장음표시 사용
51쪽
vniuersales caumet particularum 2ticulares et actualiu3 actualesl et potetialisi potentiales:vt statue assignanda est causa statue factor.et duino statue bic statue factor: et sta tuefactionis statuatri faciens . et statue potestate : statue
CCausa indeterminata est causa que in aliquem effectum non ordinatur. - - tractatus comet quatuor cap. Ll, rimu cotinetvnapclusione3. a tres opiniones cu solutionib' duaru rationu priis me et improbatoe sc6e.CCoclusio casus et portu α ne phusica determutatio casus et fortui' cause sunt a quies multa fieri dirutur. Causa aute inlim Dysiisca determinatio estagit et casus et fortune. si 'ria opinio dictest dicetiae nictit fieri a casu et fortuna. Urimo F oi3 effectust videm' causam determinata esse ut si quis it in m rum et inuenit debitore quem tuenire no int edebat : lius rei causa determiata est ictitoris v tedi ad fora voluPs.
Dariter et repertoris in foru ventedi voluntas. non igit titaliquid a casu aut fortuna. Ra casus et fortuna cause essentideterminate. Sci o. liqui reru natalia causas pquiretes casus et fortune ola non eminerunnichil igit sunt casus et fortuna. Einde nichil a casu et fortuna fieri cotinget. e Solutio multa si ut a casu et fortuna. et licet illas cauis non tamen causa e dete inata inuetionis reperti.-aute antiqui casus et fortune non meminerit: hoc no arguit avis toritatem:veru eo* potius insufficientem determinatione. ouod et falsum est. Ma et si Empedocles casu3 et fortunam
bus sunt)casu incidisse et aliter sepius cadere: et multas aralium partes a casu et fortuna fieri e Srea opinio est dices Wtium Oia a casu et fortuna fieri et fortuna voluere celu3: et eo motu oim reru3 trabere ordinem. CSed hec in uenie
52쪽
ter dictit. Turimo qui a videm'malia et platas a determinata causa a cedere.ut homine ex homine et ex semine ollisue olivana et unaquaque reliquarum plantaru3 e suo determinato semine et non esse a fortuna. mimis igis erit et celu3 et eius motus et diuiniora illa superiora corpora que semper eodeue tenore costantissime perseuerat a fortuna. CSecundo quia in inferioribus pleram a fortuna fieri c5ploramus: in celo vero nul qui cco aut casu aut fortuna fieri cospicim :sed certo tenore intutabili ordine constatissime omnia illic pseuerare vident. male igit fortune sedem celu posuerunt: cum plura deberent percipi in celo fieri a fortunal fiant in his inferioribus. at potius fortuna3 in inferiori 28 bus locare debuissent. GTercia opinio est dicentiu fortuisnam esse quid diuinumet felicissimu3 supra humanam meaetem:et cuius humanus intellectus non sit capax qua plurimi mortalium ut nume coluerunt. Cloanc opinionem hoc in loco non reprobat Aristoteles.
CEa que 'ut a casul aut a fortuna: effectus casuales aut fortuiti. CSffendit inuenit. CInfinital numero indeterae minata.CSicut boni cdsecutio:ita et mali fuga bona dictatur.et sicut incomodi assecutio mala: ita boni babiti perdiistio aut quasi ad manum presentis frustratio mala. Ecundum cap. continet qui iam diuisiones.duas dis . es finitiones et tres pclusiones post quarta. iiii correis tiarium ad. 2.diffinitione unu ad prima conclusione. r et unum ad secundam.WDrima diuisio. Eorum que liunt quedam semper consimiliter fiuntialia frequenter Alia vero raro:que neque semper neque frequenter fiunt.In iis que semper consimiliter fiunt nullus fortunam Iocat: Meq3 in iis que frequenter. Hiunt enim que a fortuna eueniuntara,ro contigere esse ominia. Et hinc que raro eueniat)omnia: dicere solent a fortuna. et ipsi ut et nos fortunam esse aliis
3o quid a quo pleraq3 fieri cognoscimus)supponunt. CS
cunda diuisio eorum que fiunt quedam fiunt propter boclesia vero non . Dec enim sunt propter hoc quecunque a natura intellectui aut voluntate facta ut prosequantu fug3a
53쪽
domus causa per se ars edificatiua .Hiauero per accid&: ut album et Nesicu. Et causa3 per accides oportet ee foris tunam. Aa causa per se finita et determiata et per accides vero incerta et inde minata. fortuna aute3 causa est inceret incli termiata.et vili infinita accidereaeossunt. CDii. 33ma diffinirios hec fiunt a casu aut fortuna q raro et per accidens 'ut et que sprer boc sunt. Et quado a casui et O a fortuna .horu differetia postea determiabitur. visenti quis in villam non quidem ut debitorem inueniati debitore offedita. debita pecunia3 reportat:reportatio hinoi pecunie a casu aut fortuna fit. Illam taliter raro euenit et per accidenss.
