장음표시 사용
271쪽
136 DISQUISITIONES PLINIANAE LIB. Vm
dum sibi putavit: 1i Cicero mutuandum praesertim, cum de Republica scriberet: quanto nos caussatius ab aliquo judice defendimur . Sed haec ego mihi nunc patrocinia ademi nuncupatione, quoniam plurimum refert u , somtiatur aliquis judicem, aut eligat; multumque apparatus interest inter invitatum hospitem, & oblatum. Cum apud Catonem illum ambitus hostem s
S repulsis tanquam honoribus indeptis gaudentem flagrantibus comitiis p
huiat Ioel alienam litem dirimere nostrum non est, tum magis quia de emta Pligi lectione non constet, neque de Lucilii metro . idque satis ostendat Harduini, & Durandi discrepantia. Sassiciat nolle, qubd nou contra Omnium enis di eum auetoritatem in naturali historia Decimi Laelii nomina oeeurrunt; nec alia loquensi formul1 usum suisse Lucilium t quM seiamus magis ad Plinii Ioeum ace edente, quamvis Gosentinis , & Tarent inici di Siculis i i gratia selibete profiteretur. Huiusmodi eoniicerem ob oculos habuisse Bolaeum, eum Lucilium Laelii amieum innuit a . suli 1 vim. De Luellio Poeta loquitur, qui iuxta latinum Eusebii chroni eon natus est anno II. Olympiad. CLVIII. Haruitque Iugurthini belli temporibus. Obiit Neapoli anno IIL Olympiadis Cl. XIX. aetatis suae sexto supra qodragesimum; fuitque quod in Satyrarum acerbissimo scriptore mirandam) publico funere elatus; finivitque iuxta A me Fabriae supputationem anno Urb. Cond. 6 o. b . Hunc dicit Plinius Ruli Usum eondidisse, quod eleganter e plieat Raphael Regius eo ostionis i ionem , o Hii ipsius subsannatimem. Lucilius doltissimus fuit, & Romanorum Primus, qui sespiciendo carmine satyrico vitia reprehenderit: eonvenit Plinio Haratius tu.
---- ω - - - quid cum es Lucillia ausus Primus in hune ostreis componere carmina morem '
Detrahere, is pellem, nitidus qua qui κε per ora Cederet, intra um turpis P num Laelius, aut qui Duxit ab oppressi meritum Carrhviae nomon Ingenis inens, aut laeso doluere Metelio, Famo que Lupo cooperto versibus P atqui Primores popuIa arripuit, populum a tributim :Sciliret ni aequus virturi, atquo ebus amicis in ubi se a vulgo G scena in secreta remisanarinus Scipiaciae G mitis sapientia Laso, Nugari etim isti, oe diseintai tu me, donee
Persius Poeta . - d) semis Lucilius urbem Te Lupe, Te Muti, o genuisum fregit in illis. Iuvenala de Mellio utpote Aranea in urbe nato o
Cum tamen Me potius libeaι decurrere campo, Per quem maEnux equos Aruneae flexit alumnus.
Plinius totius antiquitatis conscius videtur ad Horatii carmina allusisse, eum Luellium satyrici stuli primam eonditorem dixit, quamvis praeeursores habuerit Ennium, & Pacuvium ,' sed qui parum eondendi di Mellis, & perieulosi ha ius earminis leges exiluerunt. Hinc Melanas parentum aetate illustris perforatas Poeta Charontem tali pacto loquen
Trajeri majorem animam, pinumque subga In mas postquam petiit I cuius oras. Quintilianus tamen Laeilii elogium conflans aliquantulum ab eius admiratoribus, atque ab Horatii sententi distensit, eum illum lutulentum fluere ammavit. Lucilii opera communi naufragio periere. Consule Vomum, Areopomum &e. Alia Horatii, & Martialis loea post Nicol. Perotum collepit Harduinus. Addere possumns Mambium lib. III. 1) Mutuandum. Non dissimulato primigenio auctore. Insta infelicis animi asserit deprehendi in furto malle, quam mutuum reddere.
2 Defendimin. Sie plures Codiees, quos inter uterqae Ambrosianus, & Uallieellianum Breviarium. Pliniat eodem sensu, sed defendi aequum ess abavos, qui praecept s suis Proseexere uitae D, Be de Elephantorum eum Draeonibus pugnὲ quoniam is tantum heus defendi non post manu: alibi etiam argutὸ defendi verbo pro tueri utitur. Hardoinus maluit defendimus; fatetur tamen & defendimur in antiquis eodie ibus test . unde recens sit, Sc eonficta lectio din-dimuν , quam ex Daleeam pio Haekii adoptarunt. Codex Iovii, & Ugoleti Marduino subseribit. Nobis praeter alla os, Mulbaeensis, & Londinensis, & Veneta I. accedit ,, nisi quod, inquit Durandus, haee latinius Bisan, & mmis lius edulius non ea alius voce mihi suspecta, quam alibi nunquam legisse me non memini. is Cresius quamvis Durandi adnotata non viderit, legatque quanto nos caussarius ab aliquo judire di imum barbaram eontendit signifieationem in voeabulo ea alius tune recipiendam, quando redderet cum justa caussa, unde seribi posse eautius assi rismat. Notat Harduinus reserente Joh. Georgio Graevio in codice Palatino legi excusatius, hoe nitimum opportunissimum videtur. Caeteroquin cum a ea a permulta omnino similia deducantur; causatius latin stimum diremus vocabatum, quam viet uni Plinio reeeptum, ubi de illius genuin 1 scriptura tot exemplaria omnino conveniunt h . Iallam demum eaussam a Cruso delideratam comparatio Lueilii, & Cieeronis omnibus ostendit. 3 Plurimum refert. Hackii Ioeo refert habent 1nterest: ita & Moerii, aliaeque editiones si , ieiuno tamen sensu, &mendi eo, quasi pon alia adessent auctori vocabula, ut iteram subderet multumgae apparatus interes r ab hae ultima voce amanuensis alicuius oeulas deeeptus, interes & supra inoculavit. Iovii, Vgoleti, Ambrosiantque eodices nitid habent plurimum refert: & iis adstipulantur antiquae impressiones 4 , Harduinus, & Durandus. Adde stini lem omnino sententiam ex libm VI l. 28. etenim plurimum refert, in quae cujusque virtus tempora incidoris. Catonem. Gravissimas inimieitias a prima adolescentia Reipublicae caussa suseipere non destitit Cain Magni illias Catonis pronepos, de quo insta. Nil mirum igitur si demens Populus scisagia quandoque tanici viro denegaverit. Valerius Μaximus auctor eximius, non uno loco Catonis virtutem extulit: ubi velli de repulsis agit, tam pulchra ad rem nostram affert, at illa, ex titulo, Plinio, aliisque eius aetatis nota innitelam: sed . inquit Ualerius , ut
Comitiorum maximum crimen referam, M. Porcius Cato plus moribus suis Praeturae dumis adjectuus , quam praetexto ejussa' ride Boile au Tom. I l . sarm. m. vers. E s. 'V. I I. oe Tom. m. pag. ος. H Exeo . Cbron. ad Momm pag. a o. se Sar. I. Iib. ιι. vos ria. id J Savr I. Viri Lopesium pag. 3 s. seJ Sat=ν. t. - . ro. s J Lib. XVIII. 6. fgὶ Lab. VII l. ra.
