장음표시 사용
21쪽
metallica possideret, manibus tractabantur; ea vero refici debuerunt ob vitium materiae non satis compactae, semperque inconstantis. AptaVerat olim fluo ustui obeliscos, ad excelseam
molem erectos, ut per eorum umbrin momentum meridiei,
solis altitudiness meridianas eliceret; iisque posmodum felici compendio substituit Gnomnes, quibus unicas scit horizon. talis linea in pavimento, potissimum templi divise , si ciem solis , per immineus flublime foramen radiantis exciapiens. Horum maximus extat Bononiae in D. Petronii templo, ab Egnatio Dante constructus , deinde a celeberrimo Cassino ad altitudinem , sive radium unicarum IOOO promotus. Ad longiora dirigenda telescopia machinae requirebantur ingentes gussus quum plurium manus fatigarentur , opem eximiam ot-
tulerunt viri, omni laude dignis i , Hugenius , qui Astro- scopiam a tuborum molimine liberavit, s Meutonus, qui Catoptricam Dioptricae miro successu applicuit , tubosque contraxit. Haec aliaque hisce smilia dum sepe meditarer, insignia quandoque admirabar obserUatoria , conditorum Regum nomen ostentantia : quandoque cogitatione parvas subiabam flpeculas , quae unico observatori, S unico quadrantis iacerent. Ibi recordabar ex publico veluti theatro: illic ex domestico tecto nova fidem . vel rariora phaenomexajus detem: illi condolebam, quod angustam cameram, juxta Heridimnum directam, per annos as quaesitam, non invenerit; b huic, quod unicum quadrantem sibi usque ad obitum fruitra exoptaverit. sc) Quibus ictis oblactatus denique fatui domui
meae Speculam addere, quae vires exteri hominis non Ghumriret , commodis tamen requissis haud indigeret. Quonam
succe tu id mihi praestitisse contigerit, judicabunt alii, qui arduo quidem hoc, sed etiam nobili fimo studiorum genere
delectantur. Iis, ut recte judicent, quonam modo
id praeliterim, describendum vel communia candum fluscipio.
22쪽
AStronomiae studium plurimis,& accuratis observationibus optime
tractari, atque ita demum ad eam, quam sinunt res humanae , perfectionem deduci posse, non mea tantum, sed una complurium est me peritim rum sententia. Laudo acuta illa ingenia , quae profunda meditatione varia adspectabilis mundi systemata comminiscuntur: aut conversionum coelestium statas leges, causasque physicas ad calculos revocare contendunt. Et vero quantum haec talia ad Astronomicas supputationes ordine instituendas, vel proficua, vel necessaria sunt, vehementer etiam probo; praxin tamen Astronomicam longe praeferendam puto, quae quidem certe eXquisitis observationibus insudet ita, ut calculatoriae artis comes Geometria facem ubique praeluceat, solidosque e molestissimis laboribus fructus utraque decerpat. Haec omnia qui felici ingenio , & obstinata sedulitate praestiterit, eum ego denique verum, magnumque Astronomum dici oportere eXistimo. Recte sane Raemerus, percelebris Astronomus, ad Leibnigium scribens : 'Astronomiam in Republica Literaria Proυinciam appellavit omnium mθ χανι κοτάτην , non minus seu bui , S manibus , quam mente admini randam. Utraque hac laude magna illa inter Astronomos floruere nomina: Hipparchi, Ptolemaei, Pychones, Neppleri, Riccioli, Hevelli , & nostra memoria Uredii, Hirti, Flamstedii, Horrebovii , , rassaueri, Gramatici, Lircbii, aliique non pauci, qui vitali adhuc aura fruuntur, quorum ingenio, & solertia Astrono mia plurimum sese eXcultam profitetur. His ego merito suo accensendum Credo Perillustrem MARI NON Iu Μ, Caesareum ante hac, nunc Regium Mathematicum, quem ambas illas Magni Astronomi partes egregie explevisse, etsi dudum perspectum haberem; attamen perlecto ejusdem limatissimo opere , cujus epigraphe: De Astronomica Specula DOmesis s organico Apparatu Apronomico , eo majori cum voluptate idem persensi; quod liceret observatorium MARI NON IANUM , & Astros copica instrumenta non modo coram contemplari, & tractare manibus, sed observationibus ipsis nonnunquam interesse, atque dare me eXpertum praestantissimorum operum testem. Neque possum, quin hic una cum Collegis meis gratus, lubensque profitear: Clarissimi MARI NONI 1 praevio eXemplo, & sapientibus consiliis multum debere Speculam Astronomicam, quae haud ita multis