장음표시 사용
61쪽
Ciato da feneriatιonet Sopplendulii Ciato in dι sauiasione de fenerωέιone. Ctime. nιJ Legendum Camerini. Cameria oppidum Latinorum.
Rufinianus de figuris p. 199. Exuthenis mos . Cato apud Athenienses: Antiochus epistolis bellum gerit,
apud AthenienseaJ Ruhnkenius eo niecturam quam ad Atheniensea in Λddondis p. 276. retractavit.
13. Oratio contra Τhermum de decem hominibus.
Dicta est anno 564 190). Q. Mimicius Thermus , consul anni 561 193) ad versus Ligures et Boios Gallos prosectus est Livius
62쪽
manis subiecit. Livius 37, 46. scribit: Dum haec in Asia geruntur, duo fere sub idem tem 'us cum triumPhi 3PE Proconsules de Provinciis Romam redierunt, Q. Minucius ex Liguribus, Manius Acilius ex Aetolia. Auditis utriusque rebus gestis Minucio negatus triumPhus, Acilio magno consenSu decretus. Minucio negabatur Catone potissimum auctore, tum quia decem homines liberos in provincia crudelissime occidisset, et magistratus Boiorum Verberasset, tum quia in petitione triumphi multa praelia fingeret et numerum interemtorum hostium eXaggeraret. Tunc enim orationes de decem hominibus atque de malsis pugnis in Thermum dictae videntur, quae Satis demonStrant, Catonem non solum in senatu triumpho eius vehementer obstitisse, sed eundem reum quoque maiestatis ad populum egisse. Hae Orationes igitur a. 564 190) actae. Gellius XIII. 24, 12. Hoc ornatus genus in crimine uno vocibus multis atque saevis exstruendo ille tam tunc M. Cato antiquissimus in orationibus suis celebravit, sicuti in illa, quae inscripta est De decem hominibras , cum Thermum accusavit, quod decem liberos homines eodem tempore inter fecisset, hisce verbis eandem omnibus rem significantibus usus est, quae quoniam sunt eloquentiae latinae tune Primum exorientis lumina quaedam sublustria, libitum est ea mihi
Tuum ne arium iacinus peiore iacinore operire Postulas, succidias humanas j cis, tantas trucidationes iacis, decem munera iacis, decem capita libera intermicis, decem hominibus vitam eripis, indicta causa, iniudicatis, incondemnatis.
facinoreJ Dessi in eod. regio. Diibner .aueeidicia humanas faciat Homines Decidis, inactas. tunicia trucidationeaJ Tantam trucidationem. Cod. reg. Dubiter.
Festus Sacramento p. 344. Sacramento dicitur quod iurisiurandi sacrati)one interposita actum est. Unde
63쪽
quis sacramen)t O dicitur interrogari, quia si ustiirandum interponitur. Cato9 in Q. Thermum de X hominibus: Atque etiam ad erant, ne mala inde πραre-ν Ut scelera nefaria se ri, poscente ut sacram n to traderentur, lege aest imarentur.
Cato in Q. ThermumJ Ego hune de sp pratum locum inlaelum relinquo. C. O Militer adnotavit p. 4li. - Εgo quamquam procul nispleno eius loci intellectu absum , intelligere tamen mihi videor , ..Catonem de sacramenti aptione dixisse, qua homines o magistra-oibus interrogabantur i. e propter erimina postulabantur
Festus. Spiciunt. p. 344. Spiciunt antiquos di xisse sine praeposi)tione, testis est Cato in ea, quam γα-buit in Q. Thermum do septem hominibus: in solent sevitare so ivios, nisi qui sempiterni sunt, quoa cum Occurisant, ne Spiciunt, neque rαtos sesse υOlunt oda septem hominibus J Verisimiis, logendum esse de derem hominibus , reliqua nutem verba fiunt desperata , nec supplementis faciliora facta intellectu.aoniolosJ isobseurum, qui ii sint sonivii sempiterni. C. O. Militer.
Festus. Obstinato. P. 193. Cato in Q. Thermum de X hominibus: Rumorem , tamam Wocci fecit , capitαs stupris ObStinatus, insignibus flagitiis.
ecipitas atraprisJ Ex Prisciano T. l. p. 279. Emendandum est: intereulibus stupria Obstinatias pro intestinis.
