장음표시 사용
251쪽
1 6 DISQUISITIONES PLINIANAE LIB. VII.
Cardanus laboravit, cujus ridendam opinionem in operis exordio attigimus. Scribere enim ausus fuit λ: Pliniorum unus praeter humaniores titeras nihil scivi te alterum, cum purus grammaticus fuerit, quis inser sapientes numerare audeat ' Summopere indoleo, viro tot scientiarum acervis insignito sutilem adeo sententiam excidisse. Iure igitur meritoque haec verba non tam Pliniano, quam arguentis nomine detraxisse Uossius M, & Popebio untius sn adnotarunt. Quonam misero accidit fato, ut qui a tot tantisque eximie celebratur sy , inter meros grammaticos a Cardano collocetur; hic crimen inexpiabile tam insano judicio perpetravit, quamvis sortas. se a Iulii Caesaris Recupiti sententia non abhorreat, cum puerilibus nixus joculis, postquam Plinium ex Petrarchae sententia scribendi, quam vivendi peritiorem dixit: Vesuvium huic de natura an optim/ an m d merito cum nece rogum praebui s assirmaverit AE; quasi in utramque, & oppositam adeo sententiam liceret opinari. Sed quam vult Recupitus sequatur qui tot ineptiis Vesuviani incendii nuncium oneravit) doctorum chorus proculdubio Francisci Acerbi ejusdem societatis Presbyteri opinionem amplectetur; qui cum allatum sodalis sui argumentum versibus tractaret: de naturalis historiae auctore cecinit -- Te Maxime Plini Naturae egregium, c ' sopbiae mirantis ocellum
Sustulit ex illis unum Plinium, quem Christophorus Glarda a Natura fabricatum ad suas ipsius divitias ostendendas praedicavit : a Re cupito reprobari parum miror; a Nicolao Bolaeo vexari semper, & ubique suspiciam. Avorum aetate celeberrima quaestio exarsit ex Caroli Perra ulti ita inter antiquos,& neotericos instituta comparatione. Hic cum debitam inventoribus laudem eripere videretur; & uno excepto Plinio Homerum, Pindarum, Uirgiliumque male haberet: multorum rabiem exacuit,& ulciscentem Bolaei calamum invenit, quia Plinium a caeteris separavit. Salva tamen Gallici vatis dignitate, objurgationes in naturalem historiam ingestae illius cum Perrauitio inimicitiam potius, quam in-
. dagandae veritatis amorem ostendunt. Cum viro clarissimo refragemur, unum,
alterumque exemplum subjiciemus. Arguebat Homerum Perraultius eo quia Ulysses postquam XX. annos aberat, domum reversus, a domestico cane agnitus describatur Ad absurdam facti narrationem comprobandam Plinii auctoritate innititur, apud quem scriptum asserit, canum Vitam ultra vicesimum annum minime propagari. Fateor, Plinii mentem liberalius Perra ullium interpretari, cum in naturali historia legamus M: Canes Laconici vivunt annis denis, caetera genera quindecim , aliquando viginti. Inde occasionem desumpsit Bolaeus, ut iis similia in Pera
i Plinium eam esse auctorem, ut diffelle sit a tanti viri opinione discedere, scribit Aleiatus ι . Inter mortales ae latic suae eonsumatissimos a Iohanne Rhodio collocatur e . -:uratium rerum ferimae diligenetismus, eloquenti us, veraeismus, incomparabilis, unus omnium Asto dicitar a Demps ero si . Egregia vir fide, & doctrina a Friderim Saxio m , & dohtillimus a doctissimo Cimalia appellatur n . Per summum nefas igitur Cardano puruς grammatiiscus visus eii , tum magis, quM a grammaticorum indole summopere abhorruerit O . Quomodo naturalis historia vel grammaticum opus, vel grammati eo dignum evadet; quando de illa Lipsius Θ) Plima libros, qui murictas a pell erit , me iudice haud en eriι. Cardanum Plinio insensum non uno loco adnotavi; adelique iis etiam adversabatur, qui naturalis historiae auEloritate innixi a sua abhorrebant opinione. Hine est, qubd in Conradum Gesuetumsbi maximὸ familiarem seripsit, non alia de caussa, nisi quia reiectis ut ipse ferebat verioribus Georgii Asrieolae sententiis, salia quaedam Plinio nimis addictus, se is voluminibus inoeulaverat is . Cardano iudicium νεν Hluridai,emiolia summὸ stultum , summ/que intelligens fuisse, post alios Morhoitus testatut νὶ . De Plinio tritur a Cardano seripta inter astrologiea deliramenta inllocabimus; & euem ratione firmabuntur, qua sexam in anguillis pernegat χ, Κ buxo apes perire somniavit r . Σ Ita gentilietum nomen suam reddebat Nireus Boiisau Desmeaux aliis Bollavius.
252쪽
DIS IS ITIONES PLINIANAE LIB. VII. 237
ra ullium vulgaret L - . aquiynam eredet, quod noster Arsarchus, Homero viro sapie tismo bellum indicturus Plinii locum minimὰ legat, vel ab amico verborum texturam
Iibi aperiendum non curet 2 Uti iis nimio felle repletis, ita superioribus etiam parcendum erat, ubi demum, inquit hin, Plinius scriptor licis suspiciendus non und vice
in rebus naturae explicandis manifesti erroris arguitur. Contra Homerum ante Per uitia
dialogos nemo propostis in quaesione unquam culpoit . Sed quid 2 Peresultius nulli nis Plianio credit, pro cujus Me etiam vadari non dubitat. Sed quorsum ista tendunt 8 Ego ex Homero-mastigibus certe non ero, ut Uatum parentem ex ineptiis accusem , quamvis Vlysi eo cani ultra viginti annos tribuerit. Ante memoratum tempus profecto exiliebat, ubi quatuor evolutis lustris herum agnoverit. Id utique potuit contingere, quamvis perraro ad tantam aetatem canes perveniant. Poetae nu-jusinodi lassiciunt: sed nulla ratione in Plinium veniunt detorquenda, cujus Verba non ita rigide accipiemus, ut nusquam a canibus vicesimum annum excedi statuamus, dum ea tradit, quae communi observatione contingunt. Eadem ratione humanam aetatem a scribente Davide septuaginta, & octuaginta annis circumscribimus; quamvis non desint, qui ultra centesimum, & centesimum quinquagesimum robusti vixerint. In astronomicis demum, geographicis, & naturae arcanis indagandis quis Plinio Homerum praeponet 8 Nonne videt Bolaeus, similia ex disputationis tentigine oriri, ut Plinium erroris argueret, quando ipsius, & omnium testimonio innoxius evadere debuisset. Allatam sententiam iis copulet Bolaeus, quae de Varrone, & Plinio cum honoris praefatione vulgavit: ubi Romanorum doctissimos assirmat, ut tandem mediocri sapientia instructos judicaret, si Bignonio, Scaligero, Salmasio, Sirmondo, ac Petavio comparentur. Perrauitio male conciliatus, profecto nimius evadit λ: nam quamvis hos summos ingenio, & eruditione viros suspiciam: illis Varronem, Pliniumque Ionge praehabendos censeo; & celeberrimos doctrinae phosphoros Scaligerum , Petaviumque de Plinio loquentes palmaribus erroribus obnoxios hisce in disquisitionibus comprobamus. Potior igitur
nobis erit Bonaventurae Castillionaei Baccii, Milichii, The veti, Langit, Pa-
ANNOTATIONES. i Patrio idiomate in Perranitium seripsit Bolaeus, quem parum latinas literas stilla mordaei dicterio ostendit.
