장음표시 사용
181쪽
Graecis φυσικὴ δυναμις κω ἀδυναμία ap- est facuApellatur. sic enim docilem, sic pugilem to ana-Vocamus, qui naturae impetu & corpo- tura dataris viribus vel ad literarum studia , vel adat actiones est appositus. Magna huius lo- q ij ci est utilitas, non solum in ciuilibus a- cundum.
ctionibus, ubi de pubertate, de iis, qui
matrimonium contrahere nequeunt, de castratis, mutis , surdis, & quicunque testamentum facere, aut stipulari pro- .hibentur, quaestio incidit: sed in uniuersia vitae ratione, ne quid nostra cum natura pugnat, invita Minerua, perten- temus : aut ab eo, in quo naturae vis maxime eminet, in aliud diuersum studium ei Seramur, nihilque contra naturam uniuersam contendamus. Recte admonet Fabius Quintil. ingeniorum . . . discrimina diligenter esse obseruanda,
ut Q V O Q V E N QV E naturar 9ς ferat,ad id potissimum prouebatur. Tertia species est, quae dialecticis passio & passibilis qualitas dicitur. Nos pas i 'sibiles qu litates, quae Graeci. πις ρ' Eli
'ronτητες appellantur, hic natiua,passio-. nes,leporaria adiacentia vocamus. Por- A . ro,ut uniuersum rei complexum in pau- caconfera adiacentiam omniu alia sen- .
sa,alia intellectu colliguntur. Q assen. Θ Vm
182쪽
u deprehenduntur in omnibus animatibus,& quaecunque lagi vel videri posse sunt, spectantur. Habent enim singulis nius proprium quiddam, nam visum colorum species, albu, nigrum,suscum, flauum, perspicuum, opacum : auditum lonus, aporem gustatus, odorem olfactus, tactum molle, lene , asperum frigi- . illam, calidum, hunaidum,siccum mouet: rutelis in quibus humanae prudentiae cognitio Ius. nisque vis uniuersa consistit. Intellectu deprehenduntur quae animi commenta tio colligit atque decerpit: ita magnetis, ita haematitis vim mens humana perspicit. Sed horum ut dixi, quaedam sunt natiua adiacentia,quae in substantiis perpetuo insunt,& animi magis iudicio , quare ipsa separantur. Nam quan uis ita faere in substantia inhaereant, ut diuelli ab ea nequeat, quemadmodum in igne calor, in Aethiope nigredo, sensus tamen interior & ratio perspicit, eiusmodi qua Jitates,quod corporibus addi, vel adimi possint, non esse substantiae partes. Horum autem vis in iis partim consistit, suae siensius sunt expertia: ut humiditas in aqua, siccitas in terra: dulcedo in melle in glacie frigus. . Partim animalium, corporibuo inest, v obur, fortitudo, λζ-
183쪽
cunditas, ac illis contraiia. Partim sei fi-bus, ut mans uetudo , scritas , docilitas,&c. Temporaria siue τα παρη sunt, quae T. odio forinsecus accedunt pauloque momen ruma. to nunc Obrepunt, nunc subtrahuntur.
