Tractatus de conservatione vitae humanae, a die nativitatis usque ad ultimam horam mortis / nunc primum in lucem editus opera D. Joachimi Baudisii

181쪽

pueris paratis magis inducit viles sam, Si cuhoc inducit spasmum paralyen, furorem, Scinulta alia mala symptomata, Se imo non est

tutum vinum dare pueris considerando natu ram aetatis, Sonaturam vini Sed alia cum hoc consideranda sunt, primum est, quoniam ali ui sunt, qui non consueuerunt potare vinum in pueritia, postea quando veniunt ad iuuen tutem, nunquam postea volunt potare vinum, hoc est multum nocivum aetati subsequenti.

Praeterea aliqui sunt, ut quando non consue- uerunt potare vinum in pueritia, postea scum

incipiunt diotare in iuuentute pro aliquo pota facit inebriantur,in hoc est damnosum, ima ad hoc euitandum, aliqui dant pueris vinum purum a principio,ut sit cerebrum consuetum, ut ex potu alicuius vini non inebrientur,via autem media est tenenda. Detur ergo vinum pueris per post annos quatuor, sed in parua quantitate, quod vinum sit debile, Ministum cum multa aqua,' per multa interualla,&tale vinum non poterit laedere. Illi ergo solum vitent,qui parati sunt ad magnas aegritudines. Ad rationes dicendum, quod considerata aeta te optimis dicebat, cium hoc in tempore antiquo non potabatur vinum ita communiter sicut nunc. Et hoc patet, quoniam Galenus non nouit vinum de Cypro dictum de Maduan, nec vinum quod vocatur Vernacha,sNeruachiad di inde constat quia nullibi facit

182쪽

138 ode hs mentionem, licet de multis valde longam faciat mentionem. Praeterea Galenus nec Hipp. nunquam viderunt vinum album fortis virtutis, Sc cum hodie inuenitur sicut aqua ardens cum virtute Iasii intolerabili, cista inueniuntur in multis locis in prouincia Narbonensi. In tempore autem Avicenn , nullus potabat vinum secundum legem suam, nec ad shuc potant, Scesimo non potuit determinare, stant certitudine. De communi usu dico, quod altum pueris nocet, sed ratione consuetudinis non laeduntur, Ita in aetatibus sub

sequentibus, si a principio paulatiue assuescant sicut dictum est.

Vtram medicus, in quantum medicus, teneatur considerare accidentia anima Et videtur quod non , quoniam quod est de consideratione unius artificij, non est de consideratione alterius. Sed philosophus con lsiderat ista accidentia animae rista moralia, sicut patet in libris Ethicorum , quare medico non videtur ista considerare. Oppositum videtur, quoniam Galenus, Avicenna, olbautore determinant de illis. Dico quod Galenus determinat istam quaestionem primo de regimine sanitatis, Sc dicit, quod de istis non tractat, ut anima fiat melior inde, sed propter

183쪽

I se hoc ut non cadat in aegritudinem. Intelligendum igitur, quod de itis moralibus possumus loqui dupliciter, aut habendo aspectum ad animam solum 3 ita tractat philosophus, aut

ulterius in relatione ad corpus, cita tractat medicus Medicus enim in quantum medicus considerat sanitatem , cper consequens omnia quae sanitati attribuuntur, de quod sanitas conseruatur, sc amittitur, c reducitur, per moralia, im medico pertinet, in quantum medicus est, quantum ad huiusmodi moralia ista pertra stare Gaudium enim temperatum conseruat sanitatem, competit omnibus praeter quam nolentibus impinguari, secundum Avicennam. Ira enim Sc furor, inducunt aliena tionem dc febrem Sc imo non competunt in frigidatis, tamen competunt ita sicut narrat Hali de duce melancholico Timor enim iii ducit stuporem aliquando mortem subita n eam, quare medicus tenetur considerare ac cidentia animae in per consequens mores hominum laudabiles, illaudabiles, quoniam se cundum Avicennam, ut dictitam est. Sicut mali humores sequuntur malam complexionem, ita mala complexio sequitur malo humores, quare medicus tenetur scire mores laudabiles

illaudabiles, se ita saltem in relatione ad cor pus, magnus moralis medicus debet est . quod summa philos .phia est scire inter homines conuersari, minter artifices c homines

184쪽

cundum hunc modum loquendi licitum est medico instruere pueros in his quae dicta sunt. Et cum arguitur, dico quod philosophus considerat aliter .aliter physicus, quod principaliter quo ad animam ut fiat melior Sed medicus primo considerat corpus postea animam, ita quilibet potest considerare secundum diuersas intentiones Medici ergo considerant ista, ut nunquam sanitas corporis corrumpatur, cibi est finis medici in quantum

medicus est.

