장음표시 사용
52쪽
Ad TreuM POMPONIUM ATTICUM. I. 1. QUINTus,umus augur multa narrare de C. Laelio, B ET Suo, memoriis ot jucundo solebat, nec dubitam, illum in omni sermone appellam sapientem. Ego autem uinis ita eram deductus ad Scaevolam, sumta virili toga, ut, quoad possom, o lis et a senis lator nunquam di co rom. Itaque multa ab eo prudonter disputata, multa etiam breviter et commodo dicta, memoris mandabam: fi quo studebam rius prudontia doctior. Quo mortuo, m ad pontificem Scaevolam contuli, quem unum nostrae civitatis et ingonio et justitia praestantissimum audeo dicem. Sed de hoc alias nunc redeo ad augurem. 2. Cum mepomulta, tum memini domiciti hemicyclio sedentem, ut sols-bat, cum et om essΘm una et pauci admodum familiaros, in eum sermonem illum incidem, qui tum sero omnibus erat in ore, eministi enim Prosecto, Attice, et o magis, quod P. Sulpicio utebar multum, cum is tribunus plebia capitali odio a Q. Pompeio, qui tum erat consul, dissideret, quocum conjunctissimo Et amantissim vixerat, quanta sol hominum Vel admiratio, vel querela. 3. Itaque tum Scaevola, cum in eam ipsam mentionem incidisset, Exposuit
53쪽
et cum altero genero, C. Fannio, Μ. filio, paucis diobus post mortem Africani Rua disputationis aenisntia in moriae mandavi quas in hoc libro Exposui arbitratu mo et quasi enim ipsos induxi loquentos, no ins ' et in is,
saepius intBrponeretur, atque ut tamquam a Praesentibus, coram haberi sermo idoretur. 4. Cum enim sepe mecum ageres, ut de amicitia scriberem aliquid digna mihi Te cum oumium cognitionB, tum nostra familiaritain, visa est. Itaque soci non invitus, ut prodessem multis rogatu
tuo. Sed, ut in Catone dis ore, qui est acriptus ad to do senectuto CatonΘm induxi senem disputantem, quia nulla videbatur aptior persona, quae de ita aetate loquoretur, quam ejus, qui, diutissim senex uias his in ipsa Θ-
Patribu mar lino Gmorabilem C. Laelii ot P. Scipi missamiliaritato fuisso, Hono' mihi Laesii persona via ea quas do amicitia ripas Miseroret, quae disputata a Bomominisao Soasvola. r. vat . - deminuum, Pos, tum in hominum votorum, victo iugo . . um iuuatrium, Plus nescio quo Pacto ridoturi m gravitatis. Itaquis ipsct mea logono in assicior intordum, ut Catonem, non moloqui Oxistimem. 6. Sed, ut tum ad sonem one d --
nectute, sic hoc libro a Uuoum amicis imus do amicula scripsi. Tum at Cato ioc. in quo ora nemo sere aenior temporibus illis, nomo pruMntior: nuno Laestua et sapiana si enim os habitus et miritiae gloris excellona, da amicitia loquitur. Tu velim uni una, o parumpisravertas, Laelium loqui ipsum uino. Fanniua a Q. Μucius ad socorum Voniunt post uvirtem Ameani ab hisaermo oritur respondet Laeliuβ, cujus tota disputatio est de amicitia, quam log a tua ipsum cognoscisa. 11. 6. FANI rus. Sunt ista, Laeli nec enim molior vir suit Africano quisquam, noo clarior. 8 4xistimax, heu,
omnium oculos nunc into se conjectos unum in apien-
54쪽
t Pollant et existimant. Tribuo tu hoc modo Μ. Catoni acimu L. Atilium apud patro nostros πρου latum Baa napientem a ruinaequo alio quodam modo: Atiliua, quia prudena sae incium uirili Putabatur Cato, qui Riviturum Exum usum habebat multa ejus et in senatu, o in foro obprovisa prudenter, vi acta conatanter, VEPTESPona Muto se banino Propterea quasi cognomen jam habebat in senectuto sapientia. Te autem
alio quodam modo, non solum natura Et, ribua, verum etiam studio ot doctrina me inpiontem nec alcut Vulgus,
sod ut Gruditi solent, ollam sapientem, qualam in reliqua Graecia neminem; . nam, qui aurum appollantur, eoa, qui ista subtilius quaerunt, in numero ἄν--- nonh Ent): Athonis unum coepim , et oum quidem etiam Aponitiis oraculo sapientis imum judicatum ἔ---iniano Baa. in t aapientiam existimant, ut onmi tua in to posita ducas. man quo casus istino inserio a Putos. Itaquo ex m. Quaerunt, credo item e Scae ola, quonam pacto mortem Asticani seras: -- magis quod his proximiamonia, cum in hortos D. Bruti auguria, commontandi causa, ut Rasolet, Venissemus, tu non alitiati, qui diligontissimo sem- poculum diem, et illud munus aestiua mea biso. S. Sc VOLA. Quaerunt quidem, C. LME, multi, ut sat a Fannio dictum sed ego id respondeo, quod animadverti.