272쪽
trui opere introducesse ; e se M. Tullio credette di applicare alle sue fallebe uir simile deoto, specialmente ove iratia di cose apparienenti alia pubblica utilita et con quanta maniorragione pol, d io semimene contro la critica di un non richiolo censore 2 Or m euope, non Calere tale fusa, dappoicbd a mi dedicat questa nata opera; mentre trono grande d Ia dissereneta, dat Acmere in sorte, o da se medesimo se liersi ii proprio Giudice ς e
ben disesso deme essere ii trattamento da farsi a cla s invita, da qMello ebe si usi ad uno, che spontaneamente visne in vostra casa ad alloniare. Aliora obe vel manior bollore degliscrutis, pre*o di Catone, quel gia raro nemico degli ulpol malamente comperati, e che Wal- legravas desie ripulse, come se te addimandate caricia ottenute avesse, metievano in dep
eias splendoris ipse laturtis, conseqώ illam a Populo aliquando non potuit: proxima dementiae Aragia , quae quidem δε-ris graves poenas erraris fui ρependerunt, quoniam quem honorem Catoni noemerant, G:inio dare coarii sint. Eis Deis aes Mnare istamus, non Catoni tune PraetAra, sed Praeturae Cato netatus est. Hilloriam Livius narraverat; sed malo satolis in Libris, qui perierunt; unde pavea tantum reicire licet ex epitome voluminis Liviani CU. In Consulatus quoque petitione repulsam passus est Cato , & sententiam Valerii aemulatur S neca Philosophus a . Quis usque eo ad conosciendam veritatem excaecatus est, ut se miniam putet M. Catonis fuisse, duplicem in pertrione Prae:une , . Confutatus repulsam ' ignominia illa Praeturae, o Consulatus fuit, quibus ex Catone honor habebatur. 3ὶ Ambitus hostem. Hi lce verbis pronepotem Catonem a Censorio abavo distinguit. Ambitus erimen ex honore malis artibus parto ad steris legibus puti ebant Romani ; qua de re habes Ciceronis interpretes lib. III. de oratore. De Quinto Coponio narrat Noster b ambitus damnatum, quia vim amphoram dedisset dono ei, cujus fissagis latio erat. 6 Indeptis. Ita Gelenius, Paullus Manutius, Iovii, Ugo leti, alii ue Codiees, nempe efidem rationa incedebat Cai tanquam assecutus esset honores, a quibus arcebatur. Ab hae lectione minimE abhorruit Hermolaus cum in se euadis castigationibus quibusdam, ait, placet inautis, non ineptis. Vt verum fatear pleraque exemplaria habent 1nviis c quod Caesarius, & Turnebus inter alios patrocinantur; nihilo tamen minus vox plan E inepta vid. M. Quae enim laus in siimmo uiro esse poterat, ut Heptos illos honores ex repulsa unice iudicaret, quos antea n grani ibus Comitiis petierat: potilis enim Perotoaeeederem, qui inceptis edidit. Attamen vero similior nostra videtur lectro , e eo etiam, qudd apud allatum Senecam inveniam d nihil inteνe' intra Catouιs maeturam , s repulsori se cor hoc πω s ainter repulsas Catonis, tam magno animo feret, aliquid sibi ad villariam , qtiam ad Praeturam ob iis . Quo die reptibus est, tuset: idem Epistola CU. nemo mutatum Catonem toties mutata Repub. vidit, eundem se m omn3Batti maluit. In Praetura . in rem I, in accusatione se. - eodem, quo repulsus es d: e, in Comitio piti lusit. Se nee ad subscribit Plutarchus se , qui Catonem asserit post Consulatus repulsam sequenti die unctum in Campum descendisse; & post prandium rurias, ut solebat, sine ealceis, & tunica in Forum venisse. adeo ut tantam an .mi praesentiam i pl. Cicero reprehendat. Haec omnia videntur innuere, qu bd Cato aequ8 re palsis laetabatur, ae si honores tesos esset eonsecutus ; neque mirum de homine, qui a laudato Cicerone pet&Etissimus Stoicus appellatur C; quique in balneo ab imprudenti pereussus hvie postea satisfacienti reddidit: non memini percusium me la): atque alibi: th Cato, cum illios pere fiam esses, non excanduit, non vindicavit iniuriam: ne remissis quidem, sed faciam negavit. Majore animo non Mumit, quam ignorasset. Harduinus eum voeabulum ineptis ex Regiis Codicibus, & Coibertino reciperet, Catonem repulsis gavisum statuit, tanquam honores inepti essent, aut contemnendi; partem inde verborum asteri Senecae ad matrem, quae supra inis uenies. Priorem sententiae animadversionem miniis ad rem facere satis ostendimus; verba Senecae nostras coniecturas firmare potius Lector intelliget. Meliora excogitavit Hardui aus eum addit se Fuit aliquando tamen eam inenρtis ,, scribendum putarem, hoe est, non suffraetiorum corruptione em p is : vel imiemis retinendum , quod libri meensis excusi praeserunt; ut sensus esset, repullis populi, plebisque ventosae gavisum perinde Catonem, ae si honores,. ipsos, quos sequi videbatur, esset adeptus. MDurandus longa verborum argumentatione inemptis gaudentem proferens, se id omnium primum ex Taeiti auctoriis late repose isse affirmat iis innixus verbiς si) Mario Celso Confutatus servatur, sed taeditum fam , objAium e mox in
Senatu Caeritis Simpliei, quod EUM HONOREM PECUNIA MERCARl nee sne exitio Ceis usii et . R
siluit Viteεus, deditque posea Consularum Simplici innoxium, inemptum. Bellῆ inde statuit sibi convenire eiusdem aevi scriptores sensu eximior oe repulps, inquit ille, tanquam timoribus inemptis gaudentem : hoe es quasi ipsis iam es, non matis artibus, non pecunia, oe ambιtu ,sed meritis suis tar Iibera omnium bonorum consensione ' Sunt, qui ineptis gaudeant, ut legitur in omnibas ι bris, sed quis urn yidet facium fuisse ei sa lineold, quae prius ineptis su ν addita veram lectioχem representabat ' Cur autem eos honores des cerra Cato, quos honeste petierat, in sanit: administrare poterati Alii non in ptis, quod cererὸ ineptum H . sed indeptis, ut in Londinensi quoque , sed manu recentiore litera d fuerposita. Ridiculum a se non potuisset autior, oe melius quidem adeptis ponere δε ιλλι υoluisset. Rhenanus denique non ineptis, neque indeptis, sed meritis simpliciter.
Iuemptis potius eum Durando leaere, quam ineptis miniis aptam vocem recipere. magis quadrat Orationis texturae. In eo tamen stat dimentias, subd nullo eo dicum praesidio incedit novissimus Plinianae Praefationis enarrator; nee lineolam, quam elisam dieit . in aliquo exemplari extitisse comprobavit . Similes Tacito sententias in omnibus, qui de amb: tu c. tritiorum egerunt, invenire haud erit disti cile . Nunquam tamen nostram eludent te Elionem, unde Catonis ab honoribus exelua elueestit eonstantia, qubd idem esset, ac si vere magistrarum obtinuisset. An in iis ridendi oeeasio doctis praebeatur. aliorum iudicio relinquemus. Gaudeo nobiseum Iacobum Facciolarum nostrae aetatis Ciceronem eon nire :k3. Quid enim dulcedinis magis insit in voee adeptis, quam imkρris prortiis ignoto, eum utrumque vocabulum ab idoneis auctoribus recipiatur, atque apad Plinium de Fulminum superstitione eleganter disserentem occurrat ι . meant oe familiaria in totam citam fatidica, quae prima sunt familiam suam cciique indepto. Rhenani excogitata, ni pote extra chorum, a nemine recipi posse crediderim. Vni nostra lectio Eruditis non placeat, aliam iesi adornent. Ultimtim hae in re addemus, Catoni sineo quidem iudicio Spartanum illum osse praes rendum , qui in Magiitra us petitione victus , se maximδ laetati p aedieavit, qudd aliquos Patria sua se meliores haberet. Hu. usinodi responsum mihi annis ab hine XX. inno: uisse velim Cives mei nunquam oblivis terentur.
273쪽
4,8 DISQUISITIONES PLINIANAE LIB. VIII. cunias deponerent Candidati hoc se secita 'in pro innocentia, quod in
rebus humanis s3ὶ summum est in , profitebantur : inde nobilis illa M. Cice ronis suspiratio . O Te felicem M. Porci, a quo rem improbam petere nemo
audet. Cum Tribunos appellaret L. Scipio Asiaticus in, inter quos erat Gracchus γ, hoc attestabatur, vel inimico judice se probari posse; adeo summum quisque caussae suae judicem facit, quemcumque eligit s)λ, unde provocatio appellatur. Te quidem in excelsissimo humani generis fastigio positum, summa eloquentia, summa eruditione praeditum, religiose adiri etiam a se lutantibus scio; & ideo immensa praeter caeteras s=ὶ subit cura, ut quae Tibi dicantur, Te digna sint L φ . Verum & Diis lacte rustici, multaeque gentes supplicant in , & mota in tantum salsa litant, qui non habent thura : nec ulli fuit vitio Deos colere quoquo modo posset Meae quidem temeri tati accessit hoc quoque, quoa levioris operae hos Tibi dedicavi libellos: Nam nec ingenii sunt capaces quod alio Guin nobis perquam mediocre erat) nec
admittunt excessus L s, aut orationes, sermonesve , aut casus miserabiles M ,
1 Candidisti. Prenniae a Candidatis deponebantur, ut iis multarentur, ubi eorruptorum suffragiorum, vel ambitus eonvicti fuissent: Vide Daleeam pium, & Harduinum. Plinius ad illam Ciceronis narrationem respexit, quae libro II. epistola ultima ad Q. fratrem oecurrit. Res ardet imidia: Tribunicii Candidati eo remiserunt H-S ID in me
sis apud M. Catonem densetis, petere ejus arbitratu, ut qui contra fecissor, ab ea de neretur. Quae quidem comitia, gratuita siuerint . ut putantur, plar unus Cato rueris, quam omnes leges Terrae.
