Commentarii de rebus in scientia naturali et medicina gestis

581쪽

thematique & de physique potir lamenae an- nee tires des registres de certe Academie. a Paris de s imprimeri e royale ipsa, maj. Hist. i6 ό pl. Mem. 3 alph. 9 pl. tab. 27.

Hoc est:

Historia academiae regiae scientiarum anni 17 8Cum commentariis mathematicis et physicis, ad eundem annum pertinentibus &c.

aum hoe commentariorum volumen, ab illustri societate editum, non minus quam praecedentia, obseruationes medico-physicas, nostra ideo attentione dignaS, continet Indicabimus breuiter, quae in historia Occurrunt, et ad commentarios ipsos post ea progrediemur in obseruationibus, ad phvsicam generalem pertinentibus, occurrit I) Obseruario Cl. DE Mo v ΥAL EMst ER Υ de luciis piscibus, in lacu Gabaia, prouinciae Engolisinen-

582쪽

sis goumpis captis, qui vel coeci vel coelites inventi fuerunt, oculo ut plurimum dextro primum vitiato. Lacus ille est gurges, cuius fundus attingi nequit, et piscatio in eo dissicilis, cum insulae quasi cespitosae in aquis fluctuent; mediante riuulo' cumfluuio, Lissonne diffo, communicat, in quo nunquam ludii coeqi deprehensi fuerunt. P. 29. 2 Cl. GEER erucam magnam bicaudatam salicis dissecuit et vesiculam ratione corpusculi satis magnam inuenit, in qua liquor contentuS est, quem illa cum imperti eiicit '. P. 3 Q. Datur simul racensio amplior voluminis quarti praelectionum physicae experimentalis Le our dep 1 ur ex Pori cuta Cl. NOLI ET 1 quod duodecimam, decimam tertiam et quartam praelectionem continet et de aqua & igne potissimum agit. p. 8. Inter obseruationes anatomicas locum habent sequentia: i) Cl. TOISON, chirurgus Brestiensis, vaginam

uteri feminae cuiusdam adeo angustam deprehendit, ut vix plumae tubum admitteret, grauida vero illa reddita, partus tempore instante adeo dilatatam fuisse comperit, ut infanS feliciter excluderetur. et Cl. BARON, Medicus Luconi, academiae de casu retulit in femina obseruando, quae tredecim per annos tumidum ad modum abdomen circumferebat. Facta post mortem sectione, cutis abdominis, unius

et dimidii digiti crassitiei, musculi vero ad dimidium

molis extenuati detegebantur, et sub peritonaeo demum ingens tumor scirrhosus, quem disquisitio uterum esse tumidum ostendebar, haerebat, quadraginta et quatuor librarum pondere. Coalita inter se, mirabili intercedente vasculorum rete, erat vagina, Uri ginem autem dederat, imprudenter tempore catamentorum pedibus applicatum, balneum.

' Vid. Commentariori nostr. Vol. I. Part. Ι. P. I.

583쪽

3 Duos enitebatur alia femina infantes, quorum postremo prodiens loco, biceps erat. Quodque caput suae insistebat vertebrarum spinae, ad Os sacrum . demum utrinque coniunctae, pulmonum haerebat in utroque pectore unus, cor erat simplex, sed duplici serie vasorum instructum, hepar etiam simplex, ita tamen medium diuisum, ut duplex etiam vesicula fellea inesset, ventriculus et intestina tenuia duplicia erant ad coecum usque, ubi sibi inuicem iungebantur. Costae in unicum medium sternum immittebantur, posterius tamen aliae breuiores utramque sibi iungebant vertebrarum spinam. - Exemplo so v v ARTI confirmatur essicacia corticis chinae contra gangraenam, quo adhibito coercita illa fuit, abstinente ab eius Usu aegro, mox progressus secit, denuo dum assumebat eundem. sopita tandemque persanata. s) Singulare exemplum notat BERRYAT, Medicus Antissiodori, seminae, in qua, in omni corporis loco, nullus arteriarum motus obseruatus est, quod a cordis structura pendere ille putat, cui ventriculi forte nimis angusti dati fuerint. Femina vero *mplomata experiebatur omnia, quae ab imminuta pendent circulatione, et macilentum admodum debilemque edebat infantem. In obseruationibus chemicis illa Cl. DV H A M E L p.

de lapide, pierre de Griseris) ad ripam canalis aurelianensis reperto, calcinato et mediante aqua extincto Decurrit, quae ad experimenta de calce viva, ab eodem aut fore ins fituta, pertinet '. Ad obseruationes botanicas resertur VirtuS Venenata digitalis maioris flore rubro, casu quodam in meleagride obseruata, et paulo post experimentis

pertentata.

