장음표시 사용
291쪽
AC DIs SERENDI. Iaiqdoque maximarum rerum cognitio Copia, varietate complendum , noluim tamen hic prolixiores esse. Extat etiam
pulcherrimi libri Erasimi de verbo tuni& rerum copia, in hanc amplificandi rationem conscripti: ipsaque res fusior atque amplior est, quam cuius ratio tam an glistis chartulis explicari possit: ac proinde visum est eas solum figuras signare. quae non solum ad orna dam, ve- Ium etiam augendam amplificandamque Orationem attinent, alio, loco no
stram de hoc argumenti genere sente4tiam interposituri. Ducitur autem am plificandi ratio ex omnibus argum ea torum locis, quos supr&tradidi. Eos au tem hic repetere aut explicare exemplis nihil attinet. Vsus tantum adhibendus,& mediocris quaedam prudentia, ut disecat iuuentus . ubi orationem illustrare locis communibus, ubi copia aut breuitate ludere , rerum naturas augere , Vel extenuare, apertE. vel dissimulanter causatum circunst Huias exponet e conueniat.& uniuersa res optimorum authorum, praecipue Ciceronis imitatione , dc rectius,& felicius paratur, qui 'in rheto xtris praeceptis , quorum dissicultas nimiaque subtilitas prima adolescent iuru
292쪽
D E RATIO. ELOQUE NM studia magno saepe incommodo remo
. Est igitur prima amplificaodi, vel mi- β η' nuendi species, in ipsi merum nomini' - Α' bus posita. Nam αυἱκσις est,cutari pr0 secessione scelus, pro improbo latrone, λην si pro homicida parricidam, Pro Calum
niatore grassatorem dicimus. . . Diminu Tαπων rie seu μειωσις, id est diminutio, cum eum qui pulsiauit,attigisse : qui lae- sit, vulnerasse: qui furit, errare dicimus. Vtriusque pariter exemplum est pro M. Caelio. Si vidua liberὰ, proterva petula'. i ter, diues effuse, libidinosa meretricio
more viveret , adulterum ego putarem,
si quis hanc paulo liberius salutasset'
Refertur huc color, quem in praeceptis . exordiis τοπιωμα appellari diximus. magnam enim vim habet vel ad exte-- nuandam,vel dissimulandam rei foeditatem. Q ntilianus hoc genus incres cere putat, si ampliora verba cum ipsis - nominibus, pro quibus ea posituri sumus,conferantur,ut Cicero in Verrem: Non enim furem,sed raptorem: non a-
dulterum,sed expugnatorem pudicitiae: non sacrilegum sed hostem sacrorum religionumque: non sicatium, sed crudelissimum carnificem ciuium socior
293쪽
mAC DIs SERENDI. I 2s que in vestrum iudicium adduximus. 'Sed hanc figuram correctionem Vocat, ut in Philip . a. Stupolem hominis vel potius pecudis quaeso attendite. In Pisc-nem,N on cosules, sed mercatores prouinciarum,ac venditores vestrae digni- talis: non consules,sed latrones,&c. 'Est autem correctio επανορὴωσις, quae correctis
sublato eo quod dictu est, aliud magis idoneum in eius locum supponit, ut in
CogRata est huic figura quae G raecis L ' dicitur, ipecies correctionis: nam sententiae temerὸ prolatae vim corrigit. Cicero,Quanquam illa non poena sed prohibitio sceleris fuit. Et pro Cluetio, Nam Sassia mater hui' Habiti, mater,enim a me nominiscausa,tam et si in hune hostili odio, & crudelitate est, mater inquam appellabitur.
