장음표시 사용
81쪽
membris magnitud0 0rp0ris pulchra resultus. Proportio
igitur cujuslibet membri ad quodlibet et ad
nem pulchrum creante . . . Est y autem relucentia sapientiae r d0. Est η igitur rit universi prima et preti0sissima imag0 aeternae et incorruptibilis sapientiae, per quem t0ta mundi adhina pulcherrime et pacisce persistit. Quam pulchre e0pulam universi et micr0008mum h0minem in suprem sensibilis natura et infim intelligibilisl0eavit, c0nnectens in ips ut in medi inferi0ra temp0ralia et superi0ra perpetua Ipsum in h0rig0nte temp0ris et perpetui 0ll0cavit, ut 0rd perfecti0nis dep0scebat. Et ad sapientiam et lib0ram Dei v0luntatem haec tanta reseruntur. UniVersa, quae sunt, sapientiae infinitae sunt signa etd umenta, uniVer8a, Hae sunt, Similitud0, imag0, reSplendentia et reludentia sunt sapientissimi Dei. Cur autem sint tam pulchra et 0rdinata praestantissime, nihil aliud est causa, nisi id, qu0 De . placuit δ) 0ncreare veritati 0rdinabilitatem. Itaque qualitas mundi n0 est ecundum phil080phum n0strum ptima, sed talis, qualis ut esset De0erealari placuit. Qu0 quam recte affirmemu ex SeqUentibus melius etiam patebit: Dum respicis, inquit M), p08Sefieri et humaniter e0nsideras, Deum ab aetern c0ncepisse velle creare utique eum nihil esset creatum, nequeC0elum, neque terra, neque angeli, nec aliud quidquam Π0nsuerunt illa plus creabilia, quam alia, quae nihil cum istis habent et de quibus nullum p088umVS 0nceptum
1 l. c. c. 1.2 l. c. c 32.3 Cuni his e0mparentur, quae de Cusani optimismo, qui ei objicitur, sumus pinati. g. 21. p. 1).4 l. c. c. 7.
82쪽
c0nceptum, qu0d mundunt istum seu hane, quam videmus, puleliram cr0aturam crearet; mnia igitur ex determinati0n0η in se ipsa mentis suum terminum sic et si essendi ree0pserunt. Et seeundum hunc aeternum c0nelptum creand0 p0sse fieri ipsum determinavit ad mundum et jus partes in aeternitate praee0nceptum. 0uenim p0sse fieri' vagum et indet0rminatum, sed ad nemet terminuui, ut fieret mundus iste et n0n aliud est creatum. Quia ipsa mens aeterna libera ) ad creandum et non creandum, vel sic vel aliter suam 0mnip0tentiam ut 0luit intra se ab aeterno determinavit. h0 etiam sine miti ubi patet Cusanum habuisse Deum ens pers0nale sive libere et sapienter agens, qu0d dicit Deum pr0pterea landum reasSe, ut Semanifestaret. P0stquam, inquit h) Amixag0ras vidit intellectum esse principium et causam rerum et in m0tis dubiis alias ausas assignaret, quam intellectum, tam per
Plat0nem in haed0ne, quam per Arist0telem in metaphΙ- sica reprehenditur, quasi v0luerit, qu0d intellectus sit principium universi et n0 Singul0rum. Miratus sum de ipsis principibus phil080ph0rum, quam ipsi viderent Anaxag0ram in h00 reprehensibilem et de principi secum e0n00rdarent, cur ipsi alias rati0n08 indagarunt, et in e0, in qu0 Anaxag0ram arguebant, Similiter errasse reperiuntur. Sed h0 pr0feet evenit eis e mal prae8upp08it0, U0niam necessitatem primae causae imp0suerunt Unde
tionem evertunt. Si Deus libere suam innip0tentiam sic vel aliter determinavit, si Omnia, quae sunt, n0 plus fuerunt creabilia, quam alia, jani inde nec sari consequitur, p0tuisse Deum determinari ab aeterno alium meliorem mundum creare ... g. 21. p. il).