Σ' me s. feeius. Ita odites Jovii, Vgoleti. E contrario alii, & pleraeque editiones , hoe se Laeere, qu bd in idem
vergite sis adstipulantur Harduinus, & Durandus; qui tamen sequentia ex integro immutat in hane speetem, quia tum Porcio m tentia re3us humanis summa est, profitebanxur. Locum optime ex Murbaeensi suo restituisse Rhena num affirmat, in quo extat: Hoc se facere, quia tum pro in cestia rebus humanis summum esse prefitebantuν. Ccinia ieit ex pisera malE intellecto, seu breviter scripto amanuenses secisse 'o, & deinde ex summa messet levi disserea tia μmmmm esset. Vt huiusmodi minime recipiam, illud in primis obest eorruptum Muroaeensem e ieem habere quod tum. Fortasse tum, Ec non sempar Cato innocens dieendas est A nostris exemplaribus, itemque a pletisque editis partieula tum abest; & potius ex Veneta principe esset recipienda: ubi quod tum per innocentiam rebus humanis hummum est, Mostebantur; sed hoe loco neque indicia de porcii nomine. In noeentiae voeabulum, eur non in Cat vis eximiam laudem aeeipiemus, quando solas judex a Candidatis eligebatur Uitiosam & a Durando taxatam verborum eonstructionem minimὸ agnosco ; imblatinissima: & iuxta auctoris stulum mihi uidetur, apud quem pro antidoto pro cibo, - pro de em - pro imagine ' pro majesare ' pro nurrimento ' pro Uribur, & infinita eodem modo facta
Rebus tamenis. Cognatas dictiones habes libri Xxvll. initio, velut alteram Iuram dedis rebus humanis Didamin. Summum es. Quod res omnes excedit. Cato Censorius istius proavos dicitur a Plinio hominum summus in omηiusti b , tamquam in iis omnibus tradendis, quae Vitae inserviunt , incomparabilis extiterit. Qui naturalem histo riam transtulerunt, haud satis Plinianae orationis vim allato volumine videntur attigisse. 1) suspiratio. Sententiam in deperditis Ciceronis libris extitisse indolemus. Seneca Philosioohu e nemi em ausinum e iam Catone peccare & alibi: Catonem inquam illum, quo sedente negatur Populus prenti esti postulares risios Deos id). 6 Matieus. L. Comelius Seipio, qui alterum ex Asia devicta cUnomea invenit, eum superato Antiocho repe tundatum reus accusaretur, Senatus iudicium declinans ad Plebis Tribunos provocavit. Eo tune Magistratu sunge batur Tiberius Sempronius Gracchus, qui licet Scipioni insensissimus, prohibuit, ne in eareerem, & vineula ramis retur. Vide Daleeampium plura ex Floro , & Eutropio erudite hoc loco congerentem. Lucium Seipionem tabulam
victoriae suae Asiatieae iq Capitolio posuisse Plinias testatur; idque aegrε tulit frater Scipio Astieanus, qaba filius
eius in eo praelio captus Risset te . Graechus. Duo suerunt Graeehi Fratres ex illustri Sempronia gente maximε celebres: alter Tiberius, alter Caina praenomine. Horum pater extitit Gracchus, ad auem alludit Plinius. Historiam habes ap id Valerium Maximum ni Quam etiam πόerius Gracchus admirabilem se ex, it Tribunus enim Habir eum ex professo inimicitias eum Ariteano, atteo Sestionibus gereret; π Asiaticus Adicatae pecuniae satisdare non posset ς aeque ides a Coinuis in υinevia publiea duci iussus esset: appellasset=ue Collegium Tribunorum nullo volente intercedere, secessit a collegis, decretumqua camposuit evre quisquam dubitaυit, quin eo scribendo irari hosis asiersis Asiaticum υerbi/ usuras est. At is iis it prius eum sei pionibus se in gratiam non rediitae: deindo tale decretum recismis. uum L. Cornel;us Scipio die triumphi sui ano te eurrum subactos hostium duces in careerem eoniecerit: indignum & alienum a maiestate Populi Romani uideo ri eundem ipsum duei. se Itaque id non passurum feri ιibenter: runc opinionem suam Populus Romanus a Graecia duopiam eren it, moderationemque ejus debita lauda prosecutus est. Au tor virorum illustrium illum Titum videtur apis pellare sed puto exscriptorum negligentit, cum Tiberius notis Ti. redderetur Tlevs Sempronius Graechue nobiliss- md familia onus Dipionem Asiati m quamvis inimicum , duci in carcerem non est Passus. Rem paullb diversam narrat
Gellius, quem vide. Ex salio inligni Gracchus Scipionibus reconciliatas duxit Corneliam Afrieani Filiam, de qu1
Graechorum me. Consule Andream Sehottum in illud Senecae Patris rnipio Graeeti inimicus, oe tamen postea neeν g ). 8 eumque Hisit. Ita eodex Guarini. Lona mensis . Harduinus quemcumque, cum eligit 2 ad eum nempe provo- easi qui de illo iudieare debet, nee aliquid sorti permittit. Sic de Iliacis temporibus, ae Homero εὶ Sorini quoque
eontra provocationem rices non anulis natar. Crusius legendum contendit unde nec provocatio audiatis , vel admittatur. O Vener. 14p6. I m. Is r. Is I p. 1ssy Bris. t 496. Ed 3isu. Frebe . Ggaun. 2348. es Lib. XVII. ap.
274쪽
D IS QUI SIT IONES PLINIANAE LIB. Inu assi
sto it denaro i pretessori de Mae,irati, ela da Us dice noprati in per dimos re quesio, ebefragli uomini pm si deve simare, vale a dire un illibato candore .m untat cosume nacque quella bellusnia inclamaetione di M. Tullior oli gran Catone vera mente beato, a cui non euvi chi ardisca domandar cosa, che appaja men retia. Quando alia senteneta dei Tribuni della Plebe , fra quali Graeco s annoverava, anesitis L. Scipione I' atteo, erasi certo delia sua innocema, ebe non dubita asseurare os esseo in tal guisu eondono, ondeis sue operaetioni venissero approvate anche da tin giudice suo particolare nemico: accennando eosὶ di sottometres ad inanellabile senteneta, alio ebd non solo s riceve, ma s eterae ebi deve giudicar la sua causa. Io ben se, ebe risplendendo moi nei piu sublime grado, acui giunger possis r umanis di puris a eloqueneta, e delia piu fella erudietione adornorda quelli venite eon uni veneraetione inchinato, ebe di vos salute a Mi mede o an-sos se dimos ηο I e pereid foura uni altro pensero premumst sma deve essere la cura, onde di mi seno degne is esse, ebe a Volso ferisono . Con tu ito quesio peia gli agricoliori, e tante naetioni col semplice latre tali altari accompagnano i loro voti, e col farre mise&a
to di sale M sacri cano quesii, ebe di olibano provisere non s possono ; nd giammai recossa disserto ossequiare si Dei giuia D misera delis proprie fucollari. Al mis ardire s accresedi γη, ebe a Mi dedicat quoia tenue fatica, nella quale P ingegno ebe per altro confesso
aver sortito ai di solio dei mediocre non pud eamperata res perebἡ il sugetto non amme te divagamenti, oroetioni, discors, o cas compassonevoli, ebe i Greci unit omente a va0 m. I. Κ k et acci-
9ὶ 'aetre caeteras. Alii modiea disserentia habent: praeter eaetera, ita Gua in . eodex. F. Petrus , ω ideo cinavi, urguae tibi dicantur eondigna sint, eui accedit Hermolaus: videtur, qvbd voces praeter eaeteras magis auctori familiares evaserint: praeter eaeteras mira gens praeter caeteras fulva resina: urde haee tura caeteras ostidio suo debitas non exeludat. 3M Diana snt. De Laureae Tullii earmine: dignum, inquit, tibique, non ibi tantum tegi a . Hιrduinus, or ideo subit cura, ut quae tibi dicantur, te digna snt: nullam video caussam, u tot verba, quae orationi addunt vim, exin Pungamus, cum illa & vetusti, & recenteς libri reeipiant. DI Supplicant. id moris Romulo fuisse testatur lib. XIV. Romulum lacte non υi- ιibassa indisio fiant sarea ab eo Missitura, quae hodie custodiunt morem. Lib o itidem xl I. eum de thure & myrrha loqueretur, & ignota huiusmodi
Sparge molam, edi Laciles incende bimmine lauros . Antiquissimis temporibus in funereo quoque optimatum sacrifieio adhibebatar, eum ante Pliniam laudatus Uates morituram Didonem tali pacto desieribat d rima mola, manibusque piis altaria e reum Vnum muta pedem vinciis, in isse recincta
Allati moris, & sententiae cognata voeabula oeeurrunt apud Pliniam libro XVIII. O Numa instituit mox suo colere, γ mola Dira supplicare. at a in auctis est Hemina far torrere, quoniam tostum cibo salubrius es t.
