Tractatus de conservatione vitae humanae, a die nativitatis usque ad ultimam horam mortis / nunc primum in lucem editus opera D. Joachimi Baudisii

221쪽

strictos corrugatos .habent digestiuam debilem. cum hoc intelligendum est secundum intentionem Gai in de regina sanitatis in particula tertia versus principium ad duas columnas,& hoc intelligendum, quod liber iste non diuiditur nisi per tres particulas, Mita intelligo in toto isto opere, ubi enim dicitur, quod tenes non sunt sani absolute, non enim

habent sanitatem aceruatam persedi am, quoniam semper sunt cum querela, 3 imo ab lu- sani non sunt iudicandi, nec sunt infirmi, quoniam postquam vident&audiunt, talia faciunt iuxta conditionem aetatis, infirmi non sunt, sed habent sanitatem quam senes habere possunt. Haec autem dispositio vocatur neutralitas, non sunt igitur sani senes nec aegri,sed neutri, 8 hoc dico secundum quod neutri sunt conualescentiae. Et declarat Gal. Quoniam cum aliquis habet magnam aegritudinem e conualescit,tunc est neuter,& tales habent digestiuam debilem, habent modicum de sanguine. calore. spiritu, cimo assimilantur, quo ad regimen neutro conualescentiae, non neutro decidentiar,licet simpliciter absolute sint senes neutri decidentiae, qui ad

regimen tamen non assimilantur neutro con

222쪽

Regimen reductivum est illud, quod est in gradu opposito, unde si sit dyserasia frigida,&1it in tertio gradu, competunt sibi calida Schumida in tertio gradu, quoniam postquam volumus reducere, si addimus vltra gradum, fieret nimis subita Sc repentina mutatio, si ci tra gradum fieret nimis tarda reduinio, sed cum est in gradu opposito, tunc fit optima proportio. Diaeta autem praeseruatiua, sue regimen praeseritatiuum fit per contraria citra gradum ut quando volumus praeseruare ne in deterius labatur corpus, unde si dysserasia fuerit in crtio gradu dentur sibi contraria in primo, c. Regimen autem conseruatiuum, fit rectὸ per sinitia, unde si volumus conseruare dysserasiam frigidam, siccam in secundo, debemus dare calida tumida in secundo gradu ne talia intendant, cum nullum agens agat ultra suam speciem, sicut dii tum est, licet contrarium dicat Hali in Teg. Diaeta autem resumtiua enutriens appellatur diaeta tem perat , sed calida Sc humida vergens ad tem Peratum seu temperata vergens aliquando ad calidum Schumidum. Et talia de facili digeruntur,i penetrant, &resumunt,4 confortant,&talis diaeta competit debilibus languidis depauperatis calore spiritu haec sufficiunt de secunda Bas. Tertid intelligendum secundum doctrinam Galent . de ingenio.

223쪽

XXII. 99genio Quod omnis mala complexio est reducenda, nisi vitae necessaria impediant, Mideo antina duertendum secundum Gal. primo de regimine sanitatis, quod non solum complexio temperata absolute debet regi, conseruari per rinilia, sed etiam aliquantulum lapsa, quoniam absolute temperata sorte non inuenitur secundum Gai nisi in ictu oculi. Omnis itur complexio distemperata est reducenda. nisi impediant vitae necessaria, sicut verbi gratia. Ali is faber est infirmus,&est phlegmaticus,

dico quod melius est tali quod sit phle' maticus u in esset temperatus, postquam non habeat vitae necessaria nisi per illum modum, quod ratione complexionis resistit caliditati agnis. Si in iliter si piscator sit cholericus, non debet reduci quod ii sistit frigiditat aquae ratione caliditatis complexionis. Sanus et o de

hei conseruari&lapsus reduci. Et tunc vlterius distinguit Gai in de ingenio, Cum aliquis cuius complexio est lapsa si contin :at quod

cadat in aegritudinem, tunc aut tu incepisti reducere aut non si sic tu debes dare con traria,' ratione morbi, atione dysserasae. autein non incepisti, tantum a contraria morbo S confinitia coinplexioni, quod tunc ergo licet complexio naturaliter lapsa stat a men loco natui alis unde sustici reducere morbum, deinde morbo curato reducas, nisi occupatio vitae necessarijs impediat. Nunc autem

