Oratorum Romanorum Fragmenta ab Appio inde Caeco et M. Porcio Catone usque ad G. Aurelium Symmachum, collegit atque illustravit Henricus Meyerus

41쪽

magistratibus praestarent, quaque iis interdiceret, ne amplius postularent. Verisimile est, legem suam Oratione quadam populo commendasse, sicuti alias fecit. Constat, eum innocentissimum fuisse : testis est Livius i. 32, 27. Sardiniam M. Porcius Cato obtinebat, Saractus et innocens, a3Perior tamen in foenore coercendo habitus; iugatique ex insula moeneratore3, et SumtuS, quOS ira cultum Praetoriam socii iacere soliti erant, circumcisi aut sublati.

Eodem respicere videntur, quae leguntur in plebi scito de Thermensibus, in Nauboldi Anti tu . rom. Monum. leg. p. 137 vel in Indice Legum a Baltero composito P. 253. Nei quis magistratus Pro De magistratu legatus Nera quis alius Neive im 'erato, quo quid manis ieident, Praebeant, ab ieisve auferatur, nisei quod eos ex lege Portia dare, Praebere OPortet, reortebit. Cons. F. Walter Gesch. d. rom. Rechtes p. 176. Gottiing Gesch. d. rom. Staais vers. P. 422.2. Suasio in legem populi. Ea oratio dicta videtur anno 557 197). Eo enim anno lex Porcia de provocatione squae verissime lex populi appellari potest) lata traditur. Duplex est opinio de auctore legis: alii enim P. Porci OLaecae tribuno plebis tribuunt, eamdemque opinionem adiuvat denarius argenteus gentis Porciae, in quo inscriptum est P. LAECA. PROVOCO et typus quoque ad provocationem Pro tergo civium latam, qua gravi Spoena irrogabatur, si quis verberasset necassetve civem romanum, ut ait Livius lib. 10, 9, adludit. Huic igitur opinioni favent Uighius, Sigonius, Ant. AuguStinus, Echhel Doctr. Nuin m. t. 5, p. 286., Gotti ingG. d. rom. Sta ais v. p. 427 sq. Atque statuamus licet, P. Porcium Laecam tribunum pl. legem hanc PromulgasSe eamque M. Catonem suasisse unde suasio illius

legis ei tribuitur.) De vi legis haec scribit Gottiing et

42쪽

Die se Lex Poroia ist hau pisach lich Zii Gunsten derro mischen B linger in den ProvinZen gegeben, melcheduro h thr Provoco Oder Civis romanus sum sicli vorden Lictoren der Statili alter der ProvinZen sic herten, und an e in offeniliches Gerichi in Bona appellirten, wahre nil die ProvinZialen denset ben hin gegeben waren. Alii vero legem populi sive de provocatione ipsi M. Catoni vindicant , quos inter P. Manutius atque Zumptius ad Ciceronem in Verr. 5, 63, 163., imprO-hante Baltero in Indice legum , Onomastico Tulliano adiecto P. 252. Postremo adnotandum, Bolli uisium p. 157. Putasse, verba in legem Populi esse corrupta, atque emendanda in legem Petillii, ita ut oratio ad eam referenda esset causam, de qua in oratione de pecunia regis Antiochi dictum. Sed nulla alia lex maiore iure lex populi appellari potest nisi lex Porcia de Pror ocatione. Maiansius quoque p. 42 ambigebat, quomodo legem Populi interpretaretur: scri hit enim: quodnam tuerit argumentum Suasionis Cratonianae in legem Populi, ab aliis discere cupio.

Nonius p. 87. Compluries, frequenter. Cato Suasione in legem Populi: Quod compluries usu venit,

Omni tempore anteventum ESSE: rem Publicam reddimus.

tuimus.