noribus iungens ad Domitianum υ e mendunt nunquam thura , pνec que Deos. Plinius verb ad prista Romanorum saera alludit, quae Numa pauper inuituerat, unde Iuvenalis Satyta VI.b avium ridere Numae, nigrum e cativum. Persius Sat. II. Aurum vasa Numae, nitimisque νmpulit aera, Vesalesque umas, o Thineum fictile mutat, o cumae in terris animae , P eaetistium inanas , Quid i at hoc temptis, nostrosque ιmmittere mores, atque infra Haec cedo, ut admoveam temptis, o farre thabo.
Μ. Seneea hJ fictilibus fuerunt Dii faciles.
Excessus. Exeessus, sive egressiones ad eam pertinent fisuram, quae a Graeeis parecbasis dicebatur. Quintilianus Parecbasis πα-ε- ς est, ut mea quidem fert opinio, alicuius res, sed ad titilitatem caussae peremeruis extra ordinem excurrens tractatur. Plinius Caeeilius eum longissima quaedam ex Demosthene addueeret 0. Iam quid audentius illo pulcherrimo. . ιongissimo excessust crεὶ Μ ferabiles. Ita habent eodex Guar ni, & Iovianus. Harduinus Iegit mirabilest, ut Daleeampius, eumque illo Ha kii. Utraque lectio sustineri potest, Haesuinianamque lavet eodex I. Ambrosianus, Romani, &e. Nollem Me loco imbeeillae mentis redargutionem adipisci, eo quia aliter etiam legi in Plinianis exemplaribus a
275쪽
: so DISQUIS ITIO NES PLINI ANAE L ID. I PII.
quos Graeci ut eventus varios κα' πλα is appellant in . Non alia jucunda dictu, aut legentibus blanda : sterili materia rerum natura, hoc est vita narratur, & haec sordidissima sui parte uin, ut plurimarum rerum, aut
rusticis vocabulis, aut externis, imo barbaris Nin, etiam cum honoris pra fatione ponendis. Praeterea iter est non trita auctoribus via in , nec qua peregrinari M animus expetat. Nemo apud nos s7 quidem, qui attentaverit. Nemo apud Graecos, qui unus ea tractaverit M. Magna pars amoenitates 9 quaerimus. Quae vero tractata ab aliis dicuntur immensae subtilitatis Do), obscuris rerum tenebris premuntur. Iam omnia attingenda, quae Graeci stri
a γοκλοπιαῖε, seu vocant, & tamen ignota, aut incerta ingemis facta UM: alia
vero ita multis prodita Πῖ , ut in fastidium adducta Res ardua vetustis
AM NOTATIONES. notari, eum Raphael Regius, qui - , ait, easus miserabiles ita putat esse tetendum, ut mirabiles Dei posse quo uedicate fatuus es iudieanuus , cum Plinius alterutνum dumtaxat mimum reliquerat. Id ultimum omnes intelligunt. V rum quid auctor sttipserit, exemplarium diversitas incertos nos reddit, unde ea prudentibus lectoribus congerenda, ut meliora aeu inveniant. Casus miserabiles scripssse, ut alibi memorabiIι causa, seu eventu misero a), etiam sequentium indicat textura ; oppositum sentit Hermolaus, qui lego, ait, in amiquis exemplaribus casus miserabilas, quos Graeci ut
Quatuor has voees, nempe graeea, & latinum appellant in omnibus editionibus omittuntur; neque in multis e dicibus apparent. Nos Iovianum ,&Hermolat auctoritatem secuti nobilem sententiam Plinio restituimus. Cous miserabiles ad peripetias magis spectare videntur, cum περιπιω- Graecis casum significet; itemque per πλυκα, nexus, Fatique neeelsitatem intelligebant, quam Chrysippus catenam misentem, semer fam implicantem pre aeternos consisquentiae ordines definit. In graecis dictionibus, quae desiderantur uti monuimus fieri potuit, ut ab imperitis amanuensibus omitterentur, eum ea vero eloquio reddere ignorarent. Ita primigenii naturalis iustoriae typographi, vel graeea relinquunt in medio, vel latinis elementis reddunt, ut ea corrumpaci, quae Plinius graecὸ vulgaverat. b ta a Rertim natura. Quantum haee cohaereant in naturalis historiae corpore relatis, auitoris sequentia oliendunt υὶ rNatara remediorum, atque multitudo instantium, ac praeteritorum plura de Uru medendi arte cogunt dicere, quamquam non ignarus Gliis ante haec latino sermone prodita, sincepsqaε, ac lubricam ese rerum omulum novarum principium , nec
aliud utique gratiae, quam steriles dissicultates in promendo. ρὶ Sui parte. Gemmas extollens Plinius, ut nihil, inquit, Q Hssituto operi desit, gemmae supersiunt, oe in arctum eoacta rerum naturae majestas nulit sui parte mirabilior. vide quanta verborum, & styli in divertis etiam convenientia Barbaris. Rei ieienda mihi videtur hoc loco Io. Friderici Nollenti animadversio, ubi Plinii eloquium a latini te
monis puritate dii lare iudieavit e : eo quia ipse profiteatur Opus situm verbis conflalla. aut externis, immo haνbar sio non sine honoris praefatione ponendis: unde rem claudit Nollenius: quare talibus ejus verbis, non nis ubι nos meliora deseiunt, utendiam putamus. Sed hereuth Plinii sensum Lexicographus torquet. Qui natutae historiam eoadit rulli- ea verba, res humanae vitae inservientes, medicinam,& sordida quaeque tractare cogitur, ubi multa delicatis auribus ineoneinna enumerantur, alia etiam latinae linguae inaudita, unde Lucretius eodem fere sensu ante Plinium de rerum natura cecinit f : Nee me animum fallit Graecorum obseura reperta
Dissetis illustrare istinis versibus esse,
Propter egestatem linguae, in reνum nouitatem .
