exercitumque moraxi diceret, nod resque oculos mentemque ad mare dispositos directorisue haberet Nee mirum Ammadvertabat enim villas e .gi, at ros vastari, pecua dirii 4rucidarique, oppida castellaqua Qirui deserique, principesque civitatum aut interfici. Lm catenis teneri, libero eorum obstitum nomine in sin autem abripi. Iis se in miseriis suamque fidem iminorantia
hus, aurilio propter copiarum paucitaism iis non posse. Milites interim in opere euercere, castr Murire, ut res eastella sacere, molesque jacere in mare occisamnilites XXVII. Seipio interim elephantos hoc modo sim docem Laeere instituit. II iastruxit acies unam funditorum Misara elephantos, quae quasi adversariorum ineum obtineret, et eontra eorimi frontem adversam lapillos minutos mitis aeret deinde in ordinem elephantos constituit post i a mitem aciem suam instruxit ut, quum ab adust Arias Bispides mitti cepissent, et elephauit periemiti is ad suosaeonvertissent, rursus a sua acie lapidibus missis eoa comverterent adversum hostem quod aegre tardeque fiebat et rudes enam elephauti, multorum ann*---ctripa us1-que vetusto vix edocti, tamen commum Pericula in in ero producunturi
do maritimo praeerat, iniret animairer et na- sum, as eum exercitu Caearis incerina loesmin atque is ac xum tuorum vagari, occinonem uia λ -- --
Nabuit actuariam, complet militibus et sis a sint idem Oeaphas de navibus adjungit ac singulas naves Caesariam eonsectari coepit; et mum phi si et m. Pulsis fammtusqnerinde dicesii't, nec desistam perielitari, Literaneidit in navem, in qua rami duo Tia inibani adolescentes tribuni legionis , quor u palso. in
338쪽
nis,sdam, qui . -ffallam lagatum obsederat ei:
fanae, et sessitiosissima oratione a Meum est usus icium. De et pec iniam, et ornamenta triumphi Caesaris retinenis da et custodienda ea averat et ob has/causas timebatisisi. Hi proptς conseientiam peceatorum suorem peris
stat adolestentibus ne repugnarent, seseque Virgilio transierent. Itaque deducti a Virgilio ad Scipionem, custodibus transditi, et post diem ii sunt interseeu. . a -- ducerentur ad necem, petisse dicitur maior Titus a cenaurionibus, uti se priorem quam fratrem, interficerent idque ab eis facile impetrasse, atque ita esse intersectos. XXIX. Turmae interim equitum, quae pro vallo in st tIcinibus esse selabant, ab utruque ducibus quotidie minuistis praelus inter se pugnare non intermittunt. Nonnunquam etiam Germani Gallique Labieniani cum Caesaris equitibus, fide data, inter se colloquebant. Labienu
laterim cum parte equitatus Leptim oppidum, mi praeeis rat Sasea n eum cohortibus sir oppugnare, ac vi irrum. pere, onabatur quod a defensoribus propter egreuiam anum liniem oppidi, et tormentorum multitudinem facite
et ne perieulo defendebatur. Quod ubi ejus laeere
equilarus sepius non inisriniuebat; et quum serie ante portam-rma densa adstitisset scorpiose accuratius minis, atque eorum decurione pereus , et ad Decumanam,
defixo, atqui perterriti, garia in castra recipiunti Quoe cto postea ni det riti oppidum tentare. x M. Scipio interim fere quotidie non longe a Lia
castris passib is ccc instruere aciem ae majqre diei pa te consumpta, rursiis se in castra recipere. Quod quvn, pius sieret neque en aes is castris quisquam prodiret, me lae volnus 'us colua accederet, despecta patient Caesaris axemitusque ius, universis copiis productis, elephantisque turritis xxx in aciem instructis quam latis sme alit, porrecta quieum peditumque multitudine, cvno tempor. Progressias, haud ita iunge a Caesam castris constricis: cam .
