장음표시 사용
231쪽
situm vult Galenus in regimine sanorum pariaticula tertia. Dico, quod si loquamur de tem peramento virtutis naturalis pueri, sunt magis temperati, quoniam melius digerunt, io tissime humida, sunt secundum Avicennam meliores, hoc est, quoniam multu in appetunt, multuin accipiunt 3 non nocet eis G ratio dictoruin est, quoiatam calor aequalis est in radice in puero, Min iuuene secundum Gai in complexionibus Sed pueri in alio excedunt, scilicet in hui'ido, Mimo nutrimentum facili'us dissemitrabitur assimilatur, Quiritur propter passi obedientiam, scilicet totum contrariuin est iuueni ques oratiotae sicci pori sunt magis densi,& in non potest fieri ita citane ita perfectd assimilatio, Cum igitus . . strua urgeat per caliduin, humidum a dola aetas pueris sit calidari humida, inuehaec sola
tendebat Galenus. Si autetia loquiinu de perfectione operationum virtutum animali una sic aetas iuuentutis est perfectior, unde sunt ineliores de velocioris motus, quoniam
nerui sunt sicciores, unde Galenus in de ino
bo. Ioniam nerui quanto sunt sicciores,tan to meliores ad motum nisi essentita sicci, quod frangerentur, amo quantuin ad hanc virtutem dixit Avicenna,quod erant magis temDe
232쪽
zo in V Ad primum argumentum dico, quod illa hebetatio calorisi excessus humidi, non nocent operationi naturali, quod calor est aequalis in radice sed nocent operationi motiuae propter humidum quod excedit. Ad secundum dico, quod melius sicca ratione similitudinis immu tantur, sed pueris melius ratione complexionii similitudinis, plus etiam accipiunt de nutrimento propter augmentum Sc imo non laeduntur ex multo cibo, virtus autem anima lis intellectiva est melior in iuuene propter liberum discursum spiritus, ratione siccitatis. Puer ergo est magis temperatus, quantum ad virtutem naturalem, sed iuuenis quantum ad
XXV. Vtrum minutissime trita prouocentsecessumas' Et videtur quod sic, Quoniam quanto res magis mordificabit commouebit feces, tanto fluxus ventris erit maior, sicut patet de cholera, cum venit ad intestina, siue secundum naturam, siue praeter naturam, quoniam ratione subtilitatis, mordicationis prouocat virtutem expulsivam intestinorum. Nunc autem subtilissime trita acquirunt penetratio nem Sc mordicationem, quare videntur,quod xalia magis prouocabunt feces quam si essent nostissime c5trita. Oppos dicit Gai in partic.
de reg sanit.Dico quod aliqua sunt,ut piper
233쪽
anisum,cyminum, similia,quod spuluerirentur subtiliter,suocabunt urinam,& si grosis modo prouocabunt secessum. Cuius ratio est, quoniam talia iunt mordicantia,ut dictum est,& de facili penetrabilia, Mob hoc etiam attractibilia, Fpter subtilitatem quam acquisiversit. Cu ergo
descendunt ad eiunum duodenum, cum ibi fiat venae Mesaraicae mordicanti aperiunt,3cita penetrant Mattrahutur,ita de facili ab epate&venis Mesararcis propter subtilitatem suam,&imo videmus omnia diu retica prouocare urinam, licui est vinum album, brodium cicerii, &decoctio petrosel. cimo non competunt in ventre constipato, quoniam magis constipant. Grossite aute confracta habent virtutem mor- dicandi, cum non possint penetrare per venas Mesaraicas, cui nigrossiter confracta, & venae sint stridiae, Mimo natura pellit cum feci b. ad inferiora, qua diu morantur cum fecit, imo ex citant virtutem expulsivam intestinoritin, cita prouocant seces cun Nec valet de cholera,quoniam venit ab epate. Et cu arguitur, dico,quod mordicant sunt subtilia, ideo prouocant urinam, sed subtilia in actione, rosa in substantia, prouocant secessum. Nec valet de cholera, quod venit ab epat versus intestina, istud aute mittitur a stomacho versus ipsum par,&c. Et etiam si mitteretur a stomacho cholera versus intestina prouocaret Vrinam, quod ratione suarum malarum qualitatum no esset attractibilis ab e-
234쪽
bent aliquam Virtutem nutritiuam, 3 ideo attrahunt,vel nutriti uis sunt admitta. Intellige duni hic secundia intentionem Gai I partic de re g. sanit quoniam quando crudi humores sunt in stomacho, aut circa prima Venas, electuaria, Scsimilia calida multu nydebent dari post cibum, quod talia calida faciunt cibum crudum pene trare ad membra, nec etiam ante cibum competunt excellenter calida, quonia etiam illam cru ditatem quae est sine cibo faciunt penetrare ad membra. Et imo eligebat Gal. diatrior pipereon simpliciterin cruditate igitur detur calida ante cibum, sed in parua quantitate, detur ergo dia trion pipereon ante cibum diacydonium post in parua quantitate.
