장음표시 사용
71쪽
ali iii0 accidens sit ita nilii remanet; Ii0m0d0 100 0test per n0strum intellecti im attingi, nam quamvis aecidens pereat sublata substantia, n0n est pr0pterea addidens nihil; perit autem, quia acciduntis esse est adesse et pr0pistrea sicut quantitas n0n est, nisi per esse substantiae tamen, quia adest, tunc substantia per quantitatem est quanta; n0n est sic hic, nam creatura n0 ita D00 ad est, nihil enim e0nfert e sicut accidens substantiae, im accidens in tantum c0nfert substantiae, qu0d, quamvis ab ea habeat esse, tamen ex c0nsequenti substantia sine uini accidenti esse nequit; 0 quidem in De similiter esse nequit. μHis jam suffieienter xp0suisse et dem0nstraSSe Utamus, illud usani, explieare et e0mplicare 11011 08se ita intelligi, ut pantheistica inde sequatur d0etrina. Quum tamen quaesti haec maximi sit m0 menti, perae etiam pretium esse videtur, ipsum usanum l0quentem adducere, qui eam ipse videntissim diss0lvat et expediat. Qu0d facere e magis etiam n0strum esse ducimus, qu0 Cusani hujus quaesti0nis interpretati et s0luti maxime Si incera, lucida et manifesta. Neque enim est verum', inquit ), Si Deu8 8t mne, qu0 08t, qu0 pr0pterea n0 crea Vit0mnia de nihil0, nam Deus 80lus est e0mplicati 0mnis e880 UjuSeunque existentis, hinc creand0' explicavit c0elum et terram in10, quia Deus est mnia c0mplicitem0d intellectualiter divin0, hine et mnium X-plicat 0r creat 0r, faet 0r i quidquid circa diei p0t08 . . . et quum habeatur in d0et ign0rantia, qu0d Deusn0 istud quidem est et aliud n0 est, sed mnia et nihil 0mnium, est c0mplicative milia et nihil uinium explica-
2 Augustinus habet: creando omnia Hisp0sita sunt'. l. c. XI. 9.
72쪽
- 66 tive . . esse reatur ae est ab esse absoluto modo, quo diei aut intelligi nequit . . . ubi vero adversarius impugnat Deum esse absolutam nanium quid litatem nihil innitus intelligit ille h0mo nam est quid litas i milium quid litatum et absoluta omnium quid litas stetit abs0luta entitas entium . Deus igitur realid explieavit mnia expliearite luna et terram cujus rei haec app0nitur aura, qu0d Deus sit milia modo intelleet ualiter divino. Hae app0sita causa nonne nos d0eet Cusanum v0eabulis illis complieationis et explieationis nihil aliud designare intendisse, nisi magnam illam dependentiam quae est finito ab infinito, et
qu0d Deus mundum si non ereaverit nihilo minus n0 m,nus dives exstitisset. Sive qu0 Deus absolute idem sit p0stereatum mi dum qui fuerit ante mundum reatum: Deus est mnia m0d intelleetualiter divino'. Deus habendus principium et eausa mesum, quae Sunt, Sed principium 0mni ex Lati0ne ab lutum, omnem deam mutationis et vidissitudinis exeludens est et Seeundum mentem phil0s0phi
nostri illud priueipium quod Aristoteles dixit ' π-rον
SenSu Verb0rum, Si in phil080phie voluerimus interpretari,1 Conferet forsitan ad rem melius intelligendam, si noverimus, quae Augustinus habet de re eadem. Quapropter apponim , quae Sequuntur: Neque enim multae inquit sed una sapientia est, in qua sunt inmensi quidem atque infiniti thesauri rerum intelligibilium in quibus sunt omnes invisibiles atque incommutabiles rerum rationes etiam visibilium et mutabilium quae per ipsam factae Sunt. Quoniam Deus non aliquid neseiens fecit, quod nec de qu0libet homine artiue reete diei potest porro si seiens seeit, omnia ea ut, que Deit, quae noverat. Ex quo Oeeurrit animo quiddam mirum. Sed
tamen Verum quod iste mundus nobis notus esse non posSet nisi e et Deo autem nisi notus esset, esse non o et Q. e. XI. 10.
