장음표시 사용
161쪽
cero in oratione pro P. Sylla monet, omnibus in rebus, quae maiores grauioresque sunt,quod quisque voluerit, cogitarit, admiserit, non ex crimine , sed ex moribus eius qui arguitur, esse pode' randum. neque enim posse quenquam nostrum fingi, neque cuiusquam repente vitam mutari, aut naturam conuerti existimat.
His alij addunt facta & consilia, & si
qua sunt alia, quae mihi ad superiora re- serri posse videntur. 'i
Rerum argumenta communia sunt Ar me Rhetori & Dialectico, eorumque locos malios internos,in ipsis rerum neruis atq; venis inhaerentes: alios externos facit praeter Ciceronem in Topicis Rodol-plius Agricola, quo nemo alius vel accuratius , vel copiosus την τοπικην con
scripsit: cuius admirandam naturae vim F/μ ingeni j que praestantiam, etsi imitatione consequi me posse desperem, voluntate tamen propius accedam,ut quantum rei ipsus difficultas, vel magni praeserim Momni eruditionis genere praestabilis viri imitatio facultatis mihi detrahit,tantum
162쪽
addat animi suscepti laboris constantia. Sit igitur primus nobis locus a defini- tione.
DGuia Vsitatissimus argumenti locus ducitutu a definitione. quoties enim in ciuilibus sis. atquς dialecticis di sputationibus,aut sacris siretis,aut omni alia denique subtili
disputatione rem controuersam docere, tuisque explicare circunstantiis cona-
mur, primum occurrit definitio. Ea est breuis & circunscripta oratio , qui quid si res explicatur. Huius genera duo fa- ciunt Dialectici alterum nominis, quod D fui- sola 'πυ μολογlie, siue enarratioe constat: tionsi P ' ne vocabulo nominis πολυσύμπ decepti, ne ii. in kμηιβολία ι labamur. Vt si taurum definituri separemus, aut a domestico animali, aut sydere, aut monte. A lterum estre quae suis partibus,causis, & naturalibus conditionibus exponitur: constatq; eae enere & differentia. Sed huius defi
nitionis non una est formula. Alia enim est substanti et ex genere differentia composita, ut homo est animal rationale: alia causalis, priori cognata. Nam mat
Iiam genus, formam differentia signifi
163쪽
AC DISSERENDI UIcat, ut si Olυμελι vel mulsum dc finiatur. 'De causis infra dicemus. Est.& definitio iegeffectibus seu ossiciis,taque frequentissima. Nam essentiae definitio non ita frequens est, ob magnam rerarum disse' .rentiarum inopiam. Et in definiendis virtutibus ac vitiis, ab est talibus definitionem conteximus, qualis est illa iusti- , riae, libro primo pandectarum. His ad lut i Dialectici definitionem ex partibus , Ut
ius ciuile est,quod ex lege,plebiscitiS,se natusconsultis, principum placitis , ma-
sistratuum edictis A prudctum respon sis constat. s Quinta definitionis forma' in ot
est ex genere & accidentibus contexta: προ- qua ignotas substantias ex accidentibus - η-
colligimus. Hanc alij descriptionem, Ve- iluti oratoris propriam, appellare matur: quod re qualitatem omniam , di actionum qu e alicui rei insunt, ζ Pliς-xi0 ouiso, ne mi, abeat. Sed no debet dQ50ixi* qVR Laiori fuisorator utitur, ita pressa , angust , R qVς ubisti exiliter astrusta este , ut P h il o so p h R in chae, . videatur disputationibus astricta. omnia enim quae ad vulgi iudiciu , popular m-
que intelligentiam accommodantur, eae planatiora esse conuenit. Proderit autem iuuentutem variis propositis rerum de-
finitionibus diligenter excrcere. Sitque
164쪽
DE RATI o. E L o QI ENDI eiusmodi argumentum a finitione ductum,Nihil perinde xtile est Christiano ζ1x L animo atque ars aequi &boni ius est ars Parii f. b00 aequi t, inur utile. exempla plu-
. sis se lima sunx apud iureconsulios. Diligenu ter & cum cura intuendum, ut definitio,
h nes propriis , signatis, re perspicuis di-