Lucretii loeum ob oculos habuit, atque adducit Plinius Caecilius. Iis omnibus Avunculus, sibique admodum cohaeret libri XXX. initio, ubi, quin imὸ, ait, externa quoque, in barbaror etiam ritus indvabimus. Dicendum igitur omnia, quae Romanis vocibus, aut erymis apud Plinium occurrunt latinissima esse: ex Graecorum sermone exteν ra Troglodytis, Aethiopibus, Scythis &c. barbara , atque haec ultima nihilo secius cum honoris praefatione ponenda, utpote narrandis necellaria, quamvis ab Italis ignorata. ld. Manilius se :Et si qua externa referuntur nomina lingua. me opctis, non Vatis erit : non omnia flecti Possint, O propria melius sub vice norantur . Patili igitur ratione de naturali historia indicandum , in qua Romani idiomatis splendor ita mieu, ut maximὰ demirer, Antonio Pos evino excidisse, multa subobscura in Plinio inveniri, eo quia cadente jam ιιnsuae lalmae uisore opus suum exaraverit ch). . . ma. Libro VIII. D in pariendo semitas minus cavent humanis vestigiis trisas, quam secreιa ac feris opportu r . sum Peregrinari. Eodem libro VIII. cuaeso tegentes boni consulant ----- eura nosia Meviter peregrinantes ce . λ Apud nos. Libro XVIII. De his uune dicemus a nullo ante nos prodita De Harduinus legite qui idem tentaverit. 8b Tractaverit. Lib. XXXV. initio de terrae, lapidumque generibus: plurimir, ait, sevula a Graecis praecipti e via minibus trat ata . Haee sane styli convenientiam, reliqua ab auEtore immensis euris dige ita illum haud imparem tanto labori ostendunt, unde Iacobus Milichius in nuncupatione ad Georgium Principem Rnhaltinum : Nihil autem est, inqnit, me da Plinii laboribus dicere, qui non tam librum, quam Bibliothecam nobis reliquit, complexus uno υοα-mine febὸ totam rerum naturam, ut ne apud Graecos enex unus aliquir locupletior acie/ον. Codex Guar in . , & Iovian. legunt: Nemo apud Graecos, qui unus ea tracta υπit, imenitur. Verum τὸ ιmenitvν ad Glossematis quamvis non abstruli explanationem addiderunt mole ili enarratores. Neque enim in Fratris Petri , Harduini , dc Dalecampii
9ὶ Amoenitates. Laudatus Fratris Petri. Ticinensis Ambrosianus eodex, qui veras toties Mobis lectiones suppeditavit, eonei: E praeliferi: Mugna pars amoenitates quaerimus. Plerique addunt sudiorum , de qaa voce idem statuendum, ut de superiori invenitur. Ioὶ Immensae subtilitatis. Haee duo iungere persaepe assolet Pliniust imme Uae subtilitatis animalia -- lae que sititalitatis immensa - ratio subtilitatis immensae ac demum Arso:eles υir imme fae subtititatis appellatur lib. XVIII. 3 sal Lib. VII. 43. n Vide Min Parmens. 34 6. 348o. a 48 r. m. 9 labro XXIX. initio. i Lib. a XVII. in ιιε. sel Pas. 134. s Lib. IV. 13. e Lia. m. vers. 4o. O 'Mιουε. Gm. II. Lb. XII. Cap. ALII.
276쪽
DIS IS ITIONES PLIΝI ANAE LIB. VIII. 261
accidenti, Peripeate, e Ploche w addimandano. Non vi a peltate dicer e alP orecebis gradite, obe interessino it is nitore, mentre Porigine detis coge mi somminis, a argomenti
in se sus risretti, coi quati it viver nostro si deserive , per la manior parte in veritὰ sebifossimo, come parimente se sono cento altri Praetti, net quali Jon costretto di serυi, mi di rustici nomi, disti aniere, ami barbare appelletioni, ebe per essere te sole debbono
con tutio eid onor omente riseri, si . D aggiunga, eti un' opera ho tessuta, non se ne tro presso altri principio ii' orditura; mentre discimente s incontrano sone ti, ebe ad un tal travettio s ani eliso fra i nostri non travo cbi una sὶ vasta materia ab-bia pensato a traitare; n/fra i Greci ebi di un tanto apparato arricebisea i suoi libri. Losopo di molli d lo scrivere di eos geniali, ehattanto te materie, cbe taluti, Hilunarono, ed in se contengono profondissime cognietioni, da una eieca nolle sono a nostri gloriat occultate . Percio appulito mi previs di traitare di tulte quelle scienete, ebe sotto ii nome di Enciclopedia M i Greci comprendono ; s bene ignore, o almeno incerte ancor sano presso
talunt. Per P opposito ae attre narragioni comunissime, ebe Ino a recar nausea da tanti, e
tanti son ripetute, non polrδ omnieturne ii regis . Per verita egii d an iocile assunto
Uoei imitate si an, eon saggi modi
II ας εγκυκλωπσιδωκε Graeci voeant orbem, seu eireulum doctrinarum omnium, unde Cieero de Euelesopaediat Essenim, ait a , illa Platonis vera , . tibi, Catule, certe non inaudita vox, omnem doctriuam harum ingenuarum, in humanarum istium uno quodam foetetatis vinculo contineri. Vide & orationem pro Archi1 Poeta. Corruptam lectionem inter primos restituit Hermolaus ex Quintiliano, Vitruvio, Gramisque omnibus; atque ex Aristotele in Ethieis adiadit Eneyclopaedi eas disciplinas illas cile , quas commentationes enoetias intelligit, quas Gellius extrarias , Lac se exoteis ricas , Marti onust CapeIIa cyclicas appellaυit, cui modi m problematum fune libri, Er quae postulares a Cicerone , . Thamissio quaesiones appellamur. Non omnino hic in re Hermolao subscribam, ea praesertim in parte, qu1 extrariarum disciplinarum nomine Eneyelopaediam a Gellio denotari tradit. Eneyclopaedia enim potius atque καρο- omnino eomprehendet, ut ex Gellio liquet colligere b ; atque eodem docente Graeeorum πις ἐγκυκλοπ δύας, latine omnigenas doctrinas appellabimus, ubi a m 1 ait se , nobis familiaris in literaram ciatu non ignobilis, magnamque aetatis partem in libris υersatust a urum , inquit, ornatumque volo ire noctes tuas, oe simuι dae -hi librum grandi vi- lumine, doctrinis omni enis, ut 3pse dicebat Praescatentem. Suidas ἐγκυκλοπαῖ αν ex omni conitare disciplina rhytmie1 patitet, & gesticularia affirmavit. Hine est quod Mothonus: Non audiendi sunt, inquit d), homines imperiit, qui humano ingenio majorem, μι inutilem, oe rebus gerendis adversm πολ-αῖέην eriminantu . υ scilicet quaeciam sciensi ram eosnatio, arque eanciliatio, unde in ἐγην--ἀώην ineant Graeci , ut in una perseitus dici nequeat, qui eaeteros non aliiserit. Neque enim unus omnia exactε seire potest; sed naturae, & eaelestium areana indaganti seientiarum nobili liunae utique famulantur e . De Eneyciopaedia eonsule Nollentum . Hoeee titulo plura philologiea opera
insetipsit Formnius Ueetus f) , quorum syllabum habes in Hieroglyphicis, sive antiquis schematibus gemmarum
anularium. Veram eneyelopaediam tradere Allledius, Uelsehias, aitque intentarunt. i1ὶ Ingeniis ficta. Noster libri XUII. initio: Restat earum quae arte . . humanis ingeniis fiunt verius quam nascuntur. 13ὶ initis modita. Convenientia oecurrunt verba εὶ r qui norint multa ab antiquis prodira ς & alibi Eriphiam multi prodidere sh . Aulius Gellius, qui hane Plinianam praefationem ut insta conflabit in noctium Ritiearum prooemio saepius imitature postquam primitias, & quasi libamenta ingenuarum artium, quae virum civiliter eruditum decerent, se tradere asseruit; petitum, addit, impetratumque Desumus, ut ia legendo, quae pridem scierint, non asperinnemur, quas nota, invulgataquε. ia In fastidium adducta. ita elegantius, pressi h 'ne I. Ambrosianus ', alter Missidium aduueantur . Inde amanuenisses secerunt in fassidium snt adducia . Eodex Londinensis in fastidium μι dut a. Plinius in XXIX. voluminis ealee Nos iae etiam audito fastid mus, & libro XI. ιὶ: Qua propter quaeso, ne haec ita res quoniam ex iis Det nium
277쪽
lsa DISQUISITIONES PLINIANAE LIB. VIII.