Festus. Multi facere. P. 153. Multi facere antiqui dicebant sicut) magniface re. Testis est M. Cato9 in ea quam scripsit contra Q. Minucium Thermum do X hominibus: neque ridem neque iusiurandum neque pudoicitiam multi facito
nequa fdemJ Boe fragmentum ex Paullo restitui poterat, qui ei tale Cato e neque fdem negus luaturandum nequa pudicitiam multifacit. Ae eoniungendum puto fragmentum superius P Rumorem , δε- mam flocci fecit, intercutibua af riε obstinatus , insignibus flagitiis , nequo fdem neque luaturandum neque pudicitiam multi- facit.
Festus. Nequinates. p. 177. Nequinates dicti sunt
64쪽
Narnensis, qui e Nequino oppido eiectis colo innis veteri bus ibi habitarunt. Cato in9 Q. T. Dersus X hominibus : - - Narnensial in Paullo legitur Narnienses. Q. T. versus XJ Ursinus emendavit in ea ad Thermum de X hominibus. Si scribitur, ut Festus alibi, in Q. Therm. de X herroris causa facilius intelligitur. C. O. Miille P.
14. Oratio de falsis pugnis contra Τhermum. Oratio anno 564 190) habita. Argumentum petendum est ex Praecedenti. Lipsius cum putaret, hac in oratione nonnisi de poenis salso provincialibus irrogatis Catonem esse questum, inscribendam eam esse De falsis Poenis arbitratus est. Variarum Lectionum lib. 2.14. Erravit sane, cum non ad argumentum totius Ora tionis, quod supra exposui, sed ad fragmentum tantum,
quod reliquum est, respiceret. Porro qui de falsis Poenis dicat pro de poenis falso irrogatis, latine loqui nego. Gellius 10, 3. Si quis amat priora idcirco, quod
incomta et brevia et non operosa, sed nativa quadam suavitate sunt, quodque in iis umbra et color quasi opacae vetustatis est: is, si quid iudicii habet, consideret in causa pari M. Catonio, hominis antiquioris, Orationem, ad cuius vim et copiam Gracchus nec adspiravit. Intelliget, Opinor, Catonem contentum eloquentia aetatis suae non fuisse, et id lain tum facere voluisse, quod Cicero Postea Perfecit. In eo namque libro, qui de malsis pugnis inscriptus est, ita de Q. Thermo conquestus
Dixit, a decemviris parum sibi bene cibaria cuia rara esse, iussit vestimenta detrahi, atque flagro caedi. Decemviroμ Bruttiani verberavere, Didere multi mortales. Quis hanc contumeliam , quis hoc imperium, quis hanc servitutem ferre Potest' Nemo hoc rex ausus eSt iacere: eane feri bonis , bono genere gnatis, boni con*ulitis ' Ubi societas ' ubi
65쪽
rides maiorum ' Insignitas iniurias, PlagaS, Derbera, Dibices, eos dolores atque carni cinas Per dedecus atque maximam contumeliam, in SPectantibus Preularibus suis atque multis mortalibus, iacere ausum esset Sed quantum luctum quantumque gemitum, lacrumarum quantumgiae fletuum iactum αα-
divis Servi iniurias nimis aegre ferunt. Quid illos,
genere gnatos, magna virtute Praeditos, Ἐλδ-namini animi habuisse atque habituros, dum Diυent '
ω decemvirisJ Qui Ligurum erant magistratus.cιbariciJ Annona , quam provinciales magistratibus provinciarum ex lege dare de hehant. Cicero ad Atticum 6, 3, 6. Gapius, cum Apameae me nuper Oidisset Romam princiscens, me ita amellapit e unde me iubea petere cibaria praefecti' reapondi lenius quam putabant oportullae, qui aderant, me non instituisse ita diara cibaria, quorum vera non eSaem uatia. Abiit triatua. Deputatis getreide interpretatur Freund in Lexico. BruttianiJ Lietores. Cur id hominum genus Bruttiani appellarentur, explieuit Gellius eodem loco. Cons. Κreulzer Rom. Antiquit. g. 39. eoa doloresJ Vide infra Nonii loeum. quantumque gemitumJ et quantum luctum, quantum gemitum, quid lacrimarum, quantum fetum. Cod. reg. teste Duebnero. quantumque fetuumJ Recepi ex edit. Cervicorni a. 1526. quantumque fetum vulgo.