Quid melin euacua super tia, medicmane laxatiua, aut exercitium 'Et videtur quod medicina laxatiua, Illud quod euacua electiuὸ, superfluitates melius

euacua quam quod non uacua electiuθ. Cuius ratio est, quoniam electio tantum nocivum euacuat. Nunc autem ita est, quod omnes medicinae laxatiuae euacuant electiuὸ,quare superfluitates cutis totius corporis melius euacuabuntur cum laxatiuis quam cum exer

185쪽

V. 61citiis. Item videtur, quod balneum melius, quoniam est suauius delicatius, Sc inanise 1tius, 3 citius, facit materiam euacuare per poros insensibiliter sensibiliter. Item, fricatio magis valet, quoniam valet in omni tempore, cpluuios ac non pluuioso, Sc cum hoc potes sumi de sortis 3 debilis, cum ioc in hoc loco ubi tantum sunt superfluitates. Quare relinquitur, quod fricationes sunt meliores in expulsione superfluitatum. Praeterea vide

tur quod exercjtium non competat, quoniam exercitium non evacuat nisi sit sorte, e tunc

facit hoc dis luendo, sed humores dissoluti possunt ire ad membra nobilia, cita possunt

causare nocumentum, quare, Scc. Oppo

situm dicit Galenus in De regimine sanitatis

Dicit quod superflua melius euacuantur cum exercitio quam cum alia re, quoniam exerciti iam habet proprietatem excitandi Sc augendi calorem naturalem, de nulla res alia est huius modi. Et cum hoc vigora virtutem expulsuam, imo summe Xpellit superfluitates quotidianas. potissime quod exercitium non competit, cum corpus est plethoricum, quod tunc competit phlebotomia, nec cum humores sunt corrupti, quod tunc competit pharmacia, nec balneum competit nisi post exercitium, quoniam exercitium commovet humores, Scexpellit propri per cutem, tunc competit balneum. Cum igitur materia nostra tractet M de re-

186쪽

1sa ocle regimine sanitatis, tunc dico quod in reo iamine lanitatis non est res aliqua, quae ita super sua quotidiana expellat in cum hoc arguitatur, dico quod cum aliquis humor corniptus est, tunc competit pharmacia, tunc pharma cia evacuat cum electione. Sed exercitium e uacua proprio vapores superfluitates trium digestiuarum expulsuam suscitando ita phariam acia evacuat unum, exercitium aliud. Vel possium dicere, quod exercitium euacuat eligendo pro tanto, quod natura consortata per exercitium superflua resecat, diminuta complet, ita electu evacuat nociva, quoniam sicut scribitur in diebus decretorijs, Natu ra sagax est, cuius sagacitatis no est linis, cita retinet iuvamentum, expellit nocumentum. Opus igitur naturae est opus intelligentice, se cundum igitur istum modum loquendi, natura confortata per exercitiuin, humores, alia expellit. Ad secundum dico, quod in balneo non generatur calor sicut in exercitio, sed potius exhalat, licet igitur aliquo modo expellat superflua, non ita conuenienter tamen in cum hoc calor naturalis no ita confortatur, sed magis debilitatur. Ad illud de fricatione dico,

quod licet competat, no tamen ita generaliter, unde sicut exercitium est pro fortibus, ita fricatio pro debilibus. Ad aliud dico, quod ex e citium faceret hoc, si corpus est et lethoricum,&tunc non competit,& quando non est sic,

tunc

187쪽

ra, dcc.

V I.

