장음표시 사용
21쪽
nec inhumani aenes, tolctrabilem agunt aenoctutem importunitas autem et inhumanitas omni aetati molesta ctat S. LAELIus Est, ut dicis, Cato aed soriamo dixerit qui piam tibi propter opes, o copias, et dignitatem tuam, tolerabili Em s noctuisti videri id autem non possct multis contingere.
CATO. Est istuc quidem, Laeli, aliquid sed nequaquam in isto omnia. Ut Themistocles sortur Seriphio cuidam
in jurgio respondisse, cum ille dixisset, non Bum sua, sed Patriae gloria splendorem assecutum Nec hercule, inquit, si ego Seriphius essem, nobilias nec tu i Atheniensis esses, clarus unquam fuisses. Quod eodem modo de senectuls dici polost. ec enim in summa inopia levis em genectus Potest, ne sapienti quidem nec insipienti etiam in
summa copia non gravis. 9. Aptissima omnino sunt, Scipio et Laeli, arma senectutis, artes, exercitationeSque Virtutum quae in omni aetato cultae, cum diu multumquctvixotis, mirificos efferunt ructus, non Olum qui nunquam deserunt, ne extremo quidem tompore aetatis quamquam id maximum est), Verum otium quia conscientia bene actae vitae, multorumque benefactorum recordatio,
jucundissima St. IV. 10. Ego . Μaximum-ctum, qui Tarentum recepit -adoloscens ita dilexi sonΘm, ut aequalem. Erat nimiti illo viro comitate condita gravitas, nec Senectus mores mutaverat quamquam eum colere coepi non admodum grandem natu, sed tamen jam aetate provectum. Anno enim post consul primum fuerat, quam ego natus sum; cumqu eo quartum consul adolescentulus milos ad C puam profectus sum, quintoque anno post ad Tarentum.
Quaestor doinde quadriennio post factus sum, quem magistratum gessi, consulibus Tuditano et Cethego cum
quidem ille admodum senex, auasor legis Cincias de donis ot muneribus fuit. Hic o bella gerebat, ut adolescens,
22쪽
eum plis grandis Esses, o HannibalEm juvenilitor exultantem Pallantia sua molliebat do quo praeclaro familiaria
noster Ennius, Unus homo nobis evinetando reis uit remum enim rumore ponebat ante atatem.
Ergo Motque magisque viri nune gloria Haret. 11. Tarentum Vero qua vigilantia, quo consilio recopiticum quidem, me audiento, Salinatori, qui amisso oppido, sugerat in arcem, glorianti atque ita dicenti Mea opera, Q. Fabi, direntum receptati Carie, inquit ridens nam, nim tu amisisses, inquam remissem. o vero in armis Praestantior, quam in toga; qui consul iterum, Sp. Carvilio collega quiescente, C. Flaminio tribuno plebis, quoad potuit, restitit, agrum Picentem o Gallicum viritim contra
senatus auctoritatem dividenti augurque cum esset, dicere ausus est, optimi aus iciis ea geri, quem 'o reipisti soaistegerreentur; quin contra rempublicamJerrentur, contra
auspicia ferri. 12.multa in o viro praeclara cognovi; aed nihil est admirabilius, quam quomodo illo moris filii tulit, clari viri, consularis. Est in maribus laudatio: quam cum legimus, quem philosophum non contemnimus lNec vero illo in luco modo, atquo in oculis civium magnus; ε intus, domique praestantior. Qui sermo quas Praecepta quanta notitia antiquitatis quas setontia jurisaumrii multas etiam, ut in homine Romano, literae. Omnia memoria tenebat, non domΘatica solum, sed etiam extera bella cujus sermone ita tum cupido si ruebar, quasi jam diviharem id, quod ovonit, illo extincto sor undis
V. 13. Quorsum igitur haec tam multa domaximos
quia profecto idolis, nos ess dictu, miseram fuisse talism senectutem. ec tamon omnes possunt ess Scipi nos, aut Μaximi, ut urbium Expugnationes, ut pedestres navalem pugnas, ut bella ara gosta, ut triumphos reco
23쪽