Nonius p. 187. Vibices. Plagarum vulnera. Cato
de malsis Pugnis: Ubi societas ' ubi ides maiorum 'insignitas iniurias, Plagas, verbera, υibices, eis dolores atque ca ni cinas Per dedecus atque maximam contumeliam inspectantibus.
ubi aoeteiasyJ Nonius ex Gellio hunc locum in librum suum transtulit. eis doloreat eos dolorea Gellius. via, dolarea Perottus, eamque eoniniecturam veram esse dicit Mercerus p. 700. Pra i. e. vires pluraliter et Salustius et alii quoque dixere. V. Freund in Lexico.
Vires i. e. violentia omnis generis.
66쪽
15. Oratio de suis virtutibus contra Τhermum.
Oratio dicta videtur a. 565 189ὶ contra eundem Q.
Minucium Thermum, quem supra habuimus. 1s rebus bello gestis clarus, eiusque memoriam denarii argentei repetere videntur Eckhel D. N. t. 5. P. 255. , sed crudelis et acerbus erga provinciales erat. Tribunus militum a. 552 202) in exercitu Scipionis maioris Pugnae ad Zamam interfuit. Appianus Punica c. 36 et 44.3Deinde praetor Hispaniae inde ab anno 557 197 usque ad a. 559 195), eique successit Cato. Appian. Hispan. c. 39. μονω δ' υστερον, οτε 'Pωμαῖοι Κελτοις τε τοῖς περὶ Παδεν ἐπολέμουν καὶ λ- λλπω τῶ Μακεδονι, ἐνεωτέρισαν αυδις ἐς τὴν ἀσχολiαναυτων οἱ Ιβηρες. Καὶ αυτοις επέριπο γησαν εκ ΡωMης στρατηγοὶ τουδε του πολέμου ΣεMπρώνιος τε Τουδιτανις και Μαρκος Eλουιος, μετα δ' ἐκεiνους Μινουκιος. Καὶ ἐπὶ τουτω , μεiζονος ἔτι τῆς κιν, σεως γιγνομένης, αετὰ πλέονος δυνά/ιεως ἐπέμφθη Κατων' νόος μἐν ἄν
ἐτι παμπαν, αυστλὶρδς di καὶ φιλοπονος, συνέσει τε γνωμης καὶ δεινότητι λογων αριπρεπνης' ὼςτε αυτον ἐπὶ τοῖς λογοις ἐκαλουν οἱ 'Pωμαῖοι ΛηMOGδ ἐνη. Atque suspicor, hanc ipsa in Provinciam causam et Originem simultatis atque inimicitiarum Minucii et Catonis fuisse. Ρorro Therinus consul factus anno 561 193 adversus Boios et Ligures feliciter bellum gessit, sed triumphus ei negatur Catone auctore, qui, ut supra vidimus, anno 564 190 duas orationes contra eum habuit. Quamvis
autem in suspicionem criminum venisset, tamen absolutum eum esse RPParet, nec Obstabat, quo minus bello
adversus Antiochum gesto interesset anno 565 189), et tribunus militum esset. APPlan. Mithridat. o. 39. Ταυ- τα συγγραφαμενοι τε καὶ ἐς το Καπιτωλιον ἐς δέλτους χαλκας αναθέντες, ἐπε απον αντ ραφα Μαλλiis Boυλσωνι, τω διαδεδεγμένω τὴν Σκιπίωνος στρατηγῶν. 'ob' ωμνυ τοις Ἀντιόχου πρἐςβεσι περὶ 'Aπαμειαν ρ τῆς
67쪽
ορκεων επὶ τουτοις, ευθεως ὁ στρατωγος ROPντον -- νουκιον Θερμον κού λυκιον τιν αδελφον, αρτι κεκομικοτας τὰ χρM Maza παρα των υροανδεων, εἰς Συρiανεωπεστειλε. Anno sequenti, a. 566 188) in proelio adversus Thracas interfectum eum accepimus. Liv. 38, 41. Ex Oratione, de qua nunc loquimur, Catonem a Thermo aliquando accusatum esse patet. Sed quamvis tempus, quo Catonem reum egit, incertum sit, ex fragmento tamen, quod apud Festum extat S. n. OratorES, demonstrari potest, id fieri non potuisse ante annum 565, si quidem Cato in Oratione sua de re quadam loquitur, quae in illo anno accidit. Nec minus probari potest, orationem non post annum 566 188) habitam esse, quia Thermum illo anno Occisum constat. Statuamus
igitur, Thermum anno 565 189 in in ius vocasse Ca
Ceterum in edit. priore duo loci Catoniani ex Gellio 13, 23. et Frontone P. 184. his fragmentis adiuncti sunt,
quos ex Oratione, de qua loquimur, Sumtos esse Plane incertum est; nunc eos inter incerta fragmenta inserui. Festus p. 182. oratores antiqui) pro legatis appellant , ut Cato in ea quam Scripsit de suis virtutibus contra Thermum: M. Fulvio consuli legatus sum in Aetoliam , Pr reterea quod ex Aetolia complures υε-nerant : Aetolos Pacem Delier de ea re Oratores Romam ProfectOS.