χj Bonaventura Castillionaeus Plinium rerum antiquarum letiptorem diligentilsimum d/; illique de pristarum rerum memoria laudem supra caeteros auctores tribuendam assirmat Andreas Baceius se . Illum latina plantarum, artium, doctrinarum nomina: illum multis de rebas lectissimas sapientum opiniones, & sententias eonservasse Miliehias admiratur γ). Thevetus, in hoe de Plinio optime meritus, eaelotum motus. tenae lacretiora, aquarum vires, ho minum mores, & anatomen, brutorum indolem, & potentiam, plantarum ni storiam, temporum vicissitudines, imis Periorum, regnorumque successiones explanasse ; atque uno verbo neminem Latinorum illi comparandum testatui; ut demum ignavissimos seriptores appellet, qui nobilissimum historicum mendacii arguere non dubitvunt is . Langius , Harduino teste , Plinium haud immeriib, etsi novo more loquendi Naturae bibliotheearium extollit. Patinax elegantiori stylo naturalem historiam unum ex palehrioribus toto orbe quaerendis voluminibus definiens, hae de caus. sa pauperum bibliothecam appellari animadvertit . Id allata a nobis alibi distie, respondet: Quid j at innumeris Merari semia libris, Vnus pro eunctis Plinius use potest. Hardainus est. inquit ν , operis reue prae se ipsius Aceptio , dis filio, conformariogue, grandis . oe capacis Haemia opus:
idque eo granatus , or magnificemius aesimari par est, qui uni-mam Naturae hi rom unius laboris , ω νενα monume ro consignaverit. ix arte doctrinae, quam Mois oraui cara vocant , quam sibi quisque parriculam descierit, auetorum index, quem Iubtexemus, primi libro deuarabit. Nemo aenus attigit uumersam , nemo ut noster thesaurum, MI mundum .rius re
rum omnium comitu dignarum, spirans ingenii sui mo mentum reliquit. Ad Plinium igitur provoeent, qui omnia, &Rominae praesertim historiae tempora velint statuminare: & si quid in supputationibus inveniem errati , ad membranas confugiant, ut amanuensium peerata eliminent. Cariovius, & Rovillaeus, qui tantum ex Plinii laboribus profecerunt; mihique quamvis non omnibus ) eruditi satis auctores apparent r ubi aliquid hoc in genere sals reperiunt, a nolim minimὸ distant iudieio. Hine Aepii Claudii consulatum ad annum V. C. 437. eum Donata, & dia dino tollocantes quando perperam in vulgatis impressionibus inveniebant annum U. E. 239. subdunt : Untes anacroni o ne pein erre immu sans uuice a in aureus au soans que Aine, dans e bimhe de sa nasi . Si igitur
253쪽
Σ38 DIS VISITIONES PLINIANAE LIB. VII. tini, Harduini, Catro vii, aliorumque sententia, qui post Barbarum, & vetustio
res Plinii naturalem historiam summis laudibus celebrarunt. Ultimam hujus voluminis partem sibi poscere videtur Plinianae orationis textura, quae licet brevis, dc cauta in Geographicis, & Medicis appareat, pingues tamen, & floridos excessus in rebus Naturae pangendis minime rejecit. Vtrumque Plinium styli ratione Marco, & Lucio Senecis deteriorem Politianus judicavit se'. Sed ut sua quemque delectant, ita nimium sibi tribuit vir caeteroquin eruditus,& bonarum artium cultor eximius. Qua enim convenientia Μ. Senecae Rhetori cujus suasorias declamationes, & controversias habemus)Plinius senior comparetur, prorsus ignoro: cum longe diversa methodo utriusque stylus, & labores incedant. Nusquam Senecae patri viro sapientissimo laudem eripiam, quamvis
cum Plinio avunculo minime conseram; cum Senecae Rhetoris pauca tantum existant, neque historiae naturali committenda. Senecam filium principem suo aevo eruditionis, & potentiae non uno loco Plinius celebravit M . Nihilominus tamen
L. Seneca qui & ipse multa in naturalis historiae libris tractata attingit) styli
florentis, judiciique ratione Plinio longe minor nobis apparet. Male de Senecae voluminibus sentiebat C. Caesar cui Suetonius Caligulae cognomentum re
Heinlii argutiis nil lieet, Plinium mimum omnium secundum, . secundum nemini statuemus cc. Hine Myehoes ealaiamum a patriae amore effascinatum pronuneiamus, eum Iosephum Aeostam laudaturus, illum Plinio hisee verbis videatur praeserre se . U Padra Aesa es strigmat en D mero, 3 se pudiera uamar em propriedad et Plinio dei nuevci Mundo. En eieno modo mas hieto que Plinio, tues este se Natio de lus eripecies de mucias Memores, qua te preei ederon. como δι mimo eonfessa. Ει Padre Acosta no helo de quιen transscribis eos alguva. Asiades a faυον de e Hi Had, Ε paύοι es timio en erere, F eireu perelon rn enscribis, que fatib aι Romam. Haec brevioribus terminis utique e reeuis da iudiearem; minorique fastidio aeeipiam Pomponium Melam scriptorem utique aestimandum omnium in Gemsraphil nagistrum appellasse; quando pauca ex illo, multa ab aliis Pomponio vetustioribus, & infinita ex solo suo ingenio Plinius vultavit; ideoque Romanor. Geographoram princeps c tra controversiam assurgite eadem sand ex caussa. qna Feveli us Hispanos omnes se antiquiores eruditionis glori 1 superavit. Dubito tamen, qubd & in illo aliqua veniant eastiganda, & praesertim ubi ex Thomae Cornelii fide asseruit, in Mae ani Regis palatio CC. homines cotidie Oeeidi, ut Plincipis, & Domeiticorum serentis sufficiant. Haec ab Hiibnero quamvis γ), aliisque vulgata, Mathemati eis, imb Ratioeinatoribus improbantur. Μa canos, Anseanosque humana carne vesci non ignoramus. verum quotannis LXXIlI. hominum millia hi una vel amplissi ara provincia necari fabulis adscribam, ' ne ingeniorum Phoenix Volt aerius post certum temporis spatium in tota Asriea anteum hominem cum geometriea fracturaeertet invenire ce) r omittere etiam ex integro poterat Feychoous Brasilianam Locutiam , quam veris tempestate in arborem eonverti perfunctorio ealamo scriptitavit h . Acutiores enim Philosophi, atque hos inter incomparabilis Maria Agnesia, miraeulum seminibus, quibus insecta enutriuntur, tribuendum eenient, eum verno tempore disruispus Loeustarum teguminibus pullulare