장음표시 사용
21쪽
Ex Eusibi praeparatione Euangelica lib. I cap. 7. quod ille annotauit ex 'Sachoniatone Phorice latioriso,a Ph Hone Biblio ad verbum verss.Et paritim ex Diodoro Siculo. Illiis,qui es Saturnus uxor soror Rhea.
Iapetus cui ex Clime- V, Vc Oceani lia. ἡ yx etheus. Deucalionuesasilia.
rex Pha i rore. , Basilia. EpimetheuS,
Titea filia Dagon δεπι Philinthinorum, Iuppiter A
alias Teci a. ratrius dict in oti colebatur.
Atlas cui ex Pleionc c Elactra. Oceani sua Celeno.
22쪽
Fricam in mea Partitione sequitur Hyla. Ea nomen sortita ab Asia Nympha teste Varrone) Moimeri 1
ex qua & Iapeto trahitur Prometheus: quod & Lycophroni arrisit, & Herodoto, qui tλ' - 'Orbis partes a tribus mulieribus denominatas putauit. Ali is hoc commentum de tribus 'uIDUS mulieribus displicet: dicunt igitur appellatam vel ab Asio Atyis filio, vel ab Asio Plial Oso- , inditu. pho qui Troi Palladium ad urbis custodiam dedit: hunc ut gratiam reseiret, litionem suam omnem quae antea Epirus dicebatur, Asiam vocasse Ab hac autem postea tanquam nobi- Eo liori parte reliquus omnis tractus, Asia dici coepit. Porro ut Libya & tertiam Orbi S porti- significat, &eius portionis partem; itemque Vt Armeniae Cappadociaeque appellatione & totum tractu,& partem cius singularem notare veteres Voluere: ita di Asiam Obseruatum est sis nificare & totam continente :
tra atque sinistra,teste Mario , calore ac frigor Oraeims C Uen M
elici' liuius regionis tama .sutar, Itas.
23쪽
24쪽
Mir ora est ovem Antonius Pigi asella totius Orbis dicit esse potentissmum lxx regulis litiphine. I on1 nes in Oceano Indico & Orientali, Varie dispersias com plectitur. Inter quas Taprobara & ad ian duae hocin memoria a Lusitanis detinae, Porneo, Celebra, NAHRM amo, Giolo, cum Moluctis aromati fetis. Ttim οἱ is & nuperrime inuenta mi Guinea, de qua an insula sit, an terrae Antarcti cie cCnnexa, nondume instat Veteres vero ut Strabo 11. & Arrianus 5. multifariam ea diuisere. PtolemquS m 47 regiones ac pro coitiog; distribuit cuius descriptionem tradit, quinto, sexto, ac septimo Geographia: libris, duodecim videlicetia' lis absolutam. RegioneS autem quas Ptolem zeus ponit sunt ha : Pontus ac Bithynia: Phrygia magna, Lyci
Arabia deserta, Babylonia, Assyria, Susiana, Media, Periis, Parthia, Carmania deserta, Carmania altera, Arabia selies. Hyrcania' Margiana, Bactriana, Sogdi-na,sacarum regio, Scythia intra Imaum,Scyt hia extra Imaum, Se fici Aria Paropanisus, Drangiana, Arachosi , Gedrosia, India intra, eZtra Gangem, Sinarum regio, Taprobana insula cum alijs circumiacentibus. Habuit b c treb Vrbes toto terram Orbe celeberrimas, Babylonem, Niniuen, de Hierosolyma. Habet lacus piscosos & immensob, atque Unum mare Caspium in modum vastissimi lacus, quod ad Oceanum usque non pertingit .Fluuios item plurj mos inter quos clariores sunt Tigris, Euphrates quorum Moses in Genesi meminit, Iordanis, Dia Ganges. Montes hic etiam insignes atque admirandi,inter quos Mons Tis, is qui totam Asiam dirimit, ab Eois Veniens littoribus. ImmensiuSipse 5 innumerarum pene gentium arabiter dextero latere Septentrionalis Vbi primum ab Indic mari exsurgit; letio meridianus, &ad occasum ten dens, donec prementi terraS Occurrant maria, Velut de industria rerum natura subinde a quora opponente, hine Phoenicium, hinc Ponticum; illinc Gaspium S Hyrcanum,contraque Maeoticum lacum. Torquetur igitur collisius inter haec claustra; & tamen victor,flexuosuS CVadit Vsque ad cognata Rhiphaeorum montium iuga, pumerosiis nominibus &nouis quacumque incedit insignis, am prima pari e dictus, mox Emodus,Paropam 3, Circim, Chambades, Pharphariades,Chraates, Oreges,Oroande , Niphates, Taurw: Atque ubi se quoque exsuperat, Caucasin: bibrachia emittit, subinde tentanti maria similis Sarpe on, Coraces , Cragm, iterumque Tmrm. Vbi vero sese apetit. IDiarum portarumque nomine unitatem sibi Vendicat, quae alibi meniae, alibi Casipia, alibi Ciliciae vocantur. Eius latitudo plerisque in locis est stadiorum trium millium: longitudo tanta, quanta ipsitus Asiae, utpote stadioru ni
