장음표시 사용
41쪽
24 Μ T. CICERONI CAT MAIOR, nusquam enim tantum tribuitur aetati, nusquam est senΘCtus honoratior. Quin etiam memoriae proditum est, cuna Athonis, ludis, quidam in theatrum grandis natu Enisset, in magno cona su locum nusquam ei datum a suis civi-bua cum autem ad Lacedaemonio accessisset, qui, legaticum essent, certo in loco consedBrant, consurrexias omnes, ct senem illum sessum rec pisae. 64. Quibus cum cuncto consessi plausus osset multiplex datus, dixisse εκ iis quondam AthoniBnses scire, quae Trecta essent, Θd sacor nollo. ulta in noatro collegio praeclara: odioC, de quo agimus in primis, quod, ut quisque aetate antει- cedit, ita aentontia principatum innet neque solum honore antecodentibus, sed iis etiam, qui cum impotio aurit, majores natu augurea antemnuntur. Quae sunt igitur voluptates corporis cum auctoritatis praemiis comparanda a
quibus qui splendido usi sunt, si mihi videntur sabulam
aetatis erogisse, nec tamquam inexercitati histrionos in
extremo actu corruisas. 5. At sunt morosi, Et anxii, Et iracundi, et dissiciles senem: si quaerimus, etiam avaril-Sed hae morum vitia sunt, non senectutis A morositastamon, et o Vitia, qua dixi, habΘnt aliquid Oxcusationis, non illius quidom justae, sed quas probari posse videatur et contεmni se putant, despici, illudi; praeterea in fragili corpore odiosa omnis Mnsio at Quas amon mnia dulciora fiunt o moribus bonis, et artibus idquo cum invita, tum in cena intelligi potos ex iis fratribus, qui in Adelphis sunt. Quanta in altero duritus, in altero comitas i Sic so res habet ut enim non omne Vinum, sic non omnia aetas vetustate coacositi Severitatem in senectutΘprobo, sed am sicut alia modicam acerbitatom ullo modo. 66. Avaritia Ero senilia quid sibi velit, non intelligo. Potest enim quidquam ess absurdius, quam, quo minua viae restat, Eo plus viatici quaereres XIX. Quarta restat cauast, quas maxime angor atquis
42쪽
mortis quae corti a senectute non potEst longe abesso. O miserum senem, qui mortem Coninmn ndamissas in tam
longa aetate non viderit quas aut plane negligenda est, si omnino exstinguit animuin aut etiam optanda, si aliquo eum aeducit, ubi sit sutumia aetemus. Atqui tertium certo
nihil invoniri polost. v. Quid igitur timeam, si aut non
miser post moriom, aut beatus Etiam futurus sumi quamquam quis os tam stultus, quamvis sit adol scens, cui sit exploratum, se ad vesperum osso victurum ' Quin etiam aetas illa multo plures, quam hostra mortis casu habet: facilius in morbos incidunt adolescentes gravius segm-tant tristius curantur. Itaquo pauci veniunt ad senectu tem quoa ni ita accidorsi, melius et prudentius viveretur
votis enim, set ratio a consilium, in sonibus est: qui si nulli fulas fit, nulls omnino civitatos essent. Sod rodeo ad mortem impendetitem. Quod illud est crimen senectutis, cui illud vidoatas cum adolescontia osso commune 68. Sensi ogo eum in optimo filio meo, tum in exspectatis ad amplissimari dignitatem fiatribus tuis, Scipio, omni aetati
mortem esse communem.-At sperat adoloscens, diu svicturum quod sporare idem sone non potest Insipi-oriter sp rat. Quia enim stultius, quam incorta pro certis haboro, satia pro oris l-Senex ne quod speret quid mhabot. At ostis molior conditione, quam adolescens; cum id, quod illo sperat, hic jam consecutus est. Ille vult
diu vivoro hic diu vixit. 69. Quamquam, o dii bonitquid os in hominis vita diu ira onim supremum tempus:
exspΘctomus Tartessiorum regis aetatem fuit ut scriptum video Amanthonius quidam Gadibus, qui octoginta regnavit annos, cinium et vigilati vixit. Sed hasti no diuturnum quidem quidquam videtur, in quo si aliquid extremum. Cum nim id adetonit, tunc illud, quod praeteriit, emuxit tantum romanot, quod virtut o recte factis con- seeutus sis Hora quidem cedunt, et dies, o menses, et
43쪽
M M. T. CICERONIS CATO MAIOR, anni nec praeteritum tompus unquam mertitur nec, quid sequatur, sciri potest. Quod cuiquo temporia ad vivendum datur, o debet esse contentus. 70. Nequo enim histrioni, ut placeat, peragenda sabula ost modo, in quocunque fuerit actu, probetur neque sapienti usquo ad Plaudite veniendum est. Breve enim tempus aetatis satiactat longum ad bono honostequmvisendum: in processeris longius, non magis dolendum est, quam agricolae dolent, praeterita verni Emporis suavitatis, aestatem autumnumquo Venissct Ver nim, tamquam adolescΘntiam significat, ostenditque si actua suturo roliqua tempora demetendia fructibus, et percipiendia accommodata sunt. 71. Fructua autem senectutis est, ut saePS dixi, ante lariorum bonorum memori et copia omni Vero, qua secundum naturam fiunt, sunt habonda in bonis. Quid Est autom tam secundum naturam, quam senibus emoria quod idem contingit . adolescentibus, adversant et 'Pugnante natura. Itaque adol scentos mori sic mihi videntur, ut cum aquae multitudine vis flamma opprimitur senes autem, sicut sua sponte, nulla adhibita vi consumtus ignis exstinguitur. Et quasi poma, ex arboribus, cruda si sint, vi avelluntur; si matura et cocta, decidunt sic vitam adolescentibus via aufert, senibus maturitas quae mihi quidem tam jucunda BSt, ut, quo Propius ad mortem accedam, quasi Erram videre videar, aliquandoque in portum ex longa navigationo
XX. 72. omnium aetatum certus est termihus Senectutis autem nullus certus est terminus rectequo in ea vivitur, quoad munus ossici exsequi et tueri possis, et tamen mortem contemnere. Ex quo fit, ut animosior etiam senectus sit, quum adolescentia, et sortior. Hoc
illud ost, quod Pisistrato tyranno a Solone responsum St: cum illi quaerenti, qua tandem spe fretus sibi tam audaciter sistorei, respondisso dicitur, Senectute Sed vivondi est
44쪽
finis optimus, cum integra mente, ceterisquo sensibus, Pu ipsa suum Budem, quae coagmentavit, natura dissolvit. Ut navom, ut aedificium idem destruit acillimo, qui construxit; sic hominom adem optime, quas conglutinarit, natura dissolvit. Jam omnia conglutinatio recens Um, inveterata facile divellitur. Ita fit, ut illud breve vitas reliquum nec avid appEtendum actnibus, nec sine causa deserendum ait 73 vetatqu Pythagoras injussu imper toris, id est dei, de praesidio et station vitae decederct. Solonis quidom a iEntis elegeion est, quo se negat Velle suam moris dolore amicorum et lamentis vacare. Vult, credo, se esa carum suis sed haud scio, an melius Emnius: Nemo me lacrimis decoret, neque onera fletu aest. Non censet lugendam osso mortem, quam immortalitas consequatur. 74. Jam sensus moriondi aliquis esse potest, isquo ad exiguum Empus, praesortim soni post mortem quidem sensus aut optandus, aut nullus Bat. Bd hoc meditatum ab adoloscentiata Θ esse, mortem ut nΘgligamus: ain qua meditationει, tranquillo esse animo nemo potest. Moriendum nim coris est, otia incertum, an eo ipso dict. Μorto igitur omnibus horis impondEntem timens qui potorii animo consistor, D. qua non ita longa disputatione opus esse ridetur, cum recordor, non L. Brutum qui in liberanda istria os into ocius 76 non duo Decios, qui ad volunariam mortem cursum equorum incitaverunt;