incipiant. Atque haec dicta sint, ubi de saeti indubia veritate eoni ei; utque annotationem aureis Caroli Dati verbis absolvamus i . n benis o, Geii nome di Plinio me o aleiani noη δ dierandissima autorita flore it mat concerto di poca fide aduolgalogii a gran torto δει volgo. D nou villis arisso for Iadisses di quem grande Serittere contra enii saccenti, che fama forse aeteris mai letis io taceiano di men enero. E chisu mui riti di tui curioso dei uero γi1 Iie Seneeae opera commi oues meras --- in harenam μὰ ealce appellabat sh . Vbi aliquis obitetat immanem hel tuam de Homeri earminibus abolendis; & Virgilii, ae T. I.ivii opera e Bibliothecis amoUenda quandoque emiis lasso ιὶ i ad similia suribundo ingenio compulsum utique afferendam. Uerlim illud etiam e Suetonio eonstat. eruditioni plurimum, plurimum eloquentiae Caium attribuisse, cum promptus, ac facundus tum verbis, tum sententiis,& voee, &. pronunciatione spectandus evaserit m . Hine styli compagem, & pondus in Seneea philosopho praeeipuh eulpabat. Si huiusmodi minora videri possunt Politianor notum eerth de Seneca Quintiliani iudieiam suis eou-
ferre poterat eensetis; indeque tantam eum naturali historia comparationem initituere. Inter multa, quae tum lanis di, tum vitio maximus oratoriae artis praeceptor Senecae tribuit, Oecurrunt huiusmodi in)r μνει - optandum, pares , aut saltem piis,mos illi viro fieri: sed placebat propter flua vitia: . ad ea se quisque disjebat venda , quae poterat. Deinde cum se laetabat eodem modo dicere, Senecam infamabat: cujus in multae alioquin, oe magnae Dinutes fuerunt, ingenium Deile, edi copiosum, plurimum fudit, oe multa rerum cognitio, in stud tamen aliquando ab iis, quihus inquiremia quaedam mandabat, deceptus es. Tractoit etiam omnem fere sudiorum materiam, ram oe orationes vias, ριὸ mala, oe epistolae , o dialogi frumis. In Philose id parum diligens, egressius tamen vitioriam infectator fuit; multae in eo, Haraeque sententiae, multa exιam morum gynta legenda. Sed tu eloquendo corrupta pleraque, atque eo peria nitio Oro, quod abundant dulcioribus vitiis. Nam si aliqua contempsisset, si parum concupisset, se non omnia sua amasset, s re/um ponaria minutis is sententiis non fretisset, consensu potius eruditorum 1 quam puerorum amore comprobaretur. Longε peiora profert Gellius, qui: De Annaeo Seneca, insuit so) , parrim exi inmant, ut de scriptore minimὸ utili, em jus lores attingere nullam precium operae sit: quod oratio vus istoris videatur , edi protrita: res, at e sententiae, ut ιηepto, inanique impetu simi, aut ut i i, ω quas dicaci argutis et eruditio autem υemacula, in plebeja, nihilque ex υ terum seriptis habens, neque gratiae, neque dimitaris: Alii veris elisamiae quidem in Wrbis narum esse, non inserias eo sed rerum, quas dicat, scierulam, doctrinamque ei non deesse dicunt, oe in vitiis morum objurgandis smeritatem, o riamque ma invenustam.
254쪽
DIS QUIS ITIONES PLIΝIANAE LIB. VIL 23
dintegravit): pleraque corrupta Quintilianus Hispaniarum civis, vulgarem illius orationem & protritam ex multorum judicio Gellius affirmavit. Fateor primam Gellianae sententiae seu illorum, quibus tam male Seneca audiebat) partem omnino
iniquam; ideoque hostilem, nec judicium, sed odium adserre Lipsius adnotavit . Neque a Lipsio distat Proustius Gellii enarrator, qui immerito ita de Senecit
pronunciari: aequum tamen Quintiliani judicium, quamvis paullo asperius non diffitetur. Verum Erasmus Quintilianum tanta suavitate suam de Seneca censu
ram temperasse a stirmat, ut nee personae studio laudet improbanda, nee odio damnet, quae laudem promerentur & recte de Seneca Quintilianum judicasse cum erudito
rum pleri sciue testatur Mortiosius M. Parum igitur apud Fabium profecit Lipsius durissimus latinitatis auctor, cum boni rectique plurimum judicii censorem agnoscens addit, nis sicubi assem s abducit, quod bis vereor factum. Reliqua Gellii ar
gumenta verbosus ne videar, praetermittam; neque enim debitum Senecae elogi
um imminuam, cum res unice in illos si, qui Plinio Neronis praeceptorem ratione styli anteponunt. Id neque agit ipsemet Lipsius, cum Fabii sententiam pen
sitans multam in Seneca rerum cognitionem laudaret, vides, ait, 'bmatbiam, quam novelli judices frustra detractum eunt; at Fab.us candiri donat, oe Magnus ille Plinius, qui Principem eruditionis invidendo elogio appellat. Mihi sane magis ab aurei seculi puritate abesse videtur Seneca, qui maculas in Virgilio, ac Cicerone inveniebat, quam Plinius utriusque eximius cultor, atque admirator. Rectilis igitur egisset Franciscus Sanctius, ubi Senecae suam unice adaptasset censuram, neque dum illius latinitatem multis in locis claudicare affirmat, hic adhuc in re utrumque Plinium deteriorem judicasset 0. Nobis in demortuo idiomate antiquorum potius judicia, quam recentiorum nugamenta sequi placet, ut pleraque in L. Seneca admiranda, etsi quae in illo vitia sunt, haec non ignorasse, sed amasse fateamur: in Plinio vero ratione styli omnia ita suspicio, ut cum ipsa Natura certare videatur. Quid nobilius, quid numerosius excogitari potest quam Lusciniae cantus descriptio Hanc felici adeo Minerva digessit Plinius, ut non imitabilis appareat; cum ipsis siquidem Lusciniis contendit , uti Pierius Ualerianus vir eximius adnotavit Uin; & immenso precio major habetur a Uignoto Marvilio In Plinio tamen huic similes selicis ingenii imagines passim habentur, cum nusquam sibi
minor, auctor incedat. Reliqua tamen praeteream, nam cuique facili nesocio invenienda emergunt, & communi eruditorum suffragio constat, nil magis in Plinio extra omnem ingenii aleam poni, quam stylum, ut nulla ratione Boeclero accedam
1 Hane emendatiorem exhibebimus IX. volumine . . a Iohannes Henricus Meelerus Taeitum veluti naturali quodam bono Pliniorum dexteritatem vieisse assi auIt ch .