bilis tu si lxur, ut cum definito verti no potest, quod & animaduersum est ab Vlpiano. is .il bi Qua ς dialectici certos vocum ordis ihi, ne. ζζu classes secerat, ex quibus neces-
. ,s h Genus commune nomen est plurib Ii.L ea spocie disserent bus. Si enim quaeras, di hi quid sit leo,asinus,equus,homo: respon- d. Insi is dς Vr,animal Nam quaestio quid si, ge-
priis. b. Dςxi c speciei conuenit. Eius infirma est
Ista . - 4 dς monstrandam speciem probatio, , firmissima autem ad refellendam. Neque enim quia riuus est, ideo tempe'
165쪽
AC DissERENDI. carantia sed quia virtus non est , ideo nec
temperantia. aut quia contractus est , er-' go locatio, sed quia contractus non est, ergo nec locatio. Quare a genere tanta negative argumentamur, ut quod non est virtus, utique temperantia esse non potest . nisi uniuersalem particulam genetri addas . quomodo & assirmative Senegative ab uniuersali argumentum ducimus. Omnia animantia naturae coniunctionem vitaeque societatem muni- sicὸ tuentur, ergo & homines humanae societatis coniunctionem tueti debent Nullum animal foetum suum abiicit, igitur nec homo. Iureconsultos generis formae, & indiuidui nomen nonnunquam confundere documento sunt illorum commentarii in l- secundo. s. .
species, impressa quaedam rei est ago,& x eluti commentatio sue noxio , quam graeci iv αν κο
166쪽
nchoatam intelligentiam voca i.qt sit si qua quanque rem animo concipimus.
fs quis eoque de pluribus numero differentibus funia. se dicitur, In ciuilibus actionibus nomen fundo iii generis & speciei nonnunquam consen- ai rufis. ditur.c Plato sanὸ ideas, Aristoteles d. Cicero formam appellare malui hoc 'st g. exemplo in REetoricis usus. Si omnes ' 1 rtorum qui Reipubli. consulunt, chari iapbis esse 'genera de debent, certe imprimis imperato es, luctobo, quae tum consiliis, virtute, periculis, retine- ex Mily. ni us & nostram salutem & imp rij dig-di. Sigd nitatem. A specie ad genus assirinatiuam
ris. f. tantum argumentationem formamus: ut
167쪽
AC DISSERENDI. . 6 mi es e: ibi habere gladii potestatem, separat merum imperium a mixto. Talis flest differentia mandati & iussius : quo- dati crum illud voluntatis , hoc necessitatis incis. z. est. Hanc ita a proprio differre pleriq; d.quo
putant, ut differentiam partem rei esse is fae. dicant, atque eiusmodi, ut ipsa praesentς Quid si cocinuo res ab aliis omnibus separetur, discrimia rursus,ea amota,res ab aliis non differat: miras id est,quae si vera sit nec latius, nec an proprium. gustius pateat, quam species. Proprium. ἡ- autem quod omni,& soli, & semper cor rentiam. petat, quasi certum speciei ossicium si ' PGpra. gnificas: Vt homini ridere, loqui,nume- rare, canere competunt Neque ignoro p urimum esse discriminis inter veram
differentiam & eam quam Dialectici pxopriam passionem nominant. Sed quando verarum di Terentiarum penuria - . laboramus , cogimturque vel ubique rerum differentias per partes , ossicia , aut accidentia perip brastic.s circumloqui, non puto superstitiose reprehendedum, si Aristotelis caeterorumque exemplo, ita proprii vocabulo utamur, quasi nihil intersit inter propriuml& disserentiam,
Vtrumque sane ad quaestionem quale sit pertinet. Et omnibus in causis plurima I sproducuntur argumenta a proprio officio. pr
168쪽
Nam praeterquam quod dc finitionem conficinat, etiam ad coniecturam perti
net: ut proprium poetarum, furere: summorum ingeniorum, multum habere dmelancholiae & stultitiae: boni viri , re-& cum dignitate omnia agere e continentis, domitas habere Voluptates. His additur accidens de quo infra dicam. Neque enim definitionem propitὰ constituit: neque in rei substantia ' ia . . DE DIVI SION E.