non . ilium, qui ad supplicium est prosectus, ut fidem
hosti datam conservaret; non duo Scipiones, qui iter Poenis vel corporibus auia obstruero volvorunt non Vum tuum L. Paulum, qui moris luit collogas in Cannensi ignomini tomeritatem non Μ Μarc llum, cujus interitum niscrudelissimus quidEm hostis honor sepulturae carere PM-sus sat sed ictgiones nostras quod scripsi in Originibus)in eum saepe locum prissecta alacri animo et erecto, undει
45쪽
s nunquam redituras arbitrarentur. Quod igitur ad 1 contos, et ii quidom non solum indocti,aod etiam rustici, eontemnunt, id docti AEnea extim cent 3 6 omnino, ut mihi quidem videtur, studiorum omnium satieta vita facit aati talem. Sunt pueritis certa studia num igitur ad idorant adolescentos lisunt et ineuntis adolEseontiae; num a jam constana requirit aetas, quas media dicituri
sunt etiam hujus aetatis ne a quid.m quaeruntum aEncto tui. sunt Extroma quaedam ludia aenoctutis et Ergo, ut superiorum aetatum studia occidunt, sic occidunt etiam senscitis. Quod cum venit, satietas vitae tempus u turum mortia affert.
XXI. 77. Equidem non video, cur, quid ipso sentiam
de morte, non audeam vobis dicere: quod eo melius mihi eerner Videor, quo propius absum. Ego vestros Patros, P. Scipio, tuquo, C. Laeli, viros clarissimos, mihiquo amicissimos, vivere urbitror, et eam quidem Vitam, quas est sola vita nominanda. Nam, dum sumus in his inclusi compagibus corporis, munere quodam nec asitatis ot gravi oporol. ungimur eat enim animus cini timo altissimo domicilio do e ua, o quasi domorsu in terram, locum divinis naturae aptomitat u. contrarium Sod crodo, do immortalo sparsisa animos in corpora humana, ut essent, qui torras inorentur, quiquo intestium ordinem conto planiss, imitarentur eum Vitae modo atquctionstantia Neomo solum ratio ac disputatio impulit, ut ita crederem sed nobilita etiam summorum philosophorum, et auctoritas.
78. Audiebam Pythagoram, Pythagore quo, ineolas paeno nostros, qui s-nt Italie Philosophi quondam nominati,
nunquam dubitasso, qui ex univctra mΘnto divina doli batos animos ha remus demonstrabantur mihi Praetero quae Socrates supromo vita die dct immortalitate animorum di oruisset, is, qui sint omnium sapiontissimus oraculo
46쪽
sIVI BR ENR U-- AP. XL XIII. 22 sentio; oum tanta celeritas animorum ait, tanta momoria praeteritorum, saturorumquo rudontia, tot arto tantaeseimitiae, tot inuanta non Post Bam naturam, quae m. ea contin. t em morentem eumqu. .mPB agit uae antinua neo Principium motua habeat, quia oo Ua moveat; no finem quidis habiturum esse motus, quia nunquam a. ipse ait relicturus et, cum simplex animi natura Esset,
neque ba re in se quidquam admixtum dispar sui, riuo dissimilis non pomo eum dividi quod si non possit, non γε o intorior magnoque osse argumento, homin- actro pleraquo anto quam nati aint, quod jam pueri, cum ait dissiduos disoant, ita oeloritor ea innumor licta arripiant,utias non tum primum accipem videantur, say minisci et recordari. Haec Platonia iam
XXII. s. Apud Xanophontem autom moriona Cyma major haec diei sit artiterari, o mihi eariarimi lii,
47쪽
sint, cum ae plane comoria incudis Maaeaverint. Quare ainee ita vini, si me colitote ut deum: in una ea inseri r animu cum corpore, vos tamen, deos verentea, qui hane omnem piachritudinem tuentur et regunt, memoriam matri