ue millium: hoc est milliarium Italicorum 3 623 ab Ora scilicet Rhodienti ad extremos usque Chinae & Tartaris sines. Sed de his satis. Ad Opera publica transeo quae sane inprimis superba S magnifica habuit,atque inter septe
Orbis miracula numerata vel merito numeranda. Inter quae primum Cccurunt Babylonis muri, quos Semi iamis condidit, aut saltem rumosos instaurauit, coctili latere & bitumine ferruminato, ducenos quidem pedes altos, quinquagenos latos, adeo Vt quadrigas inter se occurrentes reciperent, turresque haberent treceni as, plures multo habituri, nisi aliqua ex parte Paludes pro moenibus fuisscnt. Cui tanto tamque portentoso operi adhibita seruntur trecenta hominum mill ja. Herodotus author est muros Baby lonis habuisse crassitudinem quinquagint a cubitorum regiorum, celsitudinem ducentorum. Per ambitum centum portae stabant bereae. Templum Dianae F sis factum a tota Asia ducentis & viginti annis, ut testantur Hi storiae. Hoc autem in solo palustri fecere; ne terrς motum sentiret, aut hiatus timeret. Et ne in lubrico S insabili tantae molis fundamenta locarentur, ante calcatis ea substrauere carbonibus, deinde velleribus lanae. Templi longitudo erat aue pedum, latitudo a zo. Columns in eo centum viginti septem a singulis regibus factae, ex quibus 3 6 erant caelatae. Operi pra uit Ctesiphon . Fuit & Sepulchrum quod Art regina Cariae Mausolo marito defuncto erexit, inter Orbis miracula annumeratum, cui his.ltitudo attollebatur aue cubitis: cingebatur columnis tringinta sex. Palebat ab Austro& Septentrione pedes 63 . Ipsum ab Oriente caelauit Scopas , a Septentrione Briax, a Meridie Timothetis ab occasu Leocares . Regina operenondum absoluto Obijt ; Artifices tamen non recesi runt, nisi eo cora summato . Atque haec inter orbis miracula recensentur . Fuit denique magnificum illud Templum , quod anno regni sivi quarto aedificare coepit Salomon non immerito septem Orbis natu Taculis adnumerandum. Triginta imprimis hominum millia caedendis arboribus, ut Cedris & Cupressis fuere in Libanum destinata. Lapicidarum vero extiterunt octoginta millia. Latitudo templi fuit vicenum cubitorum. SeXagenum longitudo, altitudo fornice distincta centenum & vicenum. Inferioris sint cturae materia erat ex Candenii lapide. Amplitudo vestibuli denum cubitorum . Cellar erant vicenae pervio inter se Vsit, aliaeque his su pposite. Trabes erant Cedrinae, cedrina concameratio, auro illita, Vt parietes omnes. Sanctior locus 1 reliquo templi corpore distinguebatur muro, in quo erant ianuae sculpae, vela ductilia, varijs maeandris & foribus in exta Duo Cherubini ex puro auro. Pauimentum pedalis aureis instructum. Ianuae Vicenum cubitorum altitudiis DC auro coruscantes. Ante vestibulum erant duae columnae aeneae XVI II. cubitorum altitudine, ambituqce du- Udecim . Erat & Vas gneus 9 tantae magnitudinis, ut ab re nominatum sit mare, quod vituli duodecim diuersias mundi plagas, terni singulas prospectantes circumstabant. Fuit vas illud trium millium batorum capax. Erant Saliae figurae quas longum esset recensere. Altare fuit aereum denum pedum altitudine, longituditae duplo ma-i Cre. Item mens a Vna aurea. Phialaru &aurearum paterarum decem millia. Argenteae quadruplo majore nume-TO. Candelabrorum decem millia ex auro & argento fabricatorum. Circa templum aula capacissima, in qua popul US consisteret. Hoc aute opus septem annorum spacio ad finem perductum est. Sed haec desupeiadab magnificisque Asiae structuris, deque hac orbis Portione dicta susticiantiad Americam quartam Olbis Partem Hanseo, quae in ordine nostro sequitur. I
25쪽
VARΥAM hane orbis Terrarum partem veteribus incognitam Christophorus Columbus eum re--lii perisset ali j obvastitatem muum Orbmn dixere; est enim ingens&nostro Orbi, hoc est EuropM ri Africie, Asiae, simul coniunctis sere par; uti vel ex ipso Tabulae nostrae uniuersalis conspectu liquet. qui OUS, Dic tali & C erisa ab Americo Vesputio Florentino qui primus post Columbum continentis partem Vltra cur inditἴδε equatorem ab ortu detexit, in qua sunt Patria & Brasilia regiones. Quando autem America primum coli coepta sit, incertum est; certe multis 1 aeculis ignota latuit: nam quod de Romanis quidam suspicantur facilius dicitur quam demonstratur, & commentum illud accurate