장음표시 사용
51쪽
nam eontinet : etiam particulares ac specialissimas leges dirigit, corrigit, stabilit, mutari vel tolli praecipit veteres seu priores aboleri, si abolendae sunt, praescribit, eastem retineri, mutari , corrigi, nouas ferri, praecipit, quoties opus est; idque semper iustitia dc rectae rationis prudentia duce. Leo conscientiae non eos tantum arguit, & condemnat, , qui contis naturae auigentium leges delinquunt,sed eos etiam, qui contra mere ciuiles, iustas tamen ac Reipublicae salutares. Conscientiae sorti non tantum naturales leges, Scactiones ijs praescriptas, quin de per nas iis obligatas sed pariter ciuiks quoque,concernit ac regit: nec πτροσωπολη ,τίαν ullam admittit, sed principem iis dem omnino legibus obstringit, quas ille ciuibus filis praesci ibit. Lex enim conscientiae perpetua est, eaque tum in genere, tum in specie dc indiuiduis constantissima. Quod tibi vis fieri, id dc alteriticeris: quod non tibi,id ne alteri . Item turpe est doctori,cum culpa redarguit ipsum : turpe, in alio qui lculpare. Sin eodem culpabilem esse. Lex conscientiae est illa quidem uniuersalis in propositione syllogismi, si in Sillogismum redigatur. Sed in astumptione dc conclusione istam uniuersalitatem ad specialia, de ad certam per nam hominis,seu Priucipis, seu alterius, accommodat; vi. Qui leges bonas sere aliis, iisdem parere debet, aut eas aliis non praescribere ; Princeps leges fert aliis;ergo iisdem parere debet,aut eas aliis non praescribere:quicunque demum iste seu in genere, seu in specie sit Princeps. Conscientia singulas singulorum hominum actiones desecta ad legum non tantum naturalium & gentilium . sed omnino chiilium quoque si honestie
Deus enim, cui omnes , dc homines de hominum
52쪽
actiones Imperia, Respublieae, ciuitates, subiectis sunt, in conscientia hominis tribunal suum erexit, probans probanda, improbans improbanda: idquesne ullo personae, seu princitis, seu alterius, re-ψectu.
od in buthulco ni probat vel improba : id
pariter & in Principe : sic tamen , ut singuli suum vitae institutum,suas partes suumque ossicium exequantur. Proinde conscientia etiam in ciuili vita egibus ciuilibus, honestis scilicet acutilibus, omnino obstringit principem, iubet, vetat, arguit,damnat, castigat, flagellat Principem , non minus quam pri
Sane ex ratioois rectae δc conscientiae sanae dictiani ne omnes omnino lege verae ac uastae, praesertim vero ciuiles , proficiscuntur. Rationi autem rectae. ει conscientiae sanae canoni seu regulae, omnes o-hinino subsunt homines: ergo dc legibus, praesertim
ciuilibus: quin se virtutibus singulis omnes sib-
homines. Leges autem, etiam ciuiles, praecipiunt virtutes. ac virtutibus consentaneas actiones : secus leges non erunt e leges honestarum actionum & viri tum omnium meta sunt : quam si transgredi liceat principi, utique hoc ipii agere licebit, quod rationi, quod Gnscientiae , quod honestati, qu
denique virtuti repugnat. Vt enim intra metam a. Iegibus praescriptum omnia sent honesta: ita extra eandem omnia honestati repugnant: praescriptam a legibus; dico: nempe tam ciuilibus, quam natur ibus ast gentilibus: siue sibi ciuiles laxius acceptae. Isub quibus de praetoriae,siue specialius sumptae,& his oppositae. Sunt enim in ciuitate Romana leges naturae. Vntium, cihile phaetoriae. civiles, aut mere ciuiles, '
53쪽
Rut non mere. ad mere ciuiles; siqui I stipulatus est, si verbis, si literis se obligauit princeps : civ. - Militer se obligauit: ideoque ciuiliter obligatus etiam de necessitate iuris. Proinde & in mere ciui libus civiliter obligatur. Varia quandoque promittit subditis princeps :.iubet haec vel illa a se pet re subditum, atque ita suis certe legibus, vel mandatis ac promissis tanquam legibus . cepius ciuiliter obstringit iubditis: ac subditos sibi. Porro, ne in istis prolixior sim, cur princeps certa
