De Cardinalis Nicolai Cusani patheismo

11쪽

m0d unitatis simplicissima atqii id0ntitatis abs0luta in alteritatis transiisse m0dum, in duas qu0damm0d abiisse partes dicerent, eamque discreti0nem, sive divisi0n0m initium esse atque riginem ninium, qua diderentur nita, affirmarent. Alii deinceps infinit tantum eram tribuendam esse existentiam putabant qu0dcunque ver finitum esset h0 fallaci tantum atqu0 illus0ri m0d exister d0cebant. Alii denique ita m0dum relati inis Infinitum interet finitum c0nati sunt interpretari, ut abs0lutum 80lum Veraciter esse dicerent, Verum n0n 80lum m0d aeternitatis,

qu0 diei 0let esse un0 0ment0), 80 etiam esse ita, ut ab aetern simul in varias abiret Drmas et species essendi, 00que m0d esse litis niti nihil esset aliud, nisi infinitus quidam entis abs0luti per finitas Drmas et specie pr0

Quem tamen fugit, hae omnia rem quaesitam minime in lucem p0nere, qui n0n videt systemata illa mnia, etsi magni aliquid atque digni, qu0d admiremur, prae Se ferunt,n0n 88 tamen eju8m0di, quae rem obscuram reddant claram, bnubilatam manifestam, disseilem faciant facilem lIn mnibus illis systematibus ita quaesti0, de qua disserimus, est exp08ita, ut, aut infinitum factum sit finitum, aut finitum suum pr0prium ess n0n 0ssit habere nisi ita ut 8p0ei tantum it ens 110 revera, ut tantum m0d existat illu80ri0, qu0d Indi n0mine maja appelliiverunt. Sed quid mirandum, quaesti0nem istam systemata allata n0 80lvisse pQuicunque de vi atque ind0J mentis humanae 80cum Vel minime c0gitaverit, quaesti0nem illam a mente humanam0d0, ut dicitur adaequat0, mnin0 80lvi 0 p0sse, facile affirmabit. In h0 enim mentis humanae p0sita 8S Videtur natura, qu0 nihil intelligit atque quid sit perfecte perspicit, nisi qu0d est finitum, qu0d per temp0ris videlicet et pati explicatur m0menta. Nem unquam inveniri p0te8t, qui ali m0d veritatem quaerat, nisi per singula temp0ris

12쪽

spatia, quia et ipse h0m cum mente Sua per singula tantuni temp0ris est m0menta ideoque omni generis humani scientia rectissime pus constans ex partibus plus minusve persectis, plus minusve perseet inter se c0njunetis Stue k-werk s0let appellari. Quae ver si ita se habent, nonne evidentissime ex eis consequitur, mentem humanam, quid sit infinitum, n0n posse perSpicere ΘDiei quidem s0let infinitum id esse, qu0d40n Sit pr tensum per temp0ris m0menta neque per Spatii partes. Sed qu0d. 0mnibus et temporis et spatii aDg0riis, ut ita dieam privatum, m0d existat aetern0. Sed hanc deseripti0nem sive exp0siti0nem rem minime faciliorem intellectu reddere naturam infiniti nulla ex parte evidenter explicare, quis est, qui n0 videat Quid enim ut intelligamus naturam infiniti n0bis pr0desse, quid ad 00 0nserre p0test, Si d claratur infinitum n0 existere per tempus et spatium, Sed m0d aetern0 Ha declarati0ne quum negetur tantum, infinitum esse finitum et m0dus ille, qu sit infinitum vid lieet aeternitas, quid Sit, n0 manifestetur via, qua ad infiniti naturam c0gn08eendam pr0grediamur, n0bi n0 m0 stratur, via illa ubi menti humanae sit quaerenda est ig-n0tum et tegumina illa ac velamenta, quibus infinitum eulis mentis humanae tegitur, n0n sunt regenata aut am0tal

