장음표시 사용
281쪽
166 DIM VISITIONES PLINIANAE LIB. VIII.
tutum erat Haeredi mandare , ne quid ambitioni vita judicaretur. Perinde vero occupantibus locum faveo , , bc posteris quos scio nobiscum decertaturos, sicuti nos fecimus cum prioribus. Argumentum hujus sthoniaci mei habebis, quod in his voluminibus auctorum nomina praetexui Est enim be
nignum, ut arbitror, & plenum ingenui pudoris fateri, per quos profeceris:
non ut plerique ex iis, quos attigi, fecerunt. Scito enim conferentem me au
ctores deprehendisse a juratissimis S, & proximis veteres transcriptos ad verbum , neque nominatos M : non illa Virgiliana virtute fri, ut certarent, non Ciceroniana simplicitate ' , qui de Republica in, Platonis se comitem iαὶ profitetur . In consolatione filiae Ganxorem , inquit , sequor , item Panaetium syn de inciis. Quae volumina ejus ediscenda, non modo in manibus
dicet historiam opere iusto digestam, absolutam, quamque haeredi mandare destinaverat, postmodum tamquam apex ruentes eeras a , & aranei seissas telas ad polituram seriiste b) ὶ A veteri igitur lectione minimὸ reeedendum, atque unice violenta, atque impedita mihi videtur ab Harduino proposita, quamvis Crusio placuilla non ignorem. i) Haeredi mandare. Id Romani modestiae, vel alia de causia agere solebant. Martialis e :Plena laboratis habeas eum scrinia libris Emittis quare Sosibiane nihil tFdent Haeredes inquis se. Σ Deum Diso. Ex tam a Titi humanitate se coactum innuit ad vertendam sententiam; ideoque ree ditam Temporum suorum historiam publicare, unde occupantibus locum favebat, aditum nempe Criticis praebens, ut eius seri piis adversarentur elidem ratione, qua posteros secum decertaturos erae videbat: Opposita omnino colligit Hatduinus,segitque: is proinde occupantibus locum foveo: So vero ta' posteraF. Verbum faveo explicat is Neque iis invideo, qui ,, eiusdem argumenti hilloriam edere ante me occupabunt. is Coniicerem huiusmodi a tequentibus abhorrere ego i ,δ. Dubitavi quandoque, an legendum esset locum facio dietione Plinio saepiuscule usurpata. verum eum iaomnibus exemplaribus inveniam faveo, aliis verborum lieia invertenda relinquam. 3 Ei pseris. Qui post mortem meam mihi restagabuntur , uti ego antiquioribus sum adversitus. Eadem ratione Ari- loteles Platoni, Carneades Zenoni, Sulpicius Callelio: inter Ecclesia ilicos Patres Hieronymus Hilario, Augusti nuet Hieronymo ut infinitos praeteream plura ob ecerunt. Id duplici caussa agunt recentiores, quarum unam inuidiae. alteram veritatis filiam appellabimus . A Prima longe abfuerunt Hieronymus, atque Augustinus. Eorum exemplis igitur unieὸ insistant recentiores; atque inventionis laude antiquioribus manente, ab illis quandoque recedere vitium non erit, eum nihil eodem tempore simul inventum evaserit perieξtumque. Noviter in lucem educta , atque a prioribus ignorata mode tu proserentes Plinium imitantur, qui hacce de caussa cum priscis auctoribus toties
Praetexui. Operi auctorum nomina praeposui. Quam ineptὸ Η arduinus in hae praefatione ineredibilem a reliquo opere dissimilitudinem d , & frequentem sententiarum pugnam cum ipso operis corpore iuvenerit se , ex nolita ilia
lustratione eruitur. Puleher locus invenitur, ubi auctor M.tquam recensuri Reges, Duees, Uirosque elatissimae sa- miliae, qui de aericultura str: pserunt, iis addit sapientes complures; quos sequent. es, ait D , praetexuimul in hae υ lumine non inerarὸ πominamio M. Varronem . Quanta non modo styli, sed verborum convenientia appareat, omnes vident. Quid autem ei lato libro XVII l. designat, cum se auctorum nomina, qui de agricul ura scripserunt, praete diuisse asserit, nis quia illa voluminibus , & lignatim X vli I. nomina praefixit Neque enim diis euitatem essugiet Hai duinus. ut in eulata eodem libro X vlli. nomina, praetexta dicat, cum non hac ratione praetextum in naturali hi- statia intelligendum veniat, sed legitima significatione an Ie textum, tanquam primor: bus ni is operis texturam praeia
figurakerit; & eodem ipsissimo libro brevitatis gratia non stu toribus positis id enim υριλώm est sed regionitae eom memoratis, Solis, Lunaeque orbes digesserit la . ue Seito enim. Particulam enim non agnoscit Vallicellianus codex, a quo non multum abest Salmasius. Alii fetia enim, quod edita sequuntur exemplaria.... εὶ A itiratismis. Laudatus Vallicellianus adiuratissimis, quod potius quam ex Rhenani eoniectur1 a Draeissimis ad mittendum censerem i & tune latinissimum quia Plinianum , quamvis ab aliis isnoratum , pronunciandum esset. Coa sule hoe loeo Harduinum, & Plinium, qui Julium Graecinum notat, quia Cornelium Celsum transcripsit hJ. Transcriptos. Harduinus gaudet ubique apud Plinium ss geminare transscriptos. 8) Meque nominatos. In hu)us generis plagiarios invectus est Vitruvius ι : pessimo adhue iure prinei patum obtinebunt, qui suppressis genuini auctoris nomine sibi alienos labores adscripserunt, uti de Barboca eelebri Juri ieonsulto notavit Eryinraeus ; deque infinitis Morhofius, quorum fraudes indigitavit tu opere de Plagio literario, itemque Almeloueenius in Syllabo Plagiariorum . ρὶ Virtute. virgilius multa e Graecis praesertim matuatus est, quae singulari opere eollegit Fulvius Ursinus; & insigni eommentario illustravit Germanus Valens Guellius. Μorbosus ad rem nostram haec reserens l)r Virgilius, ait, in uictis Theoreitum imitatus est, in Georgicis Hesiodum, in libris Aeneidori Homerum, imo ipse Latinos, qui ante fescripserunt, Ennium , Lucretium, Catullum . quos omnes tames ita imitatus est, ut . - superaret. Hune Plinii loeum aemulabar, eum ADAMAT vΜ PARENTEM TUUM alloquens 'Siliand ipse uirtute metarum pulcherrimam diverso tramite attingendam curarem m . Quintilianus eleganter juncturam praebuit, ubr legimus: diuersis υirtutibus consecutus es n) . ior Citeraniana simplicitate. Codex Toletanus habet Ciciliana, Londinensiς Gelliana : verum haee amanuensium in- euria exei disse patet . ii) D. Repubtitu. Ex eodie ibus nostris, ut moue Ambrosiano & Londinensi . Neque enim neeesse est addere in t Erit de Republicu, ut habent impressa exemplaria, cum haec satis volumina desgneat. De Republica eodem pacto proseri , quo m consolatione filiae.