refutatum est a Gasparo Varretio. Senecam enthyssiasmo poetico raptum aliquid de hac 1n Medaea cecinisse nonulli opinantur: sed furor est opinari vel illi vel ulli eo seculo has partes fuisse cognitas. Primus post multa, &adhuc ignota nobis annorum saecula Christophorus col. Genu auspici js Regis Castellae rem tantam feliciter inuenit, edoctus ut credi tura nonnullis tam clari facinoris gloriam arrodentibus) ab Hispano quodam nauta, diu mari Atlantico iactato : Factum id anno CII CCCC. XCI I. Post eum tentauit idem Americus Vesputius auspici js Regis Portugalliae, factique praemium retulit, quod totus ille tractus ab ipsius nomine A mericae, ut diximus, appellationem habeat. Porro uniuersius hic Orbis a Septentrione ad Meridiem exporrectus est duarum magnarum peninsularum forma, quae tenui isthmo Connectuntur: earum altera dicitur America Septemtrionalis, altera Meridionalis. Longitudo eius ex lania est inter Meridianum gra. I po. & Merid. grad. 6 . Latitudinis terminus Austrum, ersus est fretum Magellanicum, id est gradus LII. Septentrionem autem versus, a gradu lxvii. sursu in plexaquh adhuc sunt ignota. Habet igitur ab Orta Solis mare Atlanticum quod vulgo vocant deIION. a Meridie, terram Australem Magellanicam, freto interfluente disiunctam . Ab occasu , mare pacificum, Des r: a Septemtrione, incertum ierras an maria. Tota circumnauigatio est circiter xxxii. millium milliarium, Vt . tradunt probatiores . Est enim tota circumnauigata, praeter cum tractum qui Septemtrionem respicit, cuius Soli fert1 Iittora nondum perlustrata sint. Regio in uniuersum multiplex est ac Varia r Frumento initio & vino caruit: 1-ci, eius loco tulit Gam , leguminis genus, silc enim vocant, Vt Vinum Chichia: lintres Canoas : regulos Catacos nominant. Ad inmenses faciendas terram non arant: sed modicae altitudinis scrobibus effossis, tria quatuorue nrana in unam demittunt terraque operiunt. Singuli culmi tribus quatuorue paniculis onusti adolescui, qua-1um singulae grana centum & amplius fundunt. MaiZij scapus hominis altitudinem exsuperat, ac quibusdam in Prouincijs bis in anno colligitur . Aliud etiam genus panis habent vulgo CaZabi dictum. Id ex Iucca co-sicitur: radix est napi crassitudine, quae nullum ex se semen fundit, sed cannas tantum quasdam nodosias &solidas, viridibus folijs, ut cannabis. Eas cannas, ubi maturitas est, in taleas duos palmos longas exsecant, quas in tumulos quosdam os appellant digestas, terra obruunt: quoties vero id genus paniS conficere volunt, earum radicum quantum Visium est eruunt, paveas tamen Vnaquaque vulsione, quia breui corrumpu-mur. Duo praeterea radiciam genera illis sunt , quarum alaeras Amatas, alteras Had ου vocant, indiscreta prope pecie similes, nisi quod Haiae minores & sapidiores sunt. Plantantur autem, & sextum intra mensem fructum comedunt : caeterum sapore aliquantulum dulci, sed satietatem mox &fastidium inducente, exigui etiandmodum succi sunt, Ventosque, ac superuacuos flatus gignunt. Magnam etiam arborum vim habent eae terrae quae vitas quasdam agrestes ferant. Earum acini, prunorum siluestrium specie quae e spinis & arbustis nascuntur, nigro folliculo vestiuntur: sed quia multum illis ligni, parum pulpae, inest, ex ijs indigena: vinum non conficiunt. Sunt & arbores olivarum kraces, sed quae insuavi odore, tum sapore etiam peiore sunt.Varias fructuum species, easque abunde habent: quales sunt Hosta, Platani, Pinea, Guaia , Mamet, Guanauanae. Noui prunorum Damascenorum crassitudine, pauca carne, grandiore ligno: Vbi maturuere fauescunt, subaridi saporis. Arbor eum fructum serens magna est, solia vero modica. Hatam longiores quam crassiores sunt: minores multum maioribus praestant. Arbor ipsa folia sesqui palmi latitudine, quatuor palmorum l6gitudine porrigit: inter quae ramus enascitur, centum ac plures platanos minoreS fundens: sin vero maiores, viginti quinque aut paulo amplius. Tenera est lige arbor, nec nisi semel fructum seri qui annuo spacio perficitur :& ex ipsis radicibus alij stolones fruticant. Vbi maturuit fructuS, Colligunt: immaturum adhuc &acerbum non decerpunt, sed exscissam arborem loco calido reponunt: ibi