장음표시 사용
111쪽
tum vero gloriam atque admirationem datio is, excitandam illa officiorum commenda- Δ. aio quae a liberali gratificandi volunta- te,beneuolentia in ciues, pietate in pa-ὶ ' leuamentum necessarium detrahi sine
h graui communis officij derelictione po-s, est:ita benignitatis est, eloquentiae bo- na, quae natura ad hominum salutem M conseruationem dedit, ad optimorum ciuium ericula propulsanda conuerte- re Obseruasse hos beneuolentiae locos passim videtur Cicero. Si qua causa ad
112쪽
DE RATIO. ELOQUE bere, ut exitus noster , si forinulamus , apud nostri amantes commisera tionem meretur: ita saepe contemptum ac risum exeitat, si nostra diligentia hi Vt t 4 Videamur consecuti. Eam etiam Obisti' ς ς causam apprime utilis est illa eloquen- in tice dissimulatio,qua nos aduersiari orum ingeniis, gratiae atque aut horitati im- pares dicimus. Vsus ea Cicero in prima exordij circunductione pro P. Quintio, & pro L. Cornellio Balbo. A iudieiis Iudicis etiam laudatio cum causae les . nostrae utilitate coniungenda: ad ei sis que animi virtutes pleraque accomi no- danda erunt . Nam Cicero in oratione
pro Pub. Quintio , contra aduersiariora in vim & gratiam praesidium ab se quitate, fide , grauitate , ac virtute. C. Aquilij sibi.quaesiuit. Sed conciliandi iudicis vel etiam auditoris materiam, cauta, quae maxime fauorabilis videa-
' nequitiam ,barbaram denique & illibe-
ratem in aliorum vel existimationem i vel fortunas debacchandi Voluptatem. εα quicquid ab illo proteruἡ, confiden ' l
113쪽
AC DISSERENDi. 36ter, praefracte & flagitiose factum sit,
in contemptionem ac inuidiam traha
mus. Vehementi enim & graui insecta- tione Cicero Ebuiij audaciam improbitat inque persiIingit.
In turpi causa & tacito vulgi praei dicio damnata, non recto utimur prin- ' iicipio , sed insinuatione , quae εφοδος Graeccpppelliatur. Laest, per qua Oc- . culte in iudicum animos cauis nostrae vel exς usatione, vel etiam criminis ex- tenuati*ne admityimur medicorum ex- empto , qui amaram potionem aegrotis exhibituri, ut amari rudinis fallant sensum , e Iremas poculi pras melle obli- niunt. Vsus ea Q Hortensius, qui cum illiberaliter, sed quod natura honestum fortasse ac ciuile videbatur, Martia Ca- ἔ . tonjs moriem deperiret, prius eius filia Cato *MPotes iapyibulo nuptam,procreandae ex ri fuae ea ge et bolis c usa poposcit. Cui cum Martiae Cato resp.ondisset, Sua quidem Omnia comunita . illius i ''luntate futura esse, sςd quod tem Hompeteret , in generi, cui filiam dedisset, tensi se Hotest ;ς estis i victus. cupiditate VHoa, citi
114쪽
DE RATIO. ELO VENDI tensius, Martia eius uxorem aperte P stulauit. Cuius potestate ipse Cato, qui marit' essetidare possit. Hacinsinuatio- ne illectus Cato inuerecundὰ concesserat, quod recusare antea poterat honeste. Loci insi- Eius hoc breue si praecepta,ut ab iis misi vis quae t dat orationem inflectamus: cau- 'i sae turpitudinem personet commedem' dignitate. Si persona loboremus,ex fa- cto gratia quae amos persuadeamusquo boni& incorrupti esse iudicis, non pex-
sonam, sed rem quae iudicu sit propria,
ηυμ q, Attentio consiliatur, si de rebuβ m 'g'T f guis nouis, necessiariis, & cum eorum pq qui nos audiunt utilitate dignitateque
coniunctis , vel ad singulare Reipubli
exemplum pertinentibus nos pollicea- mur breuiter dicturos: excitemus qua audientium animos spe, expectatione. . metu admiratione,& id genus aliis a ..ta di , ctibus. Vsus hac ratione M. T. in orat. - i pro l. Manilia. Agitur, inquit,salus λci- Orum , aguntur certissima Pop. Roma vectigalia.&c. Pro. C Rabirio. sic enim i
115쪽
A Q DISSERENDI. 37 - existimare debetis Quirites, post homi- AC DIssERENDI.
num memoriam rem nullam maiorem,
magis periculosam, inagis ab omnibu' vobis prouidendam,neque a Trib. pleb, susceptam neque a Consule defensam. nequea Pop. Roma. esse delatam. Quodi si causa iucunditatis in agendo varieta-b iisque minus sit habitura, rogandi iu-; dices, ut in audiendo non minorem di- , ' ligentiam religioni tribuant, quam Vo-
Docilitas iisdem fere quibus attentio constat locis. Eius tamen ratio commo- Docilito, disti md explicatur, si causae genus,natu'r ram , ac summam denique rei quam iu dicis cognitio excipiet , definitione ac
diuisione ita explicemus. ut neque iudicis attentionem ipsa partium diuisione F cofundamus,neque multitudine obrua-
Incidunt autem in omnes orationis
. L partes hi loci,in tota causa tanquam in
corpore sanguis, sparsi. Alicubi tamen, Vbi praesertin causi; genus parum sit honestum simplicius erunt attingendi.fNa
116쪽
DE RATIO. ELO Q EN Dquaedam elevanda , quaedam etiam o mittenda ad remittendam iudicis auditione. Cicero eniim in oratione, qua Q. Ligarium defenderat, usus ironia est ad criminis inuidiam eleuandam, remittedamque Caesaris attentionem.
aegara Libera mihi videntur exordia,nec Vna exordia. certa ratione tractari posse. Sunt enii locis,causis,temporibus, personis nostiis vel aduersariis, praesenti rerum statui, &hominum opinioni accommodanda. Exempla sunt longe pulcherrima apud Demosthenem & Ciceronem.
