Commentarii de rebus in scientia naturali et medicina gestis

601쪽

nondum cepit, ob plura in illis obseruanda, quae ut obtinerer, tempus non suffecit. Monet vero in decremento ponderis hic aestimando, animaduerti debere, materiae transpiratione e corpore exeunti S magnam partem in vestitu hominis haerere, ut haec sere simul ponderanda sit. Cum aliquibus tamen obiter tentamina instituit et decrementa ponderis obseruauit. Nemo horum calorem augeri sensit, neque thermo- metrum apparatui electrico iunctum, caloris incrementa indicauit. Non autem Opus est, ut animalia ipsa electrica reddantur, sed sufficit, ut in vicinia corporum electricorum collocentur, quod cum sententia auc foris de adfluente materis circa corpus ei ctricum conuenit. Ita si vasculum infra canaliculis apertis praeditum, fluido plenum, in vicinia apparatus electrici collocetur, non aliter acceleratur essiu-xus liquoris, ac si ipsum electricum fieret; homo Vero quinque horis in vicinia corporis electrici posituS, Uncias quatuor, drachmam unam dimidiamque perdidit, quum Vespere antecedente, aequali tempore electrificatus, uncias tres, drachmas quinque per didisser. Similiter animalia plurima, in vicinia comporis electrici posita, semper plus ponderis perdide-TUsar, quam remora ab eodem. Spongiam in duas par- res secat Noster, utramque humectat, ad aequilibrium reducit cum altera, coniungit rursuS partes, Unamque obvertit per aliquod tempus corpori electrico: tune constanter haec pars altera leuior reperitur. Igitur videtur effici posse, ut pars aliqua corporis animalis, brachium pura, pes ete. fortiuS reliquo cor-Pore transpiret, sicque vasorum in ea obstructiones et similia tollantur.

cirem sistit Cl. stupro N et de eius recrytacula agit. Equidem experimenta haec, et plura id huc, in TO-mo II Libri bifloire naturesie p. I 87 et sqq. leguntur

602쪽

sed tamen, cum iis nouum prorsus systema generationis Noster superstruat; de historia vero naturali in commentariis nostris dic sum non sit, illa breuiter recensebimus. Praemittit, in feminis, cum viri potentes fiunt, superficiem oucriorum aut testiculo una femineorum una aut pluribus exiguis protuberrantiis distingui, quae paullatim auge sicant, satisque grandes

lutea vel glandulosa vocata. Haec sunt, quae liquorem seminalem et animatum masculino similem continere, probatum it. Primo quidem describit, quomodo viderit animalia spermatica, quae vocant, in semine canium masculorum, illaque depingit; notum est, hoc nomine designari corpuscula rotunda, catldata, varie se mouentia, micros copio in semine mascu- p. aI . lino spectanda. si intum demum experimentum, in cane femina captum est, dum inde aut quatuor aut quinque diebus venere agitaretur, maris vero Usum nondum habuerat, vitia disiecta. Faciles repertuerant resticuli, ad extrema cornuum Uteri, nuciS auel lanae magnitudine; in uno testiculorum corpus

glandulosum rubeum prominens pisi magnitudine: papillae simillimum, in superficie exteriore distincte

ximam ostendens, a duobus labiis formatam, quorum unum paullulum magis altero prominere inuenit Cl. Auctor. Cum rimam hanc stilo aperuisset, liquor guttatim eRuxit, micros copio subiectus; testiculi vero in corpus animalis viventis adhuc repositi sunt, ut calidi manerent. Primo autem intuitu per microscopium, vidit sup ONIus corpuscula se mouen-ria, caudata, iis, quae paullo ante in canis semine viderat, persei se similia. Quae similitudo alios duos, qui adsistebant obseruationi, ita percelluir, ut haec anima leuia ex canis semine, vel in disco illo, cui obiecta imponebantur, vel ex instrumento, quo sumebantur liquoris suttulae, residua suspicarentur. igitur aliam liquoris ex corpore glanduloso stillantis