M. Ioto consuliJ Anno 565 189j. Fulvii res gestas Livius exponit libro 38, 1 - 11, Catonis autem legatu non facit mentionem.
Festus p. 182. Ordinarium hominem Oppius ait dici solitum scurram et improbum, qui assidue in liti-hus moraretur, ob eamque causam in Ordine staret adeuntium praetorem. At Aelius Stilo, qui minime ordine viveret. tm in ea oratione, quam scribit de suis virtutibus contra Thermum: Quid mihi feret, si
non ego stipendia in Ordine omnia ordinarius meruiSSem semper '
68쪽
in ordineJ Glossema esse, Ursinus et C. D. M ulter e ensent. - Νonassentior.
ordinaritiaJ lii Ioeo Festi nonnulla desunt: en enim, quae extant, non ad Catonis loeum . illustrandum pertinent , sed explieationem vocabuli ordιnarii , quae huc pertinet , excidisse puto. Mulli explicabant vocem , sed nemo nisi Lipsius in Analectis ad Dialogum Do militia Romana II, 7. T. 3. opp. p. 425. verum sensum npe inruit ; ordinarius enim miles contubernali opponitur. Puto enim , inquit Lipsius , mentem Catonis , sese nullia ambitione aut gratia in contuberniis imperatorum , extra ordinent et immunem , mili. tasas, aed semper inter cilios. Frontinus ita lib. IV. Strategε- mat. c. l, 1 l. Q. Metellus conaui, quampia nulla lege impediretur, quin filum contubernalem hiaberet, maluit tamen eum in Orimne merere.
Festus P. 234. Primanus tribunus apud Catonem in ea, quae est contra Thermum de suis virtutibus:
Aliud Est properare aliud festinare. qui unum quodque mature transigit, is properat: qui multa simul
incipit neque perficit, is testinat.
'rimantes tribunusJ erat, qui primae legioni tributum scribebat. Paulistus. Eum ex aerariis tribunis fuisse, statuit A. Aug. coli. Varr. de l. t v. f. 181. Paulo p. 2. v. aerarii. Mulier. Vides, eorruptum esse locum Festi : Ualo uis enim verba non ad primianum tribunum pertinent, sed ad voeabulum, quod excidit Properare. Catonem J se in hac Catonis oratione fuisse locum , qui sequitur, do properando et festinando , ostendunt Nonius , Gellius et alii. - itaque lae una non Pauea Festi verba absumta sunt, quae Paulo A duce magnam parte in facili ne et otio restitui possunt. A Mulier. Legendum enim: Primianus tribunus est, qui primae legioni tri-
hutum scribit. . . . 'verare . . . . astud Catonem in ea , quaae eat et C.
unum quodquel unum quid Paullus. Nonius. Gellius. Sed alterum praestat is jedes e in Zein.
donius p. 441. Festinare et proPerare vetere S VO-luerunt habere distantiam. Cato oratione quam de
suis Dirtutibus scripsit: Aliud est properare, aliud feδtinare. Qui unum quid mature transigit, is Properat; qui multia simul incipit neque permicit, festinat.