Sed qua lanee Naturalis historia Romanis Taciti annalibus, & historii tr quo pacto iis Plinii Caeeilii Epistolis, &
Panegyricus comparantur, eum diverso omnino in genere scripta diversum omnino stylum requirant Vbi historia a fine Aufidii Basli, ubi Germanica hella, δc Pomponii Meandi vita suppeterent, hine utique elaboratae Taciti amplitudini eonferrem; neque dubito, subd maior illi Plinius assurgeret: quamvis audax ades, non sim, ut asperam Taciti eloeutionem affirmem, uti Sigonio, ae Caussino exeidisse miror. Boeelero magis arguendus videtur Nicolaus Faneia , qui nostra aetate Plinii stylum aeeusavit, eo quia multa in naturalis historiae libris rustiea inveniantur voeabula ci). Si aeeusationem urget, quia seriptor rustieis usus est dictionibus, ut urbanas eontemneret, cerib sallituro si rustieis, eo quia alia non suppeterent, laudem utique Plinius promeretur, eum plurimas res aut rusticis .ea diιli , aut extemis, aut M aris, imb eum -- maefatione ponendis reddere emeretur . Conterranei exemplum aD seri Funcius, tanquam dictionem a Plinio primum inctam. Hane ego vorem satin in Plinii eodieibus invectam ostendere conabor. Caeterum ubi ab auctoris calamo proficistatur, nonne videt Faneta hoe illud esse eastrense verbum, ad quod homo militiae addictus provocat eo pacio, ut potius latinitatis scrupulositatem ostendat, dum notam Imperatori voeem legentibus ab origine deelaravit. Cum Leonioeno igitur Plinii hoste iterum statuamus Musas noualia lingua, quam Pliniana latinε loqui debuisse. Traianus Boeealinus, qui naturalem historiam fabulis reseitam ini- qao pronuntiavit iudicio, has tamen ab auctoris ingenio omnium bonorum diviti, ita condiri describit , ut ea
255쪽
: o D ISMUISITIONES PLINIAN.AE LIB. VII. dam, qui Tacitum utrique Plinio praeposuit,& Funcio, qui nostri dictionem improbavit. Susceptae a nobis caussae bonitatem ostendet sequens volumen , quo naturalis historiae prooemium genuinae lectioni reddere satagemus.
ANNOTATIONES.ctorum literatorum palato optimε sitissaeiant a . Iure igitur meritoque Plinius Romanae eloquentiae splendor maiaximus a Raphaele Regio appellatur b . De illo Hermolaus Barbarus e . Censetuν indoctus, qui Hinium non letit rindestior, quι Iectum eontemnite indoctissimus, cui non fuit. Debet aetati nostrae ρIus, quam suae, Plinius: sed nos ei magis , qui ριν illum maxime subsistisnus . Alii rem Latinam Disrum . ille ipse nobis est Latium. Neque differt Alexander Benedictas, qui Plinium affirmat oraculum custodiendum , & venerandum Latii uni eum perfugium, sin Φ qnores literaria non eonsiliat; ut indoctus quisque, ineruditusque habeatur, cui Plinius non sapiat d . Plinium ad omnia, atque ad eloquentiam praeseriim natum e graecae, & latinae linguae peritillimum Lyeos enes e , & Ariagen villaeus celebrarunt f ; ae demum Guillandinus inter veteres auctores non invenit , qai Plinio recte conferri, ne dum anteferri posset a J .
IMpressa iam suprema huius voluminis parte Paullus Μa--1 ria Paclaudius Regiae Parmensi Bibliotheeae praesectus; quo in tanta ingenii magnitudine, & morum eleganti n, minem mei amantiorem regnovi r dono mihi dedit vixdum typis eoneessa Antiquorum Elogia, quae eruditis eommentariis illustravit Benedictus Passionaeus. 1n nobili opere geminas ad Pliniam Gentem spectantes memorias primum, qubd seiam, in publicam lucem emissas inveni. Vtramque hoe loeci ponendam duxi . eum ad Magni Plinii Libertos, seu Libertorum filios spectare conjiciam.
C. PLINIVs . ARISTONICUS PLINi AE . ARiSTOTHEMIDI FILIAE DULCISSIMAE ET ATRIAE TERTIAE ' VXORI SANCTIssi MAE ET SI Bi . LIBERTPOSTERISQUE ' EORUM
Altera in hane speeiem b exhibetur:
NES UXORI . SANCTISSIΜAE . PIISSIMAE . RARISSIMAE . SIBIQUE . ΚARISSIMAE . ET . DES i DERANTISSIMAE . C. PLINIUS SOTERICHIANVS . ΜΑRITUS PIVS . EUΜ OUA UIXIT . ANNIS. XXXV. SINE ULLA REPREMIONE Stais
sad clasti in pag. ro. num. 56. DI GUA VAL pes. 7 . num Statuerat Dominieus Cardinalis Passionaeus in Praeneis stino Camaldolensium Eremo insigaem antiquorum elogiorum supellectilem, quam defuncto Uiro illo ineomparabili coemit antiquitatis eximias cultor Xaverius Canalis Pontificio Aerario Praefectus, atque is sua Interamnensi Uilla
Dolendam, quod eum Hura admodum stitὸ proserat se is lialles Passionaeus ad eas inscriptiones in aliorum lucubrationibus ingestas; nihil ad geminas Pliniorum subjieiat.
Loeum igitur, unde erutae fuerunt, ignorantes: ea tantam addemus, quae coniecturis assequi possunt, quousque u ram importationis historiam teneamus. Vtramque in Romano agro, vel eius vicinia effossam credere par est,& prima graecum Aristonici parentis tognomen Optimo accedens , & filia Aristot demis tanquam eximiae Iasticiae enitrix r suadent utique vel Aristonieum, vel ejus parentes e Magni Plinii libertis extitisse. In seeundo veri, epigram mate Pliniaea Euphrasmes nomina Graecorum more inflexa. seminam a Laetiti 1 appellatam , origine Graecam, & eius dem patriae viro nuptam fuisse ostendunt, eum maritus Soteries nempe Servatoris filias appareat. Omnes demum hos Plinios in Pliniam familiam ex potentis alicujus heri voluntate in uiatos communia innuunt Gentilieta, & nullae dignitates hominibus attributae, unde Libertinam tb tantium originem suspicemur. 3.
256쪽
Ιvinam Naturalis historiae praefationem appellat Alexander B nedictus ,&Pliniani styli judicium ab ipso operis exordio praeci
pue desumendum ex illustris Maiisj sententia sexto volumine adn lavimus; verum cum docto hoc seculo sapientis viri auctoritas non tanti sit, ut a contraria statuentibus recipiatur: hinc est , quod re ipsa, atque optimis testimoniis Veronensis Polyhistoris opinionem firmare curabimus. In Plinianae igitur praefationis illustratione
duo potissimum peregimus. I. Vt caput caeteris membris eleganter coha reat , omnimodam sententiarum , & verborum convenientiam cum ipso operis corpore adversus Harduinum ostendemus. II. Quamplurimis instructi codicibus novas, quas sequimur, lectiones non ex ingenio , sed ex veteri scriptura duxi- , γmus confirmandas. Tot ubique detortae voces, & signanter prooemii initium variis erroribus conspurcatum omnem neoterici interpretis industriam exigunt,
ut medicas apographis manus adhibens, quae auctor scripsit potius, quὶm quae
emendare aliis visum, eruere conetur. Neque enim hoc loco adulantium nostrae
aetatis aulicorum opiniones, & praesentis Ieculi mores sequi oportet: multa Plinium Titi amicum, multa veteris aevi exempla, scribendi, dicendique libertas,& officiorum indoles permittebant, a quibus immutata rerum facies abhorret in raesentiarum. Hac de caussa talem Plinianorum codicum farraginem labore aud facile aestimando inspexi, ut restantes volutatis minimὸ judicem comparandos. Lectores inde variantia librantes vocabula iis accedant, quae magis gustahunt: Neque enim tantum meis viribus confido; ut omnia ab omnibus probari sperem, quamvis multa a viris doctissimis minime intellecta ex diviti exemplarium penu faciliora evaserint. Praeter Barbarum, Caesarium, Gelenium, Dat campium, Harduinum, aliosque, Plinianam praesitionem emendare aggressi sunt
Perotus Sipontinus Antistes, Cornelius Vitellius, Raphael Regius, Nicolaus B raldus, Μarinus Becichemus, Τhadaeus noletus, Lancillottus, & Iohannes B ptista Curtii, Benedictus Iovius, Antonius Faber, L. Antonius Flaminius, Franciscus Lopesius Villalupus, Martinus Figueretus, Hadrianus Turnebus, Leodeg rius a Quercu, Philippus Melanchthon, atque hoc seculo David Durandus optime de Plinio aliis etiam in voluminibus meritus. Vberiorem horum , aliorumque etiam notitiam proximis voluminibus exhibebimus, quod insuper de codicibus penna exaratis decimo libro erit praestandum. m. I. H h Q