6 M. T. IcFRONI CATO MAIOR, dentur. Est etiam quiote, Et pure et olegant actae aetatis placida ac lEnis senectus, qualem accepimus Platonis, qui uno et octogesimo anno scribens mortuus est qualem Isocratis, qui eum librum, qui Panathenaicus inseribitur, quarto et nonagesimo anno scripsisse so dicit, vixitquct quinquonnium postea cujus magister Loontinua Gorgias centum et septem complovit annos, noquo unquam in suo studio atquo opem cessavit. Qui cum Ex eo quaereretuT, cur tamdiu Ellet esse in vita Nihil habeo, inquit,stmod accu/em enectutem. 14. Praeclarum responsum, et docto homino dignum Sua Enim vitia insipientes, o suam culpam in Enmtutem conserunt; quod non seciebat is, cujus modo mentionem feci, Ennius, Sicus eis equus, Patis qui foepe supremoriri Olympia, nunc aenio confectu quieacu. Equi sortis Et victoris sonectuti comparat suam quBm quidem probo meminisse potestia. Anno enim undevicesimo post Hus mortem hi consules, T. Flamininus et Μ'. Acilius, iacti sunt illo autem, Caepiono, o Philippo iterum consulibus, mortuus est, cum ego quidem quinquis et Oxaginta annos natus, legem Voconiam magna Vocis, et bonis lateribus suasisa m. Annos septuaginta natus tot enim vixit Ennius ita serebat duo, quae maxima P
tantur, Onera, Paupertatem et senectutem, ut eis paenB delectari videretur. 15. Etenim, cum contemplo animo, quatuor reperi causas, cur senectus misera videatur: unam, quod avocis a rebus gerendis alteram, quod compus faciat infirmius tertiam, quod privet omnibus se Voluptatibus; quartam, quod haud procul absit a moris.
Earum, si placet, causarum quanta, quamque sit justa un quaeque, VideamuS.
VI A rebus a frendis aeneutua . sti filii Quibus lAn iis, quae juventute geruntur ot viribus ullaeno igitur res sunt seniles, quae via infirmis eo oribus, animo
24쪽
tamen administrentur ihil ergo agebat Q. Maximus lnihil L. Paulus, pater tuus, Scipio, socer optimi viri, filii meis ot ri sonos, Fabricii, Curii Coruncanii, cum rempublicam consilio et auctoritate defendebant, nihil agmbant L 16. Ad Appii Claudii senectutem accodebat etiam,
ut eaeeua, et tamen is, cum aententia sonatus inclinaret
ad Pacom eum Pyrrho foedusquo faciendum, non dubitavit
dicor illa, quas versibus persecutus est Ennius: Quo vobis meres , recta gure lare Olebant Ante e dementes sese fleaere viai L inraque gravissimo notum Enim vobis carmen est ottamon ipsius Appii extat oratio. Atque haec illo sint sep---Θ dctcom anni post inerum consulatum, cum inter duo consulatu anni docem intε uissent, censorque ante
superiorem consulatum suisses; ex quo intelligitur, Pylini bello grandom sane suisse; et tamen aio a patribus accepi-inua. IT. Νihil igitur asserunt, qui in re gerenda Ersari senectutem negant, similesqu sunt, ut, si qui gubornat Tom in navigando nihil agere dicant, cum alii malos scandant, alii per sero cursent, alii sentinam exhauriant, illo
autem clavum tenon quietus sedeat in puppi o
it ea, quae juxoncte a Vero multo majora et melioras ita mori viribus, aut volocitatibus, aut celeritate O Porum rea magnae geruntur; sed consilio, auctoritate, sententia quibus non modo non orbari, sed etiam augeri senectus sol t. 18. Nisi sorte ego vobis, qui et miles, et tribunus, et legatus, et consul Versatus sum in vario genere bellorum, Esaar nunc videor, cum bella non oro. Ataonatui, quae sint frenda, praescribo, et quomodo C a
thagini, malo jam diu cogitanti, bellum multo ante denuntio do qua orori non anto desinam, quam illam excisam esse cognovεro. 19. Quam palmam utinam dii immortalEa, Scipio tibi reservent, ut avi reliquias persequare cujus a moris i rtiua hic o tricosimus annua est sed memoriam illius viri omne exeipient anni consequentes Anno anto
25쪽
S M. T. CICERONIS CATO MAIOR, me censorem mortuus est, novem mnis Post meum Onsulatum, cum consul iterum m. consule, Creatus Esset.