282쪽
DIS IS IT IONES PLINIANAE LIB. VIII et 6
la tacesa di s erebia ambietione, lusciarne air Erede r incariso di pubbliearli duo mia morte e tuitavia neU Uporti adesso alla luce porgo occasione di critica at v lios di compa-rire, ed at posteri ancora, ebe ben preverao sonor; anno alie mie opinioni neua fessa fodigia, ebe io bo impugnate quelle de' predecessori. Vna prvova perd dar a della mia con-dotta coli' aῬer premesso i nomi degli Autori, de' quali se ito mi sono 'li d per v ritὰ essetio di cortese ingenuo candore indicare per quai meet S ci samo di move cognietioni arricebiti. Contuito eid siservo essere negletto tale ollimo costume datu maggior parte degliscrit tori, che bo consultati, mentre uopo δ ebe saniate, come net collaetionarne di molliis opere, bo riscontrato copiars da famosissimi uomini di parota in parois autori poco lontani dalia loro etὰ, seneta n pur averti nominati ; ed ob quanto in cla s discostarono dat virtuose eammino di Virgilio, e dolio sebietto operare di Cicerone, it quale traitando delia Repubblica nominas compagno di Platone ed Ουe consola sua Alia : Sieguo, dice, Crantore, ed ancora Panegio negli Umcj M. uesti volumi, come ben vi δ noto, non Diodegni sono, ebe sempre con noi s portino ῖὶ, ma obe a memoria Uattamente s apparino. Tom. I. L l et Ef
2 Nelia polisi a traduetione dei tre vilumi desti mei di Ciserone arriechita di opportuni commentari dat Maria e Madrea Lugi de Silva leraiamo f : Tutti dunque edificatono sa quei primi landamenti gettali da Paneetio. ognuusa, ehe questo autore e stato uno dei prineipali Filosofi della Setia Stoica; ma elie non deferiva eieramente alle de-ellioni dei Fondatori det Porti eo, non ascollava alita voce che quella della ragione , e nou aveva altro Oggetto,ehe il pubblito bene. 3 Diee Hinio degli aerennati volumi non solamente degni, ehe sempte si abbino nelle mani &er fetuendo P indole deI-ia nostra tingua Iembrami che quem fas debbas modificare nessa maniera da mi Vpressa, equisatente non aue parse,
ma aι sentimento deV Autore. ca m. I. pax. 8o. b Neua prefaeiano at libro di Antonio Musa. 9 ridi Elast Tom. I. pag. 64- ω LAEι lib. XIX. g. di Plinio pag. r s. θ Vedi Tom. I. mle Indice degli Ogutori. D Libro t. pag. ιε. ANNOTATIONES. Ia Se comitem. Ingenuum Cieeronis animum ostendit, qui se Platonis socium vocavit, eo quia Graecus ille eele berrimus auctor notos de Republiea libros vulgavit, ubi tamen ut verum fatear multa rationi miniis eon nainveniuntur. Erratorum maximum elaea mulierum eommunionem versatur; unde opportunῆ Benedictus Jorius ad--tavit a r Plato medietis an strum, ut omni dipnfimi aditum per haeret, meum , s tuum de medio tollens emitatem illam instituit ex omnium communitate, quam nulli tot sectilis istius excessu praero ves admittere voluerunt. I3 Crantorem. Α Plinio totius antiquitatis eonscio Cicero addaeitur, eo quia ex Crantore Graeco Philosopho multa desumpserat, euiusve libellum δε seu mite laudaverat, qua de re eonsule Thomam Aldobrandinum b . Plinius ad illa Ciceronis τerba proeul dubio respexit, quae in Aeademieis occurrunt quaestionibus H. Legimus omnes Crantoris veteris Academies de tactu. ΕΡ enim non magnas verum aureolus, e Ir in Tubemur Panaetius praecipit ad vir hum ediscendas libelius. Aeutὸ eoniieit Harduinas Crantoris librum πεοι πεν - , sue de Lialuminuenia titulum ges-ssse. An veto Plinius dixerit eonsutionem filiae, pro eonsolatione de filiae obitu, ut Harduinus dubitat, nequaquam affirmarem. Filiam Tulliam de alicuius gentilis sui morte dolentem tonsolabatur Cicera memorato opustulo, quod deperditis reeensebimus. Non ignoto Tulliae mortem a & Crantotis Plutarchum meminisse in Consolat. ad Apollo nium , illiusque uti sententia, eam in filiorum decessu Hippoelem solaretur d). Crantor fuit patria Solensis , tantique Philosophi vitam habes apud Diogenem Laertium e . Floruit ultimis Ptolemaei Lagi temporibus ; hoe siquidem regnante Polemonem audiebat D. Crantor ut a Graeeis, ita a Latinis eelebratur, quod Horatii enarratores adnota runt epistolarum libro I. melius C, ino, Θ Crantore dicit.
A Fie ino primus Platonis interpres appellatur O;; & hune Plinii loeum ob oeulos habuit Didaeus Lopesius in Ia- venalis Satyra i . M. I Panaetium. Libros Panaetii de Ossetis imitatione sua Cieeronem longὸ superasse innuit Gellius 0: Ietebatuν Prinaetii philosephi tiber de octietis, seundus ex tribus iliis ineuitis, quos M Tullius magno cum Rudio, maximoque opere
283쪽
j68 DISQVISITIOΝES P LINIANAE LIB. VIII. cotidie habenda nosti. Obnoxii pro seclo animi, & in selicis ingenii est, deprehendi in furto malle, quam mutuum reddere, cum praesertim sors fiat ex usura is . Inscriptionis μ) apud Graecos mira felicitas καλ&ν M inscripsere,
quod volebant intelligi Favum: alii uin, quod Copiae cornu, ut
vel lactis gallinacei sperare possis in volumine haustum 'sa ), Μ, Παι 9 , Ila rixetricio io, Aii ιν a , in isto 3 , inscriptiones, propter quas Vadimonium de-
aemulatus es. Vertim nisi exser plotis diligentia hoe loeo apud Gellium desideretur; infirmum illius iudicium ex Horatio statuunt eruditi, qui ad lectum militiae operam daturum huiusnodi scribit ai: Quare coemptos UNDIQUE NOBiLEs
Dbras Panaeti, Socraticam cor domum Mutare υνiris Iberis - Pollicitus meliora tendis pinam .is igitur olficiorum definitionem a Panaetio neglectam asserat Cieero b : illius tamen libros summo habuit in pree io, euius eum laude saepe meminit Seneca Philosophus, ἰχ praesertim, tibi de Amore quaerenti responsum deis dit e) . Consule Velleium Paterculum, Plutarchum. & Artopoei Tabulas Chroni eas. Scipioni demum Africano sequenti senius auspiciis non minus politiores quam belli eae artes e reverunt id etiam aetas suadebuit, ut Panaetium Stoicum maximi ingenii virum, una eum doeto Polybio domi, militiaeque comites haneret. Horum igitur iudicio satis Panaetii πιώ -- volumina quamvis deperdita a Gellii eo a vieii, tutabuntur. i Cotidie. Edita exemplaria , & plerique scribunt quotidie. Verum antiquiores codices habent cotidie. Ita disertε Londinensis. Ambrosianus Petri Ticinensis ri geminato eottidie. Hi ne Plinium eotidie seripsilla eolligimus, eum ita etiam a veteribus prolatum contra Johannem Tortellium doceat Laurentius Abi emius d , cuique suffragatur Johinnes Casa e . Videntur a Plinio Caecilio avunculi dicta imitari, ubi de Verginii Romani eomoedia ad Caninium seribit D: In summi extorquebo ei librum, legendumque, imis eisendum mittam tibi. Neque enim dubito situ um, ut non deponas, se fenei sum eris. M. Seneca: CUU Severi, ait la), hominis Labiem iuultissimi belle die a res ferebatuν . Iiis tempore quo libνι Labieni ex S. C. urebantur, nune me. inquit, vivum uri oporati, qui istos Midici. ta I. furto. Noller de muribus loquens γὶ: semperque furtum id deprehendi. 33 Ex usur . Intelligit, qu mutuum auctoribus reddendo notiones, quae inde desumuntur in laudem, & honorem mutua litium cedant. Con ra vero ubi Plagiarii sibi alienos labores adstribunt. I friptionis. In editioni; siuae ora legi inscriptionum adnotavit Daleeam pius: qua auctoritate, reticet. Ex hoe prae ei puὸ indicio coniicerem pluralem numerum a Salmasio, & Durando adoptati. 5 Felicitas. Crustus mallet mira fecunditas , aut mirae aeliciae r sortastis ledioribus similia meνae videbuntur nugae ; doleoque nullam ex tot animadversionibus satisfaceret neque mirtim, cum ex suo tantum ingenio, non ex membranae 1 supelleEtili Plinium castiget. 6 K- ον. Gemina Ambrotiana, Londinense, Ugoleti, & Iovii exemplaria cerion, & reliqua voeabula Romanis chara-Eteribus exhibent. Huiusmodi ex sἡquentibus, & praesertim ex voce Minoe tueri pollent: in naturalis hilloriae eorpore certon quoque latinis elementis scriptum invenimus tr): Sanat ulcera coucreta in modum fas , quem certon anelis Iant . Allata tamen in Plinii praefatione ex amanuensium inscitia, qui graeca elementa ignorabant , acciditis compertum habemus, cum in aliquibus membranis vero reddantur eloquio ; & in principe naturalis hiltoriae editione moab latiis elementis cuia appareant, modb interpositis laeunis eat mo supplenda typographus reliquerit. Hinc vetullicitum exemplarium praesiuio accuratiores librarii, Hermolaus, Gelenius, Paul. Mamulus, Salmatius, Haeduinus, Durandus omnia nativis elementis interpretabantur. In verborum orthographia Salmasio adhaesimus. Cum enimiis in vocibus librorum titulus exponatur, non abz re primum elementum manicula forma exhibetur. Graecis κηγίαν, idem quod Latinis favus a n ins . cera dellu Etum . Bartholomaeus Cattestas: κ' Αν, inquit, favus propria significat opus illud apum artitiosissimum cellulis angulos sacco metuo repletis disine iam lie . Graeeus igitur austor, eum selesta e purioribus disciplinis se tradere gloriaretur ad apes provocavit, qui favum ex omnigenis noribus conficiunt. Hi ac eleganter L cretius ς . 'Flor seris ut apes in fultibus omula libant, omnia nos itidem depascimur aurea dicta. 7ὶ Κνοας Ἀμαλ estas. Kννας Carnu, Copiae declinandi easu. δεια scis ditare, nutrire sonat. Graecum etymon de
ducitur ab με umὶ, &-augeo, ex celebri Capra, quod ea una nutriit Iovem. Sed in hae tabula, ut in plerisque, millenas invenies opiniones. Alii enim Amaltheam Nympham ne iunt Iovis nutricem, alii Capram , eujus industria, & lacte Jupiter adoleverit. Nonnulli verb celebratum aded eornu non caprinum , sed raurinum affirmant. In hoe demum omnes sibi convenire videntur, quod eornui a Jove in grati animi teilimonium indita suerit pote itas, ut quidquid optari posset, inde emanaret. Consule Diodorum Si eulum t), Strabonem m , Ovidium in , Laetantium to . Natalem Comitem ρὶ, Hieronymum Aleandrum fgi, Proustium apud Gellium ν). Haec fabula inter omnes antiquissima. E Graeeia in Italiam, atque antea ab Asia in Graeeiam migrasse eonileio : reeepta si quidem Graeeo. rum, & septuaginta interpretum lectione, cornu Amaltheae nomine tertia Iobi filia appellabatur. Cur verb illi ia-bulosam appellationem indiderit nater: post Nieetam, aliosque explicare nititur Johannes Pineda, ubi pleraque ad hane quae itionem attingit ss . Allesoriam inter multos eleganter persequitur Henricus Farnesius : Nec cornu , ait it, Amaltheae cornu erat Baias, ut pingitvr ; sed ius o ratio, in qua 'ta s rerum omnium usilitas, O copia, cujus cogntrionem se possideas, imperii artem possisas. Plinius Me loco ad Phoeionis peripatetici librum alludit, qui ex Platonis,& Xenocratis discipitio orator evasit, claruitque Demosthenis temporibus: Gellium audiamus υ)ε Phocion ex per*atetica disciplint haud sine se bilis vir fuit. Is librum multae, inriaeqtie hsoriae refertum composuit , eumque inser sit κι - κἀκλMἰκs. Ea vix id ferme valet, tanquam se dicas Cornucopiae. Qui libros liuos Amalthaeum, Amaltheam, Cornucopiam era. inseripserunt. Phocionem imitati sunt. Phoeionem dico, non Melonem, ut perperam post alios apud Gellium Proultius. Verum ab Henrieo stephano in errorem adductus, qui primus Phocionis vice socionem reposuit. Antiquam lectionem ex optimis exemplaribus, atque ex Ari stophanis scholiata restituit Harduinus x . Est &- ωνοι κώκη-ῆ κήποι Ῥουτιλο Vatini Phavorini, eat Politianus, & Carolus Antenoreus insudarunt, non una vice ex Aldi offieina imi prellas; ex hoe titulo Phavorinum Phocionis interiptioni adhaesisse apparet.