XXVI. Vtrum sanguine pauco bono existente humoribus crudi multu competat pi Otomia Et videtur quod sic Phlebotomia secudum
Avicen est evacuatio uniuersalis, qua multitudinem humorum euacuat, sed hic sunt humores multi, quare competit phlebotomia. a. in exercitantii, ad summum Ac Hipp. loquitur in repletis e crapulatis in vit ut dicit Gai quod nullo modo possunt ista bene euadere sicut cum phlebotomia Sciti tales repletiac crapulati,no possunt esse sine cruditate humorum, Scibi est cruditas ibi est modicum de sanguine bono, quare relinquitur, quod in sanguine pauco lono, recrudis humorib multis competat phlebotomia.
235쪽
Tertio ponamius peris neumoniam vel pleti resinde phlegmate ex crapulat cruditate, hic sania
suis est paucus bonus ratione febris,& ab udantia phlegmatis,& humores crudi multi Sc tamen ut is negaret phlebotomiam, quonia, sic, citd suffocatur. Quarto, si dicatur, quod in tali non competat phlebotomia, quoniam sanguis bonus exiret 8 malus remaneret Cotra hoc natura sagax est, cuius sagacitatis no est finis in regimine animalis, Scisi retinebit bonu dimittet abitare malum. Quinto, in de sinapi med dicit Gal. vers In quod in stiperflua euacuatio e humorunatura vit euacuat sanguinem, natura igitur ex sui industria vit retinet sang. non ergo exibit
bonus remanebit malus, imo conti cic Oppos dicit Gai 3 partic. de reg. san. Dico quod antas casu non competit phlebotomia. Cuius ratio est, quoniam phlebotomia non competitiis nadu ob. casib. aut quonia solus sanguis dominatur
aut omnes humores, sicut scribit Gala exprese asin. commet super illo Aph. Dolores oculorum. Et vers princ cominen In pharmacis talia c.
sup illo Aph. Quibuscunq; phlebotomia aut
pharmacia c. Sed hic non dominatur sanguis imo paruiscatur, nec omnes humores, quod nodominantur nisi crudi, cum hoc etiam alii a sangu me, quare in isto casu uixta regulas Gal. non competit phlebotomia. Ite dato quod competit, no olei seri, quoniam isti humores crudi sunt grossi viscosi, dato quod foramen eirit magnum no possent exire propter rossitatem, a visco
236쪽
rct visi itatemJ Si ergo fuerit sang. paucus bo
nus,tunc ratio subtilitatis citius exibit,& quanto forame erit maius tanto facilius,im quasi sola evaporatio sussiceret. Quod autem ita sit hoe patet,quoniam in febrib putridis claolericis,ibi non est ista ros sities,si foramen fiat strictu exibit sang. subtilis, rubicundus. Si uisimmediato fiat foramen mag. exibit sang. corruptus Patet ergo, quod sang. clarus iurus primo exibit, imo cum secundatur phlebotomia non debet fieri cum percussio pollicis, sicut dictu est in 1. lib. Item fiet unum magnum nocumerum,si fiat phlebotomia in tali casu, quod summespraecipit Gat euitare, s. quod crudus humor trahitur a paruis venis ad magnas venas. Et si fuerit in magnis trahitur ad membra, hoc aute est summum uult. nocumentum, quod membra nutriantur ex humorib crudis, .imo non competit, imo etiam non competunt minora secun l. Gal. quia nec exercitium, nec balneu, nec coitus,sed
abstinentia Sesocium, .somnus longus fricatio valde leuis ad evaporadum tamen, postea c5sortantia stomachi temperamentum, sicut est diacydonium. Et tamen ad I dico,quod multi ludo est duplex, secun Gai in de crisi, quaedam quae facit abundantiam, Mista potest fieri ex se lo uno humore,& quaedam quae facit plenitudinem, Mista 5 fit nisi ex omni b. Cum ergo dicit Avicen quod phlebotomia euacua multitudinem,Verum est quimultitudo proprie facit plenitudinem non multitudinem quae facit abundantiam.
