장음표시 사용
691쪽
corrigere vel intempestiua festinatione doctos 'eos reddere satagunt. Unde fieri non potest , quin et animi alacritas pereat, et intellectus memoriaeque vis obtundatur. Quae censura, etsi inprimis ad p. smorum doctrinam, ideo tamen et ad medicos per tinet, quod non nisi sub connubio animi parati laetique corporis salubritas seruatur, timore vero, vi adhibita, et vita sedentaria, tam valetudo corporis, quam animae vires labefactantur, ob debilitatos iamiam iactuos, conuulfiuis morbis obnoxii evadunt, et quum corpus eorum succosum, nec libero aeris puri et frigidi usu, nec iusto motu fruatur: exanthemata, bubones, alui prosiluia et vermes gignuntur, praecipue si eundem victui quern adulti, firmum scilicet varieque mixtum et calida natura instructum, ingerunt. Ex diuturna praeterea intra clausum conclaue commoratione imbecilles et aeris vicissitudinurn impatientes fiunt. Noua mala sese exserunt ex iisdem saepe sontibus inter decimum quartum et vigesimuni unuit
aetatis annum, quo vitae spatio sentiuntur calor, antea non perceptus, noua desideria et nouae secretiones, et haemorrhagiis variis homo a vi exaestuantis sanguinis patet. In hae ipsa stetate praesertim p 7
insignem sollertiam, tani quoad animae, quam corporis salubritatem, procurandam Noster requirit, quum vitia, alterutrius generis contracta, ob terminum incrementi iamiam natum, dein corrigi ne
Virilis aetas inflammationibus magis et febri.bus vehementioribus obnoxia est. Et quoniam sanguis non ea amplius facilitate, deficiente praesertim motu necessario, superiora petere potest, az antea, haemorrhoides eam vexant. Et ob rigorem partium solidarum maiorem chronici morbi facilius radices
agunt. Eo autem omnis in vitae genere cura tum
692쪽
dirigenda est, ut ne fluidae et solidae corporis parqtes nimis celeriter coeant vel rigescant. p. 9. Senes Vero, qui repuerascere quasi incipiunt, eandem quoque normam obseruare oportet, qua.
infantili aetati prospicit. Cineant scilicet sibi ab aeris
iniuriis, restringant eadem ratione, qua annis Crescunt, ciborum copiam, viantur cibis digestionis facilis, quum duriores, nec vacillantes dentes et edentulae maxillae, nec ventriculus serant, caute spirituosa usurpent, abstineant a curis Auerioribus, somnum protractiorem sibi indulgeant, et in labori-hus vires probe suas explorent. Ad commoda tamen senectutis referendum, quod saepe immunes permaneant contagiorum et epidemicorum
Non acquiescit autem Auctor Cl. iis momentis recensendis, quae ad singulae aetatis naturam vitiaque committi solita et praecepta diaetetica pertinent: sed, praemissis hisce, generales, quae cuilibet vitae generi conserunt, regulas praescribit, Quarum quasdam modo huc transferre ex eleganti P auctoris commentatione licet. Potus calidos cuiuscunque generis repudiat, utpote quum Telaxandi vis, etiamsi theae, comeae, vel succoladae mi-
stela fiat, persistat, quae ipsa misceta vitio sibi genuino non Caret. Butyrum recens, nec liquefactum ob nutriendi et emolliendi facultatem commodum habetur, quum liquefactum vel rancidum labefactet ventriculum et sanguinem acrem et ad putre- P. II. dinem procliuem reddat. Victum animalem, cuius varia praeparationis genera Cl. Auitor studiose explo. rat, eatenus praesert Vegetabili, quoniam contra plarorumque opinionem facilius concoquitur. Barbarorum exemplo, qum et infantum confirmatur, cruda vegetabilia sine sanitatis offensa edi posse. Do Pane triticeo vis aluum Obstrusiadi notatur, et con-
693쪽
uenientissimus panis durus more veterum Sueco rum iudicatur. A misceta autem nimia ciborum impense dissuadet. Leuiorum malorum sanatio- p. 24. nem prout Auctor Cl. mauult naturae, quam medicamentis committi: ita in iis horum usum praecipue vituperat, qui iisdem suturas valetudinis insidias avertere conantur. Displicent igitur Nostro p. 33. purgantia, sudorifera, venaesectiones, acidularum usus et reliqua, quae, statis anni temporibus, a quibusdam adhibentur. De tabaeo pariter, suu sumi p. 3 forma ore hauriatur, siue in puluerem redactum na-xibus attrahatur, durius sentit.