Alterum testimonium, Catonem pro ea lege dixisse, extat apud Festum p. 234. Pro scapulis cum dicit Cato, signiscat pro iniuria verberum. Nam complure3 leges erant in cives rogatae, quibus sanciebatur Poena verberum: his signimicat prohibuisse multos 3uos cives in ea oratione, quae est contra M. Cae- tium: si em percussi, saepe incolumis abii, praetereta Pro reP. Pro Scapulis atque aerario multum r. P. Pro ui

43쪽

3. Oratio de lege Oppia. Hanc orationem Cato habuit consul anno 559 195).

Livius 34, 1. Inter bellorum magnorum αrat Dixdum snitorum aut imminentium curas intercessit res parva dictu, sed quae studiis in magnum certamen excesserit. M. Fundanius et L. Valerius tribuni plebei ad plebem tulerunt de OPPici lege abroganda. Tulerat eam C. Oppius tribunus plebis, Q. Fabio Ti. Sempronio consulibus sa. 539. a. Chr. 2199 in medio

ardore Punici belli, ne qua mulier plus semunciam auri haberet, neu Destimento versicolori uteretur, neu iuncto vehiculo in urbe oppidove aut pro 'ius in mille passus nisi sacrorum Publicorum cauSa υehere

tur. M. et T. Iunii Bruti tribuni piabis legem oppiam

tuebantur, nec eam Se abrogari Passuros aiebant. Ad suadendum dissuadendumque multi nobiles prodibant. Capitolium turba hominum laventium adversantiumque legi complebatur. Matronae nulla nec auctoritate nec Derecundia nec imperio virorum contineri limina poterant, omnes Dias urbis aditusque in morum obsidebant, viros descendentes ad morum Orantes, ut florente republica, crescente in dies Privata omnium fortuna, matronis quoque Pristinum ornatum reddi

Paterentur. Iam et consules Praetoresque et alios magistratus adire et rogare audebant, ceterum minime exorabilem alterum utique consulem M. Porcium Catonem habebant, qui Pro lege, quae abrogabatur, ita disseruit. etc. - Μ. Cato, qui Per totam vitam parsimonia et odio luxuriae excellebat, Praecipue auctor fuit, ne lex oppia abrogaretur, quae Oliin pla uerat temporibus reipublicae id postulantibus, ut mulieres in inopia et miseria civitatis. Pecunias privatas in publicum usum Potius Verterent, quam in vestes et luxuriam effunderent. Abrogata est lex , quia Roma Hannibale victo divitiis abundabat Carthaginiensium. Catonem vicerunt matronae.

44쪽

Cons. Valerius Max. 9, 1, 3. Walter Gesch. desromis hen Hechis p. 252.

Livius elegantem sane orationem Catoni tribuit , sed a Catonis aetate atque genere dicendi multum abhorrere videtur. Ipsam eius Orationem non amplius habemus, et Pauca fragmenta superesse videntur. Errat aute in Sigonius, cum ad Livium 34, 1, 7. dicit: G-tat Prisciαnus hanc orationem cum hoc indice: Cato in oratione: Ne lex OPPia abrogetur. Quod si haec oratio superesset, facile CognosCeremus, quantopere iam tum luxuria una cum moribus elegantioribus Romae regnare Coeperit. Servius in Virg. Aeneid. 4, 698. : favum crinem. In Catone legitur de matronarum crinibus: MaDo cinere unctitabant, ut rutilae essent.

fauo cineret vide Rulgers Ouwens Noctes Ilaganae p. 622. is Cato, ait, exprobruolt matronis luxum, quωρe quae, ut rutilae essent, id eat, tit siderentur formOSiae, non ut meretricea, colorem comae insperaO einere satio mutaoerine, et decorem ex illo colore quaeis

Servius in Virg. Aen. 3, 64. Cato ait, dcposita

CatoJ ineerium, utrum in hac oratione an potius in libris Originum id dixerit.

Itio. τῆς γυναικοκρατiας διαλεγομενος, Παντες, εLππ, ανθρωποι των γυναιμων αρχουσιν, αεις di παντων, ψιων δ' αι γυναῖκες. TOυτο μἐν Ουν ἐστιν των Θεμιστοκλέους μετενηνεγμένον αποφθεγμάτων.

45쪽

ζοοιεέσάωσανJ Hie loeus a Zonara ex libris Cassii Dionis translatu, , ut Duebnero placet in Jalin Neue Jahrbileher 1834. XI. 3. p. 230., et Lachmanno Comment. de fontibus Livii altera p. 13.

