장음표시 사용
541쪽
huic prorsus denegauit, adeo ut etiam differentiam specificam salis mirabilis in eo posuerit. Quod vero sal acidularis Teplensis ex acido vitrioli sit compositus, singulari probari conatur experimento, dum ex hoc sale et sale fixo tartari verum tartarum vitrio. p. latum producit; et ex tartaro hoe vitriolato, ad. p. mixta muria sentana, post crystallisationem, ut vocant, remanente, denuo salem mirabilem Glauseriparat: quae experimenta Omnem omnino attentio
Sed salem muriaticum etiam in aqua acidulari Tepleisi contineri euincit crystallis, quas ex priore superstite accepit liquore, qui in crystallos pris maticas redigi amplius non potuit. Liquor vltimus p. omnem crystallisationem, quod aiunt, respuens, d bat decoctisne salem sapore acriusculo urente simul et vinoso praeditum, in igne per se non fluentem, in aere facile liquescentem, cum omnibus salibus
acidis est uescentem, salemque neutrum componentem, uno verbo, verum salem alcatinum fixum,
qui, quum ex aqua minerali eductus est, iure mineralis nativus dicendus. Differt a sale alcatino fixo, sapore minus urente, difficiliori liquatione, deinde quod cum acido vitriolico et solutione aluminis praebeat salem neutrum acidulari Teplens simillimum: quum contra sal tartari cum iisdem acidis exhibeat
simul se ostenderet, in solutione autem salis T leuis sis et thermarum Creoli narram pulcherrimae nitidissimaeque statim adparerent crvstalli. occasione salis medii erystallini, quem ex sale alea. lino fixo minerali nativo, et sale acido nitri vel muriae acquisiuit Cl. Auetor , cuiusque mentionem nos. 69 facit, confectionem tamen pro secreto habet,
dicere possumus, quod nobis ille sal notus sit, quemadmodum Pari methodo ex acido cremoris tartari
542쪽
p. II S. Hac occasione Cl. Auctor etiam dirimit quaestionem, inter scriptores huc usque agitatam: utrum sci licet alcatinum id, quod ex aquarum mineralium decoctione et crystallisatione, quod aiunt, ultimum remanet, sit tantum terra alcatina, ut quidam volunt , an verus sal alcatinus 3 Quamuis verum si lem. esse ipse demonstret, tamen Cel. MARGGRA FBerotinens, qui fixum hunc salem alcatinum aqua-Tum mineralium eundem esse cum basi muriae alc lina autumat, assentire dubitat, et quidem hac ex Tatione, quia tartarus vitriolatus mixtus cum saleat catino fixo natiuo minerali nullum dederit salem mirabilem Glauberi '): nec ex mixtione salis alc,
lini fiat natiui cum acido muriae talis ortus sit sal ). p. 13s. Ex sapore lenissime acido adstringente, quem aqua acidularis linguae impertit, et ex principio sedirato superius detecto ad praesentiam vitrioli martis fugacis quidem, concludit, volatile enim, uti Cel.
quon- cum eadem muria alium salem medium producere didicimus. Innotuit nobis quoque modus, quo salem Sedlizen sm in verum salem Teplensem, vel salem thermarum Carolinarum, qui alioquin cum Teplenisi
, in omnibu. conuenit, mutare valemuS.
Ex hac mixtione, ut nos quidem arbitramur, nullus sal mirabilis enasci potest, quoniam, ut supra monuimus, contra leges esset amnitatis; acidum enim vitrio licum fortius adhaeret sali tartari, quam ut illum deserat, et cum alcati minerali natiuo se coniungat. Aliud tamen experimentum Cl. Auctori suppeditabimis, quod suam sententiam probare videtur, scilicet si muriae alcatinae salis communis admiscemus acidum vitrioli, nullus inde enascitur sal neuter mineralis, quod tamen fieri deberet, si basis alcatina
') Fallimur ipsi, aut Cl. A nox se ipsum fefellit, quia
haec mixtio non salem mirabilem, sed salem communem exhibere debuisset.