1 N0tum est, fuisse philosophos qui d0cebant, infinitum sive absolutum p0sse ab h0mine cognosci, idque de claram et certam habebant veritatem, ut eam fundamentum systematum suorum dice-rθnt Schellingus ille clarissimus in suis phil0s Briese uber Dogmatismus und riticismus senis Ueberweg. Gesciit de Philph. der Neugei p. 24o . Uns de W0lint in geheimes, underbare Ver-m0gen ei uns aus dem echse de Zeit in unser innerstes, Vonallem, a Von ussentier ingukam enthleidete Selbs gurueheturie-hen und a liter de Form de UnWandelbarhei das Wige an

13쪽

g. 3. Qu0d i item si Verum est, quom0d quis xbstere p0test, qui intelliger 80 jactetur mod evidenti relati0nem infinitum inter et nitum p 0 h0 putamus Veritatem n0tissimam aestandamentale principium, qu0d i quis recte cogitare rectaque de rebus ferre velit judicia, et, si relati atque necessitud0, quae inter dia entia intercedat, percipienda sit atque exp0nenda m0d adaequat0, utriUSqueentis natura ei sit n0ta. P0test quidem relati illa ac necessitud0, si unius tantum entis natura est n0ta, per m0dum c0njecturae et hyp0these0s, circumstantiis aliquibus observandis, aliqu0m0d deseribi, Sed nunquam evidenter explicari. Qu0d si ita se habet, si evidentiam mens humana inexp0nenda relati0n infinitum inter et finitum n0n 0test assequi, sed tantum ingredi 00 in neg0ti viam c0nclusi0num et c0njecturarum, finiti naturam variasque ejus vires et pr0priuiales bservand et indagand0, et si nihil est cau8ae, cur hic menti humanae lab0 vanus dicatur atque inanis, per e patet, licere menti humana et vel maxime eam decere, ut quantum p08sit, m0d et rati0ne, quae ip8i sint pr0pria, studeat illam relati0nem reddere clari0rem, ut, quamvis n0n it futurum ut 0verit qu0m0d ab infinit sit pr0Detum finitum, h0 tamen int0lligat ac lucide

perspiciat, illam relati0nem revera exi8tere, finitum n0np0880 880, nisi ab infinit0. Et revera, qu0d 08 mentem humanam, ut faceret diximus decere, 00, 8 ea, quae mens humana decursu tem-p0ris intelligere atque perspicere est c0nata, inspiciamUS, menti humanae ut instinctus atque appetitus quidam invincibilis datum esse videtur. Quid enim est, qu0 Saepius et vehementi0ri cum studi ab iis, qui veritati inquirendae et sapientiae c0lendae vacabant, fuerit investigatum, quam relati illa inter principium mundi abs0lutum et mundum pQuid enim est miranda illa inensium, Ind0rum, Persarum phil0s0phia, vel si ita alicujus anim magis lubet, my-

14쪽

th0l0gia, nisi labor mentis humana inm0nsus et d0siderium ejusdem mentis ingens, e praecipue tendens, ut inveniatur et revelet si prinei pium mundi ab80lutum, utque e0gn0Seatur, qu0m id illud principium cum suo prinei piat c0lia0reat Si Gra000rum inspexeris phil080phiam, n0n negabis eandem quaesti0nem in uanibus fere systematibus discuti. Eadem qua0sti in illa phil080ph0rum secta, quae s0let diei Alexandrina, e pervenit auct0ritatis et gravitatis, ut eam praecipue phil080phi secta Alexandrina celeberrimi sint serutati. Secundum Phil0nem Judaeum , τὼ γενικῶ eL0ν

quantum Phil0nis interfuerit, ut Deus en ab80lutum, perseetissimum, infinitum haberetur Phil080phus iste multus est in enumerati0n et descripti0ne Dei, abs0lut entis, pr0prietatum. Quae quidem pr0prietates, ab ip80 De tributae, naturaeentis abs0luti magna ex parte ptime c0nveniunt Attamen quum idem Phil relati0nem, quae De e8t cum mund0, X-p0nere incipit jam illud ens perfectissimum magis magisque a mund rem0Vetur et pr ipsius in rium et existen-1 Ueberme Geschichte de Ph. de Alterilium p. 246. 2 UeberWe l. c. p. 247 Deus perfectior quam Virtus quam scientia et persecti0 quam bonitas ipsa et ipsa pulchritudo. 3 l. c. sine tristitia est Deus, sine metu, malorum Semper immunis, non indigus, d0l0ris expers, indefatigabilis, beatitudinis

summae plenUS.