Dissertatio inauguralis medica, sistens examen
Chemico - medicum aquae acidulae vulgo
Pint enfeldensis dictae, Auctore IGNAT ΙΟwget scit Austriaco e St. Floriano 1763. Vindobonae typis Georg. Lud. SchulZ, 8.
Aqua haec ex Hungaria, ubi in eo mitatu Caybi ferrei, prope oppidulum Pinhen seu scatu-xit, Vindobonam, qua octo lapidibus distat, adfertur in lagenis, uti Cl. Auctor queritur, non probo clausis. Multo aere elastico, quem sp iritum v0' p. cant, quique concussione lagenae se prodit, abundat, et postquam auolauit, flocci maiores minoresue e colore profunde flavo subrubescentes in fundo lagenarum reperiuntur, aquae autem, per aliquod tempus liberiori aeri expositae, innatat pellicula, quae ablata denuo renascitur. Syrupus violarum , ab admixta hac aqua sensim viridescit, aqua autem μ' ipsa cum instillatis acidis esseruescit, affuso vero al-cali, lactescit. Solutiones metallorum, si aquae XX 3 minerali
694쪽
minerali guttatim admiscentur, turbantur, aquamque pariter lactescere iaciunt. Metalla vero, quae antea soluta fuere, plumbum scilicet et lithargyrium lanalbido, mercurius subflauo, et argentum P. 17. subgryseo colore praecipitantur. Lixiuium tamenalcatinum . cum sanguine bovino paratum, et aquae instillatum, secundum experientiam, quam Cl. MARS GRAs primus patefecit, nullum ferri contenti indicium, quum aqua post instillationem non coeruleum, sed lacteum acquisiuit colorem, prae buit. P, a I. P. as. sal decoctu paratus, ad alcesinam vergit indO-1em, cum acidis enim esseruescit, et perfecte saturatus, medium salem essicit: quemadmodum et terra, ex aquis producta, eiusdem est naturae. Ochra tamen quam flocculi subrubescentes, ex aliquot lagenis collecti, dederunt, addito sebo, igne valido tractata, verum exhibuit serrum, quod eo magis mirandum, quod lixivium alcatinum , ut modo comper,mus, ne vestigium quidem latentis in aqua reliquerit ferri. Colligit igitur Cl. Auctor ex memoratis experientiis, in aqua hac acidula contineri sequentia: I. spirituosum aliquod sugacissimum; a. terram specificam alcatinam; g. alcati minerale; ψ ochrae martialis parcissit nam copiam. Quod autem huic aquae, eiusque inde parato sali, aeidum vitriolicum Cl. Auctor prorsus deneget, concedere ideo ei non possumus, quia neque terra alcatina, neque
ferrum in aqua sola solui potest: vi nihil dicamus de sale, coctione parato, qui licet ad aleatinam, ut
Cl. Auctor vult, vergat naturam, tamen facili en- cheiresi, accurata nempe abolitione alcatini adhaerentis et praedominantis, nouaque, ut vocant, crystallisatione, in vexum salem medium amarum, qui ex acido vitriolico et scali minerali constat, et qualem
695쪽
lem omnes fontes minerales acidulaeque continent, potest mutari. Hisce praesuppositis, Cl. Au- pctor tandem quaestionem mouet: an non hae acidulae in acido primarum viarum, et morbis inde oriundis, in pituita, et lade pendentibus affectubus, in obstructionibus viscerum aliisque eiusce
modi aegritudinibus possint tentari Z de quo non dubitat, praesertim si ex ipso haurirentur lanis.
Academia scientiarum, inscriptionum et elegantiorum litterarum Tolofana duo proposuit praemia, iis promissa, qui prae ceteris optime explica-Herint, s) cur suida in tubulis varii generis lente aut, a) quae' gna, ex quibus contra issurae in corp0re humans cognosci et quomodo mala, quae ea sequi solent, auerti A lat. Hoc persinet ad annum i 69, illud vero ad hunc, quem agimus annum II 68. Quibus legibus eos se adstringere oporteat, qui praemia haeo promereri cupiunt, alio loco expositum est Qui fui praecipui characterer terrarum incitaniae inferiorisy quae illarum vitia, progignendo frμ-
mento minus commotis, et qwo m0do ea corrigi queant,
se edoceri optat Regia scientiarum Societas nonsepeliensi, et huic problemati praemium anni 1769 destinauit. Commentarii, de hac re conscripti, ante diem octauum mensis septembris I 769, sub condutionibus consuetis, mitti possunt ad perpetuum huius Societatis Secretarium Cl. RAT TE.