257쪽
142 DIS QUIS ITIONES PLINIANAE LIB. VIII.
Libres Naturalis historiae novitium GCamoenis Quiritium tuorum opus, natos Din apud me proxima foetura, licentiore epistola narrare constitui Tibi Iucundissime Imperator: sit enim haec Tui praefatio verissima, dum Maximo con
t) Litera C. praenomen nempe Caias : familiae nomen Pliniui: cognomen neundus gentille Io nomini subiunctus denotat. PLINI US, primo i caetera elementa excedente, in Benedicti Iovii eodire legitur; haee lie et minuta videri possint, a vetitate tamen minime abhorrent, cum junioris Plinii nomen antiquis Elogiis tali pacto instat pium
ca) Secundus. Nonnulla ealamo, & typis edita exemplaria post Secundi cognomen patriae nomen addant; In plerisque, & probatioribus intoromenses existit, ut videte est in Vaticano i 93I., primo Estoria lensi, atque in vetustillimis per Angelum Politianum, & Martinum Figueretum inspectis. in eodiee Parmensi seribitur Nisecomensis, in aliis N iremensi. Patriae voeabulum Plinium adiecisse contendunt Benedictus Iovius, Antonius Faber, & plerique Comensium; imo Capreolus his omnibus paullti antiquior Patriae appellationem in omnibus indicibus, & v luminum titulis appositam amrmat. In editis certe exemplaribus Veronensis utilia dicitur anno i 96., talem subinde methodum quamplures impressores adoptarunt. Horum Opinionem fovent codex Vaticanus ty o. Palmarii, seu Baria herinos Il. Leodegarius a Quereu, &e. Rectilis tamen opinantibus nullam Patriae mentionem ad Titum scribens Plinius induxit. Neque enim id moris erat pristis seriptoribus; neque Patriae reeordationem operis titulus postebat. 3 Nota T. praenomen significat. Huius optimi Imperatoris appellationes : Titus Flaυius Vespasianus; ut ri ius gentille iam nomen. Vespasianue e nomen extiterit. Brevitatis caussa a plerisque seriptoribus Tuus Vespasianust dieitur. Fatemur, quda in multis eodicibus Titi praenomen desideratur, nempe in Vindobonensi, geminis Estorialensibus, Vaticanis i 93o. IOP. 193 I. I934. r9II. roues. Passionaeo, Caesenatensibus, Ambrosianis, &e. His pletaeque editiones accedunt. Verum exscribentium oscitantia id primum acciditis conjicio, qui uni eam, primigenia misque literam T. omiserant. Aliis relatum invenio in melioris notae eo dicibus non ad Uespasianum Parentem, neque ad Domitianum, sed ad Titum hujusmodi volumina dicata testari; qui autem sint minim proserunt. T. Vespa no legitur in eodice Vaticano ty3i. Toletanuς venerandae antiquitatis haee habet. Incipit prologus Aini sevi Miso mensis Oratoris Equestris ordinis m ιibra naturatis historie. is Plinius Secundias Vestesiano Cesari suo salutem. ,, Neque enim repugnaret Plinium Caesaris appellationem absque Titi praenomine apposuisse, eum inde satis a patre Imperatore distingueretur. Pro Tito pugnavit Politiani auctoritate Figueretus quamvis solum Vespasiani cognomentum legeretur. Et san huic opus dicatum, tum auctoris verba, tum quaedam a juniore Plinio ad Traianum recitata ostendunt, de quibus suo loco. Adnotavi Vespasiani cognomedi non sollim noe in Toletano eodiee, sed in aliis quoque vitiari: ita in Vaticano I9 3. Veste no . Hane orthogr. phiam, seu ut rectilis graece dieamns cacog ρhiam, nescio qua de causa sequatur Ludovicus Dominicus, refragantibus quibuscumque Flaviae Domus scriptoribus, nummis, elogiis . Typographleo itidem mendo irrepsit in Musis Honorii Arigoni Vespesianus a . codices Caesenat enses habent ad Vespasioum: Daleeampius omnino ineptE ad Divum Vespasianum.
4) Salutem. Codex Ioviandi S. D. P. nempe salutem Dicit Plurimam: qdam lectionem vetustam liewt, latinamque a nemine receptam invenio, neque ipse Iovius adoptavit. 3 Natura,s hi riae. Non igitur Hissoriae Mundi, ut plaribus, atque Antonio Possevino in primis b) sibimet resta-ganti, & minus opportuna in Plinium congerenti, ac nuperrimὸ Quero placuit assirmare se . si motium. In codiee Toletano saepE litera e pro t u surpatur; sic πουisium legitur hoe loco. Convenit sibi auctor libro XXX l V. I. se tam novitiae fust, quam quae nuper prodiere is laetomue post animadversionem nostram legisse apud Johannem Paetum a Caltro uittur hos vocabulo ob. 34. cap. 3. sic alibi pastim mestium opus , novitium
μιω. Ita eodices Estorialenses, & Toletanas, atque ex Μurbaeensis vestigiis Rhenanus . Tumebus in veteribus libris natos invenisse testatar; atque ante Turnebam Straneusi additque, ut ad libros referas. Durandus ipsissimam lectionem adnotavit in optimo e iee Londinen fi, quam omnium primus recepit Perotus. Harduinas e contrario natum legit , ut ad opus voeabulum referret: sua de re a Darando arguitur. Illius tamen mussa iacit E per A vocatum tutabitur, cum non tam um plures Plinianae editiones natum exhibeant; sed ingens etiam eodieum nume rus ei subseribat, quos inter Mediolanenses, Vaticani I93 o. r 933. I936., qui Falvit Vrsini fuisse dieitur. Nostra adhue lectio potior, & eone innior videtur, eum libras, quasi agnellos translatione a pecoribus desumpta, domi natos indigitet; Qeturas enim non de pecoribus tantam, sed de omnibus animalibus, & signanter de Haleyonibas ,&Gallinis, itemque Betus arborum, quae ab iis proveniunt, eleganter Plinius nominavit. contra eos , qui natum reeipiunt, ita sententiam claudit allatus David Durandus is elegantiam loci haud satis animadvertunt: quis enim se-
,, rat opus natum D sma fetura, at libellos contra optime tam multos praecipue eadem domo, apud be nempe g
is nitos, iisdem sere pellibus, aut membranis eoniectos, & conjunctissime inter se habentes. Audi Maronem Egi ,; ga VII. ad Priapum ris Nunc te marmoreum pro tempore seeimus; at Tais si fetura gregem supple erit , aureus ello. μΗaee ultima, quae a Lexieographis videntur petita e , parum Plinii loeum illustrant. Invenio siquidem apud docti Llimum, ami eumque Faeeiolatum, & virgilii locum, postum pro Animalium proventu, Se statim is rea offerior ad
,, inanimata Plin. ad praefat. Dcius operis opus natum apud me proxima Hetur a. is Obiter notavi ab Harduino , &Durando, allatum vocabulum scribi sine diphthongo, quod neque approbo, neque reiicio. In Plinianis eodie bus invenitur foetura, & se plerumque apud alios. Ut autem ad rem nostram redeamus, eum Plivinis iam multa Tito cognita vulgasset, atque ultimo naturalis historiae libros emitteret; hos apud se proxima Hereri, natos amr-- mari it. Uo totam enim vietorum opera & utinam ham Fantum ex eadem figura partus dicuntur, qua conceptus,
di desta laboris meditatio. Suspicor, quia Valerius Martialis celebratum P ertii diltichon, Plinii locum ob oc-
eulos habuerit, eum eecinit:. Presinus Italiam concepit, oe arma, virumque ζ Nescio quid molas nascitur Iliade.