Quorum alia facillime a subiecto di
mouetur,ut rubor ex verecundia, pallot metu contractus , alia aegre adimun-
tur,ut primus lanarum color, sapor quo recens testa unbuitur. Alia diuturna co- suetudine in Efιν mutantur, totumque si- bi hominem subigunt, quoniam cons Uetudo altera sere natura est fitque , ut eis sint 2κ,hoc est consetudines. Atque huius generii sunt inuidia,ambitio , dolori misericordia iamor. Magnus est huius locius is in ciuilibus criminalibulque causis.c Nam aspectus,aut minuunt, aut au I oui egent culpam. d. Ab adiacentibus Cicero Deiotarum defendit. Deiotarono aliua ire aut co siderantio aut rectior,prudentior A . est: insidia tu igitur facili' in eum c d xς d l Graenon potuit sobrius & continens cit, igi hus erui nec ebrietati, nec saltationi opportu
quam succumbit inimicis , ne milui N ira C equide alienus igitur Z Vindicta, furtis. O uarta bis species additur em μα , id est figura at circulas triangulus, qu exa
184쪽
D E R A T I o. E L O QV E N DIDe hac gulus. Hanc alij inter relationes ponere pecie agi maluerunt,quas nos ad locum repusna tur in l. tium referemus. Haec autem superiori forma de tria praedicamenta dicuntur absoluta
ce'f. t. quod singula sine. vlla aliarum reruni i. in rem collatio e per se intelligantur: ut homo,
de rei. e. vi magnitudo, ut albedo. Reliqd. nia, quae ad haec referri non possunt, recit latiua appellantur. de quibus infra dice. 4
Actio perpetuo quodam motu adi M. qRς8 Xu quem vocant, conristit. est enim relatio ad ad quod ci patitur. Pallio vero , actionis e Tectus. I lHuius formae sunt: generatio & corrues ptio , quae in substantia sunt. Austimenta Quam tio & clina inutio in quantitate: alter ti late te- in qualitate est. Huc referuntur frigere, Diat huius saltare, pallestere, tremere : quae omnia trocius'. multas in v tranque partem suspiciones it praebent. Turpe est senem cuiuslibet rei l t
vim complectitur. Indicat enim atque declarat, quae sit hominum yis, natura, praebent. Turpi poenitere: turpis igitur poenitentia , quae admissi sceleris est comes. Loc' hic uni
185쪽
AC DIs SERENDI. 72ossicium, affectus: nec alius frequentior est in praesumptionibus testium fide,cq-terisque causis coniecturalibus.
LOCI EXTERNI. LOCUS CAUSARUM ET
Nullius loci perinde atque causarum
euentorumque creber est usus, & necesses ria cognitio. Nam & eum qui magnis de rebus ad Rei p. dignitatem pertinen- δ' . . ρη 'libus facturus sit iudicium , conuenit φρου- causas earum rerum omnium , de quaru vi ac natura quaeritur, animo pertractatas habere. Nec ullum genus est, in quod non magnus huius pateat usus. In laudatione aut vituperatione,quid forti atque excelsis, aut contra inconsulto &
praecipiti mentis impetu factum sit , nisi ex effectis , sine & destinatis iudicari non potest. Ut si quis Achillis cessationem in bello Troiano vituperare vellet , quod ira impeditus milititiam detrectauerit: aut laudare quod magno vir animo indignissimam Patrocli e dem ab inimici vindicauerit iniuria,ab euentis & causis arguntentu du
186쪽
a C. cum cat,necesse est. In deliberationibus , ho cessate de ne stas', utilitas, ἰ δυνατον iisdem ex lv. l. i' o cis propendent. Nam quid honestunt . e a quid utile, siue quid ficii possit em ciendop. Ω- ostendit. Porio in iis controuersis qu toriss coniectura excutiuntur, suspicionem arbus ese guunt voluntas & potcstas Peccandi vonatus . . luntas fine, potestas ex efficientς coll. genera ligitur. Pulchre Cicero & admirabiliter η liter. r. le parricidij suspicionem in Sex. Roscium
γε Amerinum coniectam, a causis per locuoloricis. impulsionis amolitur.& pro Milone,in-b.iux. I. sidias a Clodio factas probat. Iurisconsili tesi Di sic fere argumentantur: Ceilati te causa, Ag fusi cenat& effectus .alidem alteram finale, de cori et alteram impulsivam elle 'olunt: ut illa domo . . sit, quae constitutionibus fuerit compre-egio. in l. henia: b hqc ve id quae in priuatis contra- j1. de o. ctibus ab omnibus constituatut .c In poe- d. Scribit natibus iniuriis facti indignitatem ex . de causis causis augeri, vel eae tenuari scribit Clau. multa Ia Iurisc. d quod ut plenius iuueri tuti con-jon in l. stet, eaque admirabilis veterum iureco si bύ. sultorum dignitas atque veneratio ad lo de te. i. . corum dispositionem eae citet atque ina d. l. aut pellat subtexui C L A V D. iure coss. in facila. g. l. aut facta si . de poenis, locorum circu- ω i. ile stantiatumque diuisionem tap quam in Q tabula inspiciendam.