non em reportandi gratia in uilla ierat: et est eo* q Opter boc sunt.Ei em fremeter fieret bmoi reportatio:aut reportati di intentione locu adiisset: hec neque a casu neq3 a fortuna facta fuisset .gScla diffinitio. sortuna est causa o aco 3 cidens sca in xpositum ex semper et frequenter et eo* que propter hoc sunt. CCorrelariusquapropter circa idem et 3 intellectus et fortua suntana propositu sine intellectu non est. eL prima pausio.Infinite cause ee possunt a d businis 36 fit a fortuna fiat. CIRam infinita sunt q ad idem accidere poliunt. ecunie em reportatio accidere potest:aut qr dsamici videndi gratia aliquem locu adeatlaut quia sisquatur fugientelaut fugiat apsequentelaut quia spectacula viis dere desiderat:er sic de inumeris aliis. Correlariu.vnde 3 merito fortuna infiniti esse videt et homi imanifesta viam infinitis ex causis accidere potest: que ad rei que a fortu na fit non ordinant exitu.CEcda poesio.quodamodo reis 3scte videtur nimii a fortuna fieri: et quodamodo a fortuna aliquid fieri etia recte uidetur. Calla per se nichil fit a fortuna.Si em solum essent cause per se ut domi ficator per se causa est domus: nichil fieret a fortuna. At vero p accides recte uides aliquid a fortuna fieri .causas aute per accides dictu est numero esse infinitas.KCorrelariu quaprops dis 3' damodo recte dici videtur fortunam carere ratione. allam ratio solum eo* est que semper aut frequeter filii. fortuna autem no eoru est .sed que raro.CTercia priusio.fortuna, rum altera causa est per accidens propiquior: altera vero remotior. CNam sicut ali causa* efficieutium alia e sis pinquior ut solycletus statue: et alia remotior ut bomo.
54쪽
m etforti: rst esse videtur. sunt em efficietes cause ut caegroto sanitatis cause sint tonsi oluctus et estus et nicbu boru sanitatis gratia suscipiis pinquior caula inust et deinde vctus et remotior est tonsio. Quia tamen infinite bmoi per accido cause esse possunt si assignade sunt que a pinquioores et que remotiores statutae aliquot et figende sunt: aliovi 1 qui que priores et et remotiores assignare no possis. gQuita diuisio fortunam qda3 est bona qua bonii aliquid contingit.Alia vero mala qua aliquod contingit incomodum. Quequide fortuna si circa bona excelleti e magnitudine habentia congerit: eufortunae et fors fortuna dicis. Si 'o circa excelinia mala diffortuniit ut si quis debuisset magnus bonu accipereror et quod ad manus erat quod non accipit
sed quo frustra male ei cotingi nacti bonu iam habitu pes diisset. Ram id duodRorie est nichil distare vider. Sit e fortuniu et diffonuntu inconstas et incertum est. Mam Ois fortita inedstans et incerta ut que nul lamst et frequeter isque raro et inopinate contingat. Tertii cap. note.