novitatem dare , , novis auctoritatem, obsoletis nitorem obscuris lucem,
fastiditis gratiam, dubiis fidem, omnibus verb naturam, & naturae suae
omnia D . Itaque etiam non assecutis voluisse abunde pulchrum, atque m
gnificum est Ἀλ. Equidem ita sentio, peculiarem in studiis caussam eorum esse, qui difficultatibus victis utilitatem juvandi in praetulerunt gratiae place
di ): id quod & in aliis operibus ipse feci M, S profiteor mirari Titum Lia
vium q) auctorem celeberrimum in historiarum suarum, quas repetit ab origine Urbis, quodam volumine sic orsum. Satis Hi gloriae quaestum, of p tuisse desinere, nisi animus inquies pasceretur opere. Pro secto enim Populi Genatium victoris & Romani nominis gloriae, non suae composuisse ista decuit. Majus meritum esset operis amore, non animi caussa perseverasse, &hoc Populo Romano praestitisse, non sibi. XX. millia rerum dignarum c ra quoniam , ut ait Domitius Piso λ, thesauros oportet esse non libros ex lectione voluminum circiter duum millium, quorum pauca admodum studiosi attingunt propter secretum materiae, ex exquisitis auctoribus centum inctu simus XXXVI. voluminibus L 7Τ: adjectis rebus plurimis, quas aut ignoraverant priores, aut postea invenerat vita Nec dubitamus multa 'in esse, quae &nos praeterierint. Homines enim sumus δ'), & occupati officiis L i , subsecivis que
Dare. Opportunt Plinii sintdhtia n itur Ludovicus Cultellinus sa et verum addere potuisset praefatisne ad T. V fera num ; nam unie Uespasiani cognomen reserens, videtur eorum opinioni accessiile, qui naturalem hulotiam vespasiano dicatam falid prodiderunt. 2 N,torem. Paullus Iovius Benedicti frater, qui Plinianam praelationem procul dubio memoriter tenuit, hune loeum in Cosmi Pactii elogio seii aemulatur b r usque adeo di iis est obsoletis nitorem, notas authoritarem felicito e tulisse . .ῖ Omnia. Hoe loeo tant verborum elegantia, & varietate Plinius Titum alloquitur, ut eum im Natura renare
videatur. Quamvis enim in Geographicis, & tradendis scientiarum praeceptis incomparabilem illius brevitatem admiremurr in reliquis pinsuis stylas, ae floridus a Symmacho celebratus elucescit. Nihil sanὸ allata sementia conetu. nius apud antiquos invenio. 4 Maeni cum es. Alii codices legunt atque magnum est: utrumque in idem conspirat. Secundam ad notum illud Propertii magis aecedit - in is munis nam vota e sat s. Locum ante nos Plinio contulerunt Bened. Iovius , &Leodestarius a Quercu, qui apud Poetam particulam in pro nam iterum legit. 3 Docutioribus victis. Ita Ambrosiana. & reliqua plerumque exemplatia . vallieellianum habet Dineuitatibus iaeti ;huic aeeedunt plures antiquae impressiones , & Alexander Benedicius: quae lectio recondita magis; tamquam eaeomponere voluillent eruditi, ut amoenis liud iis inservirent ἰ verum iuvandi amore eompulsi a propolito reeesserint,3c magis utilia, quam plaeitura vulgassent. De Ficis Plinius ce) Constat emori tactas docuitate υ bi. 63 J-ondi. Gellius, suppresso Plinii nomine hujusmodi attinsens: jucundiora alia, inquit d , re ρει iri ρMeum: nostervetb sibi admodum cohaeret, ubi seripsit e r retιctis aestuarroni suae istis iaminum turbιr, pergemus excolare vitam, eoquo eonstantius, ρub ope ae nobis ma-r, quam famae gratra expetitur: alibi de Democrito '): palamqtie es, virum alias sagacem, visaequa utilismum nimio iuvandi mortales nudio prolapsium . 73 maeendi. Item Plinius . : quio omnem insumemus operam, licet fastiditis periculum urgeat, quando ita deeratum es minorem gratiae, quam utilitatum vitae ν WEctum habere Horatius utrumque a scribentibus, atque a Poetis signanter praestandum iniungit h : Omne tulit punctum qui miscuit titile iasti
Lectorem delectando, par irerque monendo.
8 IV. feei. Lectionem sequor primi Ambrosiani eodeis, quae communi ma is vibrata. Caeterum idem in omnibus resertur. Vide Harduinuin, Codicem Londinensem apud Durandum, Benedidium Iovium &e. Plinii opera suo l
ρὶ Liuium . Vterque Ambrosianus D tem mirari Lλ ium. Londinensis profiteor mirari t. Livium; illud igitur me in vulgatis redundat, quod eaeteroquio in Uallieelliano, & in aliis invenitur. io Volumina. Huiusmodi ad T. Livium Romanae historiae parentem spectant: sequentem sententiam nonnulli diueNsό ratione legunt, miniis recth, ut puto. Verba enim a Plinio relata in iis Livii voluminibus ex ahant, quae imis mense Reipublieae literariae damno petierunt. omissis etiam lectorem a X. ad x LV. bbrum destituentibus, adhue septem supra nonaginta desiderantur uolumina. In horum extrema parte extitisse a Plinio exscripta affirmandam videtur. Liv um purib ab Aenea initium fecisse omnes norunt, atque ex allatis Plinii verbis apparet, non uniea texistata integrum nobilissimae historiae eorpus vulgasse, sed primis laboribus recentiora bella, de Romanorum res ge-sas addidisse. Prosectb Livius iam satis sibi gloriae quaesierat, eum Plinius Caecilius testetur i : Gaditanum Denis dam Titi Livii nomine, eloriaque eommotum ad visendum eum ab ustimo terrarem orbe venisse, Barimque, in viderat,
ii Victoris. Populus Gentium victor, quia hostes suos omnes Europae, Africae, Asiaeque debellaverat, unde a Livio eadem ex causea Princeps Terrarum Populus appellatur . Plinii stylum, & summam cum reliquis convenientiam agnostes, ubi in tertii voluminis initio legas: Primum rem de ΕΜnops σιιnce victoris omnium gentium populi se. ra) mn suae. Ita omnes membranae exceptis Uallicellianis, ubi non sibi. Huic subscribunt exemplari plures antiquae editiones ι .ci 3 Populo Romano. Notandum, qabd hoc nomine Rempublicam designabant. Hine apud Caesarem Populus Roma sabsaJ Dite saei amenti fit. I. IbJ Par aro. DI Lib. X. 4r. sdJ In Maefat. seJ Lib. XVII . initio. sd Lib. XXVIII. R. sed Lib. XXX. mitio . Iba metici vers. 3 3. o 3 4. si) Lib. II. 3. thJ Praesar. lib. I. ita Vener. IMO. 1ερς. rso .
278쪽
DIS VIS IT IONES PLINIANAE LIB. VIII. 263
di nova luce cos rancide rabbellire, a non mai prodotte conc&inoni dar fermo apponio, ravῬivare con Uplendore penseri dis ali, ef rre con facile melodo oscuri concelli, rad
dolcire ingrate sentenete, un forte sosegno a dub0 raceonti somministrare I e nel suo gluso aspello collocando uni eos, stani cosa rintracciariae r origine. Tvltavia se allabi amata meta Hugnere non potess, saris se re un laudevole, ed Ottimo pensamento P aver ato tutio se forid per arrivaris. E certamente su seuere mia opinione, ebe so ad' uni astro meritano ae essere commendati que doni, ebe superati i franosi osaeoli piuttino dei placere ι' utile cerearono dely umana societis. A tali bessettio in abre opere miras is pure , e mi pregio ae infinitamente ri peltare Tito Livio celebratissimo autore, ii quale in un certo libro delis sue sorte, eri Dir origine di Roma incomincio , eosὸ favella: Abbastanga notoe ho reso it mio nome, ed avrei potuto tralasciare discrivere Savvant aggio, se l'ingegno nimico det rogio colla fatica non si pa
scesse. Ed in vero assai meglio a pia di una naetione vincitrice deI mondo, e per onore det nome Romano, ebe per sua propria gloria convenim aver dato alia luce Mn opera tanto eecellente. Sembrami peta, ebe manior encomis a lui dourebbes, qua lora non
per alimentare r ingegno, ma pel valore delia fessa sua fatica avesse continuato ii tra glio I ed a bene o piutioso delia Romana Repubblica , ebe per sua particolare BL
tratu dalla ponderinione di circa due miti volumi, fra . quasi cento Autori dei piu clupeiannovero, e ebe per la dissωθὰ delis Uruse scienete ivi raccbioe ben meri anebe ira ipis colli a laggere s appigliano , ho raceolio in que si XXXVI. libri ove altres; a giunte vi traverete assat esse, is quasi o gli anticbi non severo, o coV andare dei tempos discopiarono. Tuitaυia non dubito, obe di molae notietie sar anno a me pure inuraste, menrre confesso esser uomo, e da varj oss0 disrarro ; onde percod dubitare non poteste, che
ANNOTATIONES. ab iis poenas repetisset . . Nestio cur haee paullulum invertat, & breviet Nicolaus Helusius, apud quem Iego b r
is Flinius praefatione magni operis majus meritum esset , Populo Romano hoc praestitis, non M3. ,, i 4 Curs. Haee summa ex rebus omnibus scitu dignioribus, quae in naturali historia Oecurrunt, emergere debet, illamque ipsemet auctor consecerat. Sed pleraque exemplaria modii Observationum numerum adaugent , modo imis
I Piso. Pisonem a Plinio laudatum esse eeleberrimam Annalium seriptorem asserit Benedictas Iovias. Ueram sallitur, eum ex diversa omnino gente fuerit L. Calpurnius Piso Frugi, euius viri eonsularis auctoritatem saepius ianaturali historia adducit Plinius. Consule Dionysium Halteaminaeum. Gellium, aliosque. Habes Harduinum in auoctorum indice, ubi tamen aliqua de hoc etiam Domitio Pisone erant proserenda e . Caeterum noster nobilissimam resert sententiam ex poenitissima doctrina, quam auctores legentibus reseracit. In hane spetiem sororis filius de T. Aristone, aetate sua Iurisconsultorum prineipe d : MNI es quod discera vilis, quod ille dolere non possis. Mihi eniὸ toties ali tu abditum quaero, ille thesaurus est: Iis sane adiumentis instructa avunculi Plinii naturalix historia, theia arus non liher euasit Joh. Alberti Fabrieli testimonio e .ci 5 Centum. Celebriores tantiim auctores hue loeo designat .' exempli e si1 Berosum, Zoroastrem, Democritum, Epicurum, Aretamedem, Aristotelem, Timaeum &e. Nescio quam tu Auctoria voee difficultatem habuerit Harduinus, ut illam pro Scriptore reciperet. Neque enim in praelatione tantum, sed ubique apud Plinium Oeeutrit, & hoc sensu a Cieemne, aliisque usurpari satis constat. I XXXVI. voluminibus. Ita uterque Ambrosianus. Iovianus, Ugoletinus, Londinensis, & veteres editiones. Nonis nulli miniis rectE XXXVII. tD eum Plinius XXXVI. innuat, ex eo, qubd primus eaeterorum epitoma sit, Haseduinus: suem nunc primum hi Hae Plinianae librum υocamus, hic non numeratur: quod sis operis inaeex. i 8) Vita. Rabemus libro VII i. sa): Hurima alia in his quoque vita immit. I9ὶ Μώta. Vterque eodex Ambrosianus, Londinensis, veteres, & recentiores editiones. Pauci quidam, ut Iovius, & Ugoletos habent plura. - sumus. Senera Philosophus: Nos homuneionis sumus h . 2i O iis . Quaenam fuerint haec omela aliquibus eoniecturis persequimur suo loeo; certὲ definire non valemus.co Do tilio Gallire Iib. L ch re an lib. 1R pag. sis. O m. I. Minii pag. 61. sdJ Lb. I. I a. co BG. Laris. Tom. I. ra. Ub Hia variariιes miscampii. ce I b. VIIL M. LbJ DUt. CXVI.