543쪽
quondam Hors MANNus, non audet nominare,
hinc Cel. s Eapii sententiam sequitur. His prad p. 339. missis tandem inde colligit principia proxima aqua crueis esse vitriolum martis fugax , terram alcat, nam, salem alcatinum fixum acidularem, salem nemtrum acidularem, muriam fontanam et aquam Communem simplicem. Sequitur caput tertium, quod principia proxime P. I 6. constituentia aquam Marianam exponit. Postquam Cl. Auctor hanc aquam, quae a priore odore peculiari sulphureo, hepati sulphuris non absimili, dbscrepat, eodem modo examinauit, pariaque cum ea instituit experimenta, eundem quidem salem nemtrum, similemque terram alcatinam ex ea adeptus
est, ac ex aqua Ambro . Ast massa salina, post
evaporationem et decoctionem residua, a praecedenti diuersa erat. Erat enim minime sal alcatinus fixus nativus sincerus , sed inflammabili mixtus. Crucibulo enim commissus ac operculo tectus, igne p. S 7.que trachatus exhibebat massam fuscam, quae non
solum hepatis sulphuris colorem, sed etiam eius odorem habebat, quippe quae aqua soluta affuso aceto stillatitio verum sulphur ad landum dimittebat. Ergo aqua Mariana composita est ex terra albp- 166. catina, ex hepate sulphuris peculiari, ex sale neutro acidulari, aqua communi, et sale ascalino fixo, cui pars quaedam inflammabilis adhaeret. Caput quartum principia proxima constituentia P. 168. aquae tertiae, brosiae scilicet a Cl. Auctore num Cupatae, exhibet. Sapore gaudet ex acido adstringente gratissimo, quem tamen, aliorsum delata, pe dit. Ad sontem deponitur massa lutea, ochra dicenda, quippe quae cum sepone vulgari in crucibulo operto fusa et magnete examinata verum dabat ferrum, quod etiam massa post decoctionem residua exhibebat. Ceterae cum aqua institutae experientiae P. 379
544쪽
probabant, in hac aqua contineri vitriolum martis lagax Cl. Auctori dictum, terram aleatinam salem neutrum aridularem, priori, ex aqua crucis et Marianae accepto, simillimum, et salem fixum alca-
p. 18 1. C put gliserum vires medicas aquarum minera. lium Te ensum generatim explicat. Vt hoc faciliori ratione fieri modusque agendi simul exponique i, singularum partium constitutivarum vires P. 1 9 I. medicas singulatim examinat. Hinc caput sextum de viribus medicis aquae communis simplicis, septi- p. 236. mum de viribus medicis salis aleatini fixi acidularis P. z8S. Teptensis: octauum de viribus medicis terrae alcait p. 26 6. nae: nonum de viribus medicis salis neutrius acid P. z7S. laris Teplensis: decimum de viribus medicis muriae P. z8L. sontanae: undecimum de viribus medicis vitrioli ma tis sugacis, cui easdem vires ac Cel. quondam HOFF-MANNus suo spiritui minerali aethereo elastico ad. p. zy scribit: ac denique caput duo ecimum de viribus medicis ipsarum aquarum mineralium Tepissium collectis principiis in usum vocandarum agit, ac fide atque experientiis meliorum auctorum probat. uum vero nihil noui vel singularis omnia haec capita contineant, eorum uberiore explicatione et rincensione supersedere possumus.
545쪽
Commentatio bolanico physica de hio ei usque differentiis externis. Gryphis valdiae, typis A. F. Rose, a 76 . q. pl. M. In duas pirtes hanc suam de sylo tractationem G.