603쪽

guttulam, alio instrumento Captam, alii disco imposuerunt, omniaque ipsi primi eadem rursus viderunt; iamide praesentia animalculorum horum in liquore femineo perfectaque cum iis, quae in semine marium cernuntur, similitudine conuicti. Hoc saepius repetitum est, eodem semper euentu. Alter eiuS-dem canis testiculus exp. VI) corpus glandulosum in crescendi statu ostendit, immaturum, rima caren S, exiguum, minus rubens priore, cum scalpello aperiretur, liquoris nihil ostendens, sed pl1cam in interiori, quam habet Noster pro origine caui, liquorem contenturi. Habebat alter hic testiculus vesiculas lymphaticas, et exrerius conspicuas, Unam lanceola pertudit, exsiliitque liquor clarus, limpidus, cum micros copio spem retur, ex globulis exiguis, motU carentibuS, compositus, repetitisque experimentis vidit Noster, liquorem hunc vesiculis contentum lympham esse, nihil animati secum serentem, a somine femineo, quod in corpore glanduloso formatur, penitus diuersam. Eadem e . VII) in alia cane animaduertit, inde p. 2Iis. a septem aut oόlo diebus Oestro percita, marem nondum experta, in quovis testiculo corpus glandulosum maturum exhibente. Prestum ex illis liquorem collegit, quod obseruationibus per quatuor aut quinque horas continuandis susscerer, consecutus. Hic

sedimentum aliquod vidit, aut spissitudine lax saltem liquoris ad fundum crescentem. Huius liquoris spissoris guttulam micros copio subiecit, viditque

mucilaginosam seminis partem condensatam, et Vel Ut contextum aliquem continuum essicientem, ad cuius marginem exteriorem, et in parte circumferentiae sat magna, veluti torrens aliquis videbatur, ex globulis rapidissime fluentibus compositus. Gaudebant hi globuli motibus propriis, vivaces, activi, et Ur Videbatur, a tunica, quae illos ante inuestiebat, mucilaginosa caudisque liberi , plane; ut sanguis per Venulas

604쪽

trans parentes suere spectatur; sed seminis globulorum suxus rapidior erat, propriisque ii praeter ea

moribus ciebantur, ita tamen, ut vi communi velut impii lsi. gregatim deserrentur. Intulit hinc, dum eo agulari et in spissari incipit fluidum sue evaporatione, siue causas ob alias, globulos hos actu uos inuolucra sua mucilaginosa perrumpere, et ad parteS abire, ubi fluidior adhuc est liquor. Corpuscula haec nihil filorum vel caudarum adiunctum habebant, sgura erant plerumque ovali, in parte in seriori paullulum compressa videbantur, neque enim, ad sensum saltem vacillabant.

cundum longitudinem apertis, exiguum liquoris inuenit, globulos, ut ille ex glandulis expressus, continentis ; postra enim sunt corpora illa glandulosa sic, ut facile liquorem in uteri cornua, ea ampleXa, essundant, creditque Aufior, quam diu canes seminae ma-TeS appetant, perpetuo stillare liquorem ex glandulis in Uteri cornua, donec exhaustae sint vesiculae testiculi, quibus respondeat corpus glandulosuna, illudque paullatim flaccidum euadat, evanescat, solamque cicatricem rubicundam in parte testiculi exteriore relinquat. Hoc femineum semen masculino canis emisso

commiscuit se . X sed nihil noui vidit, motum salieni indicauit globulorum paullulum lentiorem

factum.

Aliam canem seminam se . XI) dissecuit iuniorem, quae nunquam graui da fuerat, venerem liae non senserat, in uno saliena testiculorum eminentiam vidit exiguam, solidam, quam facile agnouit originem esse corporis glandulos nascentis, quod successu tem poris creuisset: in altero testiculo glandulos corporis indicium vidit nullum; superficies resticulorum glabra erat et uniformis, . disiciliterque in parte exteriori conspiciebantur vesiculae lymphaticae, quae

tamen

605쪽

tamen, separatis tunicis, testiculos inuestientibus, sa-cile reperiebat; sed vesiculae hae exiguae erant, paruamque quantitatem liquoris, quae cogi poterat ex his testiculis, contemplatus, aliquot globulos parum

Vidit, motu carenteS, alios vero maiores et magiScompressos, quos facile agnouit sanguinis esse, IN quori intermixtOS. In alia cane iuniore adhuc, trium saltem aut quatuor mensium, nullum vestigium corporis glandulosi in parte testiculorum exteriore vidit V. XLIὶ quorum vel interior substantia carnea Videbatur, vixque reperiri poterant vesiculae.

