장음표시 사용
31쪽
V. 0. Caecilius Metellus L. f. Consul a. u. 548 206), dictator a. u. 549 205 . Cons. Drum annus Bouas Gesch. t. 2. p. 19. Eius filius non nepos, ut Ellendi Halli sche Liti. Zeit. 183 4 Januar p. 93. suspicatus est est Q. Caeci l. Metellus Μacedonicus, de quo infra dicemus: id enim testatur ipse Plinius in Hist. 7, 44. Cicero Bruto 14, 57. Q. etiam Maximus Verrucosus orator habitus est temporibus illis , et Q. Metellus, is, qui bello Punico secundo cum L. Veturio Philone con
ibid. c. 19, 77. Ciam hoc Catone grandiores natumuerunt C. Flaminius, C. Varro, Q. Maximus, Q. -- tellus, P. Lentulus, P. GαSS rLS. 1. Laudatio funebris L. Caecilii Metelli patris.
Ea est habita a. 533 221 . Plinius Hist. 7, 43. Q. Metellus in ea oratione, quam habuit supremis laudibus patris sui L. Metelli, pontiscis, bis consillis, dictatoris, magistri equitum, quindecim Diri agris dandis, qui Primus elephantos ex Primo Punico bello duxit in triti mpho, scriptum reliquit,
decem maximas res Optimasque, in quibus quaerendis sapientes aetatem exigerent, consummaSSE eum. Voluisse enim primarium bellatorem ESSE, Optimum oratorem, fortissimum imperatorem, aravicio Suo maximas res geri, maximo honore rati, summa sapientia ESSE, Summiam Senatorem haberi, Pecuniam magnam bono modo invenire, multos liberos relinquere et clarissimum in ciDitate esse; haec contigisse ei nec ulli alii post Romam conditam.
pontifeiaJ L. Metellus duos et viginti annos pontifex maximus fuit; inde ab anno 511 243 usque ad 533 22s). Cieero de seneet. 9. Dru
dietaturae non facit mentionem.
32쪽
magistri equitumJ a. 505 249 .
quindecimoiri a. d. t nescio quo Run .
in triumphoi quem de Poenis a. 504 250 gassit.
2. Oratio de Carthagine. Videtur extitisse Q. Metelli oratio, quam de Poenis in senatu habuit anno b 53 201), cuin de conditionibus pa-ois deliberaretur. Valerius Max. 7, 2, 3. Quinti Metelli cum gravis tum etiam alta in lenatu sententia, qui deυicta Carthagine, nescire se, illa Dictoria boni ne plus an mali reipublicae attuliSSet, asSe Deravit, quoniam, ut Iaacem restituendo Promuisset, ria Hannibalem summovendo nonnihil nocuisset. Eius enim transitu in Italiam dormientem iam populi romani virtutem excitatam, metuique debere, ne acri aemulo liberata in eundem somnum re
VI. M. Porcius Cato. Ut editores orationum Ciceronis bene fecerunt, quod iusto annoruin ordine, quo singulae sunt habitae, eas recenserent, Sic ego in primis curandum esse existimavi, ut Catonis quoque orationes, quarum non minor extabat numerus, annorum in Ordinem redigerem, et Omnes, quantum fieri poterat, secundum temporum rationem illustrarentur.