Νum igitur, si ad centesimum annum vixisset, aenectutis Eum auae poenitEreta nec enim excursione, nec saltu, nec eminus hastis, aut comminus gladiis uteretur; sed consilio, ratione, sententia. Quae nisi essent in senibus, non summum consilium majores nostri appΘllassent aenatum. 20. Apud Lacedaemonios quidem ii, qui amplissimum magistratum gerunt, ut sunt, sic etiam nominantur sones. Quod si legerΘ, aut audire Volcttis exterea, maximas respublicas ab adolEscentibus labefactas, a senibus austEntatas et rest, tuta reperietis. Cedo, qua vestram rempublieam tantam amisistis tam cito rSic enim porcontantur, ut est in Faevii Ludo respondentur et alia, et hoc in primis: Prormiebant oratore novi, stulti, Misacentuli. Tomeritas est videlicet florentia aetatis, prudentia sene
VII. 21. At memoria minuitur Credo, nisi eam Exerceas, aut si sis natura tardior Themistoclo omnium civium perceperat nomina num igitur consetis eum, cum aetate procΘssisset, qui Aristidea facti, Lysimachum salutare solitum Equidem non modo eos novi, qui sunt; sed eorum Patres etiam, et avos. Nec sepulcra legens Vereor quod aiunt), ne memoriam perdam his nim ipsis lo-gendis in momoriam redeo mortuorum. Nec Vero quemquam sonum audivi oblitum, quo loco thesaurum obruisset. Omnia, quae curant, meminorunt vadimonia constituta;
qui sibi, cui ipsi dobeant. 22. Quid jurisconsulti, quid pontifices, quid augures, quid philos hi senes ' quam
multa meminerunt i anent ingenia Θnibus, modo perimaneat studium t industria nec ea solum in claris et honoratia viris, o in vita otiam privata et quieta. O-Phocles ad summam senectutem tragoedias secit quod
26쪽
SIVE DE SENECTUTE. A P. VII. VIII.
propter studium, cum rem negligere familiarem idoretur. filiis in judicium vocatus est, ut, quemadmodum nostro more male remis rentibus patribus bonis interdici solet; sic illum, quasi dosipient m a re familiari removerent judices. um sono dicitur eam sabulam, quam in manibus' obat, Et proxim scripserat, indiptim Coloneum, recitasse judicibus, quaesisaeque, num illud carmen d sipientia idoretur. Quo recitato sententiis judicum ostliberatus. 23. um igitur hunc, num HomBrum, num Hesiodum, num Simonidem, num Stesichorum, num, quoa ante dixi Isocratem, Gorgiam, num philosophorum principes Pythagoram Democritum, num Platonem, num Xenocratem, num postea Zenonem Cleanthem, aut Eum, quem vos etiam Romae vidistis, Diogenem Stoicum coegit in sui studiis obmut acere senectus ' an in omnibus hiastudiorum agitatio vitae aequalis uici 24. Age, ut ista divina studia omittamus, possum nominaro ex gro Sabino rusticos Romanos, vicinos o familiare meos, quibus a, sentibus, nunquam sero ulla in agro majora' opera fiunt, non serendis, non percipiendis, non condendis fructibus. Quamquam in aliis minus hoc mirum nemo enim est tam senex, qui se annum non putet Oas vivere sed iidem in eis elaborant, quae sciunt nihil ad se omnino pertinerB. Serit arbores, qu seia pr in aurei, ut ait Statius noster in Syn phebis. 26. Νεc oro dubitot agricola, quamVis sonex, quaerenti, cui aerat, respondere :Dii immortalibua, qui me non accipere modo hinc a majoribus voluerunt, ed etiam posteris predere. VIII. Μelius Caecilius de aene alteri ainculo prospiciente,
Edepol, senectus, a nilitiidquam aliud vite, ortes tecum, eum aduenim tintim id a me, Quod diu vivendo multa, quo non vult, videt.
27쪽
Et multa fortasso, quae Vult atquo in ea quidem, quae non Vult saepe etiam adolescentia incurrit. Illud vero idem Caecilius vitiosius: Tum e idem in aenecta Aoc de ut miserrimum,
Sentire ea iste viae se Odiosum alteri.