Auctor diuisit, quarum prior in genere de parti bus plantarum essentialibus, et aceidentalibus, siue de iis, quae necessario adesse debent, fructificationisque negotium absoluunt, et quae non semper praesentes inueniuntur, neque etiam absolute ad foecundationem requiruntur, exponit. Stylus, primarium huius tractationis obiectum, in multis plantis, quarum catalogum Auctor adiecit, aut plano deficit, aut ad minimum ob exiguitatem vix inte nosci potest, in utroque casu ad stigma respiciendum, et ex eius disserentia, classes et Ordines pia tarum determinandos esse bono Auctor suadet comsilio, cum nullus flos, deficiente stylo et stigmate simul, persectus possit appellari, sed semper aut una,
aut altera, aut utraeque partes conspiciantur. It que cum ex stylo, aut eius desectu, ex stigmate, genera plantarum eruantur, utriusque partis sedem et
locum in planta studiosius indicauit, et quidem stylium, tanquam partem, stigmate sustititam, pisti ullam cum germine nectentem, nunquam infra ge men , sed semper inter germen et stigma quaerendum esse asseuerat, verum autem stigmatis locum
ex physicis obseruationibus Noster determinat, ita ut, cum foecundationis tempore stigma singulari suo sibique proprio madidum sit humore, in quem globuli ex antheris successive apertis, prosilientes deseruntur, omnem etiam locum pistilli eiusmodi liquor:
546쪽
liquore irroratum, ad stigma referendum esse contendat. Altera pars huius tractationis specialius disserentias styli externas, innumero, figura, pro portione, perduratione, situ et nexu, conspiciendas, exemplis illustrat. Non semper numerus stylorum, numerum diuisionum germinis sequitur, sed interdum stylus simplex cum germino quintuplici reperitur, veluti in nolana, et diosma, et in pinnica germen nouemloculare adest, licet unicus tandum stylus inueniatur. Figura stylorum disserti partim ratione diuisionis ramulorum, quibus in stigma terminatur, partim ratione analogiae cum aliis corporibus naturalibus vel artificialibus. Harum disserentiarum sex classes auctor constituit, stylosque assumit cylindricos in ludiuigia, lilio, subul tosi in commelina, ruta, filiformes, in conuoluulo, anagallide, capillares in collin nia variisque graminibus, clauatos in leucoio, lathyro, angulosos inagaue, piso. Proportio styli ratione reliquarum floris partium varia est, breuissimus enim deprehenditur in hedera, cochlearia, breuis, in hollonia, ulmo, longitudine calycis et corollae in ni cottana, plumbagine , corolla et calyce longior in hibisco, aquilegia, longissimus tandem in trachelio, saluia.
Ad perdurationem styli quod spectat, illum in plinrimis plantis una cum stigmate perire, in nonnullis autem persistere, vel cum stigmate simul, vel eo pereunte, Cl. Auctor contendit. Prorsus singulari ratione in trapa corolla et stamina pereunt, perianthium vero totum cum tribus pistilli partibus in fructum unitis et commutatis persistit. Nectitur ut plurimum stylus cum apice germinis, interdum vero ad latera eius inseritur in aphane, tormentilla, rubo, nonnullisque aliis. Situs styli quoque variat, pro diuersitate directionis, frequentissime enim erectus est; in quibusdam autem floribus superne
547쪽
fleaitur, ut in labiatis, aut declinatus conspicitur sicuti in asphodelo et gloriosa, aut spiraliter reuoluitur in glycine, et phaseolo. Tandem etiam si' lus singulari quadam ratione eum corolla quasi concrescit, ad minimum cum interiori margine nectarii ex petato corollae facti arctius cohaeret, in orchidibus, cypri pedio, et epidendro, quin immo, multo adhuc rariori exemplo, hii staminiferi aut antheriferi deprehenduntur in limodoro, nepentho,
tiarum Aeademia in annum 17 66 e classe ph, losophica problema proposuerat '), de faciliore et minus sumtuoso modo, argenti a vilioribus metallis separandi, quam hactenus ustata eliquatio et cu-pellatio fuit, atque cum nemo inuentus sit, qui praefinito tempore illum explicaret, Academia sequentis quoque anni spatium huic rei inquirendas praemio aucto concessit. Tanta autem es: huius rei difficultas, ut Academia, praeter adnotationes varias, quas ignotus quidam Auctor ei misit, nullas
acceperit explicationes. Hic vero cum nomen suum non, ut voluerat Academia, celaverit, nee se
tentiae eius explicationi satisfecerint, quamuis utique eas utiles et omni laude dignas Aeademia praedicet, nec praemii acquirendi spem habere idem Poterit. Eadem vid. Comment. h. Vol. XII. P. I M.
548쪽
dem Academia anno I 768 nouam proposuit quaestionem, quae ad classem eius philosophicam refertur: num Iupulus Bauaricus aeque bonus sit, ac Boemicus γ Et, s digerant, quaenum illast disserentia Z Quomodo lupulus indigenus tractandus Ν, a tenerrima plantula , usque dum ad cereusas octibeatur, ut 30emico, saltem quoad praecipuas qualitates, sat illimus Z Qui prae ceteris ad has quaestiones
optime responderit, ornabitur moneta aurea, qUinquaginta aureorum pondere. Commentarii ante
finem mensis augusti anni huius i76s , adiecta schedula obsignata, quae Auctoris nomen contibnet, mittendi sunt ad HELEPHONEM RENNE-D Y , qui munere Secretarii Academiae fungitur. Desuit etiana scientiarum Ac demiae Theodoro Palatinae, cui publico in congressu, qui habebatur Manhemii dar mensis octobris 17 67, tribui praemium posset, quod illa proposuerat inuentori rei cuiusdam, quae aeque ac zοbaltum praeparando pigmento coeruleo, furatium dicto, inseruiret '). Hinc idem problema Academia nunc in annum I7 69, duplicato simul centum nimirum aureorum Hollan- dicorum praemio, repetit. Scripta vero super hac re ante finem mensis ivlii eiusdem 1769 anni Ae demia expectat, ad Cl. LAME , Academiae Secret rium mittenda.