279쪽
164 DIS .QUISITIONES PLINIANAE LIB. VULque temporibus ista curamus, ne quis vestrum putet his cessatum horis r . Dies vobis impendimus, cum somno valetudinem IH computamus, vel hoc solo praemio contenti, quod dum ista, ut ait M. Varro, musitamus: pluri
bus horis vivimus. Prosecto enim vita vigilia est. Quibus de caussis atque dissicut talibus nihil auso promittere: hoc ipsum Tu praestas, quod ad Te scri bimus. Haec fiducia operis est, haec indicatura M. Multa valde preciosa inde vide natur, quia sunt Templis dicata. Nos quidem, Omnes, Patrem, Te, Fratremque diximus opere justo Temporum nostrorum historiam orsi a fine Aufidii
Basli sti. Vbi sit ea quaeresὶ jam pridem peracta sancitur I ' di alioquin sta
AN NOTATIONES. t sub eiusque. UMem ex eodicibus Ambrosianis, Estorialensi antiquiore, aliisque restituimus; tisique sussragantur
Plinii junioris epitholae in Medicaeo, At Rieeardiano exemplaribus consulandae a . In nonnullis ex his eodie ibus lagitur sivis 'is, uti ei iam in Aldino b); vel ex facili literae e in i mutatione, vel quia utilique methodo sub enuum, & subsiciviam Grammatici recipiant. Cieero in M. Antonium Philippi ea II. omne genus monimentorum se rum perfeciste operis subsectiuis testatur. in agris metiundis fulsernva illa dicebautur, quae as nari non poterant ex Primus, quod se iam, Alexander Beaedictus genuinae accessit scripturae , qui edidit sub iesuve temporibus isa cuia ramus id . Turnebus ex libris veteribus planδ, & dilue idὁ profert subci trisue. Convenit Harduinas, qui Regia exemplaria,& Colhetlin. II. in te tionis testimonium congestit. Addamus pleraque a nobis in spelta. & Londinea se a Durando illustratum . Ita seribendum innuunt Paullus Jovius e . Cornelius Beughemius D, di Franeiscus Floridus, qui optimo opusculo Lectisnum subri aerum titulum Deit; quibus adde Philippi Camerarii Hirarum subri aram meditatio aes liti loricas. Ver im eum iisdem clementis confletur subsecisis , & fusci is, faei: is evadit inversio, ut manifestὸ constat in no mullis Daleeam pii editionibus, in quibus Turnebum subsicivisque recipera i latuitur is , & ex ipsis Harduino, qui faventem sibi asserit Craterum, cum apud illam in eelebri Faleriensiuat tabula oeearrat. ID CONSTiTUERlM DE SUBSICIUIS Zte. Obvius igitur apparet oculorum ,&amanuensium error, cum apud ipsum Ciceronem Merowllaeo interprete legamus suscesima opera, eum scribendum erat subsecius ch). Avun- eulum igitur imitatur lotoris filiuς laudata epistola, uti Gellius, qui ad subsiciva, & fecundari a te ora provocavit in operis prooemio; & ubi Phavorinum loquentem inducit: Non usque eo tamen, ait i , i requens faxa Coeum Iaistinorum , quas subseris , cst tumultuario studio colo. Alii legunt Iubee sitas, unde Biseiola suis voluminibας Horarum subte*varum lemma apposuit. Petrus Pithoeus Adiat e foris=xm subcestinxti. n. Franciscus Maria Negri lius de Onocrotalo exercitatio subcesva. Felix Osius paucis omnino dreditis ne horis subre is diιam sh .
Sutri is ree pit hue loco apud Plinium Caesarius 0 , Postellus min, Andreas Morguaesius n , & Leodegarius a
Quercu. Succisivum tempus requieti iustae subdueere de se aflirmavit Budaeus Plini ante lectioniς studiosissimo ς o . Succesvis nonnulli legere maluerunt : iis annumero Nicolaum Aatonium sp Pope blountium ex Hoismanio sρ , &sortali e Machaneum , apud quem tumul:uarie, & suco e r), & Monsocomum, qui ho ir, ait r) , succes vis, dum Hore itiae verem. Ab iis omninus recedendum Andreae etiam Schotti auctoritate, qui do tus Plinii interpres, eum de altero naturalis historiae restitutore Pintiano loqueretur: horis, inquit 0, subfeeisis animum quo ue ad Mibenda applicauit. Menon Nieolaus Carllentius torsera) huic adhaerens scripturae Meditationum fabsciuarum opus Lu
2ὶ Tei ciribus. Subl)civorum temporum nomine haud modi eam temporis partem studiis impendisse innuit Plinius, ut opportune monet Defendens Landius is , quod utique recipio: nebeio tamen, an & ipse legat hoe loeo Dbseelesseque temporibus ista curamus, idei nocturnis. ut Harduinus post Dalera pium, & plerosque. Fateor hum smodi a pe-nὸ omnibus typographis ingeri, atque in Londinensi, Ioviano, multisque alus codicibus inveniri. Desiderantur ta- mea in Ambrotianis, caeterisque vetustioribus, unde omni iure ab Alexandro Benedicto praetermittuntur: hine illud, idest nccturnis, interpolatoris explanationem iudicarem, quae in operis corpore subi ide suerit invecta . Neque enim veri orum nexus satis cohaeret, potius enim legendum ellet subsecivisque temporιbus, ideu nocturuis issa curamus. ut in vis neque hane Tito explieationem Plinium dedisse congruit, qui illum liud iis ubiqne deditum noverat, neque ignorare poterat, quod ante lueem ad Vespasianum parentem consulendum pergebat. ix a) Cesaram horis. Ita nostri codiees , Turnebus, Harduinus, Durandus. Ritὸ primus explicavit: ne quis vestrum putet me his horis, quibus naturalis hillaesae libellos scripsi, eestis Ie, & ossieto meo de suilla. Nee illam Harduinus Improbavit, quamvis his cessatum horis, id eli nothurnis recipiti. Jovianus codex habet ne quid nostris pures cessatum horis, Daiccam pius ne quid υυisis putetis cessatum seris, & atra var: antia profert: sententia paullulum immutatis votibus, adhue per Tu mehum expositis conveniret. Valetudinem. Ambrosiani, & meliores eodices habent vilitudinem I iis aecessit Alexander Benedictus, neque reiiciendum videtur; a valeo enim valitum, & valitudo deducitur. Ex eommuniori tamen, & ab iis recepta seriptura valetudinem retinemus. Sensus erit, mini inlim dormio, eum studia horarum partem quieti dandam sibi vindicent; ideoque sotrinus, & valetudo unicam temporis summam eonficiant: hanc fovent explicationem quae sequuntur pluribus horis vivimus.