Academia elegantiorum literarum, scientiarum et
artium Massiliens etiam in annum i 7 69 duas exposuit XX 3 quaestio-
696쪽
quaestiones, quas, si exploratae et solutae suerint, sperat, multum utilitatis patriae esse allaturas. Quaerit vero i) quoesnt caussae, cur piscatus in oris maritimis Prouinciaest tam imminutus, et quibus auxiliis
seri po sit at undantior γ r) quae si optima methodus
vini Prouincialis parandi et tractandi, tetm ρμ ad υμ
quam evortationem. Opus est, ut ante ealendas ianuarias anni 1769 commentarii Academiae tradantur.
Serius qui missi fuerint, praemio exclusum iri Academia declarauit. Regia quoque scientiarum et artium Academianet ensis in annum 1767 proposuerat quaestionem similis argumenti : quae nimirum sis Utima metho-dur vina agri Μ ten' parandi et tractcindi. atque ut totius quaestionis ambitus intelligeretur, simul declarauerat, se velle, ut in explicanda hac quaestione praecipue de maturitate uvarum, de sermentatione vinosa, de iis mutationibus, quibus vina sunt obnoxia, et de remediis illas praecauendi exponeretur. Accepit etiam Academia super hac re varia scripta, inter quae tria potissimum magnam, tum physicae, cum oeconomicae scientiae peritiam a Porum prodebant: attamen, quum nondum quaestio proposita ita sit explicita, ut plana, confirmata consectaque diei possit, atque quum spes sit, lare, ut partim ii, qui in missis commentariis hanc rem reliquis accuratius tractarunt propiusque tetigerunt, longiori ad cogitandum tentandumque concesso tempore, in hanc rem altius penotrare possint, partim alii invitentur ad ea, quae ipsis de hac re con- sient, colligenda conscribendaque, et ut demum nihil in hac re supersit reliqui: Academia consultum duxit, eandem quaestionem denuo proponere, nec
Prius, quam die as monsis augusti anni 1769 mo venti praemium est adiudicatura. In mittendis
697쪽
commentariis eae leges laut obseruandae, qua εomnes Academiae postulant. Litterae nomine Du-PRE DE GENES TE, perpetui Academiae Secret,
xii sunt inscribendae, ipsique ante calendas tulias 1769, solutis antea sumtisus, qui cursus publici
nomine exiguntur, tradendae. Praemium est aurea
moneta quadringentarum pondo Gallicarum. Praemium, quod Sociatas scientiarum Rarte mensis huic i768 anno et ei argumento destinauerat, quod de illa anginae specie agit, quae lenis quidem oriri, nihilo tamen minus mortifera e Te solet, et cuius alibi uberior a nobis facta est mentio,
reportauit die a mens mali Cl. I. MATTHIAS GEUNs, Medic. Doctor Groeningensis. Fuit etiam inter reliquos commentarios alius, quem prae ceteris Societas applausu suo non indignum censuit ideoque argentea moneta constituit ornare.
Quum vero simili sententia, sc. in magnis voluisse, sat est, bini commentaxii essent notati et Auctor prioris scriptionis nullam adiecisset schedulam, igitur eius nomen penitus lateat, in publicis nouellis Societas notum secit, illum commentarium, cui se
cundarium hoc constitutum est praemium, viginti septem conflatum esse paragraphis, ex quibus facile suum tractatum cognoscere poterit Auctor, qui simul valdopere rogatur, nolit gloriam docti expertique viri sugere, nec patefacto nomine, licet exiguum, honorificum tamen et publicum recustre pr emium. Propositum etiam est ab Eadem Societate nouum problema, quod ad annum I 77o est annumerandum. Optat nimirum Societas, ut determinaxetur , quid requiratur ad artem obseruandi et quam tum haec conferat ad animum expiatendum et persi Xx 4 ciendum ' Comment. hor. Vol. XII. p. 636. et XIV. p, s '
698쪽
tistnssum. Tractatus conscribendi sunt vel leutoni ex vel belgica vel gallica lingua et ad Societatem ante initium anni i7 7 O mittendi. male et quantum praemium huius rei caussa ab Academia expectare liceat, et quibus legibus se accommodare ii opus habenis qui de hoc praemio certabunt, alio loco a nobis est narratum.