XXXI. Quibus rebus cognitis, Caesar iubet milites,
uva ra munithones Proeesserant, suique pabulandi aut tignandi vim etiam muniendi gratia vallimi petierant, qu, que ad eandirim rem opus erant, omnes intra munitioniq
339쪽
pere, at te in opere consistere. 'tritibus' autem, vir tu statione fuerant, praecipit, ut usque eo locum o nerent. In quo paullo ante constitissent, donec li hoste musania tum ad se perveniret quod si propius aecideretur, quam honestissime se intra Bnitiones reciperent. Alii quoque equitatui edicit, uti quisque suo loco paratus armatusque praesto esset. At hae non ipse per se coram, quum de valIo perspecularetur; sed mirabili peritus seientia bellandi, in praetorio sedens, per speculatores et nuncios imper bat, quae fieri volebat animadvertebat enim,.quam Imrmagnis essent copiis adversarii freti, tamen saepe a se fuissatis, pulsis perterritusque, et concessam vitam et ignotis Peccata: quibus rebus nunquam tanta lappeteret ex ipsorum Hertia conscientiaque animi victoriae fiducia, ureastra sua adoriri auderent. Praeterea ipsius nomen audioritasque magha ex parte eorum exercitus minuebat liud Ciam. Tum egregεae munitiones castrorum in valli fossa-Tumque altitudo, et extra vallum styli caret, mirabilem in modum ebnsiti, vel sine defensoribus aditum adsersariis Prohibebant. Seorpionum, catapultarurn, ecterorumque telorum, quae ad defendendum solent parari, magnam copiam habebat. Atque haec propter exercitus rei praesentis paucitatem et tirocinium praeparaverat, non hostium vi et metu commotus patientem se timidumque bostium lapinioni praebebat. Neque ideire copias, quamquam erati Paucae, tironumque, non educebat in aciem, quoa rictoriae suorum dissideret sed reserre arbitrabatur cujusmodi victbria esset sutura. Turpe enim sibi exi mabat
tot rebus gestis, tantisque exercitibus devictis, tot tam elaris victoriis partis, ab reliquis eopiis adversariorum sum rum ex suga collectis, se cruentam adeptum existimam victoriam. Itaque constituerat gloriam exsul tonenique eorum pati, donee sibi veteranarum legionum Pari aliqua
in secui do commeatu oecurrisset 'XXXII. Scipio Jnterim paullisper, ut ame vim, in eo
oeo commoratus, ut quasi despexisse Caesarem videret , paullatim reducit suas eopias in eastra et concione advocata, de terrore ho desperationeque eicitu, in s ethariae t et eohortatus suos victoriam propriam se eis brevi daturum ponieetur caesar iubet milites ruriis ad
340쪽
re defatigare non intermitth. plerim Numidae Getnύ-que diffugere quotidie e castetis Scipionis, et partim in rem iis conferre, partitia, quod pii maioresque eorum beneficio C. Mari usi suissent, Caesaremque eius assinem esse audiebant, in ejus castra perfugere catervatim non intermittunt. Quorum ex numero linis hominibus, illustriores Getulos, literis ad suos cives datis cohortatus, ut manu facta se suosque defendarent, et ne suis inimici adversariisque dino audientes essent, mittit. XXXIII. Dum hae ad Ruspinam fiunt, legati ex Aelulla civitat liber , etiam undique ad Caesarem veniunt 3 seque Paratos, quaeeumque imperasset, et libenti animo facturos pollicentur tantum orare et petere' eo, ut sibi Praestarum daret, quo tutius id et sine perieulo a iere: Possent se et frumentum, et, quaecumque res eis suppetexet eommunis saIutis gratia subministraturos. Quibo rebus facile a Caesare impetratis, praesidioque dato, C.
Messium aedilitia iunctum potestate Aehillam jubet proficisti. Quibus rebus cognitis, Considius Longus, qui Ad-
Tu nota cum v legionibus, et equitibus cc praeerat, cel riten is parte praesidii relicta, eum viii. ohortibus Achillam ire omendet. Messius, celerius itinere eonsecto, prior Achillam eum cohortibus pervenit. Confidius in erim, quum ad urbem cum copiis accessisset, et animadvertiget praesidium Caesaris ibi ege, non ausus periculo suo rem facere, nulla re gesta pro multitudine hominum rurisa Adrumetum se recipit deinde paueis post diebus, equestribus opiis a Labieno adductis, rursus Achillanos castris positis sidere coepit.
XXXIV. Per id tempus C. Sallustius Crispus, quem
Pauris ante diebus missum a Caesare eum classe demonstra-V Imri Carcinnam pervenit: eteus adventu C. Decimius quaestoriu , qui ibi eum grandi familiae suae praesidio praserat commeatui, parvulum navigium nactus constendit, 'se fugae commendat. Sallustius intErim praetor a Cercidan tibust receptus, magno mimero frumenti iuvento, naves ne rasis, quarum ibi satis magna copia fuit, complat, atque in astra ad Caesarem mittit . Allienus interi 'proconnile Lilνb- in naves onerarias mponit legiones iri et xi et qNoe Gallosoccc, sinditorum sagittariorumque milies au semundum eo nieatum in Asrieam Mittit ad 'sarem: quae nRVes, entum secutidum uatiae, a diem hortum id