CActio honiis frem electione operatio. KRctio praxis. CEupraxia bona bomis frem electione operatio. CGiis pes triu pedu sedes. priora/pricipali oralad suos effectus ofectiora sis rustralincassumituanivremere CCasus per
se vanum. Ertium cap.continet. .c5clusiones. duas rones, ψysios 'et unu correlariu ad scdam. duas rones ad tertia et unu correlariu ad quinta.si Dria pausio.C sus et fortuna differui. Ram casus in plus est:fortunavero
in mim Quidqd em fortuna fit casu fit:no aute ome quod V casu fit:fit et fortuna. CScsa fortuna solum inseo* circa et est actio. si primo quia fortuna in eop que volutate et cosilio regunt. via agentiu sci ma positu. hec aut sui circa versas actio.CScsso quia fortunams dicere solemus festices:et fortuna prope felicitatem e idetur felicitas aut mistum est ecur cumque est actio Est em bona frem electione operatio signu est igit et fortuna solum circa ea versari circa que est actio. CCorresartu. Unde fir ut inmatatbeluciae infantes victit a fortuna faciant:nem fortunata: aut i fortunata nisi sesin similitudine dicant viam hec otainulla
55쪽
cosilis et et electione agunt Similitudine aut dicuntet foris tunata et infortunata queadmod s=roarc lapides eos fortunatos dicebat: qui aris extruedis aptano qui colunt et venerans Infortunatos aut qui illis luctissimi dumistrati pedib' conculcans piit et hec a fortuna multa paliseerra M. tia caus et inaiatio et aialib' rone ex pim' couenire potest
si primo qr si tripes aptus ad sedendu cadat: id casta fit. allon em ut apta sedes fieret cecidit sedui in loco qesceret si equs furto sublatus bibedi desiderio fonte petat:et imanus diti incidana casu saluatus est.casus igitet inaiatio ex atalibus rone exotibus couenire pol CScso fieri fruis stra est tam inatato* Φ aiato et ronis exotium. fit enim aliquid frustra cu ad fine ordinatumque non consequit.visi quis cibi in fundu stomachi descendedi gratia ambulatet cibus no descendat:hec ambulatio frustra fit et vana est. em quis diceret se frustra balneasse: quia sol no defecit ridend'ess3.no em ido se ut sol deficeret balnea t. igit signu est et casum esse inaiato petat ato* et ronis expuum. videns em frustra et casus solii in hoc differre:quia q6 frustra fit ad que ordi natur n6 consequit effectu 3. casus aut conseques:sed no ad que ordines ut si ceciderit lapis et cadendo lenit plereuntem:io casu fit.non erit eius gratia ceaeciderat. gQuarta pausio fortuna et casus in genus effici 46entis cause reducunt. Captam nature etvolutati accomodatur:que cause sunt efficietes vi natura cecidit lapis qui casuvulnerat pretereunte ervoluntate fodienoSocrates:re perit ibesauru. reducula fgp casus et fortuna i causas efficietes. bmoi tamen causaru multitudo indeterminata est. gQuinta casus et fortum cause posteriores sunt natura g. et volutate. C Ram natura et voluntas cause sunt per se casus verolet fortuna per accidens. At vero semo priora sunt ea que per se sunt:bis que per accidens dicunt. Sunt igρ natura et volutas cause priores: caius vero et fortuna posteriores. CCorrelariti. Me no conuenieter fortunam 4. scausam celi assignauerui. Ram in causa esset: e et per accidens.esset igρ causa celi naturaet volutate et simium posterior q6 statim o se absurdu esse deprehenditur.
56쪽
CmouerisIasiens. Pri ma mouentiasbysica: mota sunt termiatiue et per acudens: primu autem mouetis me apbilicum omnino non. tractatus connet unu cap . continens duas pclusiones et tres rationes ad prima partem secunde.
9 prima clusio.Sufficienter vident esse asQ signata quatuor causa* genera. CHa3 tot as,ignanda erant quot vi causas queramus) inuenim ' qsiti m. Quatuor em tuenimur qsinua ex quot per quid a quinet inius gratia.vt si queras ex quo res sit naturalis: ex materia cur corrupitumquia est ex materia: materia respodes TEtsi in matbematicis qras p dd est rectu per mediu nodiscrepane ab extremis.Cur sit rectuseta mediu no discretpalab extremis. Respondes forma. Si vero q*eras a quibus Thebanox spoliatu est templura apbocenmus. Cur eban 'hoc sibus bellum inpuleruic quia eorum terni plum spoliaveruncausam efficientem respondx s. Si vitra queras cuius gratia 4persarure e Grecia Ium indixit: vi dominaret. Cur Erecos debellauit: vi dominaretur.re polim finem. Et similiter de reliquis causis omnib*' que igitur assignata fuerut quatuor causarugenera CScssa. x bysicus omne genus cause habet coinderare: pariter et per quodlibet habet demostrare. Pin ve ro omne genus cause babeat cosyderare patet primo cuia cause foenaa efficiens et mi ni de coincidui .honio et p
tui prius dictu est materia conspderare. habet igis et hvsi materia forma efficiente et fine con Iderare.CScsso qued sunt mouetia non mota que physis mouetia mota et hec physice psydera ' triptita e.Est et piau prim mathema Tercia mo o
ctu e qre et. .genera carum. CTertio N bruci est conspis
57쪽
'derare et quid sint:et hoc est con*derare formi: et a quonntiet est con*derare moves: no dico moueo oto imobile
et oim primu na boc non est physice cosyderatiois sed smouetur et moueta quia nafaRpter aliquid est. loabet etiam finem eosyderare.habet igis physic'. .causa* generacolyderare. vero per omne gen' cause demostret patet.quia cum omne genus caula cosyderet eas ad quia habet respodere:et per eas facere manifesta.quia si qratur ex quo. materiam respodere habet.quid:forma. a quo efficie item.et gratia cui :finem. α si respodet causas que sintutfrequerer: cocludit q6 est ut frequeter. digni' em est sic ut nilquodq3 ut materia iis patitur fiatagit Dysici est per
rapartrationabile/consentaneu3tidoneum. CHrealcapi planicies.CContudere conterere.CAbsolueretperficere gyd natura inredere dicitur quod non Vedita Oduceret. itidem dicitur et illi' gratia agere quod no i pedita cosequeretur et quo habito quiesceret.g porteta mostra.gmostrum est nature peccatum. Id nature peccatum est q6 natura no impedita aliter produxisset. g tigene oliui perie frutices quorum priora sunt oliue et posteriora vitis. si uriora patres priores. CPeliberare ratoe i quirere.