quaedam habet priuilegia de Resalia c quae certemere ciuilia sunt) si legibus ciuilibus omnino s,
lutus est : quippe priuilegia habet, hoc est, excoptiones a communi regula et ergo in aliis , praeter exceptiones istas, regulae subiacet : in ijs nimis rum, quae ad aptas persoriam aut proprie,aut analogicωs accommodari possunt, non autem in iis,
quae non possunt,uel quae rite priuilegiara habet. In his enim salis . legibus Glutus est,nempe quae nee proprie ac diserte, nec analogicω ad ipsius persenam accommodari possunt deinde dein his quae recte ac merito priuilegiata habet. Similiter lex Regia, quae toties ab adulatoribus id thronum Imperatoris ut Regis decantatur. nonne ciuilis est Z nonne huic Imperator; quandoquidem ipsi favet, eumque serme DE VM facit, subiectus esse cupit Z Et tamen huius ipsius legis Rosiae supra citatum; quod etiamnum Romae visitur ue monuinentum, nec omnes Principes,sed cet.
Os dc pauculos , Iulium Caesarem , Augustum, Tiberium, Cla tum Germanicum , dc Vespasianum ) nec legibus simpliciter ac indistincte oranthus,sed certis quibusdam , dc καuqι , siautos pra-
54쪽
Et Ili certe legibus, quibus si princeps eas neglige
ἔet, publicum bonuni offendcretur aut impeditetur . vel ipsa communis ciuium sesietas laederetur, aut scandaluim pateretur , principem quemcunque teneri, iura omnia prorsus sagarant , Corras a. Mi c. V. num. Et ut maxime caeteris plerisqus f lutus sit Princeps : qui saeum legibus ad ipsum ipsius Imperii statum pertinentibus , quippe ciuili-pus, solutum dixerit Θ ut recte Dia.Vultduprn a. loco. Imo acutissmys Culatius, 33. Obser.3o .cire. med. O in recit. M I. s.cel'. io. dei . , rur. interpretatus verba illa legis. t. de consili. rin. populus ei,&lneu, omne suum Imperium Sc. concluditPrincipem suis
teneri legibus, perinde ac suis etiam legibus populus
Non possint cinquit) aliud ea verba populus;
ei. dc in eum in significare . quam populum in vicem suam creasse regem, Ut subiret vicem populi, ut pateretur, de ageret,quae populus. Nam ut populi, ira regni sunt 'nera quaedam .lta in i. orien-tusconsucI reb. icit x Senatuscons. TrebeE. ei S in eum actiones transire , id est, actiones activas & passiuas. Et in leg. recep qm, de iurisdict. ei di in eum ius dici poste qui se subiecit iurisdictioni alterius, id est, ab Diui eum posse,vel etiam damnari, vinci, vel vincere iudicio,& mox ibid. Non est igitur β'lutuslegibus, quia non agit tantum, sed etiam patitur,ur di populus , quod cuique
honum de aequum est. Haec Culatius d. eo ρ. ct io Zdem Culac. in Recitatio. cu . C. detesament. eolum. b. Nse vero Inquam dicam, generaliter esse ve- um, quod ait ipx Princeps; cum id tantum sit accupiendii in specialiter de lege Iulia & Papia, non de lo
55쪽
Atque hac ipsa certe ratione mirifice inter se de- sinciuntur. Principis ac subditorum animi. Contra
ero, si Princeps legibus ciuilibus omnibus simpliciter de indistincte solutus sit. subditorum cui quibus no admodum obstrictus baud magnam curam geret: ac vicissim subditi pro amore, quo complecti ipsem debebant, odium concipient. Si Principem mnibus simpliciter legibus ciuilibus soluamus, patentissimam ei ad omnem tyrannidem senestra aporiemus:&animum ipsius quatitum uis trigenuum ad turpia & illicita quaeque pro libidine contra leges tentanda; Su itos ero ad inobedientiam, ad tumulutus,ad seditiones, ad fremitus contra Principem, i citabimus. vel saltem occasionem promptissimam
praebebimus: Atq; ita Atyra nidis quoad Principem, di seditioni, ac rebellionis quoad subditos, foecun- dissima parens est, ista omnium legum indistincta soluti'.