284쪽
DIS QUIS IT IONES PLINIANAE LIB. INI. 269
E seuo egii d di uis anima ingrata, e di un meschino talento it piu roso eoors alia tuccia di platiario, che di pagare al creditore i douuti interess; tanto piis ebe di quest uir nuo-vo capitale Ii forma a pro di cri deve. Vna felice Vpressυa inritolaetione Ledero . Greeisi loro librio Κirion nominarono uiu opera per denotare, che fosse uia Hale: altri Κeras Amalthaeas, clod Corno dein abbontineta, quasccbd distare non s δευesse di rinveni i
3 Enehitidion s ehisma una eos, Me farilmente se porta in mano, e s dire tanto di un pugnati come H in libro . Dein
Apud Gelenium Jam D Musae, & reliqua subsequentia graecis elementis: Iam iam Musa. a): Iam iam Mose b rIam jam γ e . In alIis Jam Muque, in nonnullis Iam Moiae . in codice Londinensi Iam iam mos jejuno sensu, uti apud Turnebum Iam Iam nos. Alexander Benedictus edidit; Iam ια K--o; ut violis fabam adiungeret. Iam ιαuνος Paullus Manutius, ut loeum irriguum , & herbosium indigitaret. Apud neminem inter doctos Aristarchos invenio 'Iα, quae tamen uniea , & genuina lectio evadet. Poterat Harduinus ex COlbertini, aliorumque eo-di eum vestigiis. ubi Iam tu Mουσα. seribitur, animadvetiisse imperitos librarios ex graecarum , & latinarum vocum affinitate latinum jam eontra auctoris mentem ingerere. Id satas ollendit tentatam in Musarum nomine latinam trans. migrationem, eum Iam Mose in multis eodieibus irrepserit loto 'ta, M τώ . Latinum igitur iam Me loeo redundat ubi etiam omisso caeophoniae vitio jam ia , peiusque iam jam is eertὸ Plinii stylo non respondet. Raphael Regius iam jam mos invenerat, illudque mos expungendum affirmabat. Sunt igitur in plurali casu Diolae . Qui autem ex Graeeis libros suos 'ia in Ietioserint, ut K--, ignoro. 9 Min M. Antiqua exemplaria habent, ut notat Benedictus Iovius, latinis elementis Mosae: tali pacto Divae Sor res ab Ioniis appellabantur. Hermolaus Barbarus potest, ait, s Mosae Dei pro Musae, quod eo titulo, ut palames, Herodotus suas hsorias ediderit. Vertim huiusmodi ingeniose magis qu1m ad rem. Constat Plinium voces grae- eis characteribus expressisse. Indesti latini amanuenses eum graeeam vocem per elementa in incipientem patrici elo-llio inverterent, diphthongum eo prim1 tantum retenta liter, eorruperunt. Neque enim aliqua ratio suadet, qub linius Graecorum vanitatem irridens, graee omnes librorum titulos exeepto Musarum opere referret; & sanὸ optimi eodices per Salmasium, & Harduinum in. Eti habent Μοῖσαι. Potius qu4m ad Herodoti titulum, ad Aurelii Opilii, & Alexandri vatis libros Plirium attuli. se eon Aeerem. Da hoe Maerobius do: Alexandeν Aetholus Poeta effregius in libro, qui hisiribitur Musae, refert se. Musarum inscriptionem pariter voluminibus suis secerat Aurelius Upidias Epicurei cuiusdam libertus, qui Philosophiam primum, deinde Rhetoricam, noviis mE Grammaticam doeuit
& Smyrnae pollea consenuit: de quo Saetonius in illustribus Grammati eis composuisse asserit e variae eruditisnιs Hiis quor volumina, ex quibus notem unius corporis, qui quia Scriptores, o Poetas sub clientela Musarum judicaret, non ab
surdὸ . se se, in scripsisse se ait ex numero Dιυarum, oe appellatione. Meminit etiam Gellius hisce verbis se et
Aurelius autem Opilius in primo librorum, quos minarum inscripsit; ad hune igitur prae caeteris pro voeat Plinius.
idem Gellius γ t Tullius Tiro M. Ciceronis alumnus, oe libentis, ad sorque in literis sudiorum ejus fuit. Is libroseomplures de usi, atque ratione imguae lati sae, item de viriis, atque promiscuis quaestionibus composuit. In his esse pra cipui videntur, quos graeco titulo πη-rinos inscripsit. Graecas Dorothei Paridinas citat Clemens Alexandrinus is , a que horum imitatione legum volumina a veteribus Iureeonsultis Pandectas appellari Hatduinus adnotavit.
tur. Fortasse ad hirne titulum auctor respexit, qubd opus suum prae manibus semper habendum praedicaret. Epi- tectus Meratteas Philosophus vis ilias suas prudentiae, & moralis distiplinae praeceptis reserras Enchiνidion inscripsit. Extant in hune librum Simplieii, & Amani eommentaria. Consule ad allatum Plinii locuta, Morguaesium, Daiein
285쪽
l o DI SV UISITIONES PLINIAΝAE LIB. VIII.