Id autem iam ante me in pluribus Ausonius Popina efficere studuit, Lion vero in nulla. Haec autem ratio ad interiorem Catonis Censorii cognitionem multum valet. Extiterunt eius Orationes amplius centum quadraginta, quas legisse in Bruto scribit Cicero c. 17, ita ut numero Ciceronem, cuius centum fere Orationum habemus notitiam, non solum aequaret sed anteiret. Ac vestigia trium et nonaginta Orationum Catonis invenire mihi contigit Ρopma et Lion LXXVII enumerabant). I iramur sane immensam actionum eius copiam atque operae pretium est, in causas eius rei inquirendi. Huc pertinet id potissimum,
quod de Catone Livius memoriae tradidit lib. 39, 40). In hoc viro, inquit, tanta vis animi ingeniique tuit, ut,
33쪽
quocumque loco natus esset, fortunam sibi ipse iacturus fuisse videretur. Nulla ars neque PriDatae negra a publicae rei gerendae ei defuit, urbanas rusticasque res Pariter callebat. Ad summos honores alios scientia iuris, alios eloquentia, atros gloria militaris pro-υexit, huic versatile ingenium sic pariter ad omnia fuit, ut natum ad id unum diceres, quodcumque ageret. In bello manu fortissimus multisque insignibus clarus Pugnis. Idom, postquam ad magnos honores Pervenit, Siam mus imperator , idem in pace , si insconsuleres, peritisSimus, Si causa oranda essot , eloquentissimus. Nec is tantum , cuius lingtia DiDo es υiguerit , monumentum eloquentiae nullum extet: DiDitimo Digetque eloquentia eius, sacrata scriPtis Omnis generis. Orationes et pro Se multae et Pro αliis et
in alios : nam non solum accusando, sed etiam carasam dicendo fatigavit inimicos. Simultates nimis Pira-
res et exercuerunt eum et i 'se exercuit eas. Nec D-cile dixeris, utrum magis Presserit eum nobilitas, an
ille agitaverit nobilitatem. Asperi procul dubio animi et linguae acerbae et immodice liberae fuit, sed inuicti a cupiditatibus animi et rigidae innocentiae , contemtor gratiae , divitiarum, in Parsimonia, in ρα-tientia laboris, periculi, terrei prope corPoris animi
que, quem ne SenectuS quidem, quae solvit Omnia, fe- gerit, qui Sextum et octogeSimiam annum αgenS Causam dixerit, ipse Pro Se oraverit, ScriPSeritque, nonα-gesimo anno Ser. Galbam ad populi adduxerit iudicium. - Cum esset homo novus, at antiquis moribus et
ab omni luxuria alienus, nobilitati, quae tum Potentia et divitiis abundabat, tum a vetere simplicitate in vita privata degenerare coepit, Se OPPOSuit ac Princeps eorum fuit, qui superbiae optimatium resistere, sumtus rei publicae minuere , luxum Omnis generis et in privata et in publica vita extirpare , direptiones sociorum in provin-Ciis, quas Praetores Saepe committebant, Prohibere, im- Peratorum Peculatus Punire atque nobiles a summis honoribus , quos illi tamquam iure suo vindicare solebant,
34쪽
repellere cupiebant. Huc enim pertinet rogatio eius, ne idem iterram eonsul fat et multae aliae orationes inprimis censoriae. Sed hac severitate morum non cuin iis solum inimicitias gessit; qui de republica male sunt meriti, sed adeo cum Scipionibus, Ilarcellis, Flamininis, qui cum virtutibus tum rebus gestis cunctis Praeerant, Sed mitiore utentes disciplina et graecis litteris imbuti a prisca vitae ruditate abhorrebant. Innocentia eius et odium adversus eos, qui in provinciis crudeliter aut avaro se gerebant et luxuria atque libidinibus mores civium Romanorum Perdebant, causa fuit, cur tot viris consularibus, Praetoribus, imperatoribus diem diceret. At facile intelligi potest, multos ei quoque Succensuisse, eumque non raro petitum atque lacessitum et in iudicium vocatum esse. Qua de re superest Plinii testimonium luculentum. Ηist. lib. VII, 27. : Cato primus Porciae gentis tres summas in homines res praestitilae existimatus, ut esset retimus Orator, optimus i erator, OPtimu3 Senator , quae mihi omnia etiamsi non prius aicamen clarius fulsisse in Scipione Aemiliano videntur, demto Praeterea Plurimorum radio, quo Cato laboravit. Itaque sit Proprium Catonis , quater et quadragies causam dixisse, nec quemquam SamiuS POStulatum et semper absolutum. In censuram eius, quod adversa nobilitate, at magno populi favore accepit munus, incidunt orationes sex et viginti, ac plures fortasse : extabant enim eius orationes in omnes, quos aut senatorio loco movit, aut quibus equos
ademit, aut quos aerarios fecit. Livius 39, 42. Atque
eo munere iam uSus est Severe, ut septem Senatores
multique equites, quos propter luxum vel inertiam vel crudelitatem superbiamque Oderat, loco moverentur. Ineensibus quoque accipiendis tristis et aspera in omnes Ordines censura fuit, sed munus eius adeo gratum acceptumque populo fuit, ut Censorius postea nominaretur. Unde
Seneca in epistola quadam ad Lucilium Ep. 87ὶ scribit,
tam reipublicae hercle profuisse nasci Catonem quam Scipionem: alterum enim cum hostibus nostris bellum, alterum cum moribui ge33iSSe.