platani celeriter maturescunt ae flavescunt. Corio vestiuntur obtusae cultelli partis crassitudine: quod superest pulpa est, sapore in dulcedine vergens . Pineae arbustalis quibusdam proueniunt, flaui coloris ubi maturuerunt, iucundi odoris, &saporis longe optimi. Itaque in delicijs sunt, atque, ut Benzo sentit, haud quisquam fructus alius per Omnes terras hoc amabilior suaviorque est. Dempto cortice, quidquid subest pulpa est: dulcis in uniuersum sapor, subaustero aliquantulo temperatus . Guarium arbor Persici aut Armeni j specie. λlijs instar Lauri, sed crassis& longioribus, celerrime senescit: fructus eius, mesipilum reseri, sed multo crassior, pendens in arbore maturescit: nisi maturus decerpatur, vermes gignit. Hi fructus multa semina & grana clausa habent: purpurei candidis praestant di Optimi saporis sunt. Est & amet arbor mediocris nucis magnitudine, longiore qua latiore solio. Fructus eius in insita Hispaniola rotundi: in continenti vero longi & crassiores, & gustu suauiore, sui. Tres quatuorue acinos, sta interiora ligna habent, pulpa in spadiceu colorem vergente, tenui tunica, sapore aliquatulti dulci . Est etia Gna vannus arbor modica & gracilis fructu ferens cordis effigie, Corio viridi de subtili squamarum in morem vestitum,intorsus candidum. Exstant etiam, paululum diuersae ab his fornrae, or-hiculares eius arboris fructus, crocei coloris & prioribuS illis loge meliores,omnes Vero intus acinos exiles spadicet coloris gerunt. Fert praeterea ipsa regio saccharum, gossypium, liniam, aliaque Vi apud nos, multasiqueali as arbores,atque herbas. Habet quoque aromata, margaritas ac gemmas, di auri & argenti incredibili copia afflu- M.
26쪽
27쪽
- , A i m it, alijsque metallis ae mineralibus. sed neque boues ante habuit, D eque equos neque muIos, neque asinos he-onym xx x oues, pras, canes. Proinde mirandam non est si indigenae ad primum equi conspectum perculsi fuerint. VarietaS. Mures gliresque ex Antuerpiana naue Quae per fretum Magellanicum Vi terius nauigabat, primam illic originem habuere: ex eo in ta ratum siue soli, siue animantium ipsorum foecunditate creverunt, ut saepe spem messis au tu innique in herbis & arboribus arroserint. Animalia varia alit partim nota nobis partim ignota . Inter alia prodigiosium reperitur animal, cuius ventri natura alterum Ventrem marsupij instar assinxit. Quoties demigrat, catulos in eam loculum recondit S gestat. Id animal corpus S rostrum Vulpis : manus ac pedes cercopitheci:
aures vespertilionis habet. Aliud quoque est animal quod Cai cum indigenis dicitur nigri porci specie, pilosum,
durissimo corio, exiguis oculis, auribus patulis, Vngulis fissis, breui pro muscule munitum, ut elephas: barritu adeo ierribili ut homines obsurdefaciat: caeterum Carne ad esium sLiaui. Aprorum praeterea montanorum, &ferocissimarunt tigrium ingens copia reperitur : leones etiam, sed timidi, qui viso homine fugiunt,& alia. Suntdc pauones, phallani, perdices & alia auium genera varia, sed longe a nostris discrepantia At de his fusius in particularibus descriptionibus dicemus . Diuiditur uniuersa America, in duas peninsulas maximas, ut supra diximus, quarum altera America Septemtrionalis, quae tota circa Aequatorem iacet, dicitur: Altera Meridionalis , quia maiori ex parte Vltra Aequatorem protenditur: licet nonnullae eius regioneS etiam circa Aequatorem sint.beptemtrionalis in varias regiones diuiditur, quae sunt, 'uiuba, Niva His ama, ' dicaragua, Iucatan Iorida, palum
Nyrumbega, Noua Francia, Terra Glorareris, ct Psotilandia. Meridionalis partes sunt multae: Ied praecipuae & ha- . ctenus quidem superatae Barbarisque ereptae hae sunt: Castrigis aurea, Pro iana, Peruvia, Chio se Brasilia. Gloriatur V rdes' inprimis duabus urbibus Cusio is aeuo. Cusco Americς Meridionalis Metropolis & primaria ciuitas, ea amplitudine,sortitudine ac magnificent ia, ut ca pulcherrimis etiam Galliae vel Hispaniae urbibus, inuicta arcis mu-Ditione, &hominu potissimum nobilium freque tia,aedificiorum serie ac dispositi me,&situs amoenitate merito contendere queat. Nulla in eam multitudo plebeia admittitur, sed nobilium, procerum, maximorumquet Principum sedes