83쪽
si ipsi in m ni inquisiti0ni ad veram causam conditi0nis uni versi respexissent, unam mnium dubi0rum reperissent s0luti0nem puta, quid sibi vult c0ndit 0r, quum de Spina tam pilleliram et d0riferam m0tue00li et instrument naturae ducit sensibilem r0sam quid aliud 08p0nderi p0test, nisi, quam admirandus ille intellectus in h00 veri, sit intendit se manifestare, quanta est sapientiae et rati0nis, et qua sunt divitia gl0riae suae, quum tam facile tantam pulchritudinem ita rnate pr0p0rti0natam p0nit me di sensibilis parvae rei in sensu e0gn0seiti v cum m0tu laetitiae et duleissima arm0nia innem naturam h 0minis exhilarescente Et adhuc elari0ri 0d se stendit in vita vegetabili ipsa, a qua r08a pr0greditur; adhuc clari0ri resplendentia in vita intellectiva, quae milia sensibilia lustrat; et quam gl0ri0sus sit ille imperat0r, qui per naturam tanquam' legem milibus imperat, innia e0nservat in speei ine0rruptibili supra tempus et in individuis temp0raliter et qu0m0d 0mnia hac lege naturae riuntur, m0Ventur et ea perantur, quae lex natUrae imperat, in qua legen0nnisi intellectus ille viget, ut nanium uet0ri Sed ex his, quae hactenus attulimu et exp08uimus jam satis,
putamus, est manifestum, Deum Secundum mentem Cusani, en e880 per80nale, quippe qui edundum rati0nis et v0luntati n0rmas nania, quae Sunt, creavit. Omnia creata
1 Cum his c0nseratur c0mmem0rata in superioribus objectio de anima mundi. g. 16 p. 40. 2 Mira sunt, quae . Harimani de mundi bonitate pinatur:
daraus doch nielit, das si eine gute, de das es nichi esserWare, enn ei ne existirie. con D. rdinan l. c. II p. 90L Hoc quidem secundum . Harimanni systematis principia et ne verum
est. Sed quid ver ejus systematis principia et fines e0ntineant 3 l
84쪽
esse meli0ra. - Quum ex exp0siti hucusque cogn0verimus, Dei naturam seeundum usani systema essentialiter differrea finitorum natura, et quum viderimus, mundum 0rtum 8Secreati0ne ex nihil et quidem reati0ue per et a Deo libere sapienterque agente, sive a m pers0nali Quin persuasum n0bis esse debet, usanum injuste argui panthei,mi. Sed ut rem magis abs0lutam et initam pr0p0namus in hac, quae equitur, parte, aliqua brevissime quasi 0r0llaria de mund seeundum phil080phum n0Strum
V. Munctus secunctum Nicolaum usanum. g. 22. Hac in parte dissertati0nis n0strae restatn0biS, Ut exp0namus, mundum natura esse finitum, eandemque mundi naturam in e c0nstare qu0 multis diei 0leta n0nnullis etiam infinite multis partibus e0nsistit, multis videlidet entibus finitis sive individuis, quae singula pr priam habent subsistentiam sive realitatem. Talis enim de mundo d0ctrina si in usani systemate contineatur, jam quis eum pantheismi arguet 3 Qu0d neg0tium expediendum
Suscipientes primum in mentem rev0eamu8, Cusanum jam G, qu0d Deum ens supra mundum, id est supra finita, p08itum esse d0euerit, id esse pr0fessum, mundum Sse natUr Suasnitum . . unum tantum p0sse esse infinitum et abs lutum, qu0d omnis per eti0nis perlaeti0nem et mnis p08sibilitatis p0ssibilitatem et habeat et qu0 0mnium nati num fide Deus eredatur, et mne esse praet0r40 infinitum et absolutum esse nitum. Sed pr0p0namus n0nnullas diastinctas phil0s0phi 0stri l0euti0nes, ex quibus facillim0 neg0ti perspiciemus, in systemate phil0s0phi 0stri, etiam
85쪽