s 'Drimm cotinet duas coclusiones. tria Em sipedoclis dicta ad prima.se e rationes ad secudam. tres instantias cit earum solutionibus si prima coclusio. par est natura3 alicuius gratia agere ostendere:et unde in rebus naturalibus pedeat necessitas. si Ramnatura alicuius gratia agere prius a nobis posse tum est: quod plerisq3 antiquorum non videtur. IRam qui calidum et frigidu principia posuerunti dixerunt res no alicuius gratia fieri.sed quia materiale principiu3 tale sit:vt ex eo rem fieri necesse sit.et materiam et necessitato ide dicebant CEmpedoclea vero qui preter materiam litem et amicitiam efficietes causas posuit et Anaxagoras qui preter materiales Stomos efficientem intellectu primo diu:
58쪽
rim res non aliciatus gratia fieri: sed sicut pluit Iupiter
nonut increscat triticu in orto neq3 perdatur in area:sed si augmentae hoc accidit: si putrescat et perdatur boc etiam accidit. CScso dixerim pluuia de necessitate cadere et sursum tracta de necessitate congelari: et de necessitate redire in aquam non alicuius gratia.ita et malibus anteriores de res acutosima ei lares latos: non quide ciborii diuidendopei contudendo* gratia ' ex materie necessitate. Similiter* relique Malim partes ita site sint:vt ad vioru3 opera apte iaceant:et ut ista alatia saluari possint hoc a casu eueniis regTertio dicit Empedocles si binoi partes situ non babeat ut opa facta pueniente:aialia illa interire ut boui ge L ne dicebat) is priora erat viri. CScsa γ' no ea q a nataeuentur a casu euenitit ut vult Empedocles sue alicus' gra. C primo qr qcum a nataeuentur sempereoranodo aut frequenter nut. quecuq3 vero a casu fiunt no semo eodem modo aut frequenter liut . ut in hieme frequeter pluit et id id natura esse dicitur. raro fit Cauma ideo id a casu euenire.sub Cane vi fremeter lit Cauma ideo id natura est: raro uero pluit ideo id a casu fieri putant. Ron ig tur ea qa natura eueniunt a casu eventuti que cu casu non eueniat propter aliquid igitur erut. id em spi concedunt aut a casus aut a pi aliquid esse. CScsso structique est finis quos v
aliquo habitq quiescunt:et que id antecedut ei' gratia radicta essevidentur. Si res naturales semst mouetur quousque ut nate sunt fieri facte sint: quo facto quiescunt. Unum dquodq3 em sicut agi si arum est e s sicut natu est esse l
non aliterininc ab arte extructa est:ea faceret. et si ars efmeet alti no aliter ipm faceret Φ nuc ipsu3 natura factucit. rs em antecedentia Ppter sequentia et finem faceret. ligitur et natura Eme em in arte et natura antecederet et
'.' I 'li 'liquido oficit que natura ne Z
quit absoluere.vt medicina.et sida imitatur naturam. vi Ii Inque imagines fingit: et que antecediit sequentim grae
facuagitur et natura oua arisiit in α
que neq3 arte neq3psilio regiitur alicui'gra agere cogno
59쪽
scimus manifestine. xit araneas texere telas I et formicas ana cogregarelet trundines nidos poneret et platas rruae ctuu gratia.folia Oduceret et radices deorsu3 alimeti attrahendi gratia porrigere: agit igitur natura propter finem. CSexto duplex e natura materia atque forma. materie ausL tem finis est forma est igit natur aalicuius gratia. Caprisma instatia.Ei natura opter finem ageret: nunc3 deberet peccatuue comittere ut Oducere monstru . Et videmus ea 3 pleruq3 edere monstra.non igitur τga alicuius agit.gmespondet Quis natura aliq peccata ut mostra comittat non tamen idcirco sequit eam no propter finem agere. 