73쪽
quam accurate et praecis e0ntinetur in illis n0minibus quae Cusanus De tribuit, in maximitate videlicet abs0luta, in e0ineidentia pp0sit0rum, in p0ssest, qu0rum significati0 et significati0nis ambitus sunt revera tal0s, quales jure ac merit de priueipi 0mnium abS0lut0, pr0nundientur, quum c0mm0veatur mens humana iis, ut prindipium mnium, quae sunt, habeat unicum ens et perseetissimum. Denique haec adhuc n0temus, qua sub finem l0ei a n0bis allati exp0nit Cusanus strictius et per m0dum quasi magis ingularem, qu0m0d creatura habeat se ad creat0r0m. Asserit ver0 phil080phus n0Ster, Deum, quippe qui uinium it creat0ret fact0r, mnium esse quidditatem ab80lutam, quin etiam,
stinguentem' inter abs0lutam quidditatem et quidditatem rerum. X 0 jam patet, n0n ita diei hic Deum quidditatem ab80lutam, quasi ille s0lus esset quidditas sive es- Sentia, et res creatae quasi essent diis aliqui m0di, sed e0 SenSU, U0 Delis, quum omnium sit principium, sit innis essentia creatae d0minus, quippe qui jus existentiae quasi invigilet. Abs0luta quidditas scilicet una est et eadem emper, quidditates rerum sunt numer indefinitae. Qua si ita e habent, jam p0ssumus usan assentire ae dicere eum e0, Deum 880 abs0lutam mnium quidditatem, ab80-lutam entitatem mnis existentiae. Dum in enim attentee0BSideratHr, mnem creaturam nullam habere essendi rati0nem aliunde, nisi, quia si creata est et quia v0luntas creat0ris sit ultima essendi rati sitques ipse Deus creat0r
Deo in ratione vita viventium DeUS . . .
2 De Beryllo c. XXIX. lat. XC.
74쪽
simplex intellectus, qui per se ereat ita, quia v0luntas n0nsit. nisi intelleetus seu ratio. immo iniis rati0num tunc clare videtur, quom0d id, ubi v0luntate actum est, ex solito pr iit rati0nis stetit lex impetialis n0n est nisi ratio imperatoris quae n0bis v0luntas apparet Voluntas igitur Dei quae in De0, qui abs0luta est identitas idem est atque intelleetus omnia et Dei et conservat et gubernat. Sed his jam nem saetamus iis quae ad expositi0nem v abul0rum mplieandi et explieandi erant n0bis explieanda. In hac exp siti0ne quam maxime jejunam et imperseetam esse Sentimus, 0Stendere Sumus conati, Cardinalsem n0strum v0eabul ill explieandi nihil aliud den0tare voluisse, nisi reati0nem ex nihilo quam deam v0eabul ill aliqua ex parte v0luit explieare et dilueidare. Qu0d usanus v0eabui n0 satis distineta et erta signifieati0nis ad hune nem attingendum sit usus, n0n tribuetur ei tam magn0 erimini ab iis, qu08n0n fugit. ali0s mutres phil030ph0M 00Sque in ecclesia
75쪽
summi habitos ad eandem creati0nis i iddam exponendamusos esse n0n minus ambigui V ibus quin etiam v0ee emanati0nis i. Sed jam id n0bis est dem0nstrandum, principium mnium quae lint abs0lutum libere et Sapienter m-nia ex nihil ereasse quin de prine ipi absi lut0. mundum ex nihil ereante ut 0mnis et species pantheistiei prineipii ab eo rem0veatur putavimus affirmandum.