Bolli uis autem in commentationa de M. Catone P. 156. ex peroratione hae e sumta opinatur, Et vera Catoniana putat. Ego Duebnero assemior, qui Cassii Dionis esse existimat.

4. Oratio, quam dixit Numantiae apud equites.

Dicta est in consulatu a. 559 195). Idem sentit Maiansius P. 13.

Constat , Catonem consulem provinciam obtinuisse Hispaniam citeriorem, et in regione Celtiberorum, quorum caput est Numantia, multa proelia commisisse. Unde Verisimile est, hanc orationem illo anno 559 195 dixisse. Nec tamen accurate definiri potest, quo mense vel die apud Numantiam data Occasione ante proelium equites suos fuerit allocutus. Id silent annales, qui supersunt. Sed nihilominus in illum annum orationem hanc cadere arbitror, cum Cato non alio tempore in

Hispania fuisset. Similis ad equites allocutionis, initio eiusdem helli dictae, mentio fit apud Livium 34, 13.

Ubi satis admodum et suorum et hostium animos est expertus , convocari tribunos Praefectosque et equites omnes et centuriones iussit Catm. Tempus , inquit, quod Saepe retaStis, venit, quo υΟbis potestas feret virtutem Destram ostendendi etc. Alii interpretes alio tempore hanc orationem dictam putant. POpina in quaestura eam habitam esse dicit,

cum in Africa quaestor esset P. Scipioni consuli ad bellum Punicum ΙΙ. , idque accidisse sub annum 549 550 Tuditano et Cethego coss. Sed errare Vietetur, quod Cato quaestor in Sicilia et Africa stipendia fe-eerat, non in Hispania.

46쪽

Ellendi ius autem coniicit, Catonem iam ante quaesturam in Hispania stipendia fecisse et equitatus praefectum fuisse et tune tem 'Oris aliquando oratione equites suos cohortatum. Hallis che LitteraturZeit ung 1834. Januar. . Gellius 16, 1. In Catonis oratione, quam dixit Numantiae apud equites, haec sunt: Cogitate cum animis υestris. si quid vos per laborem recte ieceritis: labor ille a vobis cito recedet, bene iactum a Do-bis, dum υiυitis, non abscedet. Sed Si qua per υoluptatem nequiter feceritis, υoluptas cito abibit, nequiter iactum illud apud vos semper manebit. Festus P. 201. ed. Muli. OPtionatus ut decurionatus, Ponti catus dicitur, ut Cato in ea, quam habuit apud equites: Maiores seorsum atque diυErlum pretium Paravere bonis atque strenuis, decurionatus, optionatus, hastas donαticas, aliosque honores.

bonis Gigiae atrenuiaJ int. militihus. optionatusJ munera optionum. Festus p. 198. optio qui nunc dicitur, antea araellabatur accenaus. Ia adiutor diabatur centurionia tribunia militum. hastas donaticasJ Paulus Diaconus s. v. hastae p. 1 6 1. Romani fortes Di-roa fama hasta donarunt. Λlias hastae purae dicuntur. mill in Vovage an in idi de la Franee T. 4. P. s. p. 253. matas purase'etaient dea Iancea gans fer, qui se don nolent a ceux , qui Iospremiera Goaient tue' des ennemist dana un combat. RPBu Zarnoiniseho Antiqui laten β 260. Inseriptiones Orellii diro. 3457. In multis numis vel dii vel homines , hastas puras manibus ferentes velut signum honoris atque vietoriae, extant.

Lion p. 79 huic orationi addidit duo fragmenta , quae ex oratione de bello Carthaginiensi excerpta

sunt.

5. Oratio ad populum de triumpho. Haec oratio videtur habita anno 560 194), cuin ex

Hispania Cato Romam rediverat. Imperatores enim P mani in concione extra urbem more maiorum ante triumphi diem ordinem actorum suorum commemorare SO-

47쪽

lebant, ut Velleius lib. 1. e. 10, 4. memoriae tradidit. Livius 34, 46. M. Porcius Cato ex Hispania triumphαυit; tulit in eo triumpho argenti infecti viginti quinque millia pondo , bigati centum viginti tria millia, Oscensis quingenta quadraginta, auri Pondo mille quadringenta. Militibus ex praeda divisit in singulos

ducen OS SEPttaagenos aeris, triplex equiti.