seri possit . At cum intraveris, Dii, Deaeque, quam nihil in medio inve
nies si . Nostri crassiores Antiquitatum IM, Exemplorum s λ, Antiumque 6 Quam facetissimi Lucubrationum, ut qui ait, baculuserom, o vocabar. Paullo ni mis
ANNOTATIONES. eampium, Harduinum, & Proustium in Gellii enarrationibus. Doctissimas Iohannes Paetus a Castro multa eruditἡeonaessit ex Μenandrn, & Suid a . Plures subindὰ huiusmodi titulum suis opustulis secerunt. Divi Augustini
indion magno in praeeio a doctis habetur, de quo ipsemet auctor ἡ): Enchiridion a nobis postulas, ide; quia maianibus possis adminei, non quia armaria possit onerare. Erasmi Enchiridioa Opus eruditum pariter habemus italica etiam interpretatione donatum. Salmasus plurali voee legit apud Plinium 'Lyχ-ὸiα, quM parum a communi seriptota ab est. Theodorus Gaeta in laudato Passionaeo eodice εγ Ia Δαμων. Suidas docti Pamphilum Alexandrinum Grammaticum vigilias suas λη -- appellasse, quasi variarum rerum eollectanea diversos pratorum flores imitantia. Has Plinii voces Benedicti X lv. operidus haud iniquit comparatione adaptavi, eum optimo, do9oque Pontifici supposititia Innocentii xl. militaria stipendia inscripti o. I 3 Πινακιδιον. Pinaehidion tabellam variis coloribus pictam sonat; idque etiam de pugillaribus dicebatur. Futo hoe loeo Plinium ad Cebetis Thebani opus respexisse, qui hujusmodi titulo usus est. Cebetis Tabulam habemus multo rum tommentariis illustratam: optima iudicatur, quae Salmasio curante apparuit anno I 6 o. Pinachidion alia etiam fgnifieat, ut ex Guillandino affert Daleeampius. Salmasius compositam vocem solvit, legitque ΠΩ ξ. Huiusmodi in prima voee haud displieent, eum de Aurelio Opilio constet opas etiam vulgasse, quod Pinax appellaretur. Harduinus nulla Salmasii habiti mentione vocabulum, & ipse separaverat, arque ιιι-:, Σκε'ὸιον ex seeundo Regio indiee legendum eoniecerat. Πι - tabulam, Σκ λιον tumultuarium, oe eate orate opus, & telum, sive hastam , qua eominus dimicatur, Graecis significat. Ubi dictiones essent dividendae ad lecundum etymon provocaret Plinius ineque enim Graeeuli de tumido, & inani titulo arguendi, qui subitarias promitterent lucubrationes. Seeundis euris in viam rediit Harduinus, eum ait: nihilominus πι-ἰειαν nunc magis placet, quae accepta vox etiam a Iulio Firmico in
ἐ-ice capitum operis sui, ut oe elenchi υο- ρνo librorum Bllabo. Theodorus Gaza in laudato eodiee seriplit πιν-αιὶio eui eonvenit eodex Londinensis, ubi Pinanhιdion. Possit. Vadimonium deserit, qui tempus in iudicio indictum absque responsione elabi sinit. Hine in eeleberrimo illo Senatus eonsulto Q. Catulo reserente, & per Sistonium e Graeco in Latinum converso lepimus Vadimonium ma ieriisse id . Cum igitur Vadimonium sit obligatio sistendi in jure ex sua, Vadamque promissione, qui statuto die in iudieio eomparet, vadimonium sitit. Sie apud Cieeronem pro Q. Roscio Comoedo quυd vadimonium ob es; apud L. Senecam eram ad vadimonium a Mattis defenderem e , nempe quod oblata die se in iure sisteret. Consule Suetonium is , & Aulum Gellium is . Vadimonia dilata pro tempore prorogato accipiuntur h), unde noster s) Ba hius iudex eum indimonium diserri iubet. Ex iis igitur librorum titulis magnifica adeo polliceri innuit, ut ad vadimonium ipsum deserendum incitent: tale enim ex voluminum lectione promittebatur lucrum, ut multis humanae vi tae eommodis, & sortunis renuneiari posse suaderent. Σ Inuenies. Exel amandi formulam, & verba Gellius imitatur: Aecipio, inquit, coiias, ac libens, tanquam se e piae tomum nasus essem -- cir quae scripta erant, pro Iupiter, mera miracula. Rationem cur iterum, saepiusque Gellii testimonium attulerim, ingenuus lector dignoscet. Quis enim negare potest illum Plinianae praefatio ais sententias aemulari, eum in Noctium Attiearum prooemio haec quoque occurrant. Namque alii Musarum inscripserunt, alii Sinarum. Ille κηολα, attur m item alius WYυμλον. Sunt etiam qu3 Pandectas inscripserunt. Muli
rem subinde, M ipsiusmet Plinii opera attinet t. ΕΗ qui studio rum, o de Ridiculis in G qui Hi seriae naturatis: Es qui βιβMον κην. υ praeterea qui P atum. Exseribat Gellii verba nonne sitis superque innuunt Noctium Atticarum auctorem materiam ab allatis Plinii loeis desiimere 3 Quid ad haee Hardoinus reponet Numquid adhuc Plinii praefationem genuinum esse Plinii opus negabit Apertῆ tatetur Salmasius hic Gellium a Plinii praefatione colores desumere, quamvis graecas pariter, latinasque misceat inscriptiones; contra Plinius eas secernens Latinos Graecis hae in νe modestiores , ae s heiores exemplis utrimque allatis confirmaverit .
ca) Crassi res. Dubitavi quandoque num g οφ res substituerem. Ita enim uterque Ambrosianus, Vaticani I93 I936. Barberini I., &Ill. Eieotia lensis II. Londinensis: nee differt Toletanus, in quo eorruptὸ grossinis. Ubi igitur eetitigressioris voeabulum Plinio esset adscribendum, nil obstaret, qu bd apud neminem inveniatur; tanta siquidem authoistitate inter latinistima recensendum veniret; atque ut a grosso ficu grossulum Columella imminuens fecit 4 , itagrosis rem Plinius adaugens effingeret. 4 Antiquitatum. M. Antistius Labeo morum Populi Romani, Iurisque Civilis doctissimus, qui Augusto imperanto vixit, ratum pensumque nihil habebat, nisi quod justum, sanctumque esse in Romanis Antiquitatibus Ietust . I . Uliniushoe loeo, ut conjicio, respieit ad Varronis libros, quibus titulum lecerat Antiquitates rerum Romanarum .' nobis subseribit Iohannes Paetus a Castra . 3 Exe lorum . . Titulus a Cornelio Nepote adoptatus, de quo laudatus Gellius γ)r Cornelius autem Nepos in libro
Exe Drum imo, id quoque literis mandoit. 6 artiumque. Hoe nomine Musiem , Grammati eam, Geometriam, & scientiarum nobilissimas designat: neque abs re. Priis seianus Plinii librum primum Artium addueit . ut suo loeo monuimus. Sub hoeee voeabulo liberales omnes Artes comprehendi posse ex Posidonio docet Seneea filius n . Plinius euncta homini inservientia Artes vocavit . ut videre est totis Naturalis historiae voluminibus, sume iantque libri XIV. initio quaerenda, ubi Reges innumeros honore aristium cultos celebravit, & paullb infra pessum iere vitae pretia : omnesque a maximo bono tiδerales dictae artes tu conistrarium eecidere, ae servitute seu profici coeptum. Inde fortassis invaluit, ut emendieato titulo imperiti medici post rioribus seeulis Artium i m Medicinae Doctores appellarentur, quasi medicinae caeterarum liberalium artium seientiam eopularent. Quisnam inter Romanos primus artium volumina scripserit, ineompertum. Hae in re vel muti, vel nullius subsidii eo adunt Plinii enarratores. Artis titulo libellum valgasse Graecum Issieratem innuit Quintilianus, qui tamen dubitavit, an opus ad ipsum spectaret. 73 Res aceti simι. Crucem figit, atque omnes. ut puto, torquere debet eorrupta hoe loeo Plinii sententia. Neque enim scopum attigisse profiteor ex verbis qua miscetissimi, usque ad flexibuta. Monstriferae siquidem lectiones in omnibus penn 1 exaratis, editisque exemplaribus occurrunt. Vt veritati magis accederem uetustas contuli membranas: xttamen parum subsidii nobis emer sit, qui vix ingenio fis, a dictionibus, quarum nullum extet indicium, maxime abhorremus. Codd. Vaticani I9 o. iri l. I932. Lucubrationem dico, qui ais Bibaeulus eram, oe vocaὁar. Pamromimus asserit Varro in satFris sustulit in flexibula. Is οῖ. eaeteris aluiquior Lucubrationem dico, quia ut mascvius erat, O vocabatur. Paulo minus asserit Varro in salsis suseulu . Faxiabula: Estorialensis I. Nostri crassores antiquitarum , CyrH In annue. Ms s. shJ .m Lauri eap. s. DJ Consule Praefarian. pag. m. sdJ De iure Pr inciar. lib. I. e Epist. VIII. H In C. Catia. XL. ce Lib. II. 14. h Vide Ciceri Epistoc famis. lib. I . 8. ad Coelium. ci Lb. VIl. ἡ De Oerb-b. ar. ιιJ Geu. lib. XIII. ra. pag. 344. m) Lb. VII. I 3. snJ s. LXXXHIL