Vid. Comment. nostr. Vol. II. Parr. II. p. an

584쪽

p. I. Primum inter scripta Academiae est Cl. n V ΗAME L die acro tu focomus 9mnibusque locis, ubi respis nationi tuoptus factur est, renoVaudo '. Vaporum, quibus impraegnatus est aer, magnum esse in statum corporis nostri influxum, probat exemplis plurimis; saliuatione, fumo merciuriali excitata, morbiS eorum, qui metalla coquutar, variolis ex puluere eo, quod in sanguine ria vulgari in oculatione introducitur, per nareves sui Deo, natis, urinae eorum, qui terebinthina occupantur, odore violaceo & similibus. Neque vero aliena omnia aeri mixra noctua surit, cum Va res aromatici prodesse possint. Morborum autem venenum, cum per excrementa sudoremque potissimum abeat, probabile particula S volatiles, quae ex his in auras abeunt, sanit ii conducere non posse, Oxhalationes etiam fermentantium et putrescentium materiarum nocere. His probandis plures obserua,tiones adducere superstium esset. Etiam robustissi

diuntur, morbum perserunt, donec insecti eius aeris consuetudinem contraxerint, et operationes quaedam chirurgicae, etiam ab exerciliatissimis ibi susceptae, bene numquam cedunt. Sunt vero, quae aerem inficiunt, in milibus quidem esculentorum eorrUpto. rum, hominum transpirantium et sudore dissuentium exhalationes or . in nosse comiis vaporeS, ab Regrotis, ut ante diximus, exeuntes, item, qui ab emplastris et medicamentis proficiscuntur. Haec omnia cunstat aere leuiora esse, sicque in sublime tendere; nam si in nos Ucomio mediocriter infectus aer in locis inferioribus septitur, scalae vero ope ad summam altitudinem adscendas, ibi non amplius, ferendum senties. Igitur posset utcumque renouari aer senestris lacunari vicinis effectis, quae periri possent, ut fler in Ribis exeat, praecipue, si ignis in nos comio gocendi queat, elatere aucto, illum sortius expulsu.

585쪽

rus: Perperam plerumque fenestrae in no comiis prope fundum ipsum, fere lectis aegrotorum inseriores ponuntur, tum, quia sic nubes illa vaporum in sublimi degens non educitur, tum, quia frigiduSaer, qui intrat, sic directe aegrotos ferit. Noster p. vero iubet, ut in nos oconatis hoc modo constructis, quae nempe carent fenestris sublimibus, fiat in lacunari foramen, aut duo etiam, si magnitudo loci id postulet, fiant foramina, a quo hoc foramine in sublime vergat ductus gracilescens, quo magis attollitur, supra tectum aedium adscendens, fumariis similis, nisi quod tribus aut quatuor vicibus amplior sit. Intelligitur inde vaporum aliquem egressum per

hoc cauum futurum. Huius rei experimentum iam

cepit auctor, non quidem in nos comio, sed in domo quadam, ubi fimi odor ob plurimos equos, ibi stabulanteS, maxime incommodus erat. Parte stabuli quadam a reliquo separata, in hac parte velut eiusmodi fumarium efformatum est, supra tectum domus adscendens, sicque ne equorum quidqm Od0r, proxime ad stabulum habitantibus sentitur. Illi

fumi ductui, de quo diximus, si ignis tantillus ingeratur, quod fieri utique facile potest, sustentacula

ferrea ipsi inserendo, quibus incumbant materia conflagrantes, hoc augebitur fluxus aeris, Omniaque melius succedent. Μultum igitur prodest, tectum eius modi locarum, cupolae, quam architecti Vocant, forma construi, quo modo aer figura tecti ipsius purgatur ; tale est Lugduni in nos comio, ibique in medio aegrotorum vix male olet, sed in summa c. Pola teterrimus odor sentitur. Duo saltim hic incommoda sunt, quod minus potenter eius modi recta

aerem purgent, et quod frigidiora sint loca, quibus

imminent, calore omni in aerem adscendente, utri

que autem medetur rimi ductus Auctoris, qui valvu la, utcunque libet, angustior reddi, immo penitus. elaudi potest. Ignis accensus refrigerabit aerem,

586쪽

non ealidiorem reddet, expellit enim insectum, euius loco nouus frigidus intrat, qui, ne noceat aegri S, facile praecaueri potest. Folles non damnat Auctor, sed hos suos fumi ductus illis praefert, quoniam uragant, robustis hominibus non indigent, et facile a debili quovis sene, valvulae ope regi possint, neque sonitu suo aegrotis molesti sint. Similis ςonstructio ad naves tranSferri potest, et eodem fere modo impediri, ne loca, quibus excrementa recipiuntur, terrum Odorem spargant. . Haec Auctor illustrat figura, quo modo in naui ductus hi applicandi sint, monstrante. Postquam praelegerat scriptum academiae, prodiit liber Auctoris angli suΥΥoN gallice versus. In eo similis vero constructio aeri nauigiorum purgando idonea exponitur, sed anglicis apta,