sed implificatio ς Incremento frequentissime se Comparatione scationis componitur ex λR tiocinatione Ian&ι. Synonymia. Incrementum, est quo per gradu b Dis gynnruis ad siummum venitur. Tale est tam Ciceronis ach. s.in Verrem , Facinus est
vincire cive Ro. Prope sced verberare,
294쪽
r,rricidium necare, quid dicam iri crucem tollere ZEt in oratione ad Quirites: Mihi quod potuit vis & iniuria, M sco Ieratorum hominum furor detrahere,
eripuit, abstulit, dissipauit. Ego faces ia
. accensas ad huius urbis incendium coprehendi, protuli ,e, tinxi. Est autem proprium incrementi, ut oratio eo cressecat,nam vitiosum est cum ordo, non aexurgit. Tale deprehendimus in Cice- roisis inuecti . 3 in Catil. Quae omnia, tu quit,quoniam in Senatu illustrata, pa-ic facta, comperta sunt per me &c. Prius enim erat quod extremum posuit. Cε Comp ratio maximam vim reb au- q- gendis ad fert. Collationibus enim res omnes crescunt. Loci eius inter argu- menta supra nobis sunt enumerati , &tota fere Ciceronis oratio ire pisonem ' .ii eiusmodi collationibus amplificatur. Rariori R tiocinatio est, qua aliud ex alio. colligituri Cicero enim collecturus,
quantum meri Antonius bibisset, quod nullo concoquere posset modo : Tu istis,inquit, faucibus, istis lateribus , ista gladiatoria totius corporis fit initate, tantum vini in Hippiae nuptiis extra u- sexo, vi tibi necesse esset in populi R o. . SQ ni Pectu, v omere rostridie. Cui eoilu
295쪽
AC DISSERENDI. 127. in loco subiungit aliam amplificationem per comparationem. Si inter coenam, inquit,in tuis immanibus illis po- culis hoc tibi accidisset, quis non turpe diceret Zin coetu vero populi Ro. negotium publicum gerens , magister equi- tum,cui ructare turpe esset,is frustis es culentis vinum redolentibus, gremium suum,& totum tribunal impleuit. μ Σοω - id est, hominis communio si-
ue interpretatio, cum rei dignὶtatem ac
magnitudinem synonymis qircu scribimus,quasi non satis uno verbo demonstraturi. Tale est illud Ciceronis pro Quint. Ligario: Quid enim tuus ille Tubero districtus in acie Pharsalica f
gladius agebat Z Cuius latus ille mucro petebat Z qui sensus armorum tuorum
quae tua mens Zoculi manus Z ardor ani- i
niit quid cupiebas 3 quid optabas Z Et il
lud Cicer.in ossic. Fallere ciuem non vi- ri est boni, sed versuti potius , obscuri, astuti, fallacis malitiosi callidi , vetera toris, vafri. Et hoc pro P. Sulla, Si initum est consilium inflammandae ciuistatis, huius extinguendi imperij, delendae urbis, &c. In Catii. Non seram,
296쪽
vocatur,fit quando plures ipecies congeruntur,Terent in Andria: ' : Sic vita erat facilὰ omnes perferre ac pati cum quibus erat, cumque una hisesie dedςre, Eotu obsequi studiis,aduersus nemini, Nunquam praeponens se illis,ita, ut A cillime Sine inuidia laudem inuenias,& amicos pates. Cicero in libidinem Sassiae: Mater Habiti ita flagrare ccepitamentia , sic inflammata ferri libidine, Ut eam non pudor, non pudicitia, non pietas,non macula familiae, non hominum fama, no fit ij dolor,non filiae moe
Expolitio, utrique cognata est, eande' enim sententiam mutatis nonnihil verbis explicat. ut si dicas, hominis causa hominem quiduis honeste Sc liberaliter facere oportere,propterea quod ea lege nati simus: ea li habeamus naturae principia,quibus & parere debeamus,& h manae seruire societati, nostiaque studia priuata, rationibus publicis prouehendis condonare , ac nostram etiam utili -
tatem communem facere, nec fas esse hominem quicquam humani a se alienum putare, sed omnia in commune re, P da emolumentum, omnia hominis
297쪽
Az DrssEREND-r causa facienda esse. Vniuersum Lucani exordium expolitione est amplificatu.
Gradatio,ini a , si rarius usurpetur, c fnon sua caret gratia: repetit enim pro-
imum verbum per gradus ad alia des 'cendes,eoque non dissimilis soriti, qua
argumentationem esse ostendimus. Est autem gradatio apud Iacobum apostolum : Tentatio parit concupiscentiam, concupiscentia peccatum, peccatum autem mortem gignit. Erudita & illa , Α - - phricano virtutem industria, virtus glo- ria aemulos peperit. AimρἈγία, causa & prioris sensus subie- aetiol,lae . I. in Verrem, gia.