Imodc adulatoribus viam ad Principes peruertendos planissimam aperit. Assentatores enim isto praetextu principibus iacile persuadent. Omnia ipsis licere, di hoc ipsum ita iure cautum esse. Atque hoc modo fit, ut naturae in eidum etiam optims in principibus ad omnem libidinem , atque exinde ad tyrannide,& omne dedecus praecipites ferantur: de quo conqueritur Goν asa. Atiis. vlt. 6, rigum f. i.
nunt. Instit ius. se iur. Ad haec Princet Satti legibus simpliciter omnibus solutus non est. aut,li reuera solutus, ob tylannidem, quantum Vis et Q ita em, occidi non poterit. At vero tyrannum, seu Principermplane tyrannicum, occidere licet: Ita Romam Neronem,& alios Imperatores peruersos ut iupra hostes Reipub. iudicarunt, ac more maiorum trucidandos Prpnunciarunt: quin & memoriam tali ni iam de-h qi uorum ignominia perpetua notarunt. Itaque
56쪽
yrinceps legibus simpliciter omnibus solutus n' est,ha, quod & mutua mutuae relationis analogia o
Cives iuxta leges vivere ac principi in omnibu iuxta i ges obtemperare dc bent. Ergo princeps quo- qtiem omnibus iuxta leges eos regere, ocimperare; Si vera in unperio imperandi & obtemperandi harmonia, erus utrinque amor, conc dia, publica utilitas, V tranquillitas constare debet. Porro si ex potestatis plenitudine Princeps bona subdi tis auferre, vel ulli homini, etia priuato, inuito i is suum a dimere, nequit: ut certe nequit; verum prose se non est, legibus eum solutum esse: Secus e .llam bona ipsis pro lubitu arbitrii sui auferre,&ius adimere posset. σQuin & propter exemplum princeps legibus se sibivittere debct: ut nimirum subditi piaeclarum euis exemplum imitentur. Nam qualis rex, ta- uix glex. Regis ad exemplum totqs componitur
E- hinc optimi ac piissimi quiq; Princ es&Imperatores vltro ac libenter sese legibus ciuilibus subiecerunt: adeoque & solennitatibus iuris tae quo ii s a pleni, s quippe propter coscientia, rationis rectae praescriptum. &exemplum subditis imitandum. nleganter enim Claudi nus Incommune iubεssiquid. censesve tenendum. Prim is sibi,tunc obseruantior aequi Fispo tuus, hecferre vetat,cum vidinis it o Autorempareresibri, sec.