infectiJ non signati. Isidorus Origi n. l. 16, 18, 13. Tria Ount generia argenti et auri et aeris, aignatum, factum, infectum. Signatum est, quod in numis est; factum est, quod in pasta et signis; infectum, quod in magata eat, quod et grave dicitur, id est maaaa. bigatiJ argentum higalum, i. e. denarii argentei romani , qui bigati dicebantur , quia bigae solitus eoru in typus erant. Omnium enim num rum familiarum , quotquot supersunt , et bigati et quadrigati Sunt creberrimi. Cons. Tacit. De Germania c. s. OscensisJ In Hispania iam tum duplex peeuniae genus in usu erut ,

romana et patria ; romana autem non minus apud Hispanos videtur vulgaris ne trila fuis e quam patria. Oseensis moneta communi nomine dicta est, quod primi fuere Oseenses, qui hae forma et hoc pondere argentum signaverunt, aliis deinde Hispaniae urbibus eam. dem in pecunia sua lege in sequentibus , ut nos florenos aureos diiscimus, non quod Florentiae signati sunt, sed quod praeivere Florentini. Kekhel Doctrina Nuin. T. 1. p. 4. De Osca urbe T. Manneri Hispania p. 409. Uheri T. 2. P. s. p. 451. Extant etiamnunc numi Oscenses , quos descripsit Mionnetius Deseriptiondes Medailles antiques T. i. p. .46. ducenos septuagenos aeriaJ CCLXX asses. triplex equitiJ id ratione et usu valebat: equiti enim triplex stipendium dari solebati Niebuhr Gese hichte von Rom T. 2. p. 496 seq.

Priscianus T. 1. p. 108. Inveniuntur quaedam, quae, quamvis sint accidentia, id est, adiectiva, et eorum significatio exigat, ut faciant comparativa, tamen non habentur in usu frequenti. Sunt autem ea Plerumque, quae vocales ante us habent, ut Pius, egregius, arduuS, dubius, strenuus. Vetustissimi tamen huiusce in Odi comparativis sunt usi. Cato ad Populum de triumpho: asPerrimo atque arduissimo aditu.

48쪽

6. Oratio, ne imperium sit veteri, ubi novus venerit.

oratio anno 560 194ὶ dicta videtur.

Argumentum tale est. Cum Cato consul in Hispania bellum gessisset, et Scipio maior ei succedere vellet inprovincia, Cato non lain cito e Provincia decessit quam Scipio, qui eum oderat, cupiebat, unde in senatu lis orta erat, et Cato Post reditum de eadem re egisse et in oratione sua id potissimum tractavisse videtur, quomodo se habeat, quod inimici postulant, ne imperium sit veteri magistratui, ubi novus magistratus venerit. Cornelius Nepos v. Cat. c. 2. Cato consulatum gessit cum L. Valeris Flacco, Sorte ProDinciam naccus Hispaniαm citeriorem, exque ea triumphum deportavit. Ibi sum diutius moraretur, P. Scipio sericanus con-3ul iterum, cuius in priore consulatu quaestor fuerat , Doluit eum de provincia depellere, et ipse ei Succedere, neque hoc per Senatum effficere Potuit, eum quidem Scipio in civitate Principatum obtineret, quod tum non potentia, sed iure respublica administrαbatur. Qua ex re iratus, conSulatu peracto Privatus in urbe mansit.

τῆς πρωτεῖα μὴ μεθιεντων τοῖς ἀσλὶμοτεροις, των δ' ω περ αυτος ἐστι δημοτικων αμιλ λωμένων ἀρετὴ προς τους ω γένει καὶ τη δοβη προηκοντας. ου μνὶν ἀλλὰ τῆς Ivγκλητου et νηφισαμενης μηδἐν αλλαττειν μηδἐ κινεῖν ων διωκημένων υπο του Κάτωνος, ἡ μῖν ἀρχὴ τω Σκη-

49쪽

πiωνι τῆς αυτου 1 αυ.oν ἡ τῆς Κατωνος αφελουσα δοξης ἐν απρα ire κει σχολὴ uατην διῆλθεν. Gellius 20, 2. Siticines scriptum est in Oratione M. Catonis, quae inscribitur Ne imperium sit Deteri, ubi notius Deneri . Siticines, inquit, et liticines et tu