vini o. Adiuuatur & diuisione finitio. Nam&rei quae definitur naturam , & quam multiplex sit, in tanta praesertim verarum differentiarum aegu st ate , demon strat , & ad locupletandam orat;onem Praecipuam vim adfert Ducitur fata E pete 'omnes: argumentorum locos praeterquam is λογ- , & repugnantiam: - . quoniam repugnans det altera praedicari non potest : setque eo modo
. , ut unum aliquod in multa non diuiso- ὰ ne solum, sed vel partitione, vel enume ratione deducamus, quae duae Dialeω- ces sunt pa Ites,
169쪽
Ac DISSERENDI. 6 Est autem ut diuisio generis in sormas Partitia per differentias discretio, ita partitio to h. sum lius in partes. Prioris exemplum erit si ma d. γ' dicas,hominum alios liberos esse, alios initi. de servos'. b Liberorum rursiis quosdam in--bogei mos, quosdam libertinos esse. Poste- mi para- rioris,si ius scriptum in suas diuidas par
Enumeratio , quam alij etiam distri- a LI' aubutionem appellant, est subiecti in acci- te ride iudentia partitio , qualis est popularis fit. Cris Pompeii laus apud Ciceronem pro lege re. parri Manilia , & apud Homerum Agamem- gra. Rr se nonis, apud Plinium libro septimo na- pisi. Inst. turalis historiae Catonis primi Portiar de iure
gentis,qui unus tres summas in homine nata en. res praestitisse existimatus est f Optimus e ciuili enim orator, optimus imperator, opti- EnM-mus senator iudicatus fuit. Sed vi su pe- ratio. riores loci omnes ad finitionem cogun- Catonis tu , ita locus totius & partium ex diui: ir stab-sione oritur. iis dignia
Ne quem fallat cognatio generis & rotis speciei, , cum toto re parte consen' par eriduntur enim haec nonnunquam nomi-
na) ostendam quid intersit. Genus de formis suis assirmatur, atque ad 'niu
170쪽
' DE RATIO. ELOQUENDI cuiusque speciei substantiam confirma, dam adsit oportet. Totum contra, nec de partibus praedicatur, ,ec singularum partium constituit substantiam. Vt enim iustitia sit, viti utem quoque esse necesse est. Atqui partes esse pollunt, nempe gypsum, calx, lapides,trabes,ianua, etiam donus non sit. Porro non una est totius& partium ratio. Quaedam enim sunt substantiales , ut anima & corpus in homine, prora & puppis in naue. Quaedam part μφ quantitatis, quae in magnitudinibus , tu μορ- pore & numero consistit. Quaedam efficaciae cuiusdam , ut' sunt vitae graduς a-. pud Aristotelem. Horum plenior cognitio ad physicum pertinet. A toto argumentatio ducitur, Vniuersus mundus prouidentia administratur, ciuitates igi- tur & familiae consilio regi debent. Apartibus ad totum , Si perditissimorum hominum perniciem iusta vindicta pro . qui ciuium sortunas tueri, exornari laudibus bonos , deprimere nocentes, languentes p ebis animos ad Rei p. dercus atque ornamentum excitare est viile, non potest non utilis esse rhetorica Sed haec omnia sunt utilia . & cum sum
ina Rei p. dignitate coniuncta, utilis igitur rhetorica . Cauendum in argumenta-