to dolorem, quem aucepctria cum summi viri, tum amici simi morte, seu moderato nec potuisse non commoVori,noo suisse id humanitatis tuae; quod autem bis onis in
nostro collogio non affuisses, Valetudinem cauaam, non moestitiam suisse. LAELIus. Recto tu quidem, Scaevola, o vero nec enim ab isto officio, quod semper usurpavi cum valerom, abduci incommodo meo debui nec ullo M arbitror hoc constanti homini posse contingero, ut ulla intermissio fiat ossicii. s. Tu autem, Fanni, qui mihi taurum tribui dicis, quantum g nec agnosco, nec Postulo iacia amico sed,
55쪽
ut mihi videris, non octo judicas do Catone. Aut Enim nemo, quod quidem magis credo, aut, si quisquam, iII sapion fuit. Quomodo, ut alia omittam, moriom filii tulit lΜominoram Paulum, videram Gallum sod hi in pu ris; Cato in porsecto et spectato viro. 10. Quamobrem CauctCatoni antoponas, ne istum quido ipsum, quom Apollo, ut ais, sapientissimum judicavit hujus enim saeta illius dicta laudantur. D m autem, ut jam cum utroquo loquar, sic habetote. III. Ego si Scipionis dosidorio mo moVeri negem, quum
id recto aciam, viderint apiontes; sed certe mentiar. Μoveor Enim tali amico orbatus, qualis, ut arbitror, nemo unquam erit ut confirmare possum, nomo corio fuit. Sod non ego medicina me ipso consolor, et maximo illo O- latio, quod eo errore careo, quo amicorum decessu plerique angi soloni. mihi enim accidisso Scipioni puto; mihi accidit, si quid accidit suis autem incommodis o
viter angi non amicum, sed actipsum amantis est 11. Cum illo ero quis neget actum esse praeclaro misi enim, quod illo minimo putabat, immortalitatem optare vellet, quid non est adeptus, quod homini fas esset optares qui summam spem civium, quam de eo jam puero habuerant, continuo adolescens incredibili virtute superavit; qui consulatum petiit nunquam, factus si consul bis primum ante tempus iterum sibi suo temporct, reipublicae paene soror qui duabus urbibus eversis inimicissimis huic im-Perio, non modo praesentia, verum etiam sutura bella dolori Quid dicam do moribus acillimis 3 de pietate in
matrem l liberalitato in sorores ' bonitate in suosa justitia in omnes Nota sunt vobis. Quam autem civitati carus fuerit, moeror lanoris indicatum at Quid igitur hunc
Paucorum annorum accossi juvare potuisset senectus enim, quamvis non sit gravis, ut memini Catonem anno unte, quam mortuus est, mecum et cum Scipione disse-
56쪽
rom, tamEn nufert eam Viriditarum, in qua etiam tunc orat
Scipio. 12. Quamobrom vita quidεm talia suit, o somtuna, vol gloria, ut nihil posset accΘdoro moriendi autem sensum Celeritas abstulit quo do genero mortis difficito dictu Est quid hominos suspicentur, idolis. Hoc tamen vero Iico dicero, P. Scipioni, o multis diebus, quos in vita colob rrimos laetissimosquo id est, illum diem clarissimum
fuisse, cum senatu dimisso, domum reductus ad vesperum
est a Patribu conscriptis, populo Romano sociis Et Latinis, Pridi quam excomitis vita ut ex tam alto dignitatis gradu ad superos videatur deos potrus, quam ad inferos Pervenissis. -- LIV. 13. Neque enim assentior iis, qui haec nuper dissereris coeperunt, cum corporibus simul animos interire, atquct omnia moris dolori. Plus apud m antiquorum nuctoritas Valet, o nostrorum majorum, qui mortuis tam
religiosa jura tribuerunt; quod non secissent prosecto, si nihil ad eos pertinere arbitrarentur vel eorum, qui in hacinoa suerunt, agnamquo Graeciam, quae nunc quidem dolota Est, tunc florebat, institutis et praeceptis suis erudie-xunt vel ejus, qui Apollinis oraculo sapientissimus est judicatus; qui non tum hoc tum illud, ut in plerisquo sodidom semper, animos hominum esse divinos, iisque, cum
corpore excessissent, reditum in coelum Putere, optimo-