quum mundi respexerimus naturam, qu0madmodum abe sit deseripta, nillil inveniri, qu0 pantheismi speciem prae se ferre videatur. g. 23. At iuid Cusanus dicit esse mundum. Universum sive mundum, in idit, esse c0mperimus unum, cujus unitas e0ntracta est per pluralitatem. Hac ver unitate in pluralitat perfiditur, ut mundus repraesentet pulcherrimam harm0niam atque Iunium partium inter se pr0p0rti0nem . Sed haec' pr0p0rti atque harm0nia non est in rebus finitis perlaeta praecisa pr0p0rti in rati0ne sua tantum videtur et 11011 0ssumus in rebus sensibilibus dulcissimam harm0niam absque desectu reperire, quia ibi n0 est. Aseende hic, qu0m0d praecisissima, maxima har-m0nia est pr0p0rti in aequalitate et n0n in pluralitate),
quam h0m vivens videre n011 0test in carne. Ex his relativam et imperfectam, etsi puleliram, quia pr0p0rti0natam esse mundi naturam manifeste patet. Finitam d0bere esse mundi naturam, ita Cusanus studet stendere: S0lum in abs0lute maximum est negativ infinitum, quare s0lum illud est id, qu0d 088040testimui p0tentia, niVer8Um Ver0, quum
p0test esse n0gative infinitum, licet sit sine termin et ita privative infinitum et hac c0nsiderati0n nec finitum
ne infinitum . . . . ipsum autem n0n est actu nisi c0ntracte. Ipsum e0ntraetum seu 00ncretum, quum ab ab M-lut 0mne id habeat, qu0d est, tunc illud, qu0d est maximum
maxime abs0llatum, quantum p0test imitatur, quae abs0lut0 abs0lute c0nveniunt, illa e0ntradi c0ntracte c0nvenire ais manius. Deus est 580luta maximitas atque unitas abs0luta, intitas. in qua Iunt mnia sine pluralitat ipsum
86쪽
maximum absoluthim simplieissim . . . . ita pari Drmiter mundus sive universum est c0ntractum maximum atque
unum, existens contracte id, qu0d sunt milia, quae in 0mnibus prinei pium e0ntraetum atque c0ntractus finis rerum, en c0ntraetum, infinitas e0ntracta, ut sit e0ntruet infinitus, in qu 0mnia sine pluralitate sunt ipsum maximum c0ntractum, cum e0ntraeta simplieitate et indistineti0ne, sicut linea maxima c0ntraeta est e0ntracte omnes figurae, unde quand recte c0nsideratur de e0ntracti 0 ne0mnia sunt clara nam infinitas e0ntraeta, aut simplicitas
seu indistineti per infinitum deseendit in e0ntracti0ne ab 00, qu0d est abs0lutum, ut infinitus et aeternus mundus cadat absque pr0p0rti 0 ne ab abs0luta infinitate et
aeternitate et unum ab unitate unum unitas ab80luta, ab 0mni pluralitate abs0luta est, sed c0ntraeta unita8, quae est unum universum, licet Sit unum maximum, cum Sitc0ntractum, n0n est a pluralitate abs0lutum, licet 0n sit, nisi unum maximum; dare quamvis it maxime unum, est tamen illa ejus unitas per pluralitatem c0ntracta sicut infinitas per finitatem, simplicitas per c0mp0 siti0nem, aeternita per Succe Si nem, necessita perp0ssibilitatem et ita de reliquis; quasi abs0luta necessitas se c0mmunicet absque permixti0ne et in ejus pp0sit c0ntracte terminetUr . . . universum est universalitas, h0 est, unita plurium pr0pter h0 sicut humanitas n0n est nec S0crates nec lat0, sed in S0 erat est S0crates t in Phil0ne Plat ita universum ad innia. Qu0niam ver dictum est universum Sse principium e0ntractum tantum atque in h0 maximum,
1 Aliquibus paucis videtur nobis h0 emanati0nis vocabulum, quo phil0sophus n0ster hic usus est, esse exponendum. Omnis dubiae et ambiguae vocis sensus ex c0ntextu praecipue sermonis, cin
87쪽
esse; mnia autem entia, quae sunt partes universi, sine quibus universum, quum Sit 0ntractum, unum, t0tum et persectum esse n0n posset, simul cum universo inesse pr0 dierunt et 110n prius intellig0ntia, deinde animan0bilis, deinde natura, ut 0luit Avine0na et alii pii il0s0phi, sicut in intenti0ne artificis est prius t0tum, puta d0IDUS, quam par8, puta paries ita dicimus, quum ex intenti0ne Dei mnia in esse pr0dierunt Haetenus Cusanus de finitate mundi et de disterentia essentiali inter Dei et mundi