187쪽
neorum iniuriis separamus. Perfono , cWiud puro complexi seni sis.
- c nocturus pota c diurno Qualitate facili, 'ita expilationes a fortis discem
luntariae insidiae a fertuitis casilus distin v μr,
188쪽
rios ae linguias argumentis amplius di
Maximam sanὸ hic locus philoso Ca iri phis & poetis, nedia moratoribus dicendi
Ieracrin copia suppeditat,quoties ad animi iudicium refertur. Est autem causa, cuius vi effectus sequitur. Eius genera quatuor ab Aristotele ponuntur: essiciens , male etia, formarinis. EFFICI EN S. Tum.
dEffciens motum praestat atque opς- ram rei faciendae. Huius duplex est co- Dosa: Aliud enim sensius est expers, &.ffieietii. 0J Vxa agit , exercetque actionem in o-'Ῥariar. - materiam : ut ignis natura: im Μ fare p tu naturaliter Obiectam materiam coburit: aqua humectat: terra fructus pro is ducit. delectu agit, cessatque ab actione pro suo arbitrio : ut consill Republicam , nauiculator nauem ad milibstrat. Maxima proposito. Quorum em- cientes causae honestae sunt ipsa quoque honesta sunt: vi virtus laudem patit, sequenda iguur: voluptas moerorem . su- il
hgienda igitur . Infirmum est argumen- c. tum, si ex aliis quoque causis idem fieri possit. Fortitudo enicit ne mortem exti-
189쪽
AC DISSERENDI. 7 mescamus: sed non quisquis mortem despici vir fortis erit iudicandus.
Materia est subiectum ex quo aliquid
primum generatur , & in quod corrumpitur vltimum. Maxima est , Perempta materia & effectus perimitur. Turcae nohabent ferrum,igitur nec tormenta bellica. Brutum animal mente caret, ergo iudicare non potest..
Forma habitu quodam materiam ve- a in I. Iustit ac induit, ad camque adiacentia re- tauus. F. feruntur.Nam sorma si a materia diuel- si quis relatur, eam propὸ destruit de Vlpiani iu- d. ade restoss.sententia. a Hinc igitur sic argu- hibendcvmentamur. Perempta forma, quantu- ι DPa.
Irruis non mutata malefia,rem tamen a- quaeroliam,quam prius fueritciudicari: ergo si de auro. sculpti calicis mutata forma restituatur, marge non liberari debitorem. b Maxima eius to teg. propositio est. Tantum quisque potest, tersu quantum forma permittit : mundus in iob . . rotundus est , ergo rotunditatem ha- b Iss
190쪽
Finis est cuins gratia res fit. Ostendini' eius usium in omnibus causarum generibus , praecipuς tamen in deliberationi- bus. Maxima propositio. Bonum est, cuius est sinis bonus. Charitas fidem confirmat,colenda igitur. Iustitiis finis est animae felicitas, ergo expetenda. Iurecon sui . sic argumentantur, quae ad rei cuiusdam finem sunt destinata, ea omnia eia l. eisno ceduht.a
, ι Lai, a Lla. g e-nent' de poenis. d. Euenta causarum impulsu eueniunt. ut enim cauta sunt efiiciens & finis , ita quod ab efficienti fit essectum : quod in finem certum ordinatur, destinatum vocam'. Hoc enim modo corporis purgatio ad bonam valetudinem, diligens animi commentatio,ad eruditionis gloriam destinatur. Et in ciuilibus causis ab euentis iudicatur , licitusne actus fuerit, an illicitus. In criminalibus is diciis eue tus quoque inquit Claud. iurecon. b spectatur. Vt in dementissimo quoque facta quanquam non minus lex eum qui occidendi hominis causa cum telo fue-