237쪽
dantiam. Ad a dico, quod possibile est esse repletum in ultimo suae crudis humorib si repletio esset ex longo tempore, 'uidam sunt oui habet venas si rictas, qui licet modicum accipiat de cibo, quod etia bene digeratur in stomacho epat , nihilominus terribiliter impingatur. Vel possem dicere, quod tanta est facta rarisica tio, ratione laborum, quod nisi subitΘ evacue tur,suffocaretur. Nihil autem ita subito euacuat sicut phlebotomia, licet ergo no competit de se, competit tamen propter timorem suti bcationis. Similiter dicitur de pleuresi,4 de peripneumo nia, si in tali casu accideret. Ad aliud dico, quod natura est sagax, quod non nimis impediretur, sed hoc iinpedimentum nimis magnum nobile, sicut est apertura venae quam non potest claudere Sanguis autem est subtilis, Mimo de facili egreditur Ad vit. dico, quod non est simile, quoniam ibi est magna pertio, sed in pharmacia non, imo vadit a venis magnis ad angu stas, quae sunt in gibbo patis, deinde ad angustiores, sicut sunt venae mesaraicae, cita bene potest ultimo retinere. Expellitur ergo quod magis abundat, aut quod minus indiget, aut
quod magis est eliquabile, Sec. XXVII. sua mala complexios magis morbosa,an mala
complexio diuersa in toto corpore, anmca diuersa in parte 'Et videtur, quod mala complexio diuersa inris toto
238쪽
toto si magis morbola,cum sit deterior. Et a guit sic Illud malum, quod occupat plures par
res, erit leterius Mimagis morboream, qua quod minores partes occupat Sed cum mala com plexio est in toto corpore, plures partes occu-Pat, quare mala complexio, diuersa in toto cor pore, erit deterior. Maior est manifesta, quoniam malum, postiluam de se est malum, quanto maius tanto deterius sicut videmus de albedi-Ne,quoniam quanto plus occupat de superficie, tanto ni agis disgregat sic igitur de mala complexione, quod quanto plures partes occupat,
tanto deterius Minor est multum imanifesta, quare conclusio erit vera Praeterea illa mala Complexio, quae omnino membra principalia Scra dic alia,&minera omnes virtutum occupat,
illa erit deterior, quam illa, quae non occupat nisi unum membrum principalestatum sed illa quae est in toto est huiusmodi, quare Maior est manifesta, quoniam omnis mala complexio suae virtuti defectionem generat, secundum Gal. 6. de morbo vers princ. Tunc igitur mala complexio
in membris principalib. erit causi debilitatis virtutis tunc igitur in radice magis erit debilis, nisi omnia membra principalia sint laesa, quam ibi unum tantu. Sed inter omnia illud quod in gis pcit ad morbositatem est virtutis debilitas, sed in illo, qui lapsus est in toto est magis debilis virtus in mineris, quare talis erit magis morbosus Tertio, qui est lapsus in una parte, δ omnes aliae partes sunt temperatae,non videtur esse
239쪽
morbosus, quoniam lapsus corrigitur ab omni b. alijs partib. seu membris sanis, hoc videtur de intentione Gai. in reg. cum loquitur de inem brorum c6traria operatione principalium,unde cum cerebrum it multum frigidum, cor excedat temperamentum in gradu opposito,nsim rigidatur corpus propter cerebrum, quoniam caliditas cordis contra operatur. Tunc arquo
illa complexio lapsa, quae habet multa adiuuantia' contra operantia, non erit ita morbo a s: cui illa, quino habet aliquid sibi coadiuuans: lapsus, qui est in parte, habet multa coadiuuan tia sed qui in toto, nihil habet Oadiuuans, quare relinquitur, quod mala complexio, diuerta in toto, erit magis morbosari lapsa in parte, minus, imo nihil morbosa, cum tot habeat bona adiutoria. Item quarto, ille lapsus ciui a gis approximatur ad malam complexionem a '
qualem victamd dictam et deterior, cum mala complexio dicta friata sit in euocabilis, sicut patet in hectica sed lapsus in toto est huiusmodi postquam omnes partes alterata sunt, videtur quod approximetur ad malam complexio - nem aequalem victam Alla aut quae est in par re,multum longata est,quoniam antea iam veniret, Oportet quod transiret per illam dispositionem, qua est mala complexio in toto ouare retria quitur, quod mala complexio in toto si deterior,&magis morbosa, quae tardius reduci-
--0mplexio in toto, quoniam difficilius est reducere multa, quam nu,
240쪽
quare,&c. Item Gal. scribit . partic de re g. nitat versus princ cum loquitur de mala complexione in toto, Dicit, quod mala complexio sicca est pessima, aut no potest esse peius, quare videtur autoritate Gai quod lapsus in toto siit peior, quam quod de siccitate partis, nisi dicetur hoc de siccitate totius, quare satis videtur autoritate expressa per illa verba, quod mala complexio in toto sit deterior magis morbosa, qua in parte Oppos huius potest declarari persensum, qui est dignior omni ratione, quoniam ex perientia facit artem,&experientia facit casum,
sicut scribitur in prooemio Metaphys videmus enim quod illi qui habent pedes debiles naturaliter,citius incurrunt podagram, quam conua
lescentes Tenes, qui erunt debiliores in toto.
Similiter sanguineus de complexione, si habeates arcalidii lapsum, citius infirmabitur quam melancholicus, qui est debilis, lapsus in toto. Videmus etiam, quod aliqui labent caput debit licet aliis artes corporis norim lapsae,quod citius incurrunt rheuma, aussim . similia, quam aliquis alter debilior, licet lapsus in toto corpore rui md videmus homines abietitos edebiles esse sanatiuos,in multos fortes viriles cum habeant aliquam partem debile in esse quotidie quasi morbosos Sensui igitur est credendum, quod illi, qui habent malam complexionem in parte,sunt magis morbosi , quam illi qui
habent in toto. Item autoritas videtur expressa,