26. Iucundum potius, quam odiosum Ut enim adesoscentibus, bona indole praeditis, sapiente senes delectantur, leviorque fit eorum aenectus, qui a juventute coluntur et diliguntur: sic adolesconto aenum praeceptis gaudΘnt, quibus ad virtutum studia ducuntur. Nec minua intelligo, me vobis quam mihi Vos Emo jucundos. Sed vidotis, ut aenEctus non modo languida atque inera non ait, Verum etiam ait operosa et semper agena aliquid, Et moliens; talo scilicet, quale cujusquctistudium in superiore vita fuit.
Quid, qui etiam addiscunt aliquida ut Solonem versibus gloriantem idomus, qui a quotidie aliquid addiscentsindicit Enom fieri ut ego feci, qui Graeca literas senex didici qua quidom ic avido arripui, quaa diutumam
sitim xplex cupiεns, ut ea ipsa mihi nota easent, quibuamo nunc x mplia uti videtis. Quod cum iacisso Socratem
in fidibus audirem, vellom equidem otiam illud discebant enim fidibus antiqui, sed in literia certe elaboravi.
IX. T. Nec nunc quidem viros desidero ades contis iis enim orat locus ali r de vitiis senectutis), non plus, quam adoles na tauri, aut elephanti desiderabam. Quod est, eo docet uti, i, quidquid agas, ager pro Viribus.
Quae enim vox Potos ess contΘmtior, quam itoriis Crotoniatae 3 qui, cum jam senex esset, athletas tu se in curriculo exercentes videret, adspexias lacertos suos dicitur,
illacrimansquo dixisse, Aera quidem mortui jam sunt. Non ero tam isti, quam tu ipse nugator Neque Enim ex te unquam ea nobilitatus, sed ex lateribu et lacertis tuis. ihil Sex. lius tale, nihil multis annia amo t. Coruncanius, nihil modo P. Crasaus, a quibus jura civibus
28쪽
praescribebantur quorum usquo ad xtremum spiritum est Provecta prudentia. 28. Orator, Etuo, n languos taenoclutis: at enim munus Hua non ingonii aoliam, sed laterum etiam: et virium omnino canorum illud in voeo vlEnd est etiam, nescio quo Pacto, in sonΘctuis; quod quidem adhuc non amisi Et videtis annos. Sod tamen est decorus sermo Enis quietus Et Emisaus, sacitquct pedi
spe ipsa sibi audiεntiam diserti sonia comta et mitia oratio. Quam si ipso Exsuqui nequeas, possis tamen scipioni Prascipem et Laelio. Quid enim jucundiu senectute, stipata studiis juventutis 3 29. An ne cta quidem rima aenectuti relinquemus, ut adolescentulos docoat, instituat, ad omno ossici munus instruata quo quidem opor quid Potest Eas praeclarius 3 ihi vero Cn. t P. Seipiones, et avi tui duo L. AEmitius et P. Africanua, comitatu nobilium juvenum fortunati vid bantur nec ulli bonarum artium magistri non beati putandi, quamvis consenuBrint vires, utque Esecerint. Κta lata ipsa dosoetio virium
adolescontis vitiis ossicitur saepius quam aenoetutia Libidinosa enim, Et intemperans adolescentia est,tum corpua tradit senectuti. 30 Cyrus quido apud Xonophontem
Bo sermonE, quem norim habuit, cum admodum s nex set, negatis unquam sensisse, senectutεm suam imbecilliorem factam, quam adolescontia fuisses. Ego L. Μ iEllum memini pu es qui cum quadriannio post alterum consulatum pontifex maximus factus esset, viginti et duos annos ei sacerdotio pri uit), ita bonis osso viribus exir motempore aetatis, ut adolescΘntiam non requireret. ihiInecesso est mihi des me ipso dicem: quamqvam est id quidem aenile, aetatique nostrae conceditur.