286쪽
po oso quoi ivvilia pressante assure , sembra vi spingam a divorar tai Solumi I ma vi at Gelo, quando se te egono, nulla di jublime, ma fuanto un in finito vacuo vi s ritrui ova. I Romani semplicemente is loro opere nomina no Antichila, Esempj, Arti; e i pia glo-viali te appellarono Lucubra Zionio come quesio che dice Bacolo io era, e mi chia
exemplorum . artiumque quam facetis i. Lucubrationem dico ρ ait bibaculus eram, oe weabar. Potominus asserit Varro in sat is Dis sistitit tar flexabuia quod ultimum eodem charactere versum est iu flexibula ). Multiplicem l ei dissicultatem , ali atque dissidentias minime ignoravit Plinianae eruditionis phosporus Hermolaus Barbarus. Hi ne mitrecitatas talsas, atque monilriseras dubitavit utrum legendum esset: μμι crassores Antiquitatum, Exemplorum , Aetium : quam facetismi Lucubrationum , ut qui ait, Bibaculus eram, vocabar: paulo nimis asserit Varro in sat reis suis seseulixem o flexibuti vel Nostri erasores Antiquitatum , Exemplorum, Arrium, quam facetismi lucubrationum s puto qui ait Bibaculus eram o Docabaν paulo nimis asseris. Varro in falsis suis fustulit . flexibula. Tertia subinde apparuit lectio Beato Rhenano duce, quam Frohenianae editiones, Parilina Audoeni Parvi, Lugdunenses Vincentii, & IunEtarum, aliaeque usque ad Harduinum seribentem modica disterentii amplectantur. Mini crassores: Antiquitatum, Exemflorum , Artιumque facetιθmι. Lucubrationem ynto qui Antias ciuis erat, ει υocabatuρ Valerius mimus asserit. Varro in satyris fuis sese xem, oe flexibula . Vnde valerii Antiatis nomen novissi ingeratur, prorsus ignoro, nisi ut sanarent ri Baculus, quem in Bibaeulum transformatum ab aliis adnotavimus. Uerum si primigeniam voeem inter monstriferas collocarunt, sortallis hallue inantur, eum Toletano, aliisque patrocinantibus codicibus, quodque magis eii Pirnio favente, sustineatur. Ab Antiquitatum ipitur, Exemplorum, Artiumque seriptoribus quam acetissimi lueernantur. ut post Salmatium egit Harduinus. Quae enim facetia in nudi illis Antiquitatum, Exemplorum, Artiumque titulis Contra si ille, qui opus Lucubratιοαes inscripsit: ita labores suos digellisse aflirmat, quia Baculus erat, in υμabatur, sestivissimum sanE lemma assumpsit; eum modicum qualeque Lueubrationibus dreet, lumen asterre possit Baculus, & insuper nomine omineque ineundus homo appareat. Baculo, inquit Plinius ca), s quis ex iis aerenso traxerat sulcos, rimi senium sequi narrant. Baculus igitur quasi facis vicem lueubratio. mibus inserviens pingitur: Turnebus , qui nihil ingenio permittebat, tali paEto Plinium lubet eastigare. Nostri erassiores Antiquitarum , Exemplorum, Aurumque facetissmi: lucubrationem puto , quia ut baculus erat oe weabatur Faulominus. Afris Miso ιn sauras suis sustulit, in flexabula. DOEti viri interpretationes, utpote mlulis seliees , ipsi xelinquemus, quae fortassiet ex vitiosa interpunctione est luxerunt, & votem Baeuli antiquissimis in eodie ibus extantem retinebimus, qua sane auctor in librorum inscriptione quami acetissi nus apparuit. Cicero in Bruto Titum Tincam Plaeentinum hominem facetissimum dixit, & eum familiari suo Q. Gran o di eae iter eertasse : nonnulla se inde Oratorum Prineeps addit de Theophratio, quae Plinius infra aliqua ratione attingit. Ad facetissimas huiusmodi librorum inseri p:ione ς alludit Gellius in pt e fatione : oe alia inscripta nimis lepidὸ . In editis Plinii voluminibus salmasius legi indieavi te mi crassiores Antiquitatum, Exemplorum , Aetiumque quam faretissimi. Lucubrationem puto. Quia Antias Creis erat, in vocabatuν. Valertus Primus auserit. Varro tu fabulis suis se uutium m sexibulus. Aeeipe viti docti confecturas se Diapravatillima, inquit, haee esse nemo non videt. Quomodo essent restituenda ne . ,, mo ha Etenus vidit. Libri veteres ab hae scr: plura editionum longe divertunt, qui ita legunt: Artiumque faeni -- mi lucubrationem puto, quia MI baculus erat, ' vocabatur paulo minus asserit Varro in suris suis se utitisse , ta M sextabutis. Priora si e eonstituenda sunt. μ' i erassores antiquitatum, Exemplorum , Artiumque . Faceti semi Lueu. M orationum. Qui ex nostris, inquit, crotare . cl. nerva Uerunt, libros suos scripere Antiquitatum , Exemplorum, vi Artium . Nihil isti tituli alienum aut aflestatum praeseserunt, sed simpliciter id quod res est, indieant. ui sa- eetissimi ex his videri voluerunt, non lepidiores titulos eaptarunt, quam ut Lucubrationes nuncuparent scriptiones suas. Et sane Romani etiam puro taeeulo hominum eruditorum vigilias, ae labores semper vocarunt isto nomine , &m elumbrata opera dixerunt studiosorum, quae nocturnis meditationibus elaborata serent. Aliquis autem antiquorum se Romanorum hune titulum operi suo secerat, ut videtur, LUCUBRATIONUM. Eam vorem, quia obseuriorri esset, verbis illis, quae subiicit exponere satagit Plinius. Ita & supra graecam inscriptionem K ωον latine Duum ,, est interpretatus. Item GH Cornucopiae. Quae tamen haud multum erant expileatu diffieilia. Hoe igiis tur lom voeem Geubratianes ennarrat ex varrone. Sic igitur haec legenda: Faceti mi lumbrationum a lucubra, ,, qui ut facula eerata, oe meatus Panos, vel Phanos: asserit Varro in sat is Sesquiuime, o Floratabulis. Nihil eertias his emendationibus. Libri habent quia vivaculus erat, pro νι ut facula cerata. Dixisse autem videtur
M Geubre pro lacubrum, ut eandelabra, rutaber.' Sic etiam arater dixerunt pro aratrum. Pro Pantis, vel maiam nus corrupere correctores Paulo minus. - s & Παms Graeeis antiquill est saeuia. Idem Romanis suit veteribus,, Iucubriam vel lucubra. Eadem utriusque vocabuli origo in sua lingua, nam lucubrum a lueeo, ut pollubrum a pe M luo, -Iutabram a voluto, & similia. Ita erga & p ὼς , φώ υ, quod est lueeo. Vetustiores Graeei lampadem eom nomine vocarunt, vel facem. Secuta aetas laternam, sive Isidorus lucubrum voratum quod tureat in tim- ,, bra. En enim modi s leuis qui solet ex renui Ruppa , ceraque formari. Ideo & ceratam faculam voeat Plinius, quom loto tamen etiam legi potest, qui ut facula erat, incatur Παπις, arit φανος. Graecum epigramma MDxt-υα λ - - vocat. De quo nos alibi. Erit fortasse, qui legendum putabit: qui ut baculus erat, ut illam faculam in-- stat baeuli habuisse dixerit. Sed illud verius. 4ua ad lucubrum vigilabant studiosi, ex eo lucubrationes appella-
tae nocturnae eorum meditationes, scriptionesque, & exercitatrones: Glossae lucubro, νυκτορκώ. Lucubra, ἀγρυπ-.is Lucubro, . Lucubratio ἀγρυπιικ. Nonnius Attam eliat in Lucubratione, quae est παπινχισμῖν, παnoxἰς . Falis litur autem si quis putat Plinium voluisse Varronis satyras duas, quarum ibi meminit, ea de causa addueere, ut is tituli facetiam ostenderet. Hoc si uoluisset, nomina omnium Varronis satyrarum in hune eensum ab eo fuissent se revoeanda. Nulla quippe est, quae non habeat exquisite factos titulos, ae minimὸ vulgares. Sed omnino in dua- is bus illis satyris vocem tacuisum exposuerat Vano, & Graeeum esse dixerat. Et prosectb non potuit aliteris dictio Latina expressius redd quam per Graeeum φη-s. De Flax tabulis nos alibi. Eam enim satyrae inscriptio-
is nem prave interpretantur, & legunt do fit i. is
Hue usque Salmatias ', verum eum nihil certius suis emendationibus praedicavit, nihil vetustis exemplaribus, numi in ca Lib. IL Ios.