naturam, ut ex dem0nstrata mundi finitate necessari c0nSequitur. Mundus Secundum phil0s0phum 110strum est similitud00t quasi resplendentia infinita Dei natur ae Caput quartum II. l. de d0et ign0rantia, ex qu0ia, quae praemisimus, attuli
est similitud abs0luti. Itaque primum ita dister mundus, en finitum ab iit abs0lut0, quam disseri similitud0 re Ex his jam Drtasse quis c0njicere V0luerit, ens finiquo v0 aliqua dubia significati0nis invenitur, eruendus est. Quapr0pter et vocis illius emanati0nis gravitas et dignitas est respicienda, quae ei ho loco tribuitur. 0 emanati0nis adhibita est nostro loco cum voce illa simplex', quae v0x, ut significationem ejus magis determinaret est ei attributa. Qu0d si ita se habet, jam
videmus vocis emanationis significationem et sensum esse subjectum alicui mutationi et m0dificationi. Si autem, rem accuratius Scrutantes, e0nsideraverimus, quid v0x illa simplex hoc l0c habeat gravitatis, acile videbimus, v0eem illam eo sensu 0 loco esse positam, ut ipsa omnem t0tius l0ei dicti sensum quasi c0ntineat et sustentet, V0 Ver emanati0nis nullum aliud habeat momentum nisi ut relati0nem tantum generalem dependentiae mundi a De rev0eet legenti in mentem Etenim l0e0 0str intendebat Cusanus stendere c0ntra vicenam et ali0 Deum fecisse mundum et Siniplici, uno et non multis: omnia entia simul prodierunt . . . et non prius intelligentia etc. . . . h. etiam p. 68. Expresse distinguit St. Th0mas emanati0nem fabricatione - et dicit emanati0nem pr0ducti0nem de nihil et fabricati0nem pr0ductionsim de materia.
88쪽
tum non existere revera, s0d 0d tantum saltae et illu-wri0, quenia lin0dum videlicet imag in specul0. Sed n0ne sensu Cusanum ieere mundum similitudinem Dei, ex eo patet, qu0d affirmat, res initas n0n esse m0d aecidentali sed essentiali . . 0n illus0ri0, sed ver m0d0: et stu-p0ndi magisterii est illa sapientia, quae innes la asp0ssibiles in gran n0n in similitudine eeidentali sed in veritate essentiali scit excitare'. Deinde in e dieitur mundus a De differre, qu0 mundus m0d est c0ntract0. Haec e0ntracti dea saepissime a Cardinali 0str usurpatur et tanti in systemate ejus pr0eu dubi est m0menti, quanti est v0eabulum illud explieati0nis. Etenim Cusanus ipse dedisserentia mundi et Dei disserens h0 de v0e illa c0ntrueti dixit ) unde, quanti reet e0nsideratur de e0ntracti0ne, omnia sunt clara. Ρr0pterea et n0bis finitatem mundi, quam d000 Cusanus, et per e0nsequens disserentiam essentialem mundi a De perspistere et intelligere cupientibus, sit 0rdi p0rtet, ut, quid in systemate phil080phin0stri haec e0ntraeli 0 significet, bene e0gn0SeamuS. V0 haec e0ntraeti, Si tym0l0giam ejus spectaveris, signifieat rem cujus essentia sive natura ab aliqua alia re, superi0ri videlieet sive praestanti0ri, est depr0mpta quasi particula ex t0t0. Hae sua significati0ne v0dem e0ntracti maxime SSe 0gnatam et pr0pinquam v0cubui illi explicati0nis per se ex antecedentibus patet. Qu0d si ita si etsi jam stendimus, v0e explieati0nis usum esse phil080phum n0Strum n0 Sensu Vulgari, qui huic v0ei 0let tribui, sed sensu aliqu0 distinet et u systemati ace0mm0dat0, jam et qu0d 0e0m hane e0ntracti sp0etat, licet 0bis affirmare, eam adhibitam esse in systemate Cardinalis n0stri e0ntrae0mmunem ipidi0nem et M0rem quam affirmati0nem
P De quaerendo Deum lat. C. 2 l. pauli ante citat de d0cta ign. l. 2. e. 4.