258쪽
DISQUISITIONES PLINIANAE LIB. VIII et 43AL S SIGNOR E TITO VESPASIANO CAIO PLINIO SECONDO
AUGURA SALUTE . In questa mia forse trono famigliare pisola vi presento i libri della Storia naturale,
ignoti per an ebe alle Muse Romane, e che pur ora terminai di frivere, Imperadore Amabilissimo M o su pur questo it primo de vostri attributi, ne I mentre Ae se re pia imitate
omise is parata Salud , tradiarendo Cayo Plinio Segundo a se Vespasiano. Misi di Sa semendo at genio delia sua tingua lascia is motis di laus, e di salutem , e diea pareamente a A Septitias Clarus. Α Arten, A Caninius cn. Osseris, che minis Cecilio usa delia parsa Suo seriuendo vii Amici, o suoi eguaIi; ma non gia a Trojano ; onde δε pubcredere, che ii di lui Zis maremo non filo ehiami Suo Tiro Cesare, eοme Pretestore neι quai fenso se truo ancora presso gii mrichi ma omisImente per se quo ' ottimo Prine e vilma essere trauato eome amico, νι che beo ιo dichiarano laisci immediate licentiore epistola - quod proximε non fieri quaestus es in alia proraci epistola nostra qualis iacastrensi contubernio m. Da quem parata Suo F dimostra dunque chiaramente, ehe minis dedicὸ e opera sua a Tiro, visente ancora ii Padre Vesta nor dat quali seuera fuse amoto, non viniis peis con tanta famigliarita traitato, iaconventua a Plinio sὸ grania dimestichema em cti rea Pa ne des Mondo. b Vin malauni, ehe in quem tuom pones Amabilissimo Generale, giaeeu in Latino u vice Imperator equi se, et rae e origine da ui aleva ἐι suprimo comando desti Eserciti, sembrando dippia eri P Autore pacli a Tito alia festa de Souati. Tinlaesa eonsederando. ehe rim Ia perpetua auoetione farta di in tri nome da cti Decedette a Gi o Cesare , fula principale antonomasa de' supremi innarehi Romani; e Ae oesso Draiamo mel si sesso Plinio Imperator Caesar , Imperatores Caesares Ue asiani Pater, Filiusque &e., abbiamo metuo studieato di Uporis nesia Decennata ausa. Uossiunto di Anubilissimo in vice di Gioeondissimo ei λ partito pia addaitato σι nostro liuoma, non mendo quesi ultima parata presso ge Italiam Ia fiessa graeis ebe in Latino. u tholo di Iaeundissimus dato da Plinio a Tiro deriis dolia grandis a timanua , e piae oleran dimorata da questo Prine e sudarmente in memo alis faticia militari ; Si ὸ bas ante mente da nia toceato neι libro V., ehe ebbe frequenti Oeeasioni Plinio di traitare eon Tito uelis guerre Germaniche ondes deis reddere, chenset amente aliuda a que' tempi, ed unisca gli me j des Fielio a queui δει Parie. Non mi sembradet tutio vera e opinione di Daiade Diuod, ehe non μιesse fors allusione dole autore ai cor mi dati ali Umis Tito diainore, e delietie dei genere umano ; non essendo costume di profusamente sedare i Figly de Prineipi dominanti. Que
La morator parte desse altis obbieetioni si rende tautἰle, datu numa Detisne da mi furensata nes tesso, mentis te pariae Iucundissime dum maximo eonsenestis in patre, Qualmente racchiuiam is gloria di Tiro, e queue di Vespasam, aura
ANNOTATIONES.iusmodi verba libris omnibus naturalis historiae adaptaverit, eum historicae, inquit, narrationis filo tantexere fine ullis dιcendi oratoriis omamentis. Durandus similia improbat, additque ,, quae voluit contexere λ opus ipsum, an hist is riam operis propositi haud satis apparet, quid sibi voluerit Commentator. Ego de ipsa epistola , sive nuneupa- ,, tione intelligo, in qua toti ut operis argumentum, rationem & cetera, primum in genere in ipsa praefatione, e ,, inde &. partieulatim in elenelio subsequente enarrare constituit, eodem tere sensu Grentius in prologo: A Nam in prologis stribundis operam abutitur, is Non qui argumentum narret; sed qui malevoli,, Veteris Poetae maledictis respondeat. δε ρὶ Juc 'nrisiore . . Titum ineundissimum appellat cognomine militari, quod ipsi, & Patri adaptaverant milites, ut ex hoe Plinii lom satis eruitur. Neque enim ometunt annotata a Leodegario a Quercu , qui Vespasianum Patrem moribus alperum: iucundissemum nusquam appellandum es e eontendit. Reeid quidem milites Vespasianum qui sortis ubique,& comis Imperator, & in castris singulariter amatus a apparuit jucundissimam salutarum. Qui enim ratione Flaviam
259쪽
1 DISQUISITIONES PLINIANAE LIB. VIta
senescis in Patre - - namque tu solebas
Meas esse aliquid putare nugas su
gentem ReIpublieae nequaquam poenitendam asserit Suetonius, nisi ob maximas Vespasiani, ae Titi filii virtutes; evibus Domitiani cupiditas, & saevitia vinoebantur a . Nonne vespasianus Claudio Principe Legatus legionis in Germaniam mulas, in Britanniam pol lmodum translatus tricies eum hoste conflixit, Asticam integerrimὸ admini stravit; tot in Iudaei sortissime genit, Princeps patiemissimus, inimicitiarum minimE memor; Iue undissimi Imperatoris appellationem promeruitst Imb hane illi laudem peculiari modo tributam innuunt Apollonii Tyan. praebita Tito consilia; cui rectὸ vivendi rationem petenti, Vespasiani parentis virtutes imitandas pmposuit b . Constat igitur, quia privatus long abfuit ab illa morum duritie, ad quam Canis concubina imperantem detorsit; qaamvis hoc etiam ineratum sit, & de ipsa me uniae eupiditate , in qua sola meritb culpari Suetonius tradit. postmodum eodem loco neeessitate eompulsum vectigalia auxisse, & tributa innuat: eam &. malE partis optimὸ uvis suetit. Patet igitur, quia utilitatis disciplinae tenax, necessaria ubique militibus tribaens, superstua denegabat. viget adhue