est, qui partim intra urbis moenia, partim in villulis suburbanis, ruri magno numero degunt. Inter quae quidem praecipua sunt palatia procerum quatuor, qui huius Reipublicae clauum moderantur,quq superbissime, sumptu prope immenso, marmoreis quadratisque lapidibus structa, atque depicta videntur .Plateae cum omnes sint rectae crucis formam plerisique in locis emciunt, nulla autem est, per quam non amoenus delabatur rivulus. canali ductus, utrinque lapidibus vestito .Forma ciuitatis quadrangularis, in latere collis, exiliter atque venuste deprimitur. In clivoso & dissicili montis a censu, admirandae pulchritudinis arx spectabilem, atque amoenam hanc urbem reddit: cuius siue pulchritudinem siue ingentem aedificij molem honsideres,perpaucae similes in uniuersia Europa illis sint visis, qui terras quam plurimas perlustarunt. V exico siue Teminitan in Hispania noua Mexicana Prouincia opulenta & celeberrima ciui tas, de qua in fra in deseriptione Novae Hispa-
Flu mina n acturi sumus. Ad alia pergimus. Multis inclytis amnibus haec Orbis pars irrigua, quorum plerique auriferi.& l, iij in QVbψβ λς ioni' Copiosa. In lacubus ac fluuijs piscium magna copia,uniam eorum genus qui ab Hispaniolae' indigenis vulgo appellantur. Hic piscis lutrae prope formam referens, XX v. pedes longus, xI 1 crassus est: Capite & cauda bouem referens: exiguis oculis, pclle dura & pilosa, coloris veneti, pedes duos elephantinis simi- Montes. les habet. Femine eius generis, ut vaccae catulos pariunt, Cosique gemino ubere alunt. Montes hic etiam passini
plurimi, inter quos est,ut testatur Benso, mons flammiuomus, tu 1 per ingentem craterem tantos Laepe flamma rum globos eructat, Vt noctu latissime ultra centum millia passuum incendia reluceant. Nonnulli opinati sint intus liquefactum aurum esse, perpetuam ignibus materiam. Itaque Dominicanus quidam monachus, quunteius rei periculum facere vellet, alienum et catenam ferream fabricari curat: mOXq; in montis cacumen cum alijs quatuor Hispanis ascendens, catenam cum alieno in caminum demittit: ibi ignis seruore alienum cum pariste catenae liquefactu est. Idque cum iterum multo crassiore catena expertus esse res denuo priori incepto simi-
Opera piata 'em exitum habuit. Ad alia transeo. Superba hic urbium & viarum structura,sedificiorum spendor. Hortus feria
A tur sta e regius m quo herbς arboresque cum suis truncis, ramis, fructibus ex solido auro, ea mole staban . qua ' Ρ' vivae in pomarijs. Fertur & conclaue regium, in quo omne animantium genus ex gemmis erat, opere partim uata. musivo & segmentato, partim cactato, partim etiam ex plumis varie conserto. Memorabile est & in primis quod de duabus vijs referunt, quarum altera per montium ardua, altera per pIaniciem camposque strata est, a d riis Vrbe Peruana, ad ciuitatem CHίς, spatio quingentorum milliarium : cuius operis decus augent stupendae lapidum& saxorum moles,non equis aut bubus, nam illis caruerunt sed humanis manibus adgeste. Via campestris v-trimque munita est muris, patetque in latitudinem pedes quinq; & xx intra quos rivuli fluunt, consiti ad marginem arbusculis, quos ipsi Mosii vocant. Altera vero e 1axis & rupibus excrsa per medios montes discurrit, pari latitudine, salebrosis insuper depressi sique vallium locis prout regionis natura postulabat, adgestis munitisque. Has vias Gninacavi Rex qui auorum nostrorum memoria vixit in perpurgari, parietes minosos restaurari atque exornari fecit. Opus ipsam alias multo est vetustius, neque unius hominis aetatis. Fuerunt etiam per itinera disposita diuersoria ampla,splendida, amoena, ipsi Tambos nominant quibus regius Omnis comitatus recipiebatur: Quae omnia sane abunde testantur Americam antiquitus cultam fuisse, neque paucis retro seculis habitari coeptam. Quo etiam reserri potest Imperii certa & constans ratio. Haec enim omnia quum apud illos summa fuerint, necesse est primum partia fuisse: non potuerunt autem e minimis ad maxima protrahi, nisi longa temporis mora. Haec de quatuor orbis Partibus generatim pro Methodi ratione sussiciant; postulat eadem Μωxhodus,ut speciatim N per partes Europam quae primo loco posita est,deinceps perambulemus.