Modus exordii aptissimus crit, si nec ipsa breuitate excidat, nec longitudine auditqrcm defatiget,& quemadmodum Apelles de Parrasius suam imaginibus addiderunt symmetriam: ita orator simplicibus causis breuius : multiplicibus verb & suspectis longius dabit principium, ne iuxta prouerbium , Hcrculispersonam, α cothurnos infanti tribuat. bho L O di xum xitia rhetores tradunt, his Vulgare, id est multis causis accommo . . datum. Cum mune,cuius usum aduersa-
rius habere potest. Commutabile,quod aduersarius in causae sua; voluntatem h
117쪽
A C DISSERENDI. , . defensionem retorquet: Separatum, & a . . causa alienum: Transtatum , quod aliis ex eausis est ductum . Praeter haec, caiiendum , ne verborum insolentia, nouitate , obsoleta & denta vestutate, metaphora audacius petita in prooemiis utamur. Praecipua ramen cura Ob-
seruandiim , ut postreinam prooemij 'ii partem consequentium initio,tanquamlli totius corporis membro acconunO- i cmus.
, Naratio est,historica rei gestae aut ut gestae expositio . Eius fauorabile ini- i lotum ede debet, atque inde ductum, un-
de causa nostra potissimum commendatur,iactis passim suspicionibus, semi-
nibusque argumentorum, quibus causa 'r'm communiatur . EST ENIM exposi- tio reliquae orationis omnis sons,& inita ' narra tium contentionis. Quare praecipui est ρη'ς consilij videre, quando & quomodo ης narrare expediat . Maxima si quidem
rare, id Iureconsultus postularc yscar,
118쪽
b l. t j.po libe es definitore Vlpino . Dilare d. suum, vel amici sui in iure apud ea , qui
c.d. t. de iurisdictioni praeest, exponere: vel alterius desiderio contradicere. Quibus postulandi ius detur, idem copiose explicat. e. Postulandi praecepta atque utilia talem rectius & speciosus tradunt Rhetores. N ARRATIO autem omnis quae vel ipsius est causae, vel rerum ad causam pertinentium, aut tota pro h - bis est , ut Quintilianus existimat, aut tota pro aduersariis , aut pro utrisque s. p., mixta. Ea quae causae nostrae concilia- i. tionem dignitatemque habet: tribus quae & ipsae aliarum partium sunt com munest constare debet virtutibus. Mi sit i aperta, ut sit breuis, ut sit credibilis.
Nullam autem totius orationis par- tem cum reliqua omni verborum gra- Ua ac venere, tum Vero pzrspicuitatis virtute ac lumine aequὸ conuenit illustratam e ne atque narrationem: ne eius obscuritas uniuersae orationi labe atquerenebras aspergat. Repeti enim quq ob
scure exposita sunt, alio loco non possunt:& ferri iudicium de causa quae non tintelligitur, rectum praesertim & libe- tum non potest . Quare enitendum,
119쪽
A C D I s san E N D I. Put narratio sit aperta ac lucida, hoc est, verbis propriis, usitatis, ac significanti
bus, nec tamen nimium aut exquisitis, 'aut ab usu remotis expolita. Breuis fit narratio. cum nec Phara nec
pauciora quam oporteat dicimus, sum- . . , .
mam rei de qua iudici pronunciandum est exponentes: causaeque circunstantias sc recidimus, ut nec cognitioni quic quam,nec utilitati detractum videatur. Qua in re fugiendum te abrupta, hiul- ea,& nimium praecina oratio rerum essiciat confusionem. Gignit enim affecta
in illa iermonis breuitas obscuritatem,
iuxta illud Horatij : Breuis esse laboro,
obscurus fio. Si tamen rerum & causa rum ordo in longum exierit, profuerit expositionem partitione, interfatione, accommunitione distinguere .His enim locis breuem narrationem Cicero pro- Quinto. Ligario fecit. Credibilis sue probabilis erit narra- tio si personis,st temporum ordini, lo- ...
dani cum festiuitate distincta , accom- '
imo data etiam ad id pronunciarione. UNonnunquam etiam argumento sim- γ
plici ac breui ad probandum quod Pro Posuerit adhibito.
120쪽
In narratione ea, quae contra nos est, spectanda erunt causarum genera , qud rerum circunstantiae,caus e natura ac defensio nostro se tu dicio offerant specti da. Vtendum colore: mitiganda quςdam ac purganda, t ostendanam reum humano quodam errore lapsum,magi sque occasione quam peccandi voluntate a naturae siης statu in turpitudinem impubsum esse. Pleraq; etiam verborum commutatione eleuanda : quemadmodum Cicero stupri commercium quod Cettio adolescenti cum Clodia intercesserat,bis verbis extenuat: Adulterum ego puta
rem,si quis hanc paulo liberius salutas
E in Vero expositione, cuius pars pro nobis, pars contra uos est,ita diuidemus
ut nostra confirmemus,aduersa corriga-
mus remediis , de quibus iam diaei
st et Illud in uniuersum spectandum, Vt
ch ' nairationem omni verborum elegantia V ac varietate , omni verborum g alia ac splendore illustremus: ubique reddamus . rationem,quare & quomodo refixa fa-rcta credatuta. eo tamen modo , 't narra-
Nμrω- tio sit illa, non confirmatio, Postremo ' m - ut narrationis finis summariam alb