apud nos adagium, illum Centurionem militum amorem, & reverentiam assequi, qui militum stipendiis nihil auget, nihil detrahit. Huias loci porrb intelligentia a sequenti dependet, nempe multis antea annis maximum genio torem Itieundissimi eognomento in inutis salatatum; laudemque Parenti attributam pari passis eum longeva aetate i valuisse i Vespasiani exemplis Titus insistens Iucundissimi appellationem qumae promeruit. Conjicit Harduinus. quM Plinius una opera Patri, di Filio aduletur, & caeteras quaslibet appellationes utrique communes indicaverit, Jucu ditatis verb propriam Tito adseribat, utpote quae Naturae lege florentis aetatis ut, non senescentis. Similia probavit Durandus. Ex allatis in diveris abirem, cum hoc loco Iucundisinii militaris appellatio non a storidis annis, sed ex eastrensibus gestis sit derivanda . Imb appellationis iura ad imperiam evectus firmaverit Vespasianus, quem gaudentem proventu rerum, artiumque Principem Plinius celebravit e . Addit Harduinus Titum, tranquillo teste, adelisarsim omnibus extitisse, ut Am ν, as deliciaε generis humani cognomento vocaretur , ad quae etiam Plinius provocavit. Id perperam animadversam profert Darandus, cum credibile non sit, ita vivente Patre filium nuneupatum, neque assueseamus prelixὸ Dominorum filiis blandiri, ut talia ipsis cognomina tribuantur. Affert insuper objecta Tito erimina, vel delictorum vivente patre suspiciones, ambitionis, saevitiae, violentiae; a quibus spostea ad imperium evectas liberatos emersit is Αι usi ea fama pro bono cessit, conversaque es in maximas laudes, neque ullo Utio moto . . contra virtutibus summu d . Vtriusque animadversiones se perfluae evadent, ubi genitorem triginta ante filium annis Iucundissimi appallationem hanc postea & natum parentis exemplo promeruisse statuamus; caeteroquin, nisi vitiorum fama Tito obii itisset, nisi lincongruum invenirem, ut pam vivonte Amoν, as delicisι generis humani inearetur: hae de re plenius in Italieis
o Maximο-m Patre. Lectriem Harduinas ex veteribas exemplaribus, atque ex Turnebi auctoritate adoptavit; a Durado pariter eruditis argumentationibus recipitur . Firmatur ex Codicibus Ambrosano Fratris Petri Ticinensis, Vaticanis roso. rvsa. Io34. rq 36. Passionaeo. I. Barberino. I. Escorialensi, S. II., antiquis e , recentioribusque editionibus. In diuem abiit Hermolaus, emas exemplaria vel maxim , vel maximi reserebant; secundam dicti nem praetulit Aquileiensis Patriarcha, ut sit sensus, inquit, iucundissimum recta dici eum, quoniam maximi maefatis consenescit in patra, ceu majestati ejus, aetati debita. In optimis codie ibus maximi extare restatur Benedietas Jovius, & voeabulum a Thad. Vsoleto, ut pleraque alia Plinianae . praefationis restitutum affirmat. ut verum fatear id in nullis scriptis manu libris inveni, quamvis in nonnullis antiquis editionibus appareatis , & neotericorum per multis arriserit, quos inter praetereundus non erit Johannes Antonius Mediobarbus, qui Ludovici Magni panegyrueum Philippo Regi inseribens ita exorditur is Lanabar, IvCUNDi MIME REX δει emm hare Tui appellatio υ νsima, nam Marami e senoscit in Luo OV1Coὶ laetasM inquam, Italiae, patri aequo meso felicitHe. Contra maxima exhibent eodex Murbaeensis antiquissimus adnotante Rhenano, neque illi certὸ posthabendus Tot tanus, eui convenit Caesaraugustanus, Vaticanus I931. Ambrosanus Guarini Ueronensis, quos omnes diligenter eonissului. In hoc ultimo apparet, dum maxime ta senescis m patre. Vbi huiusmodi sustineantur, Iucundissimi confineis feris vocabulorum differentia omnino de medio tollitur, Titumque Jueundi mi antiquam paternam appellaticinemsbi quoque vindieasse satendum erit. Figueretus, qui Plinianam lmionem ex antiquissimis Politiani exemplaribus restituere profitetur, maximo recepit; & doctissimus Straneus is proborem quoque maximὸ,. . Haec omnia foveat Rheis nani coniecturam, ut vocabulum pro adverbio sumatur: unde credendum eli Londinentem eodiem, & Venetam principem editionem pro adverbio, non pro vocandi calu aecepisse, quamvis Durandas haece de re dubitet : eaete. roquin sententia st eiceret. In tanta igitur codicum diser pantia, ubi Guariniano, & Estoria lensi accedamus, nitiis dior prosectb, veruique emerget sensus ex verbis dum maximo consenocis in Patre; illudque e benesis longε diversasgnineatione recipio, quam saEtenus a Plinianis interpretibus actum sit. Omnes enim eum exhibitam modb lecti nem ignorarent, & maxim/, vel maximi, aut maximo consuescit m patre adoptassent: aliqua in Uespasiano veter stere iudieabant. Et uo, sed longὸ diversa significatione virtutes in Vespasiano consenescera recipiam ; ea nempe qua legimus in Melesiast leo th) Credo mo serva timorem illius, . in illo veterasce. Perotus ad Imperatoris nomen ineptὸ provoeat. Sed hane, A vetustiores seponamus, ut Harduini, & Durandi dictis adversemur. Harduinus in annotatione 6. ad verbum cressenescit is Aptari, ait, seu accommodari patri tuo iam desiit, ob aetatis, maiestaticis que reverentiam. Ea voee urus Cicem, lib. a. ad Attici enist. II. Quanto in odio noster amicus Magnus p cujus cun is mm una eum Crassi Philis cognorum consenescit. Hic ec en scii, ut palam est, idem valet , atque usurpari iusiis, d is fir esse fore m ore, ae sermone vulgi. Ut vel inde liqueat, si pmxime antea dum Maximi consenescit m patre, ser se pssset auctor quod aliqui libris invitis omnibus eonditivis volunt quam inepte Tito adularetur , cujus patremis appellari M/ximum desinere iam dicereti quam secum ipse pugnaret, qai maximum aevi rectorem, ut dixinias, P. Vespasianum appellat, idque eximii, ut est, praeconii loco. is durandus postquam maxime, & maximi l. ctiones reprobavit, ut Harduintanae adhaereret is Nam, inquit, senescere, is & consenescere ea dicimus , quae languere in eipiunt, & ad interitum vereunt vel ipse Plinio iuniore teste io. lib. VI. Nubes oriebat. -- credo quia recenti stiνitu evecta dein SENESCENTE eo destituta , aut etiam pondore suo is et icta, in latitudinem vanoscebar. Jam vides non debuisse dici a Plinio maximi praelationem in patre consenescere. ri Ergo iucunditas sola, quam filio tribuit, in patre eonsenescebati sed ne videretur detrahere patri, quod in filium is conferret, suam utrique laudem, & p priam quidem adscribit. Sit enim, inquit, hau tui praefatis vreusina, dum is maximo eo enasiis in parra : ut quem olim plane festivum, & iucundum experti sumus, eundem nunc re maxin mum, di venerabilem suspiciamus, pulla inter pauemi & filiam differentia, praeter aetatis. is
260쪽
DISQUISITIONES PLINIANAE LIB. VIII et stulte is alare virtu det Musmo Genitore. Addumo quasi sudo in mia dises it deuo di
tulis mio graetioso congerrone M
Fama a misi Ieberet ii parer vostro accrebbe.