abhinc annis in Viennensi Societatis nostrae Academico Collegio erecta est, itaque a Collega quodam instrui, usuique esse coepit, ut peritis non displiceret. Quod nos privato Cl. MARI NONI 1 beneficio, tantundem fere publicis Viri optimi de re Astronomica meritis se debere agnoscent literati omnes, ubi praestantissimam hanc ejusdem lucubrationem pervolverint, qua Doctissimus ac Solertissimus Auctor fabricam primum ipsam Speculae suae Astronomicae, tum imstrumenta, sane quam eXquisita, eaque ad omne coelestium observationum genus accomodatissima dilucide describit, simul adjectis perelegantibus figuris illustrat, modumque, quo haec eadem domi suae omnia, suoque ductu conficienda curarit: quo rigore ad eXamen singula Vocaverit, atque in usum deduxerit: quo pacto ad labores istos profundis meditationibus, novisque ab se excogitatis Geometricis demonstrationibus fretus aggressus sit, eosdem feliciter perfecerit, perspicue,&opportune docet. Hunc itaque librum, non modo typis publicis dignissimum censeo, sed praeclaram inde quoque nobilissimo Astronomiae studio utilitatem eXistere laetus video; tum etiam Ρerillustri Domino Auctori egregiam inde apud sequos omnes rerum arbitros excellentis Astronomi opinionem amplificandam esse praesentio , atque syncero eX animo palam gratulor. Viennae 3. Martii 17qq.
23쪽
paratu fronomico Perillustris Donaini JACOBI MARI NON O , olim Caesarei, nunc Regii Mathematici & Consiliarii, & inveni opus tanto Au
thore dignissisnum, ac insigne monumentum solidae eruditionis. Nec levis memtem subiit admiratio & veneratio Italiae, cui frontem ad Poeseos delicias remitte re, & ad severam siderum contemplationem contrahere, pari felicitate datum est: quae non domesticae solum utilitati & gloriae celeberrimos Astronomos hactenus protulit, quorum nomina Astronomicis organis, tabulis & lucubrationibus praefixa, ipssisque Ρlanetis inscripta,& Velut in caelo consecrata , cum quadam reverentia legimus; sed potentissimis etiam Regibus, & forentissimis Accademiis Astronomiae Magistros concessit, qui patriam siderum eruditionem velut coloniam ad externas Provincias deducerent. Servavit sibi Asculanos, Doudor , Pontaisor, Dominitas I rias, Pitatos, Lampauos, Danielios, Magivos, Galileos , Hryο-los , Rancanor , Ca Valerios , Risciolos , Grimauos , Blanchino, , Ma redios; at orbis utriusque emolumento erudivit Copernicos, genuitque Paulas , Columbos , Derbale-sos, ta Finos, Maratior, Grammaticor, S MAR1NON1UΜ in quo illud ad summam laudem,& doctrinae famam accessit ; quod primus stabilem sedem Astronomiae in Austria fixerit, cui temporariis solum & minoribus Machinis maximi viri Ge. munden , mrbachius , Regimontanus , Angelus, Replerus, Rhesea praeluserant. Volupe mihi fuit in hac celebri Marinoniana Specula privati modestiam, &animi publico nati magnitudinem , conjunctas contemplari. Moles aedificii infra magnificentissima quaedam Astronomiae palatia consistit, quae e marmore vel secto lapide Munificentiam Principum eveXisse novimus; at si Organorum Astronomicorum copiam, apparatum, & magnitudinem spectem, nullam iis per Europam & Asiam, Regiam liberalitatem aequari posse egistimo. Νec minor tanta magnitudine instrumentorum Inventoris Industria e singulis organis elucet, quae aut noVa omnino, aut nova methodo, novisque observandi commodis fabricata, amplum Authoris ingenium loquuntur. Nihil hic e ppregrinis terris advectum, aut solis nominibus eXterorum artificum nobile, praeter
horologas machinas; omnia sub iisdem tectis a Clarissimo Viro inventa , & a do mestico hujate artifice, quem felix directio tanti Magistri ad Mechanices apicem evexerat, elaborata sunt. Nihil, quod non subtilissimis demonstrationibus , &multiplici examini subjectum, ad omnes artis leges eXactum fuerit. Insigne hoc eruditissimi Viri opus & publicum beneficium, quod non ab uno,
neque paucorum annorum intervallo, sed a pluribus, & multae aetatis sudore perfici, darique potuisse merito censeretur, Austriam nostram jam a pluribus ananis magnopere illustrat, & ad Viri eXistimationem exteros advertit, minimaeque nostrae Societati occasionem praebuit, ut post tanta vestigia de Astronomica Spe.