28쪽
ENERALI descriptione scandide Lector totius Orbis terrae & quatuor partium
naturae ordinem methodice repetita & praemissa, statui ad imitationem Ptolema ordinem methodice repetita & praemissa, statui ad imitationem Ptolemaei Colimo.
tam graphorum principis b ipso Polo dc regionibus sub ipso circumiacentibus, singularum d -
'inceps particularum Geographiam inchoare: ut nimirum ab alto ad inferiora descendens, CEU & a 1inistris ad dexteriora progrediens, Septemtrionem cum Austro & Occidentem cum auoriente paulatim coniungam: Quod ut mihi reique publicae Christianae fcelix faustumq;
sit, Deum Optimum Maximum precor & obtestor. Polus est extremitas axis, id eit lInea per centrum globi traducta 'απο τὼ πο a Vertendo, dictus, Latinis vertex. Hi duo sunt, 1ep. emtrionalis & Austrinus. Septemtrionalis est, qui Versus B Orcam semper conspicitur, ideoque etiam Borealis Arcticus dicitur. Austrinus qui solis Meridionalibus apparet, ideoque Meridionalis, Notus, & AntarcticasCognominatur . De his Plin. oxiam terra a verticibus duobus, quos appes erunt polos, centrum GPis est, nec non signiferi, oblique inter eos si ii. Ac de Polis quidem hoc loco paucula ilia sussiciant. Ad regiones sal toto Arctico circumiacentes venio. Quatiunt Groentandia, Frisiandia, Noua Zemblacum alijs nonnunis, e . quibus breuiter quantum quidem cognitae sunt agemus. Groentania a viriditate nomen habet, Instria ignO- 1 LOCI Ita adhuc maxima ex parte. Sita est inter circulum Arcticum, & Polum, eius paralleli extremi sunt Auitrum vnde versus grad. I xv. Boream vero versus grad. LXxvii. In hac Insula si Nicolao Zeneto qui Anno M. CCC. 42, I xxx. varijs iactationibus in vicino mari agitatus est, credimus, continua hyems est nouem in iasium, quo toto tempore ibi non pluit: neque ineuntis hiemis niues Vnquam ante eius finem dissoluuntur, gramini ia- Ckl incn innoxie sunt. Insignis enim hic graminis & pabuli prouentus. Mira item pedorum & lactariorum co- . Iis ivia, ob illam pabuli insignem ubertatem : adeo Vt strues quasdam ingentes butyri & casei componant, quas tas octo eo nauigantibus venales exponant. Duae autem tantum habitationeS in GrOentandi a nobis norae lunt, Al-ha & S. Thomete coenobium, de quo mox dicemus. Fluvij in ea Meridionales, Thor, Poster, in Lande. O ccidui, fure, Nise, Ham, Ze- Boreales , nder, Diser. Groentandiam lambit mare Pigrum , quod & glaciale &Concretum dicitur. De mari illo ita Plin. lib. iV . cap. 13. Se emtrio lem Oceanum Hecata- Amalchiam et orat, a Paropans amne qui Scythiam riguit, quodnomen eius gentis lingua Agnificas congelatum. Philemon uor a sema Simbris vocari ait, hoc es mortuum mare, que ad Promontorium Iubeas, ultra deinde Cronium. Est in Groentandia Monasterium ordinis Praedicatori j j & non procul ab eo monS Aetlinae initar ignivomus, ad cuius radices a-Quarum perennium fons, cuius candentibus aquiS non solum omnia illius monasteri j habitacula Jaypocausti instar calefiunt sed etiam panis & cibi nullo alio adhibito igni excoquuntur. Tota huius Monasterij fabrica Ex tophis constat, quos idem mons medias inter flammas evibrat . Exterior enim horum faxorum crusta a quis adfusis mollescit, quo fit ut saxa saxis impossita tanquam tenacissimo bitumine conglutinentur. Iidem ωntes hortos vicinos tepefaciunt, ita, ut vario florum herbarumque genere perpetuo rideant. Proximus e tiam maris tractus harum aquarum benignitate nunquam congelatur, sed piscibus hominibusque perpetuo valet Inde hic tantus aquatilium pisciumque ex frigidioribus locis concursus, Ut non solum hi monachi, sed deuorant: Tentoria eorum pellibus Bal aenarum teguntur, perpetua: ibi nubes &frigus asperrimum . Canibus qui Lupos nostros specie reserunt, sub iugum missis, Utuntur ad res necessarias super glaciem advehendas. Ar ma illis fiunt arcus, sagittae & fanda. Valde delectantur rebus splendenties & tinnienti N. I ualem religionem colant, quam Dei cognitionen habeant, ignoratur. Nulla ibi ligna, cerui multi, & sicut regio sterilis est, homines stupidi, tardi & 1ine Omni ingenio.Terram non colunt, contenti rebus quas sponte producit: Venatione vivunt: Potus illis sanguis ferarum est calidus, aut aqua glaciet: nulli istic fluuij, nullae scaturigines, quod violentia frigoris terram ita concludat, Vt aquarum scaturjΚΟ erumpere nequeat. Homines fiant magni laboris , venatotes strenui & praesertim in aucupi,5 astutissimi; Utuntur certo nauigij genere ex corijs consecto in