287쪽
et 1 DISQUISITIONES PLINIANAE LIB. VIII mis Varro in satyris suis Sesqui ulyssem , & Flexibula sua. Apud Graecos desiit nugari Diodorus L in , &-M in historiam suam inscripsit λ Apion quidem Grammaticus hic quem Tiberius Caesar cymbalum Mundi
mitimque ingenio suo tribuit. Et primli quidem nullos in Luc rationum nudo titulo sales invenior eum potius teiatricis, quam facetis inscriptio adaptaretur, nisi argutissimam festivitatem in Baeuti voce qualemcumque laeem lue brationibus tribuentem agnosceremus. Secundb nulla occurrit necessitas, ut latinum voeabulum graeeis elymis hoe loco exponeret Plinius. ubi Graeca Romanis supra reddiderit, ratio utique stadet; & lieEt explicatu minimὸ di ia
te ilia Salmasio videantur; adhue tamen eoncedet externos titulos patriis vocibus explanasse. Contra Ommno extrachosum graeca voeabula, Graecorum titulis hellum indicturus, ad latinae inseriptionis illustrationem ingererentur; quodve magis est evnfitis repugnantibus exemplaribuet. Facula enim eerata vix aliquam literarum convenientiam cum extantibus praesesert elementis. Φα ι demum & Παλι nullam eum reliquis exhibet habitudinem. Id eertε non sapit ab amanuentam erroribus Plinium repurgare, sed novam ex ingenio eudere naturalem historiam. Eam igitur lectionem adoptemus, quam secundariam fecit Salmasius, quia ut Baculus: Estorialensis parali, aliorumque eo die umau Etoritate: eram, oe vocabar; quae eoneinnior evadit, quam erat, incabatuν a Turnebo ante Salmalium adnotata. Harduinus certe, qui ex Salmasii conjecturis profecit, vix i:lius habita mentione ultimas confodit restituti nes , nozamque proponens lectio aem, eam optimam in hanc speciem sudicavit. Nostri erasiores, Antiquiratum, Exemplorum , Artiumque: Faceti mi Lucubratiouem , ut qui Bibaculus erat in is batur: Paulo minus serio, Varro in Ddiris
suis Sesculassem ει Mextatiuia. In uotis potab, atque emendationibus se Hane lectionem. ait, nos ita primi in in is tegrum restituimus ex vestigiis veterum exemplarium praesertim Regii a. &. vet. Daletam p. qui sic habent : A ,, riumque facetissmi lucus itonem puto quia vimacuius erat γ meabatur paulo minus a reis Varro in forγιtis suisis sustulit in saxtabula. λ In hae quaedam ex ingenio addita utique inrueor. Ut ad nostram redeamus. investigandum est, qui fuerit hie eognomine Badulus Lucubrationum seriptor. Non ignoravit Harduinus Nonnii locum, ubi Attam in Lucubratione citat a . Hic Attae cognomen elaudieans invenerat docente Fello: Attae appellansuν, Di propter vitium crurum. aut pedum mantis in iuret, cir attingunt magis terram , quam ambulant. Quod cognomen Qui retio Poetae adhaesit. Nonne hie illustris Poeta Lucubratimum titulum vulgasse potuit, quasi Buc ἶιs ei lucem praeberet, & quia illius auxilio indiῆeret Uidetur enim Pliatus, cum suos erassiores in Artium, & quam facetissimum Baculum in Lue ab rationum titulis affirmavit, Horatili sequentes versiculos il
Indiguor quicquam reprehendi, non quia erasiam virum tu tuis putetur, sed quia nuper Nee veniam antiquis, sed honorem in praemia posci. Rectὸ necne crociam, soresque perambulet Attae Fabula.
Suspieandum initur Quinctio Poerae elaudo eadem ratione 3n1 Attae Baeuli eognomen adhaesisse, vel illud sibi loco adaptalse. Baculi cognomea in propriam quo ue appellationem migrasse sequior bus seeulis invenio se . Hie veri, Quintius, seu Quinctius ita enim non Quintus legendum in Eusebii Chronico setiptor Togatarum Romae obiit, sepultusque suit via Tiburtin1 ad milliarium secundum Olympiade CLXXV.
Vteumque tamen se res habeat, hujulmodi certe melius sibi cohaerent, quam de Bib eulo , eui potiuς diraeis, &mordaeuli, vel ipso Hermolao iudice, quam saeetissimi eonvenit a. tributio. Adde quba ex Quintiliani , Suetonii, Maetobii, Charilii, Divi Hieronymi, & Neotericorum sentetitiis dy omnino ignoramus, an opus aliquod Lucubrationes nuncupaverit Bibaculus. Id nobis eonstat de T. Qiinctio Atta, qui floruit CLX. annis ante Plinii natiuitatem. Velim similia probaret eruditiss. Comes Maazuchellius, qui de corrupta apud Plinium lectione in Furii Bibaculi arti eulo eaute dubitavit e . i) Patisio nimis. Plurium eodi eum, & praesertim gemini Ambrosiani, Barbari. aliorumque auctoritate recipio. Ugo-letus, Benedictus Jovius, Dalecampius &e. legunt paulo minus: ultro processit Harduinus, induxitque paulo minus serio, quod nescio cur a Dorando adoptetnr reclamante Londinensi, imo omnibus exemplaribus. Sensus igitur erit, Varronem hominem adeb gravem, & do tam sibi nimium indulsisse, eum seriis, mordacibusque opustulis iocosum undique titulum apposuerit. Id quoque indieat Sesqui ulylsis, & Flexibularum inseriptio, eum utramque novissimam iunitura, neque adhuc Romanis no a ioculariter adoptaverit. Huiusmodi eludunt Salmatii argumenta, qui Plinium ad Varronis inscriptiones hoe loco minime provocasse innuit, eo quia omnes Varronis satyrae titulos et qui lite ta-εtos, atque a vulgaribus longὸ abhorrentes habuerint; adedque non duas tantum, sed eunctas oportuisset in hoe album revocare. vanescunt Obiecta, ubi conquisitum titulum a nimium lepido, novissimoque separemus. In iis Sesquiu lyssis, & Flexibulae titulos Varronem praeposuisse scimus: Faeulae eeratae graecam etymologiam exposuisse omnino ignoramus. Ambrosianarum membranarum nitidam lectionem ipsa firmat textura; in aliis verbiae ilis apparet vocabuli nimis in minus depravatio. A priscis siquidem amanuensibus apices quos nune punctos , seu punEta Barbari appellant) literis minime superindueebantur. Ubi haee tun Elis elementis demamus: nimis, & minus sibi invicem eon Uenient. Crusius e vestigjis codicum sic emendat. Nostii crasswres antiquitatum exemplarumque quondam se- eundi simi , lucubrationumque putidi abaculis erant, O vorabantur pantomimi, ut adserit Varro is falsis Sesquialiae, erFlexabulis D. Puto qubd membranarum vestigia ex varia impressionum collatione, atque ex suo ingenio deduxerit; nam Plinium nullo penna exarato eodice restituere agetressus omnia eonjecturae tribuit. Num Varronis iocus deabaeis, titulo per Plinium allato conveniat, non auserim amrmare.
Σ Sin uisivissem recipio eum Dionysio Gothosredo, & nostris eodicibus. Barbaras, Hardainus, aliique Sestula em, quod idem est. Utrumque enim, Vlyssem unum cum dimidio significat. Ut Ulvssi hominum vaferrimo a 'qua praeter ordinem opponeret, alterum dimidio astutiorem effinxit Varro; atque ideo vlyssi Sesqui ulyssem eontulit. N tandum tamen , qubi plerique codices loco Se uiuidissem, vel Susauris in habent sustulit s Flexibuti. ita Vaticanus 9si. Barberini l. &iι. In Londinensi, Vaticano i 033., Barberino lIl. , & reliquis saepius allatis: sustulit Flexia-titiis; ad quae Barbarus long opposita Peroto conieeit: nam Sipontinus Antistest sustulit, ait, infer tionem quam fecerat, ides steribula, quasi peniteret οπις suum tam licebrosi titulo nuneupasse . E contrario Patriareha Aquileiensis eis Varro in satyris suis sus titit in flexibula saei lem intellectum habuerit, si verbum sustulit pro eo quod eli et exit,
,, & sistitavit, aeeipias: in quem signifieatum sexcenta veterum exempla testimoniaque sublieribunt. Aca) Moibula. Varronix satyra a Nonnio Marcello allata. Haee itidem deperditis doctissimi hominis operibus reeensetur. Alii etiam legunt nexabula, Salmasius Flaxta hula. Harduinus Flextabula, nullamque voeis affert Originem. Peroistiis interpretandum eenset Flexibula quasi consilium flectens, eum βαυλε apud Graecos consilium appelletur. Ipsi adhaerent
288쪽
DIS QUIS ITIONES PLINIANAE LIB. VIII. 27
mava . Varrone forse trono groessa mente due desie sue satire appella Se ululisse so . e Flessibule M. Mi direse forse, ebe da quem inegie si allonianasse fra i Greci Diodoro ,
aliora ebe ii nome di Biblioteca se) adatio alla sua Isoria p e queu' Apione Grammatico, ebe LU Imperador Tiberio Aiama si cembalo dei Mondo is , quando pistioso limpano m. I. M m delia
rent Lexieographi. Videtur meliora Barbarum adnotasse, cum ait r Flexibula non a graeco Derbo idest --μόληοdescendit, sed eandem formam sequitur, quam intabula, exorabula, sessibula , postrιbula . 4 Diodorus. Plerique huiusmodi in Diodori Sieuli laudem dicta ex illimant, eum suis in voluminibus Bibliotherae compendium exhibuisse glorietur. Salma ficis Diodori titulum simplicem . nec longE quaesitum, aut anxid excogit tum celebravit. Μihi tamen videtur haud multum a pandectis , raeterisque ampullo lis distire. Quid enim Bibli thec 1 pretiosius, aut copiosius λ Raphael Regius nugari desiisse intelligit propter historiae amplitudinem. Hanc sumismis eneomiis multi extollunt , , atque ab omnibus in precio haberetur, ubi tot nugis pepercisset, & simplieem antiquarum rerum notitiam reseraret. Uerlim quot deridieula, & sabulosa in XU. qui ex quadraginta libris superisiunt adhue inveniuntur, uti Huetius de origine Romanensium sabularum eleganter adnotavit. Rectius igitur post Ludovieum Vivem Catrovius, & Rovillaeus Diodorum infimi subsellii auctorem , & ennae supellectilis appellarunt b . Cum igitur quae supersunt tot sabulofis adhue scateant, Benedicti Jovii coniectarae assentior , qui sieuli bibliotheeam irritionis eaussa a Plinio memoratam innuit. Addamus, quM illius auctoritas nunquam explieat in naturali historia addueitur, ut eraditE ostendit Harduinus e . Jovit etiam scitam animadversionem indicant seque tia in Apionis contemptum annotata; quaeve subiiciuntur: ne in totum υidear Graecox issectari. Posse vinus , ubi hujusmodi diligentius serutatus esset, sortasse veram Plinii mentem assequebatur, neoue de Diodoro scripsisset, quem Plinius nescio qua de caussa dicat pνimum apud Graecos desisse nugari, eum nihil eo δε nHuius M. Atque mee de
Diodoto siculo satis, qui floruit Iulii Caesaris, & Augusti temporibus e .c3 - . Notat Polla vinus quia lieEt Bibliotheeae Hiltorieae titulus praefigatur operi Diodori r alii eam plurali
numero Bibliothecas appellarunt. Eusebius o ηας ἐπὶ - τω ο-s .n-ἀγων. S. Iustimur . πιε
is) Arion. Ita ex utroque Ambissano; Estorialensibuς. Londinensi, Vatieano roso ., Breviario Vallicelliano, editionibus Gelenii, Paulli Manutii, Dalream pii , Stoetianis, Hacκianis, Turaebo, Thoma litigio, Harduino, Duranda . Convenit orthographia Graecis scriptoribus, & praesertim Iosepho Flavio. Μulti Appionem geminata litera n seribunt, ut Lucii senecae amanuensibus, sed eontra Lipsi mentem, plaeuit. Adnotavi m eodiee passionaeo titε seribi Apion r& Theodorum Garam doctum illum, Graecumque virum mpria manu alterum p addidisse. Hae fortassis de eausia secundariae seripturae adhaeserunt Pemtus, Raphael Regius, Hermolaus Barbarus, & vetustae Plinii editiones, Hiemnymus Bardus f), Regia Parisiensis inscriptionum , & politiorum literarum Aeademia is , Paclaudius ch) &e.