cum diceret magni esse negotij alium ad iudicium Reipu. causa vocare, addit causam: Legem enim sibi ipsi in dicunt
innocentiae, continentiae, virtutumque 'omnium, qui ab altero ratione 'uaereposcunt. Pro P Sylla , probaturus omnes,qui reo suffragentur & adsint, defendere videri, subiungens rationem: Non enim, inquit, una est ratio defendionis ea , quae posita est in oratione. Omnes qui adsunt qui laborat, qui saluum volunt,pro sua parte atque autho- ritate defendunt: αναγ
Aνα ιιιpi a P. Rutilio Lupo ponitur
298쪽
DE RATIO. ELOQUENDI euius pulcherrimus in accu sationibus l& defensionibus est vlus , cum naturae, 'temporis,ac loci,caeterarumque circun- t
stantiarum , necessi ludi nem causemur. Prioris exemplum est: Nihil valui aut gratia, aut diligentia, aut misericordia pro reo deprecatione,cum iudex tyrannus immani sua crudelitate, humanae sortis sensium omnem exuisset. Poste-
riotis est apud Liuium, lib. belli Punici 2. in concione Hanniballis Poenos ad- hortantis, Ut magno animo in omnem dimicationem incumbane, ut quia te go Alpibus, a latere duobus maribus l, nclusi, nullum perfugiu sperare possint, eoque necesse esse, forti sint animo,quibus nulla daremur aufugia : Romanis: contra timidis esse licere, quos effugiu, ad desperationem invitet. Item , Cum sine literarum cognitione hominis vita bruta sit,&inhumana, necesse igitur esse. literarum. studium omnibus proponi. Sur qui hoc schema διαγρια ,κω
Trasaia transtatio est rei in loeuin i digniorem ac veluti honestiorem praetextum: ut si auar' illiberalitatis ac sor- dium suspicionem a se depulsurus , dia
ς xinon quaestum se spectare, sed ratio-
299쪽
AC DIssERENDI 129 nem se habere rei familiaris,ne in tanta liberorum copia, rem domesticam labi si uere flagitiosum sit,& Reipub quae es-uium fortunis c d seruatur perniciosium. Apud Liuium Tullus rex Albanorum . defectionem ac perfidiam in Metiunt itineris ductorem coniicit. Demosther Vs quoq; in propngnatione Ctesi ho tis, Phocen sis belli calamitatem in sor
tunam transfert. Ανlies cras contentio est, contrarium, si-
ue sontrapositum, qua Oratio per con- Contem. traria amplificatur. schema iucundum. α usitatum in varieganda oratione. Fit autem multis modis, quos iuuentos in lectione 'ratoria obseruabit. Pro Mu- r na: Odit populus Romanus priuatam luxuriam , publicam magnificetiam di--- . Jigit. Et Inimicis placabilem, amicis i- nexorabilem te praebes.in Catil. Hon sto vivere cum non possint, periretur-
Avῖμι- β λη, commutatio, sententiam Comm per contrarium inuertens dicitur,vi, Ese ,
te oportet ut uiuas , non Viuere ut edas. .
Cicero in ossiciis: No quod utile,idem bonestum est : scd quod honestum , id F Falde utile est. Praeclara est illa apud Aristotelem : Beati quorum fortunae si
300쪽
DE RATIO. ELOQUENDI pientia , & quorum sapientiae fortan
ruuersio. Inup s motissima est figura. Terentius in prologo Adelphorum: Nam quod iiii dicunt malevoli, homi . l
Eum adiutare,assidueque una scribere: Quod illi maledictam , vehemens cxisti m a nt, Eam laudem hic ducit maximam.
C mmμ contrarias colligans: Seneca.Tarn deest m utiq- auaro.quod habet,qu am quod non habet. Labor est ipsa voluptas. Nam , uti. Musotiij Musonius scribit, si per Iaborem hone- sententia sti quippiam egeris,labor abit, honestu in vis. manet: ii per voluptatem turpe quippia . feceris,uoluptas abit,turpitudo manet. a lectio. Aποδιωλreiectio , cum aliquid eludi mus,tanquam id dignum , aut intempestivum. Schema artificiosum, & ad sub- uertendam aduersarij actionem accom- imodatum. Pleraque enim argumenta, quae dilui,ves agitari,sine gratia , vel suspicione non possunt,reiiciuntur. Quemadmodum Cicero causas si inditatum
Milonis & Clodij reiecit. Et pro Caeli 'Equitis inquit. Romani esse filium c minis loco poni ab accusatoribus, ncili