a. 1. Videtisn , ut apud Homerum saepissimo est de virtutibus suis praedicet tofrtiam enim jam aetatem hominqm vivebat; Doc erat ei vorendum, ne, V a praeducans do act, nimis videretur aut insolens, aut loquax. ite-
29쪽
nim, ut in Homerus, eae ejus limgua mine diarior stiebat cymatis quam ad suavitatem nullis Egobat corporis viribus; et tamen dux ill Graecim nusquam optat, ut Macia similli sat decem, at ut estoris; quod si acciderit, non dubitat, quin brevi sit Troja peritura. 32. Sed rodeo ad me. Quartum annum ago et octogesimum Vellem equidem idem possct gloriari, quod Cyrus sed inuictu hoc quEo dicere, non me quidem iis Me viribus, quibus aut milos bello Punico aut quaestor eodem bello, aut consul in Hispania suerim, aut quadriennio post, cum tribunus militaris depugnavi apud Thermopylas, Μ'. Acilio Glabrione consule sed tamen, ut os idolis, non plane me eneremit, no affixit a nectus non curia viro mctas desiderat, non rostra, non amici, non Eliontes, non hospitos. o Enim unquam sum assensus veteri illi laudatoquo proverbio, quod monet, maturete i senem, a diu vina esse aeneae. Ego vero, minua diu senem esse mallem, quum eas Senem ante, quam essem. Itaque nemo adhuc convenire Evoluit, cui suerim Occupatus. At minua habeo virium, quam Batrum utervis 33. O vos quidem T. Pontii centurionia vires habetis num idcirco est illo praestantior lmodΘratio modo Virium adsit, et tantum, quantum potest quisque nitatur; nae ille non magno desidori tenebitur virium Olympias per stadium ingressus osse,ilo dicitur, cum humeris sustineret bovem vivum. Utrum igitur
has corporis, an Pythagorae tibi malis viros ingenii dari lDeniquo isto bono utare, dum adsit cum absit,ictumuiras nisi sorte adolescentes pueritiam, paulum aetate progressi adolesc-tiam debeant requirere. Cursus est certus aetatis, et una Via naturae, eaque simplex suaquo cuiquo parti aetatis tompestivitas est data ut et infirmitas puerorum, et ferocitas juVenum, et gravitas jam constantia aetatis, et senectutis maturitas naturale quiddam habeat, quod suo
tompore percipi debent. 34. Audire te arbitror, Scipio, hospes tuus avitus minissa quae faciat hodio nonaginta
30쪽
annos natus: Cum gremus in podibus sit, in equum
dere nullo imbro, nullo igor adduci, ut capit oporto sit summum Sas in o corporis siccitatem itaqub omnia exsequi regia ossicia ot munEra Pot trigitur exercitatio, et BmPeranti Etiam onectuti conservam aliquid pristini
XI. Non sunt in sonoctui virea. Ne postulantur quidem Viream Enectute. Ergo et legibus et institutis vacat aetas noSis muneribus iis, quae non possunt sine viribus sustinctri Itaquo non modo, quod non possumus, sed nisquuntum P Sumus quidom, cogimur. 35. At ita multi sunt imbE HI sonos, ut nullum ossicii, aut omnino vitae munus Exa qui possint. At id quidom non Ρroprium senectuti vitium est, sed commune valetudinis Quam fuit
imbΘcilius P. Ahicani filius, is qui in adoptavit L quam
innui, aut nulla potius valetudino quod ni ita suimet, alterum illud exstitisset lumis civitatis ad paternam enim magnitudinem animi doctrina uberior accessorat. Quid mirum igitur in sonibus, si infirmi sunt aliquando, cum id n adesoscentos quidem essugere possint Resistondum, Laeli et Scipio, sonoctuti est, ejusquo vitia diligonii compensanda sunt pugnandum, tamquam contra morbum, si murea senectut- 36. Habenda ratio valetudinis utendum Oxercitationibus modicis tantum cibi et potionis adhibondum, ut reficiantur viros, non opprimantur Nec vero corpori soli subveniendum est, sed menti atque animo multo magis nam haec quoque, nisi tamquam lumini oleum instilles, exstinguuntur senectute. Et corpora quidem Exercitatione ingraVescunt animi autem se Oxercendo levantur am quos ait Caecilius, comicos attiuos Oenes hos significat credulos, obliviosos, dissolutos quae Vitia sunt non senectutis, sed inertis, igna e somniculosae Senectutis Ut Petulantia, ut libido magis os adolescentium,