. l. Etenim secundum mentem phil080phi 0stri non ita finitum ab infinit prineipi est rium, ut ab e0 initium sumpserit quasi per phySicam aliquam eti0nem Sed ita ut pr0duetum sit ex n0 esse ex nihil0 adesse v0luntatis et intelligentiae aetu: est enim inquit ), Deus prineipium intellectuale mni creatdrae, agen per intelleetum et v0luntatem: mnia enim quae eunque x0luit Deit'. Qu0d usanus tam eriam habet Veritatem, ut prudenti0res appellet phil080ph0s ill0s qui a De v0luntatis et intρlligentiae et mundum fuisse laetum Sint pr0fessi. M0dum, inquit qu elineta Ent a principi0 quisque eon-jicere nisus St, Sed ex prudenti0ribus phil080phis habetur
atio ne in der eli, si per potentiam, essentiam et praeSentiam 1 Victor Hugo de aer. l. I. Par. II. e. i. 2 Summa th b. a. 1. - 0mp. h. e. 153. f. 26.-Deus in uinibus est per potentiam essentiam et praesentiam, nam omne esse est participatio divini esse per potentiam in quantum omnia in virtute ejus agunt, per praesentiam in quantum ipseonini inmodi a te ordinat et disponit . Conse Summa th. I. u. 8.a 1 a. . te Quam haec doctoris angeliei similia multis quae
sanus adhibuit ut immutabilitatem et omnipotentiam Dei atque finitatem et dependentiam mundi quam strictissime exp0neret Verba quidem utriusque viri sunt alia sed una dea unumque Studium 3 Exist. m. f. XLIII. p. t. H.
76쪽
ita a m purissim intellectu, pstnitus atque perlaetissime in actu existenti, 0rmales flarmas naturales in imperi u luntatis riri, sicut imperi architect0nici, cui instrumenta 0bediunt, s0rma d0mus . Qua verba sequitur menti vi- trifieat0ris vasa vitr0 1 0rniantis et res liventis secundum v0luntatis suae m0tum. Quibus usanus haec subjunxit: tali ieet 0m0ta similitudine, Deus licet 0n 0lligat ie aliqu0, qu0d 0 creavit, possibilitatem rerum, omnia in esse pr0duxit . . . et cal0r 80lis ita utitur natiana in sensibilibus s0rmis, sicut vitrificator igne, et agit natura uti spiritus vitrificat0ris et dirigitur a mente summi opis eis, si e ut spiritus magistri a mente ejus . . . imperi verbi creat 0ris naturaliter laeta est lux'. x quibus verbis quam lucidissim p08sumus videre, Cusani Deum juxta v0luntatis et intellectus n0rmas agere Naturam dirigi 0cet phil0s0phus n0ster a mente summi pificis, uti jam antea audivimus ε ab 00 Deum esse causam efficientem et finalem atque Drmalem mnium, quia efficit verb0Un0 mnia quantumcunque diversa inter se . Reet Deus dieitur, et c0ntra m0dum et 0rem pantheistarum, dirigere naturam et mnia secundum V0luntatis suae e0nsilium ad certum suem secundum certa leges, qua naturae Sequendas dedit, perducere. Deus enim ipse est, qui cuncta fecit eaque mirabili 0d disp0nit, ut mnia sint 0na et pulchra, Ut quaecunqUe creata sunt, harm0niam e0mp0nant pr0p0rti0nemque explicent. Omnia igitur hi sunt seeundum numerum unitate, secundum quantitatem in punct0,1 Haec comparentur cum iis, quae in praecedenti adn0tatione de anima mundi sumus praefati. g. 16 p. 40.)2 C0nh. qu0que de docta ign. II. . 3 Et haec c0mponantur cum eis, quae de eadem anima mundi Sumus praefati. g. 16 p. 40).