35쪽
Igitur ordinem orationum et argumentum sive fabulam ex historicis potissimum, graecis et latinis, explorare quantum Potui, conabar, idque me in septuaginta fere cum aliqua probabilitate effecisse spero ; in ceteris maior erat quaestio, quam ut difficultatem vincere potuissem, quia aut res, de qua agebatur, me latebat, aut inscriptio apud grammaticos , qui eius meminere, Corrupta extat. Profuit multum Ausonii Premae scriptio, Parum altera, quam edidit Lion. Ex comparatione autem harum collectionum apparebit, edit Ores priores haud raro in anno definiendo errasse, vel duarum Orationum fragmenta in unam conglutinata aut eiusdem orationis in plures separata fuisse. His loria orationum Catonis simul memoria est quinquaginta fere annorum reipubliCae r Ornanae: eae enim summa rerum per id temporis spatium in republica gestarum capita attingunt. Atque illustrissima virtutis facinoratum Romanos egisse constat. Hannibal victus, Ρhilippus rex caesus, Graecia tributaria facta, Antiochus, mox Perseus reges superati, Carthago in extremo Catonis anno et Catone potissimum suasore deleri iussa. Romani omnium Populorum domini, Omnium regum Patroni, totius
orbis terrarum erant victores. Nec versantur orationes
eius fere in causis privatis, sed in iis rebus, quae tum maxime in senatu deliberabantur, aut in legibus suadendis dissuadendisve, aut in causis publicis, quae latissime patebant et a scriptoribus quoque memoriae diligenter sunt traditae. Ideo tria potissimum orationum genera discernere licet, sententias senatorias, Orationes iudiciarias et
De Catonis vita multi scripsere, in primis nominandus Maiansius Ad XXX Iurisconsultorum Omnia fragmenta, quae extant in Iuris Civilis corpore Commentarii. Gene vae 1764. 4. T. I. p. 3 - 113.) atque Schlosserus universat hist. Vehersielit. II. 3. p. 185. nec laude doctrinae atque iudicii caret Guil. Ern. Weberi Commentatio de M. Porcii Catonis Censorii Vita et moribus. Bremae 1831. atque Gerlachii disputatio, cui titulus est Scipio und LO,
36쪽
Schwei Zerisclies Museum stir historis che Wissense hanen, I. 3. 183 7.) et Wester mannus Gesch. d. Bereds. p. 37.
sentiunt: sed de anno natali quinquennio differunt Cicero et Livius inter se. Cons. Dra kenborch ad Livium 39, 40. 41. 28. Scholius ad Aurel. Victor. Illustr. Viri c. 47. p. 203. Lachmann Commentatio de fontibus Livii altera pag. 18. Garatonius ad Cic. Verrin. lib. 1. c. 42. Clinton in Fastis ad a. 537 217). Ceteri autem auctores aut Livium aut Ciceronem sunt secuti. Ego Ciceronis Opinionem veram puto. et Cato ipse eam approbare videtur, ut ex Plutarchi loco in vita Catonis apparebit. Is enim scribit cap. s. Φησὶ γαρ αυτος κατωνὶ . π τα-κα ι Θεκα γεγονυ9ς ετ η την πρωτλὶν στρατευσασθαι GTρα-τειαν, περὶ ον υνν ας χρονον ευτπων ἐπεφυγε τὴν ' Ιτα-λiαν. Idem refert Cornelius Nepos vit. Catonis e. 1. Primum stipendium meruit annorum decem SePtemque. Cato septemdecim annos erat natus anno 537 217 , quo anno ad lacum Thrasimenum totum Romanorum exercitum Hannibal profligavit. Hoc ipsius Catonis testimonium Ciceronis opinionem, qui Catonem a. u. 520 natum dioit, maxime adiuvat : nam si secundum Livium anno 515 natus esset, septimum et decimum annum iam anno 532 222) attigisset, quo anno Hannibal nondum in Italiam venerat, ita ut Cato eo anno prima stipendia adversus Poenos facere non posset. Quare Ciceronem in ea re Potius quam Livium sequor, Praesertim cum ipse Cato auctor et suasor eiusdem opinionis esse videatur.
Cato igitur a. u. 520 234) natus est secundum Ciceronem, vel a. 515 2393 secundum Livium. Cic. Cato c. 4, 10. Livius i. 39, 40. Cato a. 537 217 3 prima stipendia meruit, XVII annos natus. Plui. Cato 1. Cato ad Capuam miles profectus est, viginti annos natus a. 540 214). Cic. Cato c. 4, 10. Brutus c. 15. Ad Tarentum stipendia facit a. 545 2093, XXV annos natus. Cic. Cato C. 4. 10.