quo Et justissimo cuique expeditissimum. 14. Quod item Scipioni vidΘbatur, qui quidem quasi praesagiret, perpaucisant mortem diebus, cum et Philus et anilius adessent, et alii plures, tuque etiam Scaevola, mecum Venisses, truduum dissoruit de republica cujus disputationis sui extremum sero de immortalitat animorum, quae se in quieto per visum ex Aseicano audisso dicebat. Id si ita ost, ut optimi cujusquo animus in morio sacillime volet, tamquamis custodia vinclisque corporis; cui consemus cursum
57쪽
et uos gaudemua, et h- oivit a mina erit liaetabitur. 6. Quam mm cum illo quidom, ut supra dixi. Rotum opti inoeat: -cum incommodius, quem suerat aequius, ut prius introieram, si priua Oxio do vita. - tamctu Boorda trino nostr amicitias ais Buox, ut Bais viximo vidctar, quia cum Scipiono vixis , quocum misi conjuncin urndo re publica, ira privata suit; quocum et domus, otmilitia communis, et id, in quo est omnis vis amicitiae,
Voluntatum, studiorum, Butentiarum summa consenBio.
Itaque nor i ta ista m. viantiae, quiam modo Fannius commomoxavit, sama dolaotat, falsa praesBrum, quista quod amicitias nostram-moriari aporo aBmpitomam sero iami mihi eo magia a cordi quod ex omnibus Eculis viae trio. aut quattuor nominantur Paria amicorum quo in sonoris sporam videor Scipionis o Laelii amicitiam notra post ritati fore. 16. FANNws. Istud quidem, Lapti, ita nocessct eat εω quoniam inicitia monitonom se uati Q aumu otiosi, P. Matum mihi soceris sporo itisin Scaevolae), si, quom modum olea da Moria inbua, mi miscis quaeruntur, si do amicitia disputaria, quid sentia qualom Ristimes, Usa praecepta dea. ScauULA.mihi vero Oroatum erit atquo id ψ--
cum tecum agoro conarer, Fannius ant- tu quaasmiseu
utrique nostrum gratum admodum soceris. -- QV. 17. LAELIus. Ego vero non gravarer, a mihi ipsis confiderem: nam et praeclara res eat, et sumus, ut dixit Fannius, otiosi Sod quis ogo suis aut quae in me Batsaculta P Doctorum eat ista conmotudo, aquo Graecoru
58쪽
ut iis ponatur, de quo disputent quhmvis subito. agnum opus ost, . tquo exorcitation non Parva Quamobrem quaera putari de amisiti possunt, ab Ois censeo pinatis, qui ista pr0fitentur: o. ' hortari tantum Possum, ut amicitiam omnibus rebus humanis anteponatis nihil ostenim tam naturae aptum, tam conveniens ad res Vel secundaη, si advera is 18. Sod hoc primum sontio, nisii bonis amiciti' eas non posso nequε id ad vivum reseco, ut illi, qui baeo subtilius disserunt, fortassa vero,
sed ad communem utilitatem parum: Begant enim, quemquam virum bonum esse, nisi sapientem. Si ita sane; .ed eam apientiam interpretantur, quam adhu mortalia
nemo S c secutiis nos autom a quae sunt in usu,
itaquB communi, no ea, quae finguntur aut optantur, spectar debemus. Nunquam ego dicam, C. Fabricium, Μ Curium, T. Coruncanium, quos sapientis nostri m orea judicabant, ad istorum normam suisse sapientes. Quam sibi haboant sapi ntiae nomon et invidiosum ex obscurum;
concodant, ut hi boni viri fuerint. o id quidem sedient: nogabunt id nisi sapioni posa concedi. 19. Agmus igitur inguiminerva, ut aiunt. Qui ita a gerunt, ita
vivunt, ut eorum probetur fidos, iningritas, sequitas, liberalitas nec sit in sis ulla cupiditas vel libido vel audacia, sintquει magna coust tia, ut ii suerunt, modo quo nominavi hos viros bonos, ut habiti sunt, sic etiam appellandos putΘmus; quia Qqu ntur, quavium homine P sunt, naturam, Ptiuiam bene vivendi ducem. Sio nim mihi perspicor videor, ita natos esse nos, ut inter omnes esset socis a quaedam mmor autom, ut quisque proxime accΘ-deret. Itaque ivos potiore quam peregrini propiuquiquam alieni cum his evir amicitiam natura ipsa Poporit; sod ea non satia habet firmitati . amquct hoc praestat
59쪽
20. Quanta autem vis amicitias sit, o hoc intolligi maximis potεst, quod ex infinita societato genoris humani, quam
conciliavit ipsa natura, ita contracta ros est, et adduot in angustum, ut omnis caritas aut inter duo, aut intor Paucos jungeretur.