Quin etiam de eo ipse Principes isti gloriati fite runt: idipsum sibi gloriosum dixerunt: nempe quod rincipatum suum legibus sub sificat. Itaque
57쪽
DE PRINCIPE. . 'imperatores veri ac pii, ipsi met quoque improbant istud Vlpiani, principem legibus solutum esse: idque adeo quidem, ut non tantum iure ac legibus, sed oc solennitatibus iuris quandoque seluti esse nulint, i. exi Irfecto. Cod. de testame tu. Nec si
Recte namque Apoll0nius Thy'neus ad Domitianum imperator. teste Philostrato, octiauo, Si leges tibi imperare non putaueris, ipsemet recte non imperabis. Li reuera maius imperio est, primcipem legi trus submittere principatum, ait optimus Imperator Theodosius, inria quarta. d. dabatbm. Ae certe aut rectum iustumque est, principem legibus solutum vivere ; proinde & legibus solutum esse: aut non est. Si rectu iri: pessime fecerunt
timi quique Principes, quod legibus se subiecς-
At vero optime secerunt ac piissime, quod sese legibus submiserint, de quo inf. ergo rectum iustumq; non est, principem imbus silutum vivere; adeoque se legibus selutum esse. Atque hic notandum sine, quod praestantissimus Baro ad tape dict. l. princeps, literat. h. adminnuit. Sed Principes ait) memores se homines esse,etsi legibus, inquiunt, seluti sumus, legibus tamen
Hoc enim & populus qui legem iussit regiam,v luit,vi principes sponte sua leges paterentur de obseruarent, quas ipsi constituerunt, vel quas bonas esse putarent: Sponte, inquit :& hoc ipsum mox explicat : nam principes ait vi ad hoc adigi indignum existi mauit populus, quippe cumPrincipes sint, veὲ esse debeant,iustissimi. Sic enim lex ,inquit diuina fa-pientia, non est iusto posivi. Etibid. timi Principe
58쪽
Theodosius 3c Valentinianus iura perium Iesribiis parere voluerunt, eo quod ex legibus penderet Haec B ro. Et sine cirm princeps sit viva lex, qui fieri pol sit, ut ipse. Principis veri appellatione ac dignitate retenta, leges non s eruet, aut contra leges agat, Gidenae ad
. Praesertim vero cum legibus ciuilibus ipsimet vltro sese obstrinxerint in iure nostro: cumque hanc ipsam legem ipsi met sibi posuerint. Nihil tam propri- tam imperil, quam legibus Principem vivere, ait Imperator in ael. 3. C. de testam. Princeps est at Iigatus le- bus, Et Principem legibus esse solutum. est vox indigna maiestate regnantis. ibid. l. a ρ. de is ratis 3. decet tantam maiestatem seruare leges, dc Paul. .Fentent. s. g. 3. Eum qui leges facit, pari maiestate Iegibus obtemperare sonuenit. Hodie sane prudentissime passim constitutum est, ut Principes statim initio imperii sui populo iurent in leges Rei p. Ideoque tantum abest, ut legibus Eluti sint, ut quam maxime obstringantur legibus politiae ex suo iureiu
in recit.AEd s. colum tr. delusi. O iur. Hodie ait 'Principes non sunt seluti legibus, quod est certi is inum, quoniam iurant in leges patrias, in quas olim non iurabant. Ita Galli sitas habent leges Salicas: Germano auream Bullam, & constitutiones nonnullas: alii alias leges: non tantum ducibus, & comitibus, sed regibus quoque de imperatoribus, ut eas obseruent: praescriptas: & hoc adeo quidem, ut, si eas non observent, sed enormius aduersum ipsas peccent, de
ni quandoq; de imperii sui throno deturbari possint. Sic enim mencesta um imperatorem ab imp xio remouerunt Electores, Volateranus, bb.a3. Bapta Egnat- Ioan. Cus,inian. in seisis Imperater. & olim aienatu Romanos pe Imperatores sunt hostes iudic
59쪽
eterum tantum abest, ut Princeps legibus si pliciter&indistincte omnibus a populo solutus olim fuerit,ut expresse solis selennibus iuris per legem in .