37쪽
Quaestor a. 519 205) designatus, munus iniit a. 550 204). Cic. Cato c. 4, 10. Aedilis plebis a. 555 199). Praetor Sardiniae a. 556. 198). Livius I. 32, 7 et 8.
Consul a. 559 s195 . XXXIX annos natus, secundum Ciceronem; si autem Livium sequeris, XLIV annos natus, eamque rationem Zumptius in annalibus ad h. a. est
Tribunus militaris in bello contra Antiochum regem gesto a. 563 191 . Cic. Cato 10. Censor a. 570 184 . Iortuus est a. 605 149 , LXXXV annos natus. Cic. Bruto c. 15, 61. 20, 80. Laelio e. 3. Velleius 1, 3. Ρlinius Hist. l. 29, 1, 8. 15, 18, 20. vel XC annos natus secundum Livium l. 39, 40. Plutarch. Cal. c. 15. Valerius Μax. l. 8, 7, 1.
Testimonia. Cicero in Bruto c. 16, 63. Catonis orationes non minus multae mere sunt quam Attici Lysiae, cuius arbitror Plurimas ESSE , et quodammodo est nonnulla in iis etiam inter ipsos similitudo. Acuti Sunt, elegantes, faceti, breves, Sed ille graecus ab omni laudε felicior. Catonem vero quis noStrorum Orαtorum, qui quidem nunc sunt, legit aut quis novit omnino' At quem virum, dii bonis mitto civem aut senatorem aut imperatorem I oratorem enim hoc loco quaerimus. Quis illo gravior in laudando, acerbior in vituperando, in sententiis argutior, in docendo edisserendoque subtilior ' Refertae sunt orationes amplius centum grainquaginta, quas quidem adhuc invenerim et legerim, et υerbis et rebus illustribus; Iicet ex his eligantea, quae notatione et laude digna sint, Omnes Orato riae virtutes in iis reperientur. Cur igitur Lysias et Perides amatur, cum penitus ignoretur Cato' Antiquior est huius sermo et quaedam horridiora Desrha. Ita enim tum loquebantur. Id muta, quod tum ille non potuit, et adde numeros, ut aptior sit Oratio;
38쪽
ipsa verba compone et quasi coagmenta , quod ne grαeci quidem veteres iactitaverunt: iam neminem animones Catoni.
Ibi d. c. 85, 393. Equidem in quibusdam risum vix
tenebam, cum Attico Lysiae Catonem nostrum com- Parabα , magnum mehercule hominem Dei Potius summum et singularem υirum: nemo dicet secus, sed oratorem ' sed etiam Lysiae similem' Bella ironia, si iocaremur: sin asseveramus, υide ne religio nobis tam adhibenda sit quam si testimonium diceremus. Ego enim Catonem tuum ut civem, ut Senatorem, ut imPeratorem, ut Dirum denique cum Prudentia et diligentia rum omni virtute excellentem Probo, OV tiones autem eius ut illis temporibus valde laudo e
signi cant enim mormam qMandam ingenii, sed αὐmodum inpolitam et Plane rudem. Cornelius Nepos in Catone 3. In omnibus rebus sinis gulari fuit prudentia et industrici: nam et agricola εolera et rejublicae Peritus et iuris consultus et magnus imperator et pro θα bilis orator et cupidissimus littErarum luit.
probabilis oratorJ i. e. mediocris.