pie inviolateque servabuis ' XXIII. 82. Cyrus quidem hmo moriens. os, si placet,
nostra videamus. omo unquam mihi, Scipio, porsuadebit, aut patrem tuum Paulum, aut duos avos, Paulum et Asricanum, aut Afiicani patrem aut patruum, aut multos
Praestantes Viros, quos numeram non a nBcessis, tanta eas conatos, quae ad posteritatis memoriam pertinorent,
nisi animo comorent, posteritato ad a pertinero. Anconses ut domo ipso aliquid more senum glorior motantos labores diumo noctum qu domi militiaeque sua-cepturum sui Θ, si iisdem finibus gloriam meam, quibus Vitam, emem terminatumas nonn melius multo suisset, otiosam aetatem, ε quietam, sine ullo labore Et contentione traducorori Sod nescio quomodo animus erigena se P toritato ita somper prospiciobat, quasi cum excosaisaetis vita, tum donique victum esset. Quod quidem ni ita sohaberet, ut animi immortales essent, haud optimi cujusquo animus maximo ad immortalitatem gloriae niteretur. 3. Quid i quod sapientissimus quisque aequissimo animo moritur, stultissimus iniquissimo, nonn vobis videtur animus is, qui plus cornat et longius, Vidεr a ad moliora proficisci illo autom, cujus obtusior ait acies, non vidisB Equidem ineror studio patrea Batros, quos colui et dilexi, videndi neque vero oo solum convenire RVeo, quos ipsis cognovi, sod illos etiam, d quibus audivi, et legi ocipactoonscripsi. Quo quidom me proficiscento haud sano quia iacit retraxerit, noquo tamquam Peliam recoxorit. Quod si quis deus mihi largiatur, ut ex hac aetate repuBrascam, et in cunia vagiam, valde recusem. oc oro
48쪽
SIVE DE BENECTUTE. AP. XXIII. IVelim, quasi dΘcura spatio, ad carceres a calce BVocari.
84. Quid onim habet vita commodi quid non potius laboris 3 Sol hahoat sano hab t corte tamen aut satiet tem aut modum. o libet enim mihi deplorare vitam, quod multi, Et ii docti, saepe secerunt: nequo me Vixim poenitet, quoniam ita vixi, ut non frustra mo natum existimem Et ex vita ita discedo, tamquam x hospitio, non tamquam ex domo. Commorandi enim natura diversorium nobis, non habitandi dedit o praeclarum diem, cum ad illud divinum animorum concilium coetumque proficis- ear, cumque ex hac turba et colluvione discedam profi-eiscar enim non ad ob solum viros, de quibus ante dixi; erum etiam ad Catonem meum, quo nemo Vir melior natus at, nemo plotate praestantior cujus a m corpus ematum est quod contra docuit ab illo meum): animus Vero non m deserens, sed respectana, in ea prosecto loca discemit, quo mihi ipsi comebat eas veniendum. Quom ego meum casum sortiter ferre Visus sum: non quo sequo animo sorrem; sed, ipse consolabar, existimans, non longinquum inter nos digressumit disc sum soro. 85. His
mihi robus, Scipio id enim to cum Laelio admirari solor
dixisti , levis eat senectus, nec solum non molesta, sed etiam jucunda. Quod si in hoc Erro, quod animos homunum immortales esse credam, libenter erro nec mihi hunc errorem, quo delector, dum Vivo extorqueri volo: si mortuus, ut quidam minuti philosophi consoni, nihil
sentiam, non Vereor, ne hunc errorem meum mortui philosophi irrideant. Quod si non sumus immortales suturi, tamon exstingui homini suo tempore optabile Est. Namhnbet natura, ut aliarum omnium rerum, sic vivΘndi modum Senectus autem aetatis est peractio, tamquam fabulae cujus defatigationem sugore debemus, praesertim adjuncta satietate. Haec habui, do senectute quae dicerem; ad quam utinam perveniatis ut ea, quae ex me audiatis, re Oxperti Probare possitis.