29쪽
30쪽
ouo uni sol mmodo homini Iosis, cui unico tantum remo opus est. Dextra instrumentum tenet quo elo iaculatur . Huius exemplistia in Anglia visum, ubi homo quem FOrbisserus secum hinc duxerat cui
inimilam diam iratione cvgnOS, Quod illi a Regina concessirim erat, hoc modo aucupabatur. Hic cum aliquan-Hm PH a L i iubicinem FOrbisseri equum conicendere vidjsset, conscendere & ipse voluit, sed facie ad caudam crantiori eouo insedit non sine magno spectantium risiu& Voluptate . Premm Daius itidem a Ioanne Dauis Amo im di stellationem accepit, qui anno II 8 3 . & duobuS proximis littora Americae, vel potius Groentandiae
iciti iras oectantia a 3 3 .gro di ad 7 3 .i Iansiri sillac in China scrutado perlegit. Quae de Euripis illis quatuor in Tu in i di uides desumpta 1unt ex itinerario Iacobi Cnoxen Bustoducensis, qui resert quod tamen ab al1o prius cenita n noritam quendam Anglum Oxoniensem Mathematicum terras polo circum vicinas descripsi I ustiolabio dimentum esse in hanc sequentem formam sere, Vti exdacobo collegit Memator. Euripos illos inuatuor dicit tanto impetu ad interiorem Voraginem rapi Vt naues semel ingressae , nullo vento retroagivo int neque velo Vnquam tantum ibi Ventum cilc Vt molae frumentariae circumagendae sussiciat.
Ied hee Luciani veris narrationib' non absona Videtur, quado qui Ioza in quiri Euripi illi esse dicuntur lustra irent Euripidos nullos inuenerunt: scilicet Hollandi qui Vsq; ad 8 I, lat .gradum apertum mare inuenerunt. De Septemtrionalibus autem populis ita scribit Mela. In Assio sit reprimi Hyperborei super Aquilonem Rhi. re o mo nus, siub ipso S erum cardine racem, ubi Sol rastra quotidie ut nobis, sed primum verno quinoctio exorim, ami,mnis i domuis occidit, o Me exmen μου dira, ct totidem ali' mx usque continua est. Terra angusta, aprica, perflf illic cultores mitissemi, is diutius quam Gli mori alium Ur beati in visunt. tam e feoo stra per otio Dii, non bestimouere, non iurgia: sacris operati maxime pollinis, qWmm primitias Deon mi eper virgines si as, deinde per populossiubis dirinentes ulterioribus: moremque eum dira, ct donec vitio gentium temperatin es seruasse referuntur.Habitane Dio Linque, se ubi eos visendistietas magis Pam taedium cepit, hilares, redimisi sertis, et flos in pelagus ex certo dive prae ius dant. Ideis funuου eximium est. Sed de his singularem librum scripsit olim Hecateus, citatum 1 Plinio lib. vi. cap. I . qui etiam ex Mela pleraque de hac gente descripsit, ut ex Plinio Solinus, quorum uterque probatissimorum authorum fide veritatem sententi confirmat. Quod autem Mela, Plinius, Solinus, de virginibus scribunt ex his locis Delum prosectis, id etiam ab Herodoto traditum est, libro 1 v. qui earum iter descripsit. Paulus Iouius in Moschouile descriptione haec habet. In extremo eius Oceani littore, ubi Norumia atque Suecia ampulsema regna dam continenti adhaerent, Lappones eis m, gens supra quam credibio eis agrestu,seu piciosa, O ad omnis externi homin veritimum nmigisque conbpectum maxime fugax. Ea neque fruges, neque poma, neque et Lam omnino vel errae vel coeli benignitatem nouit. Sola sagistandiperitia cibum parat, vanisque fe-νarum tragoribus tenitur. Gentis cubilia coemia scatis repletae foli, A carique arborum stipites, quos vel miramissa
summa, mel ipsa vetustas indilina carie fabricant. Aliqui admiscet bi ingens es capturapi cium, ineptissi felicibus a i cys pificantur, duratosque 'mopscei tanqua με fruges recondunt. Lapponibus exigua corporum satura, luridi contusque multu pedes vero velo cissimi. Ingenia eorum ne ipsi quidem proximi Moschoritae nouerunt, quum e parua manu aggredi eisialis insaniae esse dicam: magnis vero copis inopem rerum omnium Citam ducentes lae isse, neque utile neque omnino glorio se unquam ex marint. Vltra Ea ones in regione inter Corum o quionemperpetua oppressa caci- sine, Do mae os reperiri, aliqui mimiae dei teles remorum, qui Itquam ad Aummum adoleverint, nosratis pueri denum annorum menseram vix excedant: meticulosum genuου hominum ctgarritu sermonem exprimens, adeo G tam simiae propinqui, quam 'aethra assensi 3 A iis proceritatu homine remoti videantur. Ultra hos populos alia sunt nationes exiremae hominum nulta certa Mosi uitarum peregrinatione cognitae, quando nemo ad Oceanum menerit, sesfama tantumaci plerumques is sis mercatorum narrationibuου auditae . Satis tamen constat, Duidnam innumerabiles trahentem