Praemium ab Harlemens scientiarum Societate bis 176 et 176y propositum: qui sint optimi et mi. nus sumtuosi modi, quibus possit praecaueri taetrementum sitioris maris Harlemensis ρ '' in Societatis conuentuc 1
549쪽
d. at mali i767 reportauit Cl. DAv1DES M E E s E, in Academia Franequerana Bolanicus et Societatis Oeconomicae Groeningensis Sodalis, vir inter botanicos variis scriptis celeber. In eodem conuentu societas praeter illam quam
stionem de caussis dissicultatis deglutiendi, in pharynge positis, quae sensim ortae, ut plurimum mortem adferunt, et minc frequentius, quam olim obseruantur, cuius expositionem ante calendas ianu
rias anni i768 optauerat '), aliud nouum problema proposuit. Cum enim Societas hunc inprimis sibi constituerit finem, ut patriae historiam naturistem, quantum fieri posset, illustraret, consilium cepit depromendi in posterum ex hoc potissimum thesauro problemata quotannis proponenda, se uata tamen libertate, quaedam, ubi commodum ubium fuerit, ex aliis etiam doctrinis eligendi. Praemium vero anni 1769 huic proposuit quaestioni: num de hisoria patriae naturali huc usque scriptum sis une in ea adhuc defderentur γ et quuenam Idoptima stiusmodi hisoriae conscribendae methodus Scripta, quibus eruditi ad hanc quaestionem respondere tentaverint, mittenda sunt ad Cl. virum V A N DER A A , qui societati ab epistolis et Dου legibus, quibus eos se adstringere oportet, qui pro- p ositam quaestionem explanaturi sunt, et de praemio, quod exspectare licet, iam alio loco ad Lectores
retulimus. Eandem Societatem in eodem conuentu Cl. D Εκ RERUM Directorem, Cl. vero S LABgER, PALTER, RARSTEN, qui ButZouit Prosessoris mi
vid. Comment. l. e. vid. Commenti l. a
550쪽
riali Petropolitanae ab epistolis est, socios elegisse
Pluribus iam alio loco ') exposuimus de pra rnio, a quodam Academiae Regiae Parisinae Socio, ei artifici oblato, qui excogitaret materiam, ad poris sciendo consistilia optam, quae eandem haberet cum crysalis Anglica, cui se dipta Siras refractionis . Commemorauimus ibi conditiones, quas Academia, cui iudicium de hoc inuento commissum est, in eiusmodi materia spectari cupit. Distribuendum erat hoc praemium in conuentu , d. 29 aprilis anni I 768 habendo, scriptaque et specim, na addita, tantum usque ad finem anni I 767 acci, Pere decretum erat. Cum autem nonnulli artifices docerent, ad hanc rem multis experimentis opus esse, distulit Aeademia distributionem usque ad amnum i 69 ea tamen lege, ut scripta et specimina tantum usque ad 3o nouemb. I 768 mitti possent. Liberum tamen relinquit iis, qui iam su a tradid runt Academiae, ut, si velint, ea retractent mmtentque, quae necessaria videantur. Nunc quoque nomen illius indicatum est, qui praemium hoc proposuit, quod antea ignorabatur. Fuit is Cl.
TRUDAINE DE MONTIGNY. Rex vero Galliae
pro suo erga literas amore cum hac de re certior esset iactus, ipse constituit ex suo fisco istam peciniam soluere, ut adeo hoc inuentum, si perficia tur, ei debeatur, cui ad iuuandum scientiarum im ementum, praeter Voluntatem benignissimam, optima ac certissima facultas est. Academia Regia Chirurgorum Pari a publico in conuentu, d. 3o aprilis 1767 habito, sententiam tulit
de iis commentariis, quos acceperat A vera notionaeorum Comment. li, Vol. XIV. P. 173