77쪽
sentia et mnia secundum mn id. il0d sunt, suerunt aut erunt, ut 880 08sunt in infinita virtut 0mnip0t0ntiae. Abs 'lute enim est Deus n0ster infinita virtus penitus in actu . . . . Deinde, si ad sapientiam n0stri magisterii se magisterii Dei n0stri adhuc aliam iam quaeris, advertet am eui intellectus apprehendis in lign0 parvo atque in h0e lapide minutissim0, sive in aere, aut auri massa, Vel gran sinapis, aut milii, mnes artificales c0r-p0rea Drmas in p0tentia esse. In qu0libet enim num dubitas esse circulum, triangulum tetrag0Ilum, Sphaeram, cubum et quidquid 00metria n0minat . . . 3 Si artifex ille magnus esset, qui sciret educere de ligii parv faciem aliquam, aut regis, aut reginae, aut Drmicam, Vel amelum,
quanti magisterii est, qui mne id efficere p0test actu, qu0d est in inni 0tentia Deus igitur, qui p0test mnia
educere in similitudinem Drmarum omnium quae in h0cmund sunt et in infinitisse mundis 880 0880nt de u
1 D0etissimus Denginge l. e. t. I. p. 359. Cusanum affirmatd0cere ἡ0ptimismum , suamque affirmati0nem . . . II 0et ign. putat probari. st quam n0 accurate rem consideraverit vir doctissimus hic facile videbit, qui t0tum illud caput quintum l. c. perlegerit Verba illa l. c. ut ita mnia id sint, qu0 sunt, qu0niam
aliter et melius esse non p0tuerunt'. minime sunt argumentum, Cusanum eo sensu loqui de mundo optimo, quo sensu Vulgo VOX
illa optimismus s0let intelligi. Est quidem in verbis illis sermo de optimismo, sed de ptimism0, qui mundi spectat naturam tantumet 0ri refertur ad Dei V0luntatem, et quem n0s pr0pterea optimismum diceremus relativum. Dicimus autem optimismum relativum id quod natura hujus mundi est ejusmodi, ut omnes partes, e quibus c0nstat, optimam in h0 mundo c0nstituant harm0niam. Sed haec, ut ita dicamus, naturae essentia non est habenda talis, qua alia natura n0n 0sset esse melior. Est igitur ptimismus relativus ille, qui aliquid dicit optimum in suo genere Talis optimismus in sacro el0qui invenitur, quia mult0ties ibi dicuntur
78쪽
lib0 minutissimo e0rpuseulo, mirabilis subtilitatis existit; s0d adhue mirabili iris p0tentiae et scientiae est, qui ipsum granum milii creavit et in ips hane virtut0m 0H0eavit. Et stupondi magisterii est illa sapi sentia, qua inline Dr-mas p0ssibiles in gran n0n in similitudine ee identali sed in veritat essentiali scit excitaret Sapienter igitur 0peratur Deus innia. Omnia ex jus pendent sapientia et, quia nulla p0test e0neipi et e0gitari sapientia sine liberae v0luntatis ind0le, x ejus v0luntate. Quam haec Cusanid0etrina dissert ab innis pantheismi 0etrina 3 Quum pantheismus n0n 0vit 0rdinem in mund ex libera summi principii libertate pendentem et quum mnia Secundum eum neeessari m0d ab aetern sunt vel sunt, usanus n0ster laudibus effert maximis Deum, creaturarum magistrum, qui mirabilis quum sit p0tentiae et scientiae, qu0 et qu0tiescunque velit, de n0n esse ad esse p088it dueere. Quum δ)aliter, inquit, e880 08set mundus aut maj0r aut in ,r, vel ali m0d0, cum magnitud ejus sit terminata et finita, cui n0m repugnat, qu0d maj0 sit aut mi-
cuncta bona in genere su0. sanum hunc tantum ptimismum habuisse in mente, 0tum illud c. V 0s 0eet, quod inscribitur . qu0dlibet in qu0libet, et in qu philosophus noster studuit expo
nere et demonstrare, Summam Sse omnium entium inter se neces
situdinem et intimam relati0nem, quibus pulcherrimus in mundo e sciatur 1 do. Quum e0nh. quae seqv. X leti crib. non nisi ordinem disputationis nostrae confundentes et conturbantes eloquiis apertis et distinctis phil0s0phi 0stri asserendis possimus stendere, Cusanum Iamin e0ntrarium Sse optimismo sensu illo usitato, asseremus sententias phil0s0phi 0stri optimismo inimicas l0cis pp0rtunis. Tribus aliis citatis l0cis, quibus vir doctissimus Dengingerus putavit ptimismi 0ctrinam exp0sitam videlicet de d0cta ign. II. et 10 de c0njecturis II. . nihil invenire p0tuimuS, quo p0SSet pr0bari, Cusanum optimismum docere. 1 Aletior eri bratio . II. e. 2.