Vaccae uterum adferri sibi iussir mp. XIII , qui, pne, dum adportabatur, refrigesceret, linteis inuoluebatur, imponebatur cuniculo viventi, sic omni vero calore sertiatum accepit, et facile reperit, testicu-IOS Ouorum paruorum gallinaceorum magnitudine, aut Ouorum columbinorum magnorum Uni erat corpus glandulosum, mole pisi maioris, rima vero vel apertura versus exteriora carens; durum, nihil emittens, dum digitis premebatur, neque microscopio debiliori lustratum, ut libi aperturam ostendens, pro fundas vero radices in interiora testiculi egerat. Alia duo corpora glandulosa aderant, quorum Unum ma turitati proximum iudicans Auctor aperuit, et callum exiguum in fundo reperit, liquorem Omnino nullum, remotum igitur a maturitate perfecta iudicauit.

Alter testiculus 'V. XIIII) eminens corpus glandulosum ostendit, quod communem resticuli membranam perruperat, duoque alia nascentia sub membrana. Nihil in liquore illorum, quod ad ante

visa accederet, obseruauit. Alios duos vaccarum uteros accepit V. XV . UDUS, ut referebatur, virgineuS erat, alter grauidus fuerat saepius, vaccae tamen non multorum anno rum. In huius testiculorum uno glandulosum corpus cerasi magnitudine, rubicundum, ad papillae ex

tremum

606쪽

p. 227.

tremum molliusculum, tria foramina, quorum singula pilus intrare possit, ostendens, leuiter pressum, liquorem emittens, in quo conspicui erant globuli, in motu constituti, sed ab illis, quos in aliis seminibus viderat Noster, diuersi, parui, Obscuri, motu progrestiuo gaudentes satis distinc o, lento tamen; non exhaustus erat liquor, caudis carebant globuli, multumque aberat, ut omneS mouerentur, plurimi enim,

reliquis per omnia similes quiescebant; secunda vice pressum corpus glandulosum, liquoris adhuc minus,runguini mixtum emisit, globuli moti in hoc liquore, sanguineis comparati, diametrum habere visi sunt quatuor vicibus sanguineorum diametro minorem. Neque in aliis corporibus glandulosis eiusdem testiculi, neque in iis aliorum, globulos in motu constitutos vidit; rv. XVI in altero vero testiculo cicatrices quatuor numerauit.

. Post ea virgineum uterum examinauit Ap. XVII) in nullo testiculorum cicatrices vidir, in unico glandulosorum corporum nascentium vestigia, sede quibus nil, nisi sanguis exiit. in alius vaccae, quae, ut coniicit, saepius venere incaluerat, resticulo liquorem corporis glandulosi, globulis mobilibus resertum vidit exp. XV ), sed nec hic, nec alibi in vaccis, caudas vel filamenta globulis adhaerentia. In ovibus etiam maribus et feminis particulas spermaticas, per omnia sibi similes mobilesque vidit p. XX). Figuras earum, quas Vidit, adiecit: uberius de his ait in alio libro se esse lOzuturum, illa nempe, quam citauimus, nasurae historia, Subiicit mi eroscopiorum Leu ventis echianorum cum iis, quibus ipse usus est, comparari nem, ex qua intelligitur, auehioxa Nostrum obiecta vidisse, etsi

L E V ENH OEC KI VS figuras det maiores iis, quas Noster exhiber. Nuda hic experimenta recenset Noster, nihil confestariorum pro explicando generationis negotio