in senes

224쪽

senesi lapsi sunt, inad aliquo modo reducendi sunt, loc de tertia Basi. Istis autem visis dico ad quaestiones, quod senes non de bent regi per suntlia, nec per contraria, sed per quaedam quodammodo media Media autem ista sunt resumtiua, enutrientia temperata, talia ergo temperata citra gradum caliditatis eis competunt. Similia enim absolute eis non competunt, quod absolute sani non sunt, nec competunt absolute contraria, quod absoluto infirmi non sunt, sed quod in neutrali dispositione existunt, imo ea quae medio modo se habent, eis competunt, ista autem sunt ut dictum est, temperata, resumtiua,& nutrientia, 3 imo secundum communem modum regendi sunt senes, sicut corpora neutra conualescentiae, conualescentia inquam ex magnis morbis. Et imo animaduertendum est magis particulari

ter quod frigida icca non competunt eis, quoniam talia sunt difficilis digestionis, Mnon

resumunt nec nutriunt, nec penetrant, Se imo talia non competunt senibus, cum pori sint

constri ti,4 digestiua sit debilis,sicut declar bat prima positio, nec competunt calida lumida, quoniam talia ducunt ad oppositum, scut dicebat secunda positio. Si ergo dentur calida Sc humida in gradu, tunc reducetur complexio radicatis, scilicet fluens, quoniam hoc est impossibile. Si autem fluens sit calida ε humida, non poterit regi per radicalem propter

225쪽

propter longationem, S destruitur fluens cum non regat; nisi virtute radicatis. Et imo videmus, quod senes qui utuntur calidis Se humidis in excessu, sicut est lac, inχiber, dia etingiber, cum sisticis S pineis, incurrunt sortis stimas febres postemata. Et hoc est, quod complexio fluens reducitur, Se radicalis quae reducitur, non potest digerere nec regere fluentem Frigida ergo Sc sicca, non competunt, nec calida Sc humida. Sed quod senes lapsi sunt, ideo reducendi sunt secundum tertiam positionem, ideo intelligendum, quod tempe

rata, resumtiua Sc enutrientia, talia nunquam reducunt Sc praeseruant, conseruant, reducunt enim ad primam digestiuam, sed praeseruant quantum ad secundam, conseruant vero

quantum ad tertiam De prima digestiua patet, quoniam chylus generatus in stomaeno, pertinet caliditati humiditati, cita quantum est de se, reducit saltem fluentem. Sed cum chylus factus est chymus in secunda di gestiua, tunc praeseruat, quod nondum est frigidus Sc siccus Sed accidit propter debilita

tem digestiuae, tunc praeseruat in quantum aliquo modo contrariatur, Sc ita defendit radi calem,ut non cito ruat. Cum autem cibus,

nit ad tertiam digestiuam,conseruat quod iam virtute membri nutrimentum factum est frigidum siccum omnino sinite membro, Vnde secundum diuerstatem virtutis diuersifi- ς catur

226쪽

scatur humor secundum intentionem Galeni in de complex.unde ei Eliaca generatur sanguis, calefaciens corpus cum venter frigidus est victus. Et ex cibis multum calidis genera tur humor frigidus, sicut apparet in crapula ris Cibus ergo licet de se sit temperatus, quod tamen complexio corporis sit frigida, sicca ad naturam illius transmutatur, Mita unum Scidem reducit, praeseruat, resumit S conserviat Patet ergo, quod senes indigent inprimis aere vernali temperato, in alijs temporibus praeparethi per artificium, licet complexio senis melius se habeat in aestate quam in hyeme, sicut dicit Gai super illo Aphor tertiae particules, ritates quod ad remones, dic. Nihilominus melius, Te seni,si semper posthi habere

tempus vernale . Nunc autem secundum Gal. ver est sanissimum, quod temperatum, non

quod calidum 'umidum, quoniam nulla complexio temporis calidi .humidi est salutifera secundum Gai. Imo omnino est putrefactibilis testiferalis. Secundo competunt balnea quae calidae dulcis , Sc quod sint temperata, deinde eis competunt gallinae , deinde lac mel, ita de alijs Patet igitur ex omnibus iam dictis, quod nec similia, nec contraria

competunt senibus, sed media, ut dictum est, tunc secundum ista poterimus euadere. Ad Primum dico, quod aetates sunt conseruandae, verum est, quando sunt secundum naturam,