89쪽
paucis tamen studebimus sirinare et e0ntra inpugnantes eam quasi munire. Et primum 100 ut respidiatur m0nemus, qu0d phil080plius n0ster dicit '), mundum sive universum 0mnia c0ntinere et e0mplecti, quae Deus n0n sunt. Ex hac nim pini0n jam e0nsequitUr neceSSari0, mundiam, si dicitur infinitum c0ntractum vel unitas e0ntracta, n0n ita
haec dici, quasi natura ejus esset pars aliqua infiniti Dei,
nam si haec natura ejus esset, qu0m0d mundus dicereturn0n absurde c0ntinere et c0mpleeti mnia, quae Ded Π0n sunt 3 Si mundus, infinitum e0ntractum, Vel unita e0ntracta, habitus sset a phil080ph n0str uti participati0,c0ntracti0, depr0mpti vel etiam explicati infinita Dei
ti0110 0eis illius e0ntracti asserti0nem hae etiam ptime c0nsrmant et muniunt, quae Cusanus dir0et est l0cutus de pr0p0rti0n universi, qu0d dixit insultum e0ntractum, ad infinitum abs0lutum, sive Deum. Nullam enim d000t Cusania cadere pr0p0rti0nem inter infinitum mundum et abs0lutam insultatem: infinitus, inquit mundus cadit absque pr0p0rti0ne ab infinitate abs0luta. N0n est erg0v0cabulum illud 0ntracti sensu vulgari in systemate Cusani interpretandUm. Sed cur phil0s0phus n0ster dixit mundum infinitum ΘΕ h0 ex iis, quae jam sunt exp0sita, p0test c0neludi Id00 enim mundus sive universum dieitur infinitum sive maximum e0ntractum, quia c0ntracte existit id, qu0d sunt milia, in mnibus principium c0ntraetum et e0ntractus suis. Sed ex his jam per se patet, mundum diei infinitim e sensu,
qu mundus dicitur de Inbegri alter esehaonen xistengen. Sed ex h0 id est manifestum, insinitum illud, qu0d Cusanus mund tribuit, nihil aliud esse, nisi indefini-
1 l. c. videlicet de d0cta ign. II. 4.
90쪽
licero inlinitum qu Deum dixit inlinitum Deus insultum
est uetu et realit0r, qu0d unum tantum Sse potest. Mundus est inlinitus, sed complecti simul dicitur omnia quae extra Deum Sunt ergo per e0nsequens e0mpleeti dicitur fuit - ergo ius uitas ejus ex nitis dieitur oriri et e0n- Stare, ergo disteretur deveniri in finitis simul sumptis ad infinitum aetu', qu0d Cusanum in praecedentibus iterum iterumque audivimus negasse. Sed jam alteram hujus partis paragraphum aggrediamur. g. 24. Jam audivimus Cusani verba, quibus universum dixit pluralitate partium e0nstare: univerSum Stuniversalitas, h00 est unitas plurium. Ex quibus jam videmus, in Systemat phil080phi 0stri, inveniri d0etrinam de pluralitate entium. Sed quum a tantum de pluralitate entium d0etrina cum pantheistarum 80mniis n0n 088itc0mp0ni, quae pluralitatem entium pr0pria subsistentia, quae dieitur, p0llentium affirmat, asserendae sunt n0bis exseriptis usani sententiae, quae Π0bi persuadeant, eum d0euisse pluralitatem entium pr0pria subsistentia praedi-t0rum. Hane d0etrinam phil080phus n0ster manifeste prωp0Suit. Plura enim, inquit δ), in quibus universum actuc0ntentum est, nequaquam Summa aequalitate e0nvenire p08Sunt, nam Unc plura 8S desinerent; mnia ab invicem differre, neeesse est, aut genere, Specie et numer0, aut speei et numer0, ut unumqu0dque in pr0pri numer0, 0nder et mensura subsistet. ἡ Diversitas' specierum n0ti
natium n0s ducit in 110titiam diversitatis rerum. Et licet du individua videantvi in pluribus SpeciebuS 0nVenire,n0n tamen est p08sibile, qui in aliquibus etiam discrepetit .