perii solutus dicatur incr. C. detes iv.imo vero di his quoq, non omnibus; adeo quidem, ut multis etiam solennibus ac mere ciuilibus solutus non tuerit; imo nominatim dc expresse ligatus: quippe non suit sis ,- tus lege Falcidia,l. ψ. C. aut em Famae nec legc Glicia, s.f. 2 Linusc. resam. nec lege Voconia: qua de causa veniam legis Voconiae Augustus a senatu petita pudet ionem: nec Annariis legibus: qua deca u. se Tiberius veniam earum itidem a senatu petiit, vi
supra, vide Culac. 1s. obseruat. 3o. I n. Gotho r. ad L
: Sed & plerisque aliis ait ibidem Cuiacius) Principes ituri non erant legibus, licet imperii initio non iurassent in leges: & multo minus, si iurassent. Quinimo ut pbpulus ipse suis legib. tenebatur: ita& princeps , cui di in quem populus omne suum imperium cotulerat adeo ut potestas Principis&ihil sum Principem esset,l. . C. elegibus. Haec Cuiacius. Deniq; virtutes Ethicae de Politicae,& inprimis iustitia. & rationis rectae prudentia, non tantum priliatos ligant. sed & inprimis Principes. Et lex conscientiae ius naturae a Deo mentibus hostris impressum custodit: sed iura ciuilia regit, dirigit, corrigit,&ea, si legitima
sunt, riteque lata, non minus uni quam alteri, no minus Principi quam subditis, sed omnibus in eadent
Rep.degentibus pariter iniungit, omnes pariter ob stringit, προσtii τοληψιαν nulla prorsus admittit: aut siqua admittit,certe non aliam, nisi eum que a principe certe pIus pietatis, iustitiae,&aequitatis, veritatis. fidei, bonitatis,&c. quam a subditis requirit. Atque haessunt prscipuae rationes,argumeta& testimonia quibus satis superq; euincitur, Principem legibus om nisus lutum non esse, multo minus legib. omnibus
60쪽
quoq: partis obiectiones& rationes potissimas ais cramus. Princeps caiunt) omitib. imperii sui ciuibus ac subditis ciuiliter imperat, legesq; fert. Ergo ipse legibus ciuili biis omnibus ibi utus est Resp. Ipse omnibus imperat sed secundum communes ipsius politiae
leges, secudum rationem rectam, legem conscientiata utilitatem publicam: Si secus faxit, nδn imperat ut verus Princeps, sed a narebi'm vel tyrannidem exercet,ut tyrannus.Nec sequitur: omn bus Reip.ciuibusim perat. ergo om nibus Rei p. legibus solutus est, aut esse debet. imo si vere ac recte, ut veru principem decet , imperat, secundum leges quippe honestas rite
latas,utiles, adhuc usitatas) imperat : ac retrorsum, unon secundum leges imperat, non imperat, ut verunt Principem decet. Nec sequitur. Leges fert aliis omii
bus .ergo ipse legibus omnibus solutus est. Imo veique quia leges seri aliis,eo ipso legibus ipsis quoque se adstringit, si modo vir bonus est,aut esse cupit. Nam quod tibi vis fieri,&c. Turpe est doctori ,&ς. quinimo nec sequitur: legibus omnibus solutus est qu dumen talsum ergo legibus omnibus sita pliciter, in
genere,absolute indistincte lutus. Eiusdem ponderis & hoc est Principi nemo ciuiliter im perat nemo madannemo leges praescribit, quet ipsum obligent: Princeps nemini obtemperare tenetur. Resp. lino vero principi bono, bono, inquam, aevero iustoque Principi, nemo imperat,n j si ratio recta nisi virtus,nisi iustitia , nisi leos communes istius in qua degit, politiae: nemo, nisi lex consilentiae ,quae inpium arctissime obstringit elia ad parti ut ales leges ciuiles,quaecunq; ad ipsius per naullo modo, vilaveanalogia accomodari possunt: lo,inquam,conscientiae: Quod tibi fieri vis,id alteri feceris: quod non tibi. id ne alteri item turpe est Doctori, cum culpa redarguit ipsum' nil denique ei obstat, nisi ratio ossicii aereis uae, quam sustinet: quae flagitat, ut iri omnibus