amnes, ingenti cur Sy ad Aquisonem deferri, mareque ibi se onge rum imum: ita Ῥt i inc ad Catiatum legendo oram dextri istiori ni terra intersis num perueniripose erat ima conie Zma tradendum sit. Caeterum de Hyperboreorum habitatione expcdit adire Philosophorum accuratissimas disputationes, quae sunt apud Conciliatorem septima&sexagesima disterentia. Expedit etiam audire Iulitam Scaligerum eXercitatione XXxVO. de nauigatione ex mari Hyperboreo Sinam verius ita scribentem. En et ero per id re pomit ad Sinas motui u satis, alia aliis adducZ sunt in Utramquepartem argumenta, varieque adste f. Nostra tamen hae uni. - uina Vij Hi se unde cursum auspisuntur, legena esse motant totum istam tradum, qui uniuersam ambit Scythiam ad ei friental m usq; a gulum . in cuiu exu, Septemtrionem aut aequilonem cum Ea fori s commutandum . Enga de re qui verba factum, Elam et muruse eteniorum se orae naturam minus exploratam habere, certum es. t is o namque rarismi Thyri se Sub silani, ut penesint ignoti. Aquionum frequentia tanta , mi illim imperium caeli quasi legitimum a natura commissum esse videatur. Vada in mia, caeca, limos. V eme qua decem sevis menses, quas pauimera
uperficies. reperpessa caligo, mu pomeridianis horis et vi or altera miae discusta, mox reaintegratser . TII vero iras a glacie periculam, cutis immens rufaefluitantes, mobilium in uiarum inter se concursantium ypeciem p bent. Certe nuperis Batauoru1 3auigationibus Anno M. D. xc 1 v.&sequentibus duobus in haec loca institutis, spes facta est, poste ex r Hyperboreo ad Orientales Orbis oras nauibus perueniri , sed difficulter admodum propter glaciem & hibernam noctem . V Vitelmus Lernardi negabat per fretum Nai uicum adfinRS institui nauigationem posse, non solum ob glaciem, sed precipue quod ex variis obseruationibus comperit, non mare illud sed sinum duntaxat esse, inprimis ex eo quod nullum fluxum & refluxu inuenerit. Veru spes mi magna fuit per borealim mst Nouae Lemblae parte dictam nauigationem perfici pcsse. Carierum eum indies nouae nauigationes illac ad sinas itistituantur,tandem experientia discetur, utrum id perfici possit
Necne. Constat autem naues nostras ad gradum usqDe 81 prouectas& etiamnum mare apertum inuenisse rost Vel O ad grad.76 glaciei crustis ingentibus,ac nocte ingruente impeditas fuisse, ne Vlterius progredi possent. Destituit Vectores sol 4 . Nouemb. Anno M. D. xcv1. Visus iterum a Ianuari j. Anno sequenti: quo tot tempore in Noua Zembla tuguriolo a se exstructo latitarunt, usque ad 1 . Iuni j forti stimi Argonautae. Sic enim iure eos appellare liceat. Nam quamuis valde celebrata sit a Veteribus Argonautarum nauigatio : si tamen cum ista conferatur, ludus censebitur. Quis enim, ante hos Hollandos, per I 3 . mensium spatium, ab Omni hominum consortio segregatus, rerum omnium inopia pressus, rigidissimo caeno intensissimum GClu pertulit, sub Poli Arctici 6. graduum altitudine in vas a solitudine nides fabricauit in quas se reciperet, Vt ab aeris inclementia se tueretur, in illis ipsis identidem altissima niue sepultus, ac totis fere decem mensibus
inclusu S Taceo quae in reditu natiem deserere coacti ac scapha non tecta vecti acerba pertulerunt .Taceo sero Ces, truc, lentos & ingentis magnitudinis ursos, arque beluas marinas, cum quibus tapenumero fuit dimicandum. QVas tamen ceram nas omne labores & admirandas difficultates forti magnoque animo, non sinet benigna Diami n minis protectione & fauore superarunt. Decimo quarto Iuni j deserta naui oneraria reditu
OlienteS duabus scaphis se commiserunt, atque ita quadringenta pene milliaria confecerunt Colam Virius Lappiae ciuitatem, socijs quibusdam interea amissis.