607쪽

negotio inde deducit, quod abunde in naturali historia fecit. In his vero experimentis non post una usnon addere, quae monet lil. DE HALLE R in praefatione Tomi III histor. natur. versioni germanicae praemissa, quae pnaefatio gallice etiam prostat: glandulosa illa corpora non esse in feminis , quae

non conceperunt. Se qui conceptionem, non praecedere, non ergo posse liquorem effundere; in ipso conceptionis negotio necessarium; fraudi fuisse sev p-FON Io, quod animalia dissecuerit, quae ciso et exiguis interuallis concipiunt; post partum di sparere paullatiria haec corpora, neque alia in locum illorum

succedere, nisi noua fiat conceptio. In tanto D Umero feminarum, Omni S aerati S, absque praeiudicio

scopoque particulari a se disiectarum, vix plus decem vicibus corpora glandulosa reperisse se testatur, et semper Vel in gravidis, vel breui tempore post

partum.1 s) De structura cartilaginum costarum hominis et p. 2

equi, ad illustrandam mechanicam motuum thoracis explicationem, Auctore Cl. HERIS SANT . Cartilaginum costarum substantia adeo densa et compacta est, ut cons Ormationis earum rationem huc usque nemo satis, nec Cl. Auctor quidem, nisi sortuito casu accedente adiutus, detexerit. Disquirendo nimirum partes, macerationi in aqua commisias, inueniebat fluctuantes laminas albas, quas cartilaginosas esse cognoscebat, quasque ex appendice costae cartilaginea resolutas suisse iudicabat, quod earum aliquam circularibus fissuris instructam obseruaret. Frigidae hinc aquae. ex recenti cadauere desumtas, eius modi cartilagines indidit , omnique septimana notiam affudit, post sex tamen menses praeterlapsos nulla mutatio in iis percipiebatur. Mutato itaque consilio, aquam adhibuit, salibus aleatinis resertam, putridissiniarn, qua' Lecta d. 6 Iul. IZ48.

608쪽

qua, octo praeterlapsis mensibus, inuenit, cartilagines . in laminas circuIares findi, sed ita cohaerentes adhuc, ut spiralem fere efforment lineam, per omnem longitudinem multis subtilibus cartilagineisque ligulis

interruptam. Poterant autem tensiune hae cartilagine, a se inuicem remoueri et elongari, compresilone iterum abbreuiari. Diu tamen, in aqua pura comtinuata et repetita maceratio eas in uniuersum a suo nexu soluit. Quae via, cum longa nimis esset, breuiorem excogitauit Cl. Auctor, macerando scilicet cartilagines per duos tantum tresue menses in aqua

putrida, post admouendo igni, sed ita, ut humiditas

earum dissiparetur, quo facto crepitationem et inde cartilaginearum lamellarum separationem obseruauit feliciter. Melius autem huic scopo satisfaciunt cartilagines mediae aetatis, ac nimis iunioris, vel decrepitae.

6. Aliter in quadrupedibus, ex quibus equorum sibi

elegit cartilagines Noster, comparatae sunt, quae exteriorem habent cartilagineam laminam, intus spongioso et celluloso reticulo repletam. Extractae autem ex aqua putrida, lacustri, in qua continebantur, comprimi se patiebantur, et succOS exprimi, maceratae diutius in pura etiam aqua nulla mutabantUr TZ-tione, tandem dissectae eius modi ostendebant intus

dispositam telam cellulosam, qualem ossibus ineste constat, nisi quod omnis substantia, si distenditur, cedat. Perichondrium earum ex duplici lamina constat, fibxis nimirum externis longitudinalibuS, internisque circularibus. Ultimo tandem loco de actione illarum agit Cl. Auctor. Hominis cartilagines in pectoris dilatatione distenduntur, eo magiS, quo inferius illae positae sunt; hinc sextae, septirnae et Octauae etiam costae cartilagines longiores sunt, in equo audem compressionem l magis experiuntur. Tabula aenea decima, huic commentario addita, sternum humanum cum cartilaginibus earumque lamellis, unde-eima

609쪽

clima autem cartilaginem equinam, perichondrii eius strata et internam cellulosam telam sistit. 19 De plautis, quae tu aqua crescunt, Cl. DV Η Α- p. 272. MEL disserit. In hoc commentario non agitur de plantis aquaticis, quae per naturam suam in aqua crescunt, sed de iis, quae radicibus suis terrae inhaerent,

attamen et in aqua pura tantum incrementa capiunt. HELMONI 1vs salicem, in sabulo crescentem ostendit, et Berotinensium experimenta, a Cl. BONNE TOrepetita , plantas in musco crescere Ostenderunt.