Sitiein-aJ Gellius: Νοa in Capitonia Ateii Coniectaneis invenimua , siticines appellatos , qui apud sitos canera soliti eaaent , hoe eat , pita itinctos et sepultoa , eosque habuiaas proprium genua tubae, qua ccinerent, a ceterorum tubicinum disserena.

onius p. 54. Siticines. Ut liticines a lituo, ut tubicines a tuba, ita siticines, qui apud funeratos vel vita functos et sepultos, hoc est, iam sitos, canere soliti erant honoris causa cantus lamentabiles. Hoc in libris Coniectaneis Ateii Capitonis invenitur, et Cato id voeabulum indubitanter apposuit.

CatoJ Nonius Gellii locum excerpsit.

T. Oratio, cum in Hispaniam consul proficisceretur.

Hanc orationem a Catone a. 560 194) dictam opinior. Quamvis enim illa inscriptione annus consulatus Catonis, i. e. , a. 559 1953, quo in Hispaniam ad bellum prO-fectus est, significatur, fragmenta ta inen ipsa docent, non antequam in provinciam abiret, sed Potius post reditum ex Hispania Orationem dixisse Catonem. Inimici enim eum accusaverunt, quod nimium Sumtum in provincia fecisset et in ea administranda luxuriose egisset. Dies dicta est. Cato omnium rerum gestarum reddidit rationem, et totum a PParatum Sumtumque, quo et publice et privatim usus fuerit, exposuit. Index igitur orationis esse videtur: Oratio de amaratu suo Dei da sumtu suo, quom in Hispaniam consul Promicisceratur. Ideoque huc referendum arbitror fragmentum, quod apud Frontonem extat, et orationi De sumtu suo tribuitur.

Appuleius Apologia de Magia T. 2. p. 431. ed. Oudendorp.: IV. Cato nihil oppertus, ut alii de Se prae-

50쪽

dicarent, i 'se in oratione stia sculatum reliquit, v v v m i n Hi s paniam co n s u l profi c is c er e tu r: VES SED DOS SOlOS ex urbes duxisse; quom iam ad Pub- Iicam Dillam venerat, Parum victum, qui uteretur, iussisses duos seueros in foro de menSa emi, EOS quinque in Hispaniam duxisse.

ad ρublicam pillumJ Exierat Cato euin tribus servis , sed cum ad villam publieam, quae in eampo Martio erat, pervenisset , subiit animum cogitatio, non posse tam paucos servos suffirere pro vineiam administranti, misit ergo in urbem, qui duos emeret. Pri-

qui utereturJ an lique pro quibuε. ε menaciJ mensa est catasta aut lapis, in quo servi venales prostain hant. Κreu Ter Rdm. Antiquit. p. 45. Gallias voti necker T. 1. p. 104.

Festus p. 169. navi)tas secundum incorr uptam Consuetudinem dic)tos, quos nunc n attias dicimus , testis est Cato in ea, quam scripsit scum in Hispaniam proficisce retur, cum ait: MDitae 6quod secum Portaverant vinum atque Oleum, usus feodem Sumo Plinius Hist. Nat. 14, 13. Idem Cato, cum in His-Paniam Navigaret, unde cum triumpho rediit: Non aliud, inquit, Dinum bibi quam remiges. Frontinus Strategematicon lib. IV. 3, 11. M. Catonem vino eodem, quo remiges, contentum fuisse traditura

Valerius Maximus IV, 3. 11. Age si quis hoc seculo vir illustris pellibus hoedinis pro stragulis utatur,

tribusque serυis comitatus Hisparatam regat, et quingentorum assium Sumtu transmarinam provinciαm Petat, eodem cibo eodemque Dino, quo nautae , uti contentus sit, nonne miserabilis existimetur 7 Atqui ista patientissime superior Cato toleravit, quia illum grata frugalitatis consuetudo in hoc genere vitae Cum Summu dulcedine continebat.

Festus P. 154. Maledi ctores dicebant antiqui quos)nos appellamus maledicos . Cato cum proscisceretur in) Hispaniαοῦ re movendi maledictores.