Problema, quod ad proximum I 769 annum
pertinet, non est, Cur repetamus, Cum in praece,
denti parte '' illud exposuerimus. Caesareo - Regia Societas agriculturae et scientiarum, quae Gorgen furti in Carinthia conuentus agere solet, nuper die S mali mensis sententiam tulit de iis scriptis, quae acceperat super problemato, in annum 1767 proposito et ab Ea unanimi consensu id scriptum praemio dignissimum iudicatum est, quod hac sententia: Potnt de succes sans experience insignitum erat et cuius adiecta schedula
resignata nomen continebat CLAvIER DU PLES-
3 1 s 4 M P se resante a Tournine. Quaesiuerat vero Societas, quinam essent optimi modi prata Corinthiae ferti iura reddendi eaque augendi. Secundarium praemium, Maod accestis appellatur, adiudicauit PRIDE Rr-CO MAYERO, verbi diuini ministro Κupseretellas in principatu Holientoico - Waldenburgico. Ab Eadem Societate etiam in hunc annum proposita est quaestio, cui diximendae rerum physicarum et Oeconomicarum periti Operam impendero sunt inuitati, scilicet demonstrare, Grum cibara pec9ra in stabuli . on poscere lucrosus si, tum quoad stas
cum quoad vitum reliquum, qui ex pecoribus pr0uenit. Annuum ab Augustissima Imperatrice constitutum praemium et huic quaestioni nunc addictum moneta est aurea, pondere triginta sex aureorum. In ' Vol. XII. p. S36. p, s n
699쪽
In conuentu publico a Regia scientiarum Soci tate Gottingensi mense h. a. sebruario celebrato Ea rationem reddidit praemiorum, quae tune temporis distribuere promiserat inter eos, qui ex eius ambitrio proposita argumenta curatius tractauerint. Ex quibus quum unum tantummodo ad nos attineat, in eo acquiescimus utpote studio nostro propiori. Recordentur igitur Lectores nos supra ' narrasse ab hac Societate quaeri: nutu utile st, asternis annis in
eodem agro diuersa serere genera frumenti, farris, tr tici et hordei, qu0rum cultura et indoles interna similes succos ad incrementum exigunt ' Sed ad dubiam hanerem respondit omnino nullus. In eodem conuentu haec Societas nouum exhibuit argumentum, o physicis doctrinis depromtum, et quod illustrando generationis operi inseruire poterit. Multum quidem illud conuenit cum eo, quod Societas paullo post eius instaurationem proposuerat, atque denuo repetierat. Quum vero a gumenti nimius ambitus ei dimetiendo plures et maiores obiecisse videatur dissicultates, quam vi s perari potuissent, arctioribus eandem rem limit,bus nunc coegit, adeoque explicatu faciliorem xeddere studuit ea ratione, ut tantummodo quaereret quae si prima forma oui et embryonisi tu animalibus quadrupedibus a prim' impraegnationis die ad inque decimum sextum. Hoc argumentum pertinet ad annum II 69. Praemii loco soluentur aureorum Hollandicorum quinquaginta. De reliquis, quas obmseruare conuenit, legibus constat. Regiam scientiarum Societatem Haseiensem tam tam pecuniarum copiam ex singulari clementia et literarum studio a Potentissimo Danorum Rege dono accepisse, ut ex eius reditibus tria constituerentur
700쪽
prasmia, totidem problemytibus proponendis supra ' a nobis narratum est. Nunc accepimus ab
hae Societate tria viris do ius proposita, quorum duo, quum a nostris doctrinis paululum aliena et ex mathematicis et historicis petita sint, silentio transimus. Tertium vero, quod utique ad illustrandam physices quandam partem utile esse poterit, apponi, mus. Factis scilicet in mi qm nonnullis tentaminibus, decli-ngtiynem acur magneticae eiusque variatiunem c priorieomputans de Heratur optima hutur calculi methoesus, selecti fimis obseruationibus superfructa et exemplis keorum ata stralium aequin0ctialium et borealium in utroque haemisphaerio compr0bata. In explicanda hac re scriptorum arbitrio datum est, uti vel lingua latibna, vel gallica, vel leutonica, vel danica. Praemium. ad quod adspirandum exteris et indigenis ius est aequale, exceptis Societatis membris, moneta est aurea pretio centum thalerorum, quales Danicis quotidiano sunt in via. Conscripti tractatus ante finem mensis martii I 769 ad Societatis Secretarium Ill. virum HELΜsTIERNA, Potentissimo Danorum Regi a consiliis sanctioribus, sunt mittendi, ita tamen, ut solutum sit, quod cursus publici nomine debetur. Exigit etiam Societas, ut in celandis auctorum nominibus et notandis commentariis eae seruentur leges, quae apud alias Academias esse latent solennes. Finito mense malo eiusdem an ni, praemia in conuentu publico merentibus sunt adiudicatura. Societati naturae indagatorum Gectinest ante aliquod itempus demortuus IOANNES SAMUEL v Ε n C H, Consiliarius Aulicus Ducis Saxo- Vinariensis, qui Gedani natus erat, insignem pecuniarum CO-piam testamento reliquit, ea conditione, ut redituum