Quoniam tamen quis Opinari posiet, quod plantae,

in fabulo et musco crescentes, ex his corporibus aliquid nutrimenti attrahant: in aqua pura experimenta instituenda erant. Haec quidem iam olim instituta et quotannis, a nostris florum a maioribus hyeme potissimum, repetita, a Cl. Auctore maioricum attentione consideranda erant. Mirandum enim est, aquam in organis plantae fluiduatem amittere et solidum corpus sormare. Diuersa quidem terraefertilitas, et stercorationis necessitas, ex terra ipsa aliquid nutrimento plantarum accedere, confirmare, nec plantae ipsae, in aqua crescentes, contrarium

probare videntur, cum folia hyacirahi exsiccata multum perdant, bulbosae radices saepius in aere sine adminiculo terrae et aquae flores et folia emittanli sedum siue semperuiuum maximum noua quidem folia producat, non tamen, nisi prioribus exsiccatis. Quibus dubiis permotus Cl. Auctor, noua hac in retentamina suscepit, et varias plantaS, in musco et spongia progerminantes, ita disposuit, ut post ea vi-rris aqua plenis impositae. ex aqua sola nurrimentum suum reciperent; in ipso vero crescendi modo omnes

muta

' Vid. Comment. nostr. Vol. I. Part. I. p. 33 ' Experimenta a Cl. Υ R i E K A L D in Suecia anni I73o instituta erin Anglia a MILLE Ro reperita Vid. Philo- .soph. Trans act. Vol. XXXVII. num. I S. Obs V et VI

610쪽

mutationeS attente considerauit, ita, ut in variis etiam figuram diuersorum vitrorum annotaret. ΝοS, qui Omnem experimentorum seriena accurate tradere vix

possumus, passim tantum selectas obseruationes indicabimuS. Quercum, per octo iam annos in sola aqua crescentem, as eruat, quae omni vere gemmaS euoluit. Haec primis annis laetius excreuit, quam si in terra optima plantata esset, et terrio quartoque anno incrementum non minuS conspicuum erat, ab eo autem tempore vigor vegetationis multum imminutus

suit, non, ut ipse Auctor assirmat, a defectu nutrimenti, sed a peculiari radicum indole. Radices enim arborum, ad aquas pertingenteS, tenues et quasi pilosae fiunt, hinc in aquaeductibus, quos saepius obturant, ab iis, qui eorum curam habent, cauda vulpirappellantur. Similes itaque radices habet quercus

nune descripta, et eminentiaS praeter ea, tanquam

expansiones telae cellulosae, quae ulcerosam quasi indolem radici inducunt. Experimenta chemica, cum plantis in aqua crescentibus instituta, easdem parteS exhibuerunt, quas ex plantis, in terra natis, Cl. Auctor destillatione obtinuit. Has itaque introduxit aqua purissima, quae haberi potuit, quae quidem es ementariS non erat,

quoniam tamen ex aqua purissima, nec oleum, nec

sal, nec aliae plantarum partes constitutivae educi possunt, nemo facile asseruerit, aquam, plantis his applicatam, relictis salinis, oleolis et terrestribus particulis, phlegma solum perspiratione tranSmittere. Sed contrariis etiam experimentis Cl. Auctor hoc confirmare studuit. Aqua, nitro, sale communi, li-xiuio cinerum saturata, nee non solutiones aquosas humi et fimi, incremento plantarum bulbosarum destinatae, parum iuuabant: eae enim in aqua pura

laetius crescebant.

Radices