15쪽

Quaesti n0stra ill temp0ris spati0 qu0 medium diei 80let aevum, magn0 cum studi et ita a multis praestantissim0rum ingeni0rum viris disceptabatur atque discutiebatur, ut 0pim0s inde phil0s0phia retulerit fructus. Sed et h0 aev0, et8i mn08, qui tum phil0s0phiae peram dabant 'am Christian0rum quam rabum phil080phi, multa, quae haud spectant quaesti0nem, a the0l0gia didicerunt, n0n imneS

1 l. c.

16쪽

Nicolaus d Cusa a multis iisque viris d0etissimis habetur. Nobis tamen vir ille, qui mira p0llet ingenii acie, qui in veritate inquirenda ad00 est subtilis in veritatis diligens ut uinis qui veritatem plurimi inanium quae l088unt amari, aestimat amanti animes illi adhaereat necesse sit, qui denique in pr0p0n0ndis sententiis de est sublimis, ut quicunque n0n iis 80lis, qui sensibus subjacent, p08sit 880 beatus. in usani peribus permulta inveniat, quae anim0 ipsius i0n parvi saetendam larabunt 40luptatem. Π0bis

ille vir ille de ii haec sumus praelati, n0n rep0nenduS videtur in pantheistarum numer0. 0bis tantum abesse videtur, ut Cusanus, quem semp0r ita intendimus didere in exp0nenda r0lati0nes inter meum it mundum pantheismi 0ssit argui ut inter 008. qui hac de re recte senserint, saeti habendus sit prindeps Est enim usanus vir ille, qui ea, quae mens humana de infinito e0njiciendo

et 0njecturand seire p0test se exp0suit m0d0, ut et quicunque 40b aliquantulum phil080phiae vinaru perspicere queat, esse relati0nem inter infinitum et nitum et videre etiam p0ssit et finitum et infinitum pr0priam habere naturam. et alteram m0 esse eum altera Ἐ0nfusam; initum pr0pri, esse M0d essendi, infinitum ver0, etsi nit tribuerit esse, j0 desiisse revera esse infinitum, abs0lutum, ine0m iutabile. Sed hae sententia ita pr0p0sita jam n0bis eSi quam aedeuratissime m0nstrandum. Cusani de infinito et finit d0etrinam uinis esse panthei8m immunem.

17쪽

. . 0ctissimus pr0D880 Erdinan in SU0 Griund-ris de Gesehiclite de Phil0s0phie ) hane praecisam ac dignam put0, quae prim l000 0natur, pr0p0SHerat Sententiam. C0ntrariae sententiae atque pini0nes Ger80ni, quiade est mysticus, ut plerumque B0naventurae tantum repetat 0ctrinam, et Raymundi, qui nulli ex praededentibus est tam similis, quam Anselm illi, magna rati0cinandi facultate p0llenti, innis mysticismi expertio illae e0ntrariae sententiae atque opini0nes in unum e0nveniunt in ir0 aliqu0, in qu quid magis admiremur, utrum animi pr0sunditatem, an rati0nis aciem et perspicacitatem, utrum pietatem inceram, an curam mundi ejusque c0gn0scendi tudium, difficile est dictu, in Nic0la de Cusa. Mir m0d0 in ejus d0ctrina maxime variae Systematum rati0neS, quae usque ad ejus vitae tempus in sch0lastica phil080phia apparuerunt, unitae existunt. Hanc b causam eum ad rigenam regre88um Videri, in qu illae innes systematum rati0nes c0njunctae stenduntur, lacile videmus in h00 tamen vir principium illud ita auctum ampliscatumque apparet, Ut mnia e c0ntineantur, quae temp0ra Erigenam sequentia in phil080phia pr0tulerunt Quaesti0nem illam,

1 Berlin 1869. g. 223. p. 442 et 43. Hoc l0c ponenda esset vita Cusani nostri et afferenda per do e conscripta. Liceat nobis n0 sequi ali0rum mores. Vitam ideo non apponimus quia ptimae Cusani nostri inveniuntur bi0graphiae in operibus de historia phil0sophiae retetantibus et n0bis nihil novi hac de re invenire c0ntigit. Opera ver de ejus phil0s0phia tractantes in decursu dissertati0nis

asseremus.