Vtrum exercitium at ea caurem. naturalem Et videtur quod non , nam illud quod non auget materiam .substantiam caloris, calo rem non videtur augmentare saltem quantitatiuo, cum calor sit accidens, non multiplicetur, nisi secundum multitudinem substantiae, sed exercitium nullam substantiam addit, quare videtur, quod exercitium calorem nostri corporis non augm entabit. Oppositum dicit Galenus versus finem prima particulae de regimine sanitatis, qui dicit, quod exercitium calorem naturalem augmentat ab intus, cita similiter, sed balneum i calor solis Sc ignis, dcfricatio unguentorum, calefaciunt ab extra. Solutio. Dico quod exercitium auget calo rem, in ipsis proprijs animalium corporibus, sicut dicit Galenus Modus potest est ille,

quod exercitium excitat calorem naturalem&fluentem, qui excitatus e vigoratus, magis rarificat sanguinem in corde, Se ita generat calorem fluentem, δc cum hoc exercitium ex

pellit superflua, qua tenebant calorem sopi

tum,3 ita calor vigoratur,& cum hoc in exercitio fricantur iuncturae 4 cor. Motus autem

fricatio generant calorem, sic manifestesvi M a demus

188쪽

generationis procedit a corde, imo dicitur, quod exercitium Mira, Imilia, augmentant calorem ab intus Balneum autem A calor solis. ignis, inguenta .fricationes, in cipiunt calefacere ab extra,& cum hoc non ita profundatur, sed imo dicuntur calefacere ab extra, non ita naturaliter cum non incipit a corde. De calore autem solis diximus, quod

est vivificus, Minio valet hydropicis in confert etiam senibus4 debilibus calefieri in hyeme in sole in loco non ventoso. Si autem ista quae dicta sunt in tantum calefiant, quod in

trent sq: ad interiora, tunc dicunt quod nimis excedunt, quoniam calorem naturalem exhalare faciunt. Sed exercitium incipit ab natus,&si consumit continu generat, Mimo nullum istorum ita generat&conseruat calo

rem naturalem sicut exercitium. Notandum

tamen, quod non solum consideramus in ex ercitio quod non fiat corpore plethorico, sed etiam consideramus, quod non fiat nisi digestione terminata, & imo secundum Gai non debet fieri, urina existente remisi a quoniam tunc trahuntur humores crudi a primis venis Ru totum corpus, io est maximum nocu

mentum.

189쪽

VII. 16smentum. Et tunc cum arguitur dico, quod

imo accrescii a quisitJ substitia ex hoc quod procuratur bona digestio. superfluitatum expulsio, sanguinis rectificati, ruriscatioJ3 ita natoris caloris generatio. Exercitium igitur ira incipiunt calefacere ab intus, sedi alia ab extra, quare, c.

VII.

Vtram ac nutris sit melius foetui quam

lac alterius mulieris Et respondetur quod non , Quoniam ac malae qualitatis, non competit foetui, sed lac matris est huiusmodi cum praecesserint in partu dolores, labores, tangustiae, quae induxerunt malam complexionem, Sc ita lac corruptum,quare non competit. Item foetus in utero

nutritur sanguine dulciori secundum Galen. in quarta particula Aphor super illo Aphor. Mulier &c. Sed nunc non est tale, quoniam sanguis qui remansit est grossus,sarculentus, Mialis non competit Oppositum dicit Galenus, Dico, sicut didium fuit superius in sententia, quod omnibus particularibus conuenienti bus, scilicet aetas, complexio, consuetudo, cvitae necessaria, quod omni sint aequalia in duabus mulieribus, nisi quod una est mater, tunc dico quod magis valet ac matris, asia si ponimus unam sanam, alteram infirmam, vel M 3 unam

190쪽

x nam vetulam Sc aliam timenculam, Mita de alijs,thanc non valet proportiosed si omnia sint aequalia, lac matris magis valet competit, cuius ratio est, quoniam conseruatio sit per si milia, sed a matris magis assimilatur fortui, quod ex illo fuit nutritus teneratus, Mimoratione similitudinis 3 conuenientiae, facilius S melius nutritur extra. Et cum tu argietas, dico quod superius fuit dictum, quod in matre non competit, sed postquam transiuerunt dolores,& quod a mamillae sit extractum aut mulsendo illud, aut per aliquem puerum de hospitali, vel per aliquam vetulam quae fugit lac, is impleat, , post ea expua de ita continuὸ donec veniat bonum ac In terim autem potest nutriri ab alia muliere puer, vel quod nutriatur cum Tuccar trito cum melle lambendo. Ad secundum dico quod in partu sanguine immundo S grosso pur sata est, tum hoc per nutrimentium sanguis subtilis 3 dulcis generabitur, cita lac, sic lipatet, quod caeteris paribus ac matris est con

ueniens.

VIII. Vtram corvin optirum indigeat exerciti/, fricatione, O balneo Et videtur quod non optima naturata men cum appetit, quoniam digerere potest, Se habet omnia uino do&mensura, secundum Gai in