ut nostri gallicis. 3s. 3) Commentarius secundus de arsenico, Auctore

Cl. M AC VER '. Phaenomena, quae arsenicum inexperimentis cum nitro et basi eius alcatina exhibue Tat, in primo commentario proposuerat Cl. Auctor nunc ad reliqua talia progreditur. Octo uncias salis communis cum simili quantitate arsenici triturando combinauit, ex retorta destillauit, et ita tantum acidi salis communis obtinuit, quantUm Obtinemus, si sal commune per se destillatur, igne au- arseni eum sublii natum suit, et post ea vehementissimo quoque igne adhibito, nihil amplius prodiit.

Vasiε deinde refrigera tui; sal commune, infundo retortae reperiundum, parum arsenici admistum habebat quod igne libero expelli poterat. Arsenicum itaque acidum salis, non ut acidum nitri expellere, seque cum b si alcatina salis communis combinare potuit. Idem experimentum addito mercurio repetitum fuit, quo mercurius, acido salis iunii Us arsenico D. Mai. I 48.

Viae Comnient. nostr. Vol. I. Part. II. p. 288.

587쪽

senteo coniunctionem cum basi salis communis permitteret, sed idem fuit successus experimenti, ut in praecedenti casu. Tandem alcati fixum, cum sale communi comi nistum, et sali huic, sicco fallo, arsenicum additum fuit, quo appareret, an basis alcatina,

ah acidum salis communis coniunctionem respueret, sed euentus erat, ut in praecedentibus experimentiS. Acidum salis vero insignem cum arsenico amnitatem habere cognouit Cl. Auctor, quam tamen alibi, ubi de acidis, arsenico iunctis, aget, disquirendam sibi sumet, nunc tantum ostendit, arsenicum compositionem salis communis nullo modo destruere posse. Sal sodae porro cum arsenico combinare tentauit, p. 39.

hoc itaque , in lixivio salis sodae soluto, liquor

soluens colorem brunum suscepit, odorem ingratum dispersit, glutinis instar inspissatus et tandem prorsus in solidam massam coactus fuit; quae quidem phaenomena solutio arsenici in lixiuio nitri fixi quoque exhibuerat. Et reliqua experimenta simili ferme modo successerunt, Obseruata tamen fuit in praesenti aliqua cristallisatio, quae in experimentis, cum nitro fixo institutis, nulla erat. COniunctio arsenici cum sale sodae in via sicca, in collo retortae arseni eum sublimatum, in fundo autem massam salinam exhibebat, quae eiusdem indolis

erat, Ut nitrum, per arsenicum igne libero fixatum. Cum vero Cl. Auctor et his aliisque laboribus sal p. o. arsenicale neutrum Obtinere haud posset, basia alca- linam salis communis cum nitri acido coniuΠxit, et nitrum quadrangulum effecit, a quo acidum mediante arsenico separauit. Primo tentamine, postquZmplurimi flores arsenicales apparuerant, ignem non auxit, ne sal neutrum 'luae situm, si sorte sormatum esset, iterum destrueret, cum vero ea ratione ias hil obtineret, in altero tentamine ignem auxit, 'as' ledum nec flores arsenicales, nec ulli vapore S ascenderent, quo facto residuum hena phaerium, VI o Oo s trans-

588쪽

transparenti simile, si stebat, quod tamen paulo post

in lalleum colorem mutabatur et humiditatem attrahebat. ParS Vero, dum sicca erat, contusa et linaqua soluta, vehementer incalescebar, et evaporatione facta cristalli prismaticae quadrangulares rectangulae, in apicibus pyramide quadrangulari rectangula terminatae, in conspectum prodibant, quae ideo figuram salis neutri arsenicalis optime referebant. 43. Ex his omnibus concluditur, arsenicum in sal commune ideo non agere, Ut in nitrum, quoniam acidum impedimento es , basis enim alcatina actionem admitteret. Salis huius medii arsenicalis examen, et comparatio cum simili, ex decompositione nitri parato, post modum suscipitur, quo appareat, in quibus conditionibus haec conueniant vel discrepent. 4 . Ad experimenta, cum sale ammoniaeo et sale animoniaco nitroso suscepta, enarranda CL Auctor progreditur. Octo itaque uncias arsenici cum simili copia falis ammoniaci combinauit et ex retorta igne sensim

aucto destillauit, parum alcati volatilis primum, postea flores arsenici, tandem retorta, ab igne aucto in- eandescente, massa e fundo eleuata in duas laminas secessit, quarum superior arsenicalis, inferior saliam moniaco simillima, inueniebatur. Arsenicum itaque in sal commune non agere cognoscitur. Alia tamen ratio est salis ammoniaci nitrosi, cuius octo unciae, cum simili quantitate pulueris arsenici commistae et ex retorta destillatae, rubros nitri spiritus Primum, 'et massa, igne sortiore fluida reddita, sub ebullitione missos vapores rubros et albos emisit, qui partim vas recipiens obscurarunt, partim perrimas luti transierunt, magna tamen liquoris quantitas inter ea temporis in vas recipiens transiit. Hoc mutato magna ignis vis applicanda erat, ante quam guttulae ascenderent, quae alcati Volatilis signa praebebant, tandem masta in fundo relicta susti, flores pauet arsenicales in collo apparebant, residuum au-