18쪽

qui principes phil0s0phiae Seh0hasti ea deerescentis habentur, suspiciat sumpsisse Radii illi, qu0s rigena, illud primum seli0lastidae phil0s0phia lumen, diffudit, in ie0la0, qui phil080phiam illam e0n eludit, quasi in De c0lliguntur. μHast ex libr0 clarissimi pr0f0880ris partim ad verbum, partim ad sensum attulimus, quia ptima haec habuimus, ex quibus ingenium atque natur systematis usani n0strim0d generali atque ii qu0damm0d0 culi intuitu c0g-1108ei 0sset. Necessarium enim esse putamus, ut, si de viri alicujus 80ntentia atque pini0n singulari sive, ut dicitur speetali, sit referendum, generalia eju8, quae pr0fiteatur et tueatur prineipia, mem0ria teneantur. Est igitur Cusanus vir ejusm0di, qui n0n ita rati0cinium plurimi sa-ciat, ut 0 etiam mystic0rum m0d quasi per intuiti0nem infinita veritatis c0gn08ei 0sse veritatem d0ceat. PraestatCUSanu magna, quia incera pietate, quae tamen minime

eum pr0hibere p0test, quin et Arabum studeat phil0s0phiae et, quidquid in ea i venerit veri, 0 suum l0cupletet pleniusque reddat systema h0 denique ejus laudandum

19쪽

pr0gr0di velit, ita sit realista necesse est, ut 0 fiat materialista et ita sit idea lista μὲ), ut 0n implicetur p0rtentosis antlieistarum 80mniis. Jam ita generalis Cus anin0stri in mente habentes sententias, ad specialem quaesti-

adm0dum varii viri d0eti 011 00dem m0d de panthe isti ea natura Istematis usani sint pinati, et quemadm0dum, quum exstiterint viri magnae uet0ritatis, qui Systema cardinalis n0stri panthe isticum de elaraverunt, tum etiam n0npaue fuerint, qui ne speciem quidem pantheismi 00 7Stem prae se ferre sint pr0fessi.

1 Haec duo vocabula realista et idealista e sensu, quo iis

nostra memoria utuntur, adhibuimus.

2 Geschielite de Philosophie de Mittelalter III. Band

System intrage .... l. c. s. i.

20쪽

creati0n niundi), videmus omnin0 0 esse salsas nec sallaces et usa d0etrinam de creati0ne mundi omnin satis rectam haberi p0sse. Per se tamen patet, declarati0nes prius dietas cum pini0nibus supra exp0sitis n0n facile e0mp0ni 08Se. 0mperimus enim Seeundum usae d0etrinam omnia, quae in De Sint esse qu0que in mund0, Sed in De esse milia e0mplicito, in mund explieit m0d0.

Omnis plenitud universalitatis et abundantia, quae Deus ipse est, in mund per partes explieata est. Qui Deum ita se ad mundum habere d0eet, quam se habet universalitas ad singularitatem, qu0m0d aut ad pantheismum n0n perveniat, aut systema qu0d sibi ipsi e0ntradicat,n0n p p0nat 3. . . A pantheista tantum diei 0test, mundum Deum esse visibilem et apparenti manifeStum . . . .H00 000 videmus, qu0m0d . . . salsum principium sues ac limites, quas christiana mens ei p0nere c0natur, perrumpat satque causa pini0num, quae cum pantheiStarum Systematibus c0neinant. Ex his jam facillime e0gn08ei 0test,

d0etissimum St0eckl, quamvis audiverimus eum l0quentem, Cusani 0etrinam de creati0n mundi satis rectam haberi p088e, magi pr0penSum 880 ad Cardinalem n0Strum pantheismi accusandum, quam eum ab e liberandum. . . iter vir celeberrimus, Henricus en Zinger, pr0D880r, Severius etiam usanum n0strum judicavit. r fess0 hic clarissimus, allatis cauSi quibusdam, cur cardinalem n0strum in Gn0Stic0rum408ui8Set numer0, hanc )40