Fuit Apion Grammatiens Dydimi pariter Grammatiei diseipulus Oasi Aegyptiaeo natus oppido: Alexandrinus tamen ob indepta amolissimae ei vitatis iura diei gaudebat. Tiberio imperante iam notus, clarior evasit sub C. Caesare, ad quem ab Alexandrinis legatus mimis est. A Suid1 6 ---- tanquam Plistonieae filius appellatur ; qua in More Hardainus aliquid vitii eutare suspieatur. A Plinio dieitur Apion cocnominatus Piscinices i , cui substribunt Aullus Gellius, Clemens Alexandrinus, & Eusebius. Hionisis igitur quali muttivietor dici gaudebat. Gellius Graecis adis dictus Mnd de Apione sentit o Apion, qui Pisonires raenominatus es, Ituris homo multis praeditus , rerumque parcarum plurimi, atque υari ' scientid fuit : item t) Apion Graecus homo, qui Plistonices es anesurus facili, atque alacii facundit fuit. Magis Plinio eonvenit Senem filius mine Apion Grammatieus, qui sub Ca, Caesare tota circum. titus eis Graecis, m nomen Homeri Oh omnibus ciuitatibus adoptatus . Hine est quM ab illius asseelis os nempe labor, S. polyhistor dicitur. Consule hoe loeo Lipsium apud Seneeam. & Proustiam in Gellio allata Plinii verba exscribentes. De Apione multi egerunt, quos inter Uossius, Ionsius, Hanehias n , Ioh. Albertus Fabri eius, Harduinus. Omnium primus post literarum sata illius memoriam revoeavit Guillelmus Uasiit ius co). Praeis ter res Aegyptiaeas a Gellio memoratas alia pene infinita scripsit Apion, quae a Plinio non uno loco irridentur,& praesertim ubi: quaerat aliquis, inquit ρὶ, quae sent mentiti interes mei, eum adolescentibus nobis iasis Apion
Grammaticae artis prodiderit e Mephaliam herbam, quae in Ae pro vocaretur O rites, diuinam in contra omnia seneficia ; sed se tota eruereris, Ratho qui eam eruisset, mori. Tanta de Apione congessimus, ut ostenderemus, Diodori bibliotheeam a Plinio contemni, eum hujus Grammatici operibus iungatur; atque haec plurimis vanitatibus & me
289쪽
vocabat quum publicae famae tympanum potius videri posset) immortalitate donari a se scripsit, ad quos aliqua componebat. Non me poenitet nullum ῖ in sestiviorem excogitasse titulum , & ne videar Graecos in totum
insectari, ex illis nos velim intelligi, fingique s in conditoribus, quos in his
libellis invenies absoluta opera, & illa quoque, quae mirando non satiamur M, pendenti titulo inscri psisse, ut APELLES FACIEBAT, aut PO
LYCLETUS M: tanquam inchoata semper arte & impersecta, ut contra judiciorum varietates Rin superesset artifici regressus ad veniam, velut emendaturo quidquid desideraretur, si non esset interceptus : quare plenum verecundiae illud est Rin, omnia opera tanquam novistima inscripsere, & tanquam singulis Fato adempti Tria, non amplius, ut opinor, absolute
t Vorabat. Erant Cymbala ex aere tanquam geminae scutellae, quae argutis manibus lusae sonum et ieiebant. Consule Bartholum, Sponium, & Pignotium erudit E a Frane isto Blanchino allatos a . Quamvis inuleem differrent ad Tvmpanorum genus deduci possunt i eum uniter quoque pulsarentur. Hiae de sanulis Atlantis Noster libri v. initio : PIgipaetam , Sat orumque laservia impleri, tibiarum, ac fissae eantu , Vmpanorumque, oe υmbalorum Ionitu . Apud laudatum Blane hi num legimus ,, Tympaniam recie definivit Scaliger in Manilium- omne cavum, ab una se parte rotumdiam, V antim dicituν. Asistitio Plinius a plerisve obseruatus lib. 9. cap. l . ubi asserit tympani u se men inde tributum margaritis eam figuram retinentibus, quibus una tantum est facies, & ab ea rotunditas, is aversae vero planicies. is et Non foeniret. Ita Ambrosiani eodieri, & Daleeam pii exemplaria. In Breviario Vallicelliano i me vero non poenitet eum Gelenio, & Paullo Manutio. Durandus me autem non pρenitet. In suo tamen Londinensi me non poenites, uti apud Harduinum. Nullum . Codex Fratris Petri, & eommunis lectio. Guarinianus, & Londinensis ullum, quod euem ratione sessineti potest. Gellius Plinii verba sequens i nihil imitati seseruitates inscriptionum. Fingique . Nostri eodiees, uterque Ambrotanus, Ugoletinus, Joyianus antiquis editis eonveniunt, rusi quia impressa exemplaria habent corruptε pineique b). Iohannes Pacius, cuius saep8 eum laude meminimus, haee adnotavit tis Erasmus in adagiis: tuis te pingam coloribus, ut appareat eorruptum esse loeum: in codice quodam gothicis exarato A literis sie legitur: Ex illis nos velim intellei, item pineique coloribus, quibus absoluta opera, O quae miranda non si satiamur pendenti titulo inscripsere se Veneta editio anni I 3I9. iam adoptaverat ex illis nos velim intelligi fingique e stribus , quod ultimum ineptum. Altera postmodum a recentioribus inodulata Gelenio, &. Paullo Manutio ducibus: Ex illis nos velim intelligi pingendi fingendique e ditaribus, quos ere. Hane Dalmam pius, Franciscus Iunius ex Harduinus , & Durandus amplectuntur. Ut nostris, Ambrosianis, Iovii, & Vm leti membranis accedamus iubet verbum finei, quo Plinius pictores utique, & statuarios comprehendit. Plastices enim opus eii fingere rerum similitudines , quod Pictori, & statuario utique convenit. si sitiae mirando . Nostri codices, vetustae editiones, & recentes. In nonnullis perperam quae miranda. 6 Satiamur. Alibi e Dum satiari cupiditate arris non quit d).