Quod igitur communi Viennensium commodo & gloria ab illustri Viro institutum est, idem pari ingenio, methodo, & facilitate in hac lucubratione conscriptum, typisque dignissimum censeo, in qua practicorum Astronomorum scho. lam Urbi nostrae &Orbi literato denique apertam, Viro ab eruditione, industria& virtute, seque magno, sincere gratulor. Viennae 8. Martii 17 4.
p. t. Speculae Astron. & Mus Math. Praes
Εxcel. Infer . Austr. Reg. Consil. p. t.
24쪽
De Astronomica SPEcur A domestica. CAPUT I.
De iis, quae ante constructionem speculae consideranda
CAPUT II. De Specula Domestica
III. Tabulatum superius. IOq. I. Positio Camerae. 89. II. Fenestrae Meridiani. 9
q. I. Observatorium inferius. 11l g. II. Camera obscura. Ia
CAPUT I. De Meridiana silari, cujus umbra speciem solis in meridie
bifariam secet. q. I. Pro lari Meri Ia ct paratus. Is
q. II. Quaedam praemittuntur ad usium Meridianae
q. lII. Usus Meridianae aris. 18
25쪽
CAPUT ILDe congruo examine, & rectificatione Meridianae filaris.
q. I. Dies anni aptissimae ob e vationibus altitudinum Solis, ante ac pos meridiem coram Pondentium.
De correctione horae Meridianae, ex Solis altitudinibus
correspondentibus observatis elicitae. q. II. Horae diei,magis opportunae ad hujusmodi obvervat. 229. III. Praxis ob erqvandi Altitudines corresondentes. 23 I. Correctionis hujus necessetas, o fundamentum. 26 . II. Anguias ad Solem. 279. IlI. Motus Solis in declin tionem, respoudens intervatio horario intiminum correspondentium. 289. IV. Motus Solis in declyn tionem, respondentes duplaedi miii Solis a Meridiano,
reducti ad partes sui paralleli. 3oq. V. Correctio horae, ex ob sequationibus altitudinum Solis correspondentium elicitae. 3I
De Instrumento a Culminationiblis, sive de Tubis diopthi
cinteles picis, in plano Meridiani mobilibus.
CAPUT LDe partibus instrumenti, tam fixis quam mobilibus.
q. I. Disso tis Axis. 4Ιq. II Structura Machinamenti mobilis. 4aβ. III. Dioptrae Simplices. 44 q. lV. Dioptrae Telescopicae. ibid.
Criteria quaedam ad multiplex Gamen instrumenti, ejusque rectificationem spectantia.
De mariis plani dioptrici a verticali, O dioptrarum axis ab horidomab uno deviationibus. Ρag. 4s. & seqq.
26쪽
De vario examine , atque multiplici rectificatione
q. I. Examen, N recti catio i telescopicarum cum Amplia utriusque lineae dioptrarum i cibus. 61 per applicationem perpendiculi. 99. II. Examen , N re se catio plani dioptrici resectu aris, juxta directionem in long tudinem. 6oq. III. Idem examen per ἀλpreas simplices. ibid. q. lV. Concordia dioptram l cibus. q. V. Examen, N recti ratio plani dis risi respectu Meridiani. 6aq. VI. Idem examen per a Mius ue reditus tiarum oppu- suorum , semperque p
sopicas, supra 9 infra prulum. 63
De posteriore alio a culminationibus instrumento.
q. III. Semicirculus infrumen. to aptatus. ibid.
De Quadrante fixo. CAPUI Ι. Destructura, &positione Quadrantis.
q. I. Compages N Fulcimenta. 67l q. III. Positio uuadrantis in q. Il. Arcus Quadrantis. 68 s plano Meridiani. ibid.
I. Axis muralis. 64q. II. Machinamentum mobile. 6sq. I. Pinnacidium exterius, Lle objectivum. γοῆ. II. Pinnacidium internum , ii ve oculare. ibid.
q. III. Pol tio integri Di seu
lineae duciae, nec non Δρο- trae ocularis. TI
T III. De Telescopio Quadrantis fixi.