589쪽

tem vitro simile erat, humiditatem attrahebat, et aqua solutum ita eum dolorein producebat. Cum itaque hac ratione sal arsenico ammoniacale inueniri non posset, experimento repetito cautius versaruS est Noster, sed et hoc non succedente, tertia demum Viace, igne lentius aucto, residuum obtinuit, cristallos salis quaesiti post solutionem et eua orationem e bibens. Harum astutiones breuiter enarrar, nos tantum monemUS, plurimas eum phaenomenis vel, quorum salium neutrorum arsenicalium conuenire. λleali fixum et calx viva, expellendo aleati volatile et cum arsenico se combinando, sal arsenico - ammoniacale disturbant. Ignis fortior idem praestat, acida tamen mineralia applicata similem effectum non iproducunt. Omnia vero salia arsenicalia neutra contain1 pblogisti facile disturbantur; hoc enim p*rtem arsenicalem in regulum mutat, et basin sali; quamcunque liberam relinquit. De sale, quod exarsenico - ammoniacali sale , cum calce Viva tractato, exsurgit, et cuius causa obseruationem Cl. HELE OT p. o. de terra absorbente, arsenicum figente , huic commentario subnectit, in alio commentario Cl. Auctor fusius dicturus qsth

s) De eam fis ebullitionis liquorum Ct. NOLLE p. φ .mus disierit '. Vulgo ebullire dicuntur liquores

ob aerem, quem eontinent, igne dilatatum. Sed cum omnes ad siccitatem usque ebulliant, tantam aer illcopiam, quae omnibus his bullis formandis sussciat, inesse vix credi potest: aer etiam diuersa valde copia in variis fluidis continetur, quae tamen aequalitePserme ebulliunt. Cogitauit igitur de colligendo eo, quod ex liquoribus bullientibus exit, Vitrique, quoad thermo metra Utuntur, mercurio semipleni, ori

scio vesicam cyprini alligauit, sic ut recipere posset, quicquid emitteret mercurius, nihilque in auras ab ire

590쪽

ire pateretur. Vitro autem carbonibus imposito, insigniter ebulliit mercurius, vesica vero Vix Volumine tantillum aucta est, et remotis omnibus ab igne, rursus flaccida euasit, cum 'tamen, si aereae fuissent bullulae omnes, debuisset inde a primis ebullitionis momentis rumpi. Exiguum illud voluminis augmentum, a calore supra mercurium constituto, calore expanso natum. Ita saepius, dum barometra confecir, postquam certum caloris gradum nactuS erat mercuriuS, aerque parietibus vasis internis adhaerens, eos dereliquerat, suprema, ut exiret, petenS, Observavit Noster alias bullas, eo loco natas, ubi ignis actio vehementissima erat, quas per aliquod tempus aereis similes credidit, sed correxit errorem, dum vidit in hoc ab aereis differre, quod subito nascantur, sine fine in eodem loco perpetuo multiplicentur, et eum ad eum locum delatae sint, ubi mediocris saltem est mercurii calor, evanescant; unde colligit, non ab

aere nasci, sed ab alio quodam fluido, quod vel per

Poros tubi transeat, vel fontem in mercurio ipso habeat. Etiam quae aeolipilae contingunt, non pro 'bant, vel expansum aerem esse ventum, illum, quidum incalescit, ex machina spirat, vel magnas esse aeriS, p. 6O. intra aquam conclusi, in evaporatione parteS. N O LI. ET V s tubulum angustum, in quem exit aeoli pila,

recurvum, vasi aqua frigida pleno indidit, viditque descendente fluido ex aeoli pila in frigidam, non bullas aereaS, sed continuum liquoris fluxum. In vitro tenui cylindrico, cuius duas tertias aqua ex sequana hausta repleuit, cum illud filorum ope super carbones suspenderet, vidit r) bullulas ad fundum et

latera vasis, item circa thermometrum ei in dirum natas, a) vaporem subtilem, qui augescente calore ad gradum 7O thermometri Reaumuriani, a fundo vasis surgebat, ei similis, qui circa fumi ductus forna- cum, ubi valde incaluerunt, spe a ur, ille vapor per saltus adscendebat, et aquam ita rurbabat, ac si spiri