ANNOTATIONES.Ingenios Φ ab utroque interprete exemitata plan8 vanescunt, ubi deprauatas expungas lectiones, & oppositum omnino sensum Tito in paternis virtutibus CONSENESCENTE attribuas. Et san8 Hermolaus Barbaras, qui recte diligentissimus Plinii eastigator a Durando appellatur, longE diversa in verbo consenescit ut vidimus interpretatus est is ut si, ait, sensur Iucundissmum recte diei eum, quoniam maximi praefatio consene ι in patre: ceu majej ati ejus , ω a tali debita. Ubi genuinae scripturae indieiam patriarehae Aquileiensi adfuisset, proculdubio interpretabatur is iueaudissimum Imperatorem praeeipuε Titum appellandum, eum & meteras maximi genitoris Virtutes sam diu imitaretur is Quam bene hujusmodi cohaerent sententiae, quae insequenti naturalis historiae libro oecurrit is Deus es mortali iuvare mortalem, haec ad aeternam alariam via . me proceres iere Romani: hde nunc caelest passu cum liberis Dia dat maximus omnis arei ree or Vespasianus Augustus. Non negabo verbum e senescere pro rebus, quae obsoleseunt, atque ad interitum vergunt persaepe recipi. Sie Plinius de venere, quam e mari exeuntem Apelles pinxerat, consenescit ea tabuia caria is . Uerum etiam cum verabum conmesco simul senestere importet, ubi iliquem in virtutibus eonsenescere die amas, nou illum imminutum. sed virtutibus auctum pari passu cum aetate inredere intelliφemus. Legimus tu naturalis nitariae libro XUII. ubi de oleis abitur ,, quaedam aeternitate consenescimi proxims a piis, Diga emigra, atque ita ritu arbore ex eadem ---nescente , ιιerumque, . quoties opus sit, ut aetas eadem es eta emstent. Quid apertius ad rem nostram inveniemus Neque enim oliveta aeternitate tonsenestentia ad interitum vergere inisterpretabimur; & ipsemet Harduinus aeterno, inquit, fere aeis Meae durant b . Qaidquid igitur sit de Cieero ais sententia; ubi Magni eognomentum consenescere innuat, quasi ab hominum memori1 elaberetur, dieendum tune effer, oratorem hoeee verbo eommuniori uti signifieatione, a qu1 long8 in sua praefatione abluit Plinius. Neque enim novum est ab ipsissimis v ibus opposita quandoque deducendat quorumque genuinus sensus ex sequentium v ahulorum textura erit ei ieiendus. Sie tabulam earie eonsenesceret illam carie labefactari; Sybarites in vitiis, Romanos in virtutibus consenescere: utriusque Populi vitia, & virtutes in annos augeri intereretabor. Ut vetum tamen latear, potitis Clemonem firmari in dies Pompeio Magni cognomen, quam illud abrogati innuit. Consulantur Rom. Reipub. tempora. iisque Ciceronis ad Atti eum epistola comtaretur: qui semitus, inquit, iamianum quam nati animi quanto in odio noster amicus Magnus euius cognomen una cum Crasse Divisis cognomine cons nesiis. Nonne hujusmodi signifieant, qabd Caesari Rempublieam opprimenti uterque accessisset Hic eonsenescere Magni, una eum Divitis cognomine, lignificat Pompeium Crasso firmiter adhaerere. Ita permultis visum, quam ψis oppositum Paullo Manutio uiro doctissimo plaeuerit. Alt suae de Crassi cognomine, & opibus imminutis a valeria Μax. desumit inopportuna evadunt, eum tune temporis Crassus ad turpem decoctoris statum minimὸ pervenisset; quae satis ostendunt Cieeronis verba ex epistola XXIV. eiusdem libri consulenda. Quamvis & a Ualerio adnotata brevioribus terminis ineludenda sint, eum a Romanis scriptoribus hune Crassum Divitis cognomine ubique appellari animadvertam. ΜaFni verti cognomentum ubinam aliquo tempore in Pompeio obsolevisse inveniemus , eum illam usque ad minem fuisse adoratum seribat Auctor Virorum illustrium. uare Cicero mea quidem sententiaj ad Pompei acta respexit, quorum ob caussam Patriae ingratus a L. Maeca appellatur: ut m posses em eius aiios quoquo indueeret dum ita Triumviris Rem Hiram diuidit - eo redegit Populam Romanum, ut sareus esse non posset nisi benineis semitu. tis o. ipse velli Cicero parum sibi eonstans post aliquid temporis evaserit dissentientibus Caesare. & Pompeio, ut
notat Seneca Patere mase audiebat tanquam nee Pompuo certus amicus, nec Caesari, sed utriusque ad Iato d .
χ Morem hoe loeci sapientissimo Seipioni infleto libenter gero, ut Catulli emisti ehion diverso charallere se , non tamen omnino primus, in Pliniana reseram praefatione; eum id grandioribus literis exhibere ante Masset eonsilio merudito placuerit Durando. Restituta verborum textura Beroaldo is , & Peroto debetur la). Hane postmodum alii secuti sunt, quos inter Manetolus in Tarvilina editione 3479. Andreas Portilia r M. Marinus Saraceaas i 87. Britanis nici Fratres i4 ., Aldus, Gelenius, Paullus Manutius, Antonius Uineentius. Contra Franei seus Uiltalupus, Alexander Benedictus, Domitius Caldetinus, Thadaeus Usoletus, Benediltra Iovias , Antonius Faber. Andreas Alciatus hane legem carminum tavere maluerunt, & unanimi consensa scribendum
censent: namque tu solebas putare esse aliquid meas nugas . Horum tamen Om tum conlecturas, atque emendationes, ex
prioribtis ollabis loeo saetabis in naturali historia ingestis prodiisse compertum est. Nullam adhuc promerentur obiurgationem, eum n ue priste is temporibus desuerint, qui eam villatu eo, & allae lis ipsssima eo tarent, quod satis ostendant uterque Estorialensis, Toletanus, gemini Ambrosiani, Palmeriique codices reprobatae a uobis lectioni omnino aecedentes r a ii alia, ut videre est apud Daleeamplum 6h , & Hackios 0. Ne pagina in immensam sue-erestat, Hardaini verba afferre susticiat, quibus Uiltalupi, Calderint, I ii, &. Fabri excogitata, malu tueri ostendiatur: quamvis non eum illis Harduinus, sed eum retentioribus deteriet. A Torsit hie locus eruditorum ingenia, neque se ex ipso expedire satis selieiter potuerant. In libris hactenus edi-htis sic legitur, ut obito emolliam CaIulium contereaneum meum. Agnosseu in hoc Castrense Derbum. Ille emm, ue,,scis, permMatis prioribus ollaris duriusculum se fecit, quam inlabat extumari a Veraniolis, s Fabullis quam lecti