69쪽
unum quidi unum quicquid in Epitonae antiqua Νomi uas . seeuli fere Al. Dubner.
Gellius 16, 14. Festinare et Properare idem significare , atque in eandem rem dici videntur. Sed M. Cato id disserre existimat eaque hoc modo divisa. Verba sunt ipsius ex oratione, quam De suis Dirtutibus
habuit: Aliud est properare, aliud festinare. Qui unum quid mature transigit, is properat: qui multa simul incipit neque perscit, is testinat. Isidorus De Differentia verborum P. i5. ed. Areual. M. Cato: Qui unum quodque matrare tVari Sigit, Properat : qui multa simul incipit nec Per scit, is testinat. Ego uniam quodque, quod adortuS eram, transigebam.
ego unum quodqueJ En novum fragmentum eiusdem orationisi inseditione Parisiensi daeobi du Breui anni 1601 p. 767, inter varias lectiones adnotatur : Ego numquam quidquωm, quod adOρ tua eram, transibam. male. adortus J cidoratia Cod. Paris. Diibner.
Seholia Bobiensia in Scholiastis Ciceronis T. 2. P. 289. : Visum est mihi propter eos, quibus aliquod studium proprie loquendi est, auctore ipso M. Catone haec verba estinare et PrOPeraro distinguere: quippe aliud esse Properare, aliud festinare, ipse nos Cato docuit in oratione , quae inscribitur De Dirtute sua contra Thermum. Nam aliut Properare , aliut mestinare. Qui unum quodque mature tranSigit, Properat ; qui multa simiai incipit neque perscit, testinat. Servius in Virg. Georg. I. 260: Cato properare dicit eos , qui prima quaeque ordine suo maturast Etransigunt, testinare autem illos , qui multa incipiunt , eaque adnectendo nec terminando PraePediant.
maturaret maturate Vossius. maturae Diibner, recte.
Festus p. 281. Repascinari ager is dicitur, ut Verrius existimat, cuius natura mutatur fodiendo, cum aut silvester ex codicatur, aut lapis mollitur frangendo, ut
70쪽
fiat pascui pascuus Ursin. 3 vel pecoribus herba vel
hominibus satione. Cato in ea, quam scripsit de suis virtutibus contra Thermum: Ego iam a Principio in parsimonia atque in duritia atque industria omnem adolescentiam meam abstinuia agro colendo, Saxis binis, silicibus repastinandis atque conSEDEndis.
abatinuit Obatinui Ursin. prob. Muliero. Id est perduravi, Peregi.
aaxia SabiniaJ Plui. Cat. s. Mάρκου Κατωνι τασιν απο Τουσ- κλου το γένος εῖναι, δίαιταν δὲ καὶ βιον εχειν προ τῶν στρατε υν καὶ τVς πολιτείας ἐν χωρίοις πατρωοις περιτους Σαβίνους. 16. Oralio de innocentia Suct contra . . . .
Constat, Catonem quater et quadragies causam dixisse, nec quem qua In Saepius Postulatum et semper absolutum esse. Vestigium litis extat apud Isidorum , sed a quo fuerit accusatus, ignoramus. Argumentum causae in eo versatur, quod Cato in provincia legatus haud innocenter se gesserit. Quo anno causa Sit acta, dissicile est accurate describere: nain non semel Cato in provinciis legati munere functus est. Erat enim a.
560 194 legatus Tib. Sempronii consulis, Quin adversus Thraces bellum gerebat. Diut. Cato 12. Deinde legatus erat Manii Acilii Glabrionis consulis a. u. 563 191 3 in Graecia. Livius i. 36, 17.
In editione priore hanc Orationem eandem esse cum ea, quae inscripta est de suis Dirtutibus contra Therismum, dixi, nec aliter iudicavit Maiansius p. 33. Sed res prorsus incerta videtur. Isidorus Originum l. 20, 3, 8. Honorarium υinum, quod regibus et potentibus honoris gratia defertur. Cato de innocentia sua: Cum essem in proυinciα tegatus, quamplures αd praetores et consules Dinum honorarium dabant et numquam cepi, nec Privatuo quidem.