227쪽

vel possumus dicere quod verum est saltem in sine transmutationis illius animalis totius. Ad secundum dico, quod frigida Sc sicca nocent, de quod sunt indigestibilia dc foramina stricta sunt, unde de se non transmutarent, sed per accidens propter multitudinem particularium repugnantium, ut visum est in prima positio ne. Cum dicitur de calido Sc humido dico quod verum estinim ubi vergunt ad temperamentum, 3 si daretur in gradu opposito,sed dantur long citra gradum Sc cum approximatione ad temperametum, quoniam est ponsibile, pro tali complexio fluens non latinis intenditur propter mordificationem frigidam. Et tunc ad tertium dicitur, quod calida siti mida in excessu reducunt, sed repres a non saltem de quo sit curandum 3 imo non eligenda impossibilia, quoniam temperata. Et si non possint reducere radicate, saltem fluens

reducitur, ex hoc multum praeseruatur ra

dicatis, inaliter conseruatur. Ad quartum dico, quod senex est sanus, sanitate inquam, quae debetur ei quae semper est tum querela, unde temperata non mutant complexionem suam naturalem, sed quodammodo praeseruant, 'uodam modo custodiunt. Ad quin tum dico, quod si absolui ponerentur contraria in gradu opposito, tunc verum es et,

quod amitteret naturalia sua, sed hoc non sit valde long citra graduin. Et quod arguinar, ultimo

228쪽

ultimo dico se concedo,quod complexio si igil da de sicca est seni complexio naturalis , 3ci melius est sibi habere illam quam illam, quo niam omnis alia esset sibi in naturalis, totis simo quod in radice neci paulatiue, nec aliquomodo potest reduci, imo omnia reducen tia agerent citra complexionem fluentem, illa quanto magis distat a temperamento radi- caliter tanto deterius Regimen ergo dictum

non remouet naturalem omnino , sed parum redi cit parum, praeseruat parum, conseruatoc

sinitia, quae sunt possibilia, sicut in naufragio, qu0niam lucerna parata est extininioni,& inaddetur omnis cibus temperatus in parua quan titate, sed frequenter. Et ita omnes sex res non naturales, applicari debent secundum

temperamentum.

XXIII. V m lac competat senibi 'Et videtur quod non, Senes indigent ali disin humidis, sicut satis declaratum est, sedla est frigidum,sicut declarat Galenus quarta particula de simpl. Med. quare non videtur competere. Item lac est unum de illis, quae de facili putrescunt, corrumputur, cum sit valde passibile, sed talia non competunt senibus, qu re relinquitur, quod ac dare senibus, non

229쪽

competit, nec dari debeat. Tertio lac est heiaterogeneum, quod ibi est substantia caseata serosa tutirosa, talia heterogenea non competunt, ubi virtus est debilis, sed hoc est in senibus, quare, c. Oppos dicit Galenus versus finem secundae particuli e de regimine Lanitatis. Dico secundum intentionem GalQuod ac sumin competit senibus, imo aliquicum lacte vixerunt centum anniS,tamen oporte quod bene digeratur in stomacho,&quod nullo modo ibidem caseetur, ne conuertarii ran ventostatem, nec inducat oppilationem, Scaino illis qui habent venas angustas epatis ipsis naturaliter non competit 'ac nec illis qui habent virtutem stomachi debilem,& pro tanto ponitur ibi sal mel, ut non caseetur, nec

generet oppilationem, nec conuertatur inventositatem. Et tunc competit, quod de facili digeritur Sc penetrat, de facili mutatur. Sed nihil aliud debet dari, donec bene esset di estum in stomacho. Ad argumentum. Cum

dicebatur quod est frigidum, dico, quod duae partes sunt frigidae, scilicet serum caseu una calida, scilicet butirosa, illa nutrit, melius quam si stat separata , quod serositas

iuuat ad penetrandum . caseitas consortat virtutem 'potissim Θ, si non est separata nec est ibi vinum sim virtute, no in actu quod 1 esset actu multum noceret, hoc est enim quod plus timetur,quod in stomacho caseetur.

230쪽

ao Q V o Est ergo calidum saltem, quo ad substantiain butyrosam. Ad secundum dico, quod prae seruatur a corruptione .putredine cum sale& melle, I quod datur in corpore in quo bene digeritur, quod in alio non valeret, quod satis cito perciperet per grauedine mi corruptio nem vel torsionem 3c similia. Ad tertium dico, quod illa heterogenitas non est actu, sed potentia, ter illam etiam magis valet, quo niam serositas iuuat ad penetrandum, burTrositas mundificat per secessiam Sc per urinam, Sccaseitas quae est ibi in potetia, confortat membra debilia, quare, &c.

Vtrum aetas pueritia sit aetas temperata Et videtur quod non, Quoniam humidum

excedit, tu ita non est temperatum, nec in calore, nec in humido. Item, Etas iuuentutis est

magis temperata, quod melius digerit grossa& sicca, Sc ea quae sunt dissicilis digestionis,hoc

autem non facerent pueri, cita virtus naturalis est magis temperata, δc similiter animalis, quod melius mouentur MVitalis, quod maiores inspirationes respirationes habent, ac cum hoc virtus intellei tua melior. Item, hoc ctiam est de intentione Avicennae, quoniam aetas iuuentutis est magis temperata Oppo situm