Minitamus. Ex utroque Ambrosiano, eodieibus Iovii, Vsoleti, & veteri lectione si ). Benedictus Jovius t Mu
tamus, ait, fra entati m a musaudo, quod muνmurare seu sicat, metvhorice vria a Van oue ρm summissi voce legere , uti sudios facere solent, cum soli lueraνum monumenta percurrunt. Alii duplici ss habent miailhamur et ς videoque musso, si mussito Italis pallor filio iste a Grammaticis reddi. Incertus in panegyrieo ad onstantinum : non f lum tacite mussantibus aa Pacatus ad Theodosium .' nec cunctari quidem, aut mussitari potuir. Ut verum fatear congruam non video rationem, ut destis noctu studentibus liniusmodi conveniant; neque enim tunc voetis , licet summissae, praesidio indigent, cum taciti, solique litetis ineumbunt.
280쪽
DIVI VISIT IONES PLINIANAE LIB. IIII. 26s
muneus a miei doveri, valuto mi sono di ritagii di tempo per compilare quest' opera. Ilgiorno in vosero servigio s implega, e sottrano alle sancia membra parte dei nolturno ripose, piis cbe Jodi atro rimanendo di tal mercede ; mentre, glusa it sentimento di Marco Varrone, in qκatunque bencia le ratera cos oecupandos piu tempo Ii vive; ed in fallieri altro δ mai ii vivere, se non vigilare . Guindi δ, ebe is addotis regioni, e dissicoθὰ
eseminando di nulla piu mi D risponditore, mentre in mi bosabilita Gni mia Mucia, em ciuebd per mi is serus, mi flesse accentierete il valore, e la sima, ebe d e fars detr
opera. Molli doni, percbd alli Dei cons rati , si giudicano di grande premo. Le gloriosegesa delia vosra Famissia det Padre, di mi, det Germano in compluti libri di giὰ narrat, allorebd seriss de' nutri rem, la soria, da que Ir epoca incominciando, ebe fud'Au-fdio Basso la meta. Mi dirue, me sono . Decennati volumi Z uusi gid da qualebe tem-
ρο miti religiosumente Ii riserbano e sebbene stis prima di sentimento, per evitare
Ηarduinus legit musinamur; subseribit Durandus, eum modica differentiae in Londinensi appareat massinamur. Vocis originem a Μusis deduxit Turnebus, ut musmamuν interpretetur, commentamin lentὰ, ocissὸ δεν bimus. Novi in hanc sementiam doctissimum Faeeiolatum deflexisse a , nee immerito, eum ita seriptum iudicet. Harduinus tamen unicum Coibertinum II. exemplar in scripturae suae suterum adducit; atque in Cnihletii codice apparet muginamur, quod Ciceronis sententiae respondet b . Uoeem ex Ciceronis loco in Plinio rellituendam, vel ex Plinio in Cieerone immutandam censet Dalmamp us. Ego suam Ciceroni relinquendam, & musitamus apud Plinium legendum Conjieerem. Quare eum mVinor, & musinor minus ad Plinii locum quadrare videatur; neque vocis origo a Turne. excogitata sensui eonveniati studeant eruditi, utrum mustamus meliori ratione sit recipiendum, eum Varronis sententia, una eum libris ubi extabat, omnino desideretur ἔ & illum mustamus scripsitIe a mus , atque itamus comis posito vocabulo suspieer. Ita enim mures noctu vigilantes imitaremur. Huiusmodi non decernendi , sed indieandi gratia ingerimus, cum interim musitamus caeteris vocabulis rectius sustineatur. 6 Indicatura. Ex Ambrosiano Gnari ni Veronensis codice, antiquis editionibus, & Alexandro Benedicto. Alterum Ambrosianum exemplari haee fidueia operis, haec est ιnicatura: Harduinus opposita legit: nee fidiaeta operis Me es, sed indicatura. is Non eeria. inquit, operis nostri fiducia nitimur, sed nuncupatione, & hae nominis tui inseriptio. is ne opus comemendatum ,&pluris aestimatum iri intelligimus Videtur Halduino Durandum aeeessisse , eum legat eodem sensu : nee Macia operis hoc est , sed indicatu . Notaverat Raphael Regius exemplarium inconstantiam, unde altero duorum modorum legendum locum asseruit; vel nec fiducia vi veris, Ied indicaturae vel hare fidueia est operis, haec indieatura. Seeundam magis Plinio quadrare intelligo, eum operis sui fiduciam, atque indieaturam, idest peculiarem aestimationem in eo ponat, qubd Tito summa eruditione praedito illud inscripserit; alibi in medieorum traudibus posuit dolorum ind:eaturam se , nempe precium, taxationem; notandumque in antiquis exemplaribus ad operis elenchum scribi : De aetate picturae, opertim , in arrisum indieatura d . Crusius, qui legite mee fiducia operis es induatura: meram halbiatiam histe in vocibus agnoscens emendare intendebat. Haee 'duciam πενis spes essindicatura : recipi etiam posse innuit: Haee sidue a operis rhaee es Des dicaturo. Μirum semper evadet hominem doctum nullo membranarum praesidio instruEtam Plinio manus admovisse. Cai demum conveniat Balbuties, ignotum idoneis seriptoribus , ut opinor, voeabulum, iudicent legentes. 7 Nos quidem, omnes. Ita ex nostris codicibus, non ut apud recentiores irrepsit typographos, qui vitiosa diὐisone illud omnes ad Pliniam reserunt. In antiquis editionibus usque ad annum IM6. nullae incisi notae in Plinianis voluminibus apparent. Hinc Veneta Portent habet Nos με oes patin te: fratremque diximus. Postea vulgare eutarunt: Nos qdem esse patrem te m. se , & subinde : Nos Me ora, patrem re fratremque diximus f . Una voee Omn/seolligit Flauiae Gentis Prine ipes, ae Sabinum, ut puto, Titi patruum, ejusque filios: hinc suam Regnanti domui sedem tribuit, ut primo loeo Vespasianum parentem, secundo Titum imperii consortem, ultimo Domitianum natuminorem singulatim recenseat; unde ex his etiam verbis Tito naturalem ni floriam dieasse compertum habeam. Fla viorum Imperatorum expeditiones habes apud Suetonium, illasque in Pliniorum vitis nos quoquo attigimus.
8) Aufidii Bas,. De Historiis a fine Aufidii Bais egimus libro V. Iohannes Paetus a Castro suspicatur, quid Bassi cognomen suppletum fuerit ex Plinii Caeeilii epistolis, eo quia in Salmantieensi, & Rhenani eodieibus desideretur.
Verum tempore quo utrumque exemplar descriptum, a pleri sciue sequentis Plinii opera ignorabantur, ut indicio esse potest in antiquioribus naturalis hilloriae membranis iunioris de avunculo elogia non inveniri Addamus qubd allatis praeponendi eodices Toletanus, uterque Ambrotanus, Estorialenses, Pertusatinus, vaticani, Aufidii Bass nomen atque cognomen reeipiunt; neque ultimum a Plinio omissum scribendi, & appellandi ratio suadet. ς Peracta, id est absoluta , ad terminum deducta. Hocce vocabulo persaepe utitur Plinius. Peracta Cerealium ρ--que in medendo natura es la). Io Saneitur. Nempe recundita in seriniis servatur, eustoditur. Ita enim eum plerisque, Iovio, atque Hermolao i terpretorr qui dudum, inquit, perseiu es, sed intre arcana custoditur, sanciturque. Saαium dicιtur, ut ait Dmatus, quod omni observatione inviolatum es. Sannuaria quoque Plinius, sis sanctaria Mithνidatis appellavit, quae alio Leo a cana. Nullo codicum praesdio Plinium torquet Harduinus, legitque peracta farcitur, hoa est accuratius elimatur, eastigatur. Credit ipse unius literulae varietate corrupto loco medicinam secisse, dum pugnantia ingerit. Quis enim H In verbo mustuor. sbJ Lib. Eristia. XVI. - -tιie. ra. seJ Lib. XXIX. r.