4Flam et ars que alicui' gratia agit iterdii peccata comittit ut Dramaticus non recte scribit et medicus no recte potione ministrat.et sicut in artibus finis intendit et quod no attingit peccatu est in finem:ita in natalibus finis intendit: et cum monstru edatur peccatu in fine comittis . asta natura nemmonstru Oducere intediimeq3 illius gratia agit. impeditatame a suo fine monstru edit. CEcfalsi natura alicui' gratia ageret non videres un* bouigenaa ut vult Empedo cles producere:quoru priora sunt viri et posteriora bouis: non em ad aliquem fine videt eos natura Oducere .non adigit igitur natura alicui' gratia. C4Respodet primo si talia monstra ederen matura esset impedita .et aliq6 principium eius ut semenDoruptiu. Ra3 aialia no statim 'ut:sed oporteti molle semen primu disponi quod si corruptum deficies aut exuberans fuerit pleriique contigere solet monstrum. 4 Scsso Empedocles bouigenas corinxit: debuisset enim potius in plantis binoi portenta configeretvt vitigenas oultui pertas. Ram plante minus Opter finem * Malia agere vident que in ausus coringere non est.que si fierent: fieret ut dictu est que modii cetera mons a aut semine deficientelaut exuberante tam corrupto.K uerno Empedocles
reliquit nomen nature dicendo aliquid a natura fieri.s tutem a natura quemq3 ab intri seco pricipio cotinue mota in aliquem finem tendui:que s p eundem non impedita aristingunt.et non mouentur indifferenter a quolibet neque inis differenter in quodlibet tendunt. et in cum casu aut forturna ait ea fieri .tollit ea a natura fieri. fieri em nequit ut casus et fortuna que neque determinata sunt sed infinitorum:
60쪽
'II 'onem ad determiata sed infinita:simul cu natura Guensantque et determiati est et ad determinatu seim nisi impedita fuerint a cedit. Dec vero cum sint et indetermiatorum et ad indetermiataliam sempin 3 frequeterisue stra ocedat CTertia Matia. Ratura no deliberatino igρ agi topi fine CIRndet no oportere si no deliberet: ipsam no agere Optline. Ram et artifex semst alicuius gpa agitino autem se deliberat.ad agendit i alicuius a no requiris deliberatio .et sicut ars senista pler finem ast: ita et natura ei'ex plar et qua ars imitas seu Dpter finem agit.Inter ar temtamen et natura hoc interes le videtur:* ars extra opus est naturo vero intra. Intellige igρ navifactivam in ligno: et naum efficere.eodemqdo ars h ec: sicut natura veraretur
et buic Φ simillima e natura.Simire cu medicus se m lais nati hec ars nature est *simillima: et ut heceodemodo ita
tura operatur. Secundi cap. note.
C Recessitate simpli ab aliquo esse intelliginis quo fite
alia ut sint necesse est. CaRecessitas aut ex suppone ab aliis quo est esse altero extire necesse est.si fastigi ii sumitasEIntritum cementum.C 'remissis extitibus/pmissisueria. CConc lusio siticonclusio sit vera. Ecun du cap. pt3 tres coclusiones et duo correlas 3 ria. C prima coclusio videndii est unde in rebus naturalibus pendeat necessitas: et an ea simplicittan ex suppone sit. Cetiam aliqui nastimauertit totam i rebus naturalib' necessitate ex materia et motibus materiea uenire:*admodu si existimares parietii l. ides necessario deorsum esse:quia grauiores et lateres supra necessario quia leuiores et ligna necessario tenere fastigiu:quia leuis linia. videndum igitur est an ne sit ita: aut aliude pendeat. 4 CSecunda in rebus naturalibus necessitas simpliciter non ex materia prouenit sed ex suppositione. Catam non propterea q' materia intrem naturalem statim esse nccesse naturalis materia ut sit necesserit. Siem qrasmpter M oporteat aliqua rem naturale vi