27쪽
De Australi altero Quadrante fixo, sive murali: deque
De structura & apparatu Quadrantis.
u. I. Areus N fulcra muriata. 79 g. II. Pinnacidium centrale, Axis Quadrantis,ue fulcrum iubi telescopiri. g. I. Examen plani dioptrici in ilia seu rantis satio
q. IV. Cursor,siuadrantis bra bum 'currens, N Ahiam dum commens. 8a
CAPUT II. De rectificatione plani dioptrici.
q. II. Correctio plani dioptricii e Mi horidomabs in tuis 83l bo telescopico. 86
9. I. Basse, compages ferrea, Apparatus Quadrantis. 9Oq. II. PMitio siuadrantis in plinno Meridiani. 9Iq. III. Examen, π recti catio tuti telescopiri. ibid.
De Quadrante ampliato mobili, aliisque similibus. CAPUT LDe structura QuadrantiS.
q. I. Circulis horidontalis, Nsuperfructu columna veristicalis. 93 S. II. Fulcrum circuli hor, nomalis. 9 q. llI. uuadrans orichalcisus verticalis super horidontali circulo Volubilis. 9sS. IV. Albidan Narcus, A Liadae superadditus. 969. V. centrum arcus, Abiam superadditi, ejusdemque diviso. 97 q. VI. Applicatio Albida . 98h. VII. Uyus Albida . 99β. VIII. AEquatio perpendicu
28쪽
CAPUT ILDe vario examine ac rectificatione Quadrantis, & secto
ris ipsi applicati, atque tubi sectori appositi.
g. I. diamen dimisonis in limiabo Quadrantis. Io3q. II. Apparatus ad examen chordae IO.graduum in arcu sectoris. IO49. III. Examen. IOSq. IV. Examen , π recti ratio applicationis sectoris ad mgulas siuadrantis decades. ΙO6q. V. Examen ue recti ratio Albidadae teles picae. Io8
De reliquis Quadrantibus, aliisque mobilibus organis.
q. I. uuadrans alter mobilis, priore minor , ue fructurae parum diversae. 1 Ιοὐ. II. uuadrans verticalis major , mobilis N am im
q. Ill. Minora quaedam, N mo. bilia hujusmodi organa. IIa
De Lineis, & capsula Micrometri.
q. I. Campus Micrometri, ejusque dimiso. I 18 q. II. Notae in lineas , crines , NAA Micrometri. I 19 g. llI. Castri a Micrometri. IaO
123 g. III. Distributio reticuli tamelinearum Micrometri. 12s
29쪽
De Reductione utriusque Scalae Micrometri ad minuta,
prima & secunda circuli maximi, & de indicis aequatione.
q. I. Reductio partium Scalae q. IL Reductio utriusque Setiae per Solem , in diebus aequino- MDrometri per calculumnialibus : N per oba in Trigonometricum. 129 AEquatore, ques non procul ab l,IIL AEquatio Indicis. 131
De reliquis Micrometris fixis, aliisque mobilibus.
q. I. Micrometrum sxi a..drantis prioris Auseratis aliud Oadrantis borealis. Ι34β. II. AliquotMicromietra, Omnino a. 1369. III. Trium Quadrantum m lilium, ex circuli ampliati
Caeselis , circa tuborum axes mobilia. 139q. III. 2uidam alia Microm tra, quia tubis suis ut sopiris , isque vagis a m
q. I. Usus Micrometre rectedia i q. II. usMicrometri, oblique
De fixis Dioptris teleseopicis, ad inerrantia sidera, eaque
CAPUT I. De tubo telescopico, verticaliter fixo.
f. II. Planum Iare, in verticali sectore meridiano disso tum. Isaq. III. Dioptra telesco ea, in Certicali sectore meridiano
De altero fixo Telescopio , ad sidera prope Verticem
q. I. Tubus Muralis , cujus t II. Fila dioptrica , Ixa Naxis parumper a vertice, boream versus declinat. Issi mobilia. ibid.CA
30쪽
De aliis Telestopiis, oblique fixis
Capellam, in Constigatione Aurigae. III q. II. Ad Sirium ,sive ad lucidam a in ore canis majuris. IS9
De ligneis Fulcris praegrandium Tuborum mobilium.
q. I. Fulcra externa. Ι63l q. II. Fulcra tuterna. IM
De Horologiis oscillatoriis, Londini constructis.
De Partibus externis Horologii.
q. I. Luminae , quibas interna horologii compages innititur. IIO S. II. Axes, tympana, rotae, aliaque inter laminas internas. ibid. g. III. Axes, tympana, rotae, aliaque inter laminam inte nam, ue externam. P a
De rotis,& tympanis Horologii, a fronte inspectis.
q. I. Prospectus internarum rotarum, tympanorumque adhaerentium, N ancorae scib
iantis. 17 iq. II. Prospectus rotarum, ad alteram horologii concam rationem spectantium. III