VI. Est autem amicitia nihil aliud, nisi omnium divinarum humanarumqu rerum cum benevolentia et caritat summa consensio: qua quidem haud scio, an excePta
sapientia, quidquam melius homini sit a diis immortalibus datum Divitias alii praeponunt, bonam alii valetudinem,
alii potontiam, alii honores, multi Etiam voluptates BE-luarum hoc quidem extremum at illa autem superiora caduca Et incerta, posita non tam in consiliis nostris, quam in fortunas inmoritato. Qui autem in virtute summum bonum ponunt, praeclaro illi quidem sed haec ipsa virtus
amicitiam et gignit, et continet nec in virtut amicitia esse ullo pacto potest. 21. Jam virtutem ex consuetudinctvitae formonisque nostri interpretemur, nec eam, ut quidam docti, verborum magnificentia metiamur, Virosque bonos eos, qui habentur, numeremus, Paulos, Catones, Gallos, Scipiones, Philos His communia vita contenta est eos autem omittamus, qui omnino nusquam reperiuntur. 22.
Tales igitur inter viros amicitia tantas opportunitates habet, quantas Vix queo dico Principio, qui potest esso vita vitalia, ut ait Ennius, quas non amici mutua benevolentia conquiescat Quid dulcius, quam habere, quicum omnia audeas sic loqui, ut tecum Quis saet tantus fructus in prosperis rebus, nisi haberes, qui illis aequo actu ipse gauderet Adversas vero ferro dissicile esset sino eo, qui illas gravius etiam, quam tu, ferret Deniquo
cetBrae res, quae XPetuntur, opportunae sunt singulae rebus sero singulis divitii, ut utam opes, ut colum honores, ut laudere voluptat , ut gaudeas valetudo, ut dolore careas, et muneribus ungare corporis Amicitia res plu-
60쪽
SIVE DE MICITIA. AP. VI. VII. 43rimas contium quoquo te verinris, praesto at nullo loco excluditur nunquam intempostiva, nunquam molesta si, itaque non requα, non igni, ut aiunt, pluribus locis utimur, quam amicitia. EM Ego nunc d vulgari, aut de Ediocri quas amo ipsa Et delectat, et prodest), ae do
Vera Et Erfeci loquor, qualis eorum, qui pauci nominantur, fuit. Nam et secundas res splendidiores acit ambcitia, Et advisma partiens communicansque leviores. VII. 23. Cumque plurimas et maxima commoditates amicitia continctat, tum illa nimirum praestat omnibus, quod bonam Pom praelucet in posterum, nec dΘbilitari animos, aut cad- Ρatitur. Erum etiam amicum qui intuetur, tamquam ΘαEmplar aliquod intuetur sui uocirca Et B.ntea adsunt, et omnies abundant, et imbocilli valoni, et, quod dissicilius dictu est, mortui vivunt tantus eos bonos, memoria dosiderium prosequitur amicorum. Ex quo illorum beata mors videtur. horum vita laudabilis.
Quod si Exomeris ex rerum natura benevolentiae conjunctionem, nec domus ulla, nec urbs star poterit; ne agri
quidem cultus poman it. Id si minus intolligitur; quanta vis amicitias concordiasque sit, o dissensionibus atque di cordiis porcipi polost. Quae enim domus tam stabilia, quae tam firma civitas est, quae non odiis atque dissidiislanditus possit evertit ex quo, quantum boni sit in amicitia, judieari potest. 24. Agrigentinum quidem, doctum
quendam virum, carminibus Graecis vaticinatum serunt: quas in rerum natura totoque mundo constarent, quaequo moverentur, ea contraherct amicitiam, dissipars discordiam. Atquo hoc quidem omnes mortales et intolligunt, et re probant. Itaque, si quando aliquod officium exstitit amici in poriculis aut ad undis, aut communicandis, quis est, qui id non maximis offerat laudibus Qui clamorestina cavea nuper in hospitis, amici ine M. Pacuvii nova Abulat cum ignorant rogo, uter Borum esset Orestes,