νγ APELLES floruit, ut Plinius docet, Olympiade CXII. picturaeque plura solus prope quam eaeteri contulit isti minibus et 1am editis, quae ejus doctrimam eontinent e . Alexandro Magno earus, illi su pervixit. Insigniora Apellis , &Polyeleti opera Plinius terea set lib. XXX LV. & XXXV., quae omnia diligenter eongessit Carolus Datus in Apellis vita, & Franeistas Iunius is . 8ὶ μοLmLETVs. In editis Plinii exemitatibus h1e ratione illustris artifieis nomen redditur, uti apud Auctorem ad Herennium, Ciceronem, Horatrum, Quintilianum, sequentem Plinium, Aelianum, aliosque a laboriosissimo luti iocongestos ε . Caeterum Ambrosianae, & Estorialenses membranae habent Pot litus, eadem utitur orthographia Plii, Ianam illustrans sentcntiam Politianus M. Legimus in Μnseo Ueronensi i): D. M.
A U G. PEDIS &e. Et ia nobilissimo elogio olim Romae apud Cardinalem Caesium spectando ἡ .
Hoeee monumento libentius utor, quia Plinii temporibus exarato, unde liberum suisse eonstat Latinis πολυκλααλ n men per e vel i reddere, nunc unum, nunc alterum elementum ora reorum diphthongo M substituentibus. duintiliani testimonio diligentia, decor in 'intero supra caeteros eminebat ι , sed humanae sotmae dignitatis addebat supra verum, & Deorum auctoritatem non explevit, cum & graviorem aetatem resusisse videretur nihil ausus ultrale ore genas: sortassis haec ultima ex invidentium ore proficiscebantur. Polyeleti Caneforas eelebravit Symmaehus m . Nobilissima suerunt Astragalietontes, quo opere nihiι absoluitur plerique iudicant n . & Doriphorus, in quo aureus scriptor Longinus artis consummationem admiratur so . Fuit Polyeletus patria Sicyonius, floruitque Olympiade LXXXVII. Hane porrb methodum, ni pendenti titulo inscriberent Graeci artifices opera non ono loco adopalam inuenimus. Laudatus Politianus in Melinae domus atrio se marmoream quandam veluti basin aspexisse affirmat, ubi
legebatur: Σ EVxm t ΒΑΣΙΛΕΥΣ εἶ 'ΥΣΙΠΠΟΣ e. En Oi Elinempe SELEUCUS REX: LYSIPPUS FACIEBAT. 6 Imohat Ie re arre. Hyacinthus G. mma legit inchoata ene; bed Plutarcho Plinii verba adscribens, eum unum pro alio ponat , ealamo & oculis labitur p. .
290쪽
DIX σVIS IT IONES PLINIANAE LIB. 'IL et sdelis pubblica fama dirsi pote useris da tui collocars net templo della immortalitὰ lepersone, alle quasi alcuna sua opera iniriWava 8 A me non duole it non aver adoreato aueun litoto pi rix ante , e per non parere indiscreto riprenditore sunt greca minuetia , vor-
rei egere se re tenuio, e compreso nel molo di quegii artoci, is di cui divine opere, chegiammai noUnirebbemo di contemplare, leuerete in quest libri rapportate, un imperferta δε- serietione ei dimos nor APELLE, O POLICLETO FACE o quaseM det tra glio fossero solo un aboet Θ, e coe di pol terminar si δευessero I rimanendo alι' artesce riparo contro i varj capricci degli uomini, ebe censurassera i lavori: come se vi fisse Logo a discolpa, e si vole se dat autore se non veniva prevenuto dalla morte ) riparame i diserti d
e veramente su parto di una singolare modestia, mentre Mni fatica come r ultima, e non compita segnavano, quasi cbe ii trono breve cors dei vivere tolla loro avesse Popportunitat sviris. Tre opere, e non piu, se bene mi applatio N, e delis quali ne fata a Do Logo
Io Varietates. Franeisiens Ramus Ramor stabit varietatem. Uertim nullo favente exemplari: alia etiam ex Plinio invertit, unde constat sententias potitis, qu1m verba sequi a . II) Interceptus. Libro XXXV. eommemorans suprema opera ansfieum iansterfectasque rabulas: haee tradit, is maiori auia miratione esse quam perfecta , quippe in lenocinio commendarionis dolor esse manus, cum id agerent, eminctae de
iiὶ Illud est. Celeberrimus naturalis historiae eodex Florentiae in Rieeardiana Bibliothee asservatus quemque eeo caeteris antiquiorem iudieo eum primo careat solio, meliorem praefationis partem amisit: verba quae lupersunt hoc loco incipiunt; legitque: illud est omnia opera tanquam uocissima inscripsere. Ita & Guarinus , Londinensis eodex, antiduae editiones e , Daleeampius, Harduinus, Durandus. Alterum Ambrosianum exemplar: verecundiae, illud quod omnia opera. Gelenius verecundiae illud est, quod omnia Nera oec. 1 Fato adempti. Ex eodice Rierandiano, Gelenio, Daietampio, Harduino, Darando. Alii eodices alia. I. Ambiosianus fato ademptum. II. sive Gaarinianus tanquam aliquid Inautis fato adempti. Veteres editiones Miguid Metilia fato D ademptum . ita & Peroras . t AUOIω ὰ . Nempe ILLE FECIT praesenti titulo. Videbatur hoe loeo Camici Dato Plinium suis loeis redditu rum, quaenam essent tria illa opera Apellis, seu Polyeleti, quibus absolute inseriptum ILLE FECIT d). Uerlim nullibi se huiusmodi invenire ritε aifirmavit. Perotus verba Apelli adaptavit e , tabulasque etiam deseribit, & Sipontini Antistitis eonteitutas surripit Beelehemus, ereditque tria illa, quae abistate, de persectὸ tradantur inseripta , esse imaginem Ven/νis e mari exeuntis: Cotirem , o Pollucem cum Victorid, ω' Alexandro Magnae imaginem Bella re Dictis post terga manibus Alexanino in curru triumphante. Graeei hominis plagiariae coniecturae reiieiuntur a Carolo Da:o f , eum nobilissima quae fuerint Apellis opera, non facile dictu Hlinius at firmaverit; ideo aua illum persecto titulo minimε tripli ei in tabula usum statuendum pronuneiat. Quod ubi indidisset laboribus, e Beelehemi syllabo expangit ad Alexandrum spectantia, eisque substituit Antigonum Regem sedentem ia equo, quem peritiores Artis omnibus Apellis operibus praeferebant, itemque Dianam saerificantem Virginum choro mixtam. Haee, meo quidem judicio, omnino ineerta, cum alia non minora occurrant, uti Heros nudus, qua pictura Naturam ipsam provocavit r equus in artis experimentum ostentatus. Inde eolligerem tria ILLE FECIT, ad Apellem haud pertinuisse. Cum porct suis loeis reddenda profitetur: suspieor haee opera ab ipso inter praecipua libra XXX U. memorari. Neque enim alia ratione verba aecipio, nisi promissorum oblitum aecusemus. Haeduiniis exolvisse iidem asserit sectio. ne X. N XXXIX. fisus verbis r Nicias scripsi se inussisse e , & sequentibus : si pus quoque picturae suae hi fer st minis h . Geminas hine Nietae tabulas attribuit, Ac ultimam Lysippo. Haec, quae Iongam, neque omnibus Probatam, requirunt indaginem, ubi sustinerentur, adhue emendarem e nempe ut unam tantlim adlatibam Nietae tabulam Nemeae sedentis: Philotaro alteram puberis filii salva aetate senem patrem reserentis. Philocares Mesutim opus esse testatus est: ultimam Lysippo. Quae a Perois praesenti titulo dignae iudieantur, ex illa Plinii sententia emu-xerunt : Supeν omnes Diuus AMinus in Foro suo releberrima in parte posuit tabulas duas, quae Belii pictam Lariem ha-ιαι , oe triumphum. Idem Camisa ae Victinam posuit, oe quas dicemus sub artificum mentione , in templo Caesaris
patris D. Hyacinthus Gimma hane Plinii loeum illustrans Titiani Verellii pictoris eximii affert exemplum, qui patrati operis excellentia mirὸ delectatus loco veterum FACIEBAT, seribere maluit TITIANUS . FECIT . FECIT . Putarem Titianum non tantum ad eommune FACIEBAT , sed ad petrarum FECIT respexisse ; & verbi absoluta geminatione nihil ultra ab homine iserandum indieasse. Ex Ridulphii testimonio asserit Datus id a Titiano Venetiis
teractum, eum indiatus quidam Servatoris templo praefectus tabulam despiceret, ubi saeratissmam Uirginem, &Nuncium Angelum pinxerat ιὶ: quo scripto artifiei immenis, praesecto opposita apud posteros fama permansi .s J Tom. II. fol. tbJ tab. XXXV. 3r. DI m. 24om is r. isto. sdJ Vita . emuir pag. ro . seJ Commotaνιοι. in Himp Oem. ssi Pag. t o. ses Tam. II. PQ. 684. LM Pag. γοι. sia Lib. XXXV. 4. sha P s Dbιαν. Tom. it. Lb. V. cap. 3.