Ρlutarchus in Catone c. 1. Tῖν δε λογον ἐξήρτυετοκῶ παρεσκευαζεν, πρωτον μῖν αγωνιστης ειναι δοκι- προθυμος, εim καὶ ρητωρ ἱκανος. e. 4. Trio Kατωνι πολλώ μ, αστο του λογου δυναμις ξυξετο καὶ ' μ, νουτον οι πολ λοι 31ημοσθενη προσMγοοευον. Quintilianus 12, 10. 10. In oratione si species inti eri velis, totidem pene reperias ingeniorum quot cor Porum formαs. Sed uere quaedam genera dicendi conditione temporum horridiora, alioqui magnam iam ingenii vim prae se merentia. Hinc sint Laelii, Affricani, Catones etiam, Gracchique, quos tu licet Polygnotos Deltallonas appelles. Mediam illam tormam teneant L. Crassus, Q. Hortensius. Tum deinde eislorescat
39쪽
Ibid. 12, 3, 9. M. Cato cum in dicendo Praestantissimus tum iuris idem iuit peritissimus. Ibi d. 12, 10, 39. Non Scipio, Laelius, Cato in eloquendo Delut Attici Romanorum luerunt 'Ibid. 12, 11, 23. M. Cato idem summus imperator, idem sapiens, idem orator, idem historiae conditor, iuris, idem rerum rusticarum Peritissimus his, et inter tot operas militiae, tantas domi contentiones rudi seculo literas graecas aetate iam declinata didicit, ut esset hominibus documento, ea quoque Percipi POSSe, quae Series concupiSSent. Auctor Dialogi de orator. 18. Agere mortius iam et audentius Dolo, si illud ante praedixero, mutari cum temporibus formas quoque et genera dicendi. Sic Catoni seni comparatus C. Gracchus plenior et uberior, sic Graccho politior et ornatior Crassus, sic utroque distinctior et urbanior et αltior Cicero. Fronto Epist. ad Verum p. 17s, ed. ΗOna. Contionatur Cato infeste, Gracchus turbulente, Tullius copiose. Iam in i iciis saevit idem Cato, triumphat Cicero , tumultuatur Gracchus, Calvus rixatur. Fronto Epist. ad Μ. Caesarem p. 82. Meministi
plurimas lectiones , quibus Usque adhuc DETSatuS ES, comoedias, Atellarias, oratores vetereS, quorum aut pauci aut praeter Catonem et Gracchum nemo tubam in fat , Omnes αutem mugiunt υel stridunt Po
comoedias, AtelIcinaal interpungendum essa inter hacte vocabula, doeuit Maius in Emendandis p. 414.
Fronto p. 239. Confusam eam ego eloquentiam catachannae ritu, partim i g n eis nucibus Catonis, partim Senecae mollibus et iebriculosis pruriu-leis insitam, subvertendam censeo radicitus, imo vero Plautino irato υerbo ex radicitus.
igneisl an ligneis h. e. duris p Bultitiannus p. 123. edit. Berolin.
Velleius 1, 17. Oratio ac υis morensis per fectumque Proctae eloquentiαe decus, ut idem avaretur Cα-
40쪽
to, Pace P. Crassi Scipionisque et Laelii et Gracchorum et Fannii et Servi Galbae dixerim ita universa sub Princi 'e DPeris sui erupit Tullio, ut delectari ante eum Paucissimis, mirari vero neminem POS- sis nisi aut ab illo Disiam aut qui illum viderit. Appuleius apologia l. 2. P. 589, ed. Oudend. Quamcungue Orationem struxerit ADitus, ita illi erit undique sui perfecte absoluta, ut in illa nec Cato gravit α Em requirat, nec Laelius lenitatem nec Gracchus impetum nec Caesar calorem nec Hortensius distribrationem nec Calvus argutias nec Par Simoniam Salus tius nec opulentiam Cicero.
grcipitatemJ Eandem Catoni tribuit laudem Claudianus Μainertus. Vid. infra testimonia Cati Gracchi.
Ampelius lib. IIemor. c. 19. Cato censorius, qui toties accusatuS est, quoad υixit, nocentes accusare non destitit. Hic est omnium rerum PeritiSSimus , et, ut Sallustio Crispo υidetur, romani generis disertissimus. Servius ad Virg. Aen. XI. 301. Maiores nullam orationem nisi in Docatis numinibus inchoabant, sicut 3unt omnes Ormiones Catonis et Gracchi. Nam generale caput in omnibus legimus.
nisi inoocalia numinibusJ v. Servius ad Virg. Aen. VII, 256. Ci-eero in Divinat. e. Caecilium e. 13. Valerius Max. in Prologo. Symmachus Epistol. l. 3, 44.
Plinius Epist. 1, 20. Frequens mihi disputatio est cum quodam homine docto et perito, cui nihil aeque
in causis agendis ut brevitas Placet, quam ego cuStOdiendam esse confiteor, si causa Permittat. Hic ille mecum auctoritatibus agit, ac mihi ex graecis orationes Lysiae ostendit, ex nostris Gracchorum Catoni S que, quorum Sane Plurimae sunt circumcisae et
1. Oratio pro lege sua de provincialibus sumtibus.
Ea lex a. 556 198) lata dicitur.
Cato cum videret, provinciales a magistratibus romanis non raro diripi, magnamque pecuniam ab iis e X-igi, legem promulgavit, qua constitueret, quantum socii