79쪽
Illud aut0m principium, qu0d 0n necessitaretur ab ali0, quia principium, ante qu0d 0n sui aliud, liberum fuit et est creare et n0n creare, quem adm0 dum intellectualis natura libera in suis 0perati0nibus. In libell0 autem pulcherrim de venati0n sapientiae et altissim0, in qu varii campi, qui nihil aliud sunt, nisi cat0g0ria quaedam et relati0nes maxime universales veritatum l0gidarum et metaphysicarum, describuntur, et in quibus veritatem humanae menti phil080phusn0ster d0cet esse quaerendam, praeci80, scite, nitide, eleganter, Dei V0luntas abs0luta et sapientia infinita ita c0mmem0rantur et exp0nuntur, ut hunc jam unum libellum qui attent perlegerit anim0 mnesque, quas ibi invenerit ideas, diligenter acuteque perp0nderit, n0 facile id passurus ii, ut Cusanum pantheismi arguat. Quam0brem ex h0c libell0 0nulla hic app0nemus. Unus amp0rum, H0S diximus, terminus appellatur, in qu quae Sequuntd legi-mUS, Seu 90ti HS qui, Hae equuntur, erutanda et meditandan0bis illari: Campus pr0pe nexum, qui campu8 S praecedens inquit 'in quem terminum appell0, plenus desideratis praedis venati0ni aptissimis, maximus et interminius St, quia magnitudinis ejus n0n est finis. 0n enim habet nec principium, ne finem, sed principia, media et nes0mnium terminabilium in se habet, sicut radix mnip0tentiae, in Sua virtute milia c0ntinens, educta explicat universaque determinat. 0nsistunt singula in sua praeci-Si0ne, Ut 0n in aliud, quam qu0 sunt. Sed interminius terminus omnium finibilium finis est, nanium praeeiSi0num praeeisi et terminus. Terminus, qui est mne, qu0d SSe1 Contra Optim. 2 De venati0ne sapientiae c. 28. DL CCXII.
80쪽
potest, si ante nanem turminum e0rum, qua seri p0ssunt; deterni inat igitur cuncta definitque in pila. Est uim terminus ipsius p0sse fieri utique interminius, omnia ins determinate, quae seri 08Sunt, habens antea, terminus igitur omnium rerum et mnium sei0ntiarum Quid autem est, qu0d terminum p 0nit, nisi mens et sapientia Mens enim ut 0ptime Anaxag0rus videbat,e0nfusam p0ssibilitatem d0 terminat et diseernit m0vetque cuncta, ut ad terminum utim, quem eis determinavit, perveniant Haec mens rerum exemplaria definivit, quae sunt rerum rati0nes in ipsa prae- existentes, Secundiam quas divina sapientia omnia praedestinavit seu praedeterminavit pr0ddxitque ...' In )termin0 0rdinabilium auctor videtur Idinis. Nam quum hic mundus puleher esse debuit et parte ejus n0n 0tustrunt 088 praestis Similes, Sed varie, ut inmensa pulehritud in ipsarum varietate perfectius reluceret, Uand 0mnia quantumcunque Varia n0 fuerunt pulchritudinis exp0rtia:
placuit creat 0ri varietati c0n creare rdinabilitatem talem, qua rd0, qui S ipsa pulchritud abs0luta,
in cunetis simul reluceret, per quem suprema insin0rum infimis suprem0rum c0nnexa e0n00rdanter in unam universi
pulchritudinem c0nspirarent, per quem uncta de gradusii e0ntenta ad finem universi pace et quiete, qua nihil pulelirius, fruerentur. 0ntentatur enim pes infimus inh0mine ex e0, qu0d infimus et pes Sicut culus ex e0, qu0d culus et in capite, quia vident ad perseeti0nem h0minis et ejus pulchritudinem e neeessaria membra, Sisi fuerint et sic in su0 0eat 0rdine extra quem l0ea nec edeSSaria, nec pulchra, nec pulchritudinem t0tius e0r-p